30 research outputs found

    Para além dos muros da escola: os estudantes e a periferia

    Get PDF
    A presente comunicação tem por objetivo central problematizar os processos envolvidos na elaboração e desenvolvimento de investigação empírica pautada pela abordagem narrativa. O trabalho de reflexão proposto vincula-se a uma investigação de doutoramento que se encontra em andamento, no âmbito das ciências da educação, cujo interesse primordial é compreender em profundidade os percursos de escolarização de jovens que frequentam a Escola Pública em contextos sensíveis. No entendimento de que a abordagem narrativa tem o potencial para se constituir numa fonte de informação sobre um grupo social específico, estudantes do ensino secundário em dois países distintos, Brasil e Portugal, levantamos uma série de questões que podem ser determinantes do caráter constitutivo das informações a serem recolhidas. Assim, chamamos a atenção para os sentidos do trabalho biográfico e a sua essência colaborativa, refletimos sobre os cuidados que a seleção dos sujeitos exige e discutimos a possível emergência de vulnerabilidades na relação entre investigador e participantes. Em tom de conclusão, salientamos que a interpretação dos dados gerados exige um diálogo entre as diversas partes interessadas na investigação e referimos que o conhecimento emergente do desenvolvimento de narrativas biográficas sempre resulta de um trabalho de intervenção

    Sentidos da escola em contextos periféricos: narrativas de jovens brasileiros e portugueses

    Get PDF
    Vivemos num mundo caraterizado por um intenso movimento de (re)transformação social,com forte apelo à inovação e mudança, em ambientes de colossal exposição à informação.Este cenário exige uma reflexão aprofundada acerca do papel da escola, na composição doespaço público e democrático da sociedade civil. A partir da apreensão de um mundoglobalizado, guiado por uma racionalidade neoliberal, em que permanecem visíveis uma sériede desigualdades nas esferas social, política e democrática, a presente tese problematiza aideia de que a escola, assim como a sociedade em que se insere, corrobora experiênciasdistintas para diferentes públicos. Nesse sentido, interessamo-nos pelas trajetórias juvenis quese desenrolam à margem de grupos e espaços privilegiados. Assim, esta investigação recorrea contextos de caráter periférico, no Brasil e em Portugal, esmiuçando a complexificação deseus sistemas escolares e o fenómeno da massificação da escola. Buscamos, com recurso auma metodologia de caráter fenomenológico interpretativo, amparada nos princípios daabordagem narrativa, reconstituir a experiência da escola para jovens alunos do ensinosecundário público, de modo a sistematizar os sentidos que a instituição faz projetar nastrajetórias de vida destes sujeitos. Este estudo multicasos envolveu vinte e cinco alunos, queparticiparam da investigação por meio de grupos de discussão focalizada e/ou de entrevistasde tipo biográfico. Foram elaboradas vinte e uma narrativas, em que se fica a conhecer atrajetória individual de cada participante, com detalhes de suas pertenças familiares, juvenis,culturais e institucionais. A interpretação dos dados, orientada pelos princípios da análise deconteúdo, desvelou um conceito de periferia de caráter polissémico, superando a negatividadeassociada a este, e afirmando lógicas identitárias e culturais diversas, com as quais os jovensse identificam e das quais se orgulham. Os resultados apontam para a diversidade de papéisque a família ocupa face às trajetórias de escolarização, funcionando como ponto de apoio ouembate, de acordo com a representação que faz do lugar da escola na vida de seus filhos.Sobre a passagem pela escola, fica-se a conhecer uma experiência que é multifacetada e queorganizamos segundo quatro narrativas, com destaque para a ideia de uma Escola Refúgio -as outras narrativas remetem para a Escola Sistema, a Escola Simulacro e a EscolaOportunidade. A escola, na sua dimensão de refúgio, se reconhece enquanto espaço daexperimentação. Trata-se de uma construção que assenta numa vivência do quotidiano e queabriga a possibilidade de esquecer, momentaneamente, dos problemas de ordem pessoal efamiliar. Nas periferias, é um espaço de sorriso e liberdade para os jovens, sobretudo

    Living in between : schooling processes of working-class students in Northern Portugal

    Get PDF
    This article discusses schooling processes among students attending public school in contexts defined as vulnerable. The work also takes into account the implications of a narrative- based method, especially in terms of the relationships that can be built between researcher and research participants. On the understanding that the narrative approach has the potential to consolidate itself as a source of information on a particular social group, secondary school students, we raise a debate about the representations young people make of school. In addition, we analyze future frameworks in light of schooling processes developed in disadvantaged areas. With regard to method, we weave a dialogue on the requirements and ethical implications concerning the relationship between researcher and participants. This text is based on biographical meetings held with two students aged 17, a boy and a girl, enrolled in a Portuguese secondary school. The results show that the students perceive school as a key place for learning, a site where socialization occurs and, especially, a refuge from problems. Despite supporting future projections, however, this same school cannot work as a social equity device.En este artículo presentamos una investigación sobre los procesos de escolarización de chicos y chicas que asisten a la escuela pública en contextos definidos como vulnerables. El trabajo también plantea las implicaciones de la metodología basada en el enfoque narrativo y, más concretamente, en la relación que se construye entre los participantes en la investigación y el investigador. Entendemos que el enfoque narrativo constituye una fuente de información relevante para analizar a grupos sociales específicos, como es el caso de los estudiantes de un centro de secundaria. En este texto proponemos reflexionar acerca de las representaciones que los alumnos hacen de la escuela y planteamos realizar un debate acerca de los futuros procesos de escolarización de jóvenes situados en zonas desfavorecidas. Con respecto a la metodología, tejemos un diálogo sobre los requisitos y las implicaciones éticas en el campo de las relaciones en la investigación narrativa. El análisis se basa en encuentros biográficos con dos estudiantes de 17 años, un chico y una chica de un instituto portugués. Los resultados muestran que ambos perciben el centro docente como un lugar clave para el aprendizaje y la socialización, y, sobre todo, como un refugio para los problemas cotidianos. Sin embargo, dicho centro, más allá de ayudarles a diseñar un futuro personal, no funciona como un dispositivo de equidad social.Aquest article inclou una discussió sobre els processos d'escolarització de nois i noies que assisteixen a l'escola pública en contextos definits com a vulnerables. La recerca també té en compte les implicacions metodològiques basades en un enfocament narratiu, especialment en les relacions que es poden establir entre els participants de la investigació i l'investigador. Considerem que l'enfocament narratiu constitueix una font d'informació rellevant per analitzar grups socials específics, com és el cas dels estudiants de l'escola secundària. En aquest text, hi proposem una reflexió al voltant de les representacions que els alumnes fan de l'escola i plantegem un debat sobre els futurs possibles d'escolarització dels joves en zones desfavorides. Respecte a la metodologia, teixim un diàleg sobre els requisits i les implicacions ètiques relatives a les relacions establertes en el camp de la recerca narrativa. Aquesta investigació es basa en trobades biogràfiques amb dos estudiants de 17 anys, un noi i una noia matriculats en un institut portuguès. Els resultats mostren que tots dos perceben l'escola com un lloc clau per a l'aprenentatge i la socialització, i, sobretot, com un refugi davant dels problemes quotidians. Com a contrapunt, l'escola, més enllà de donar-los suport en el disseny d'un futur personal, no funciona com un dispositiu d'equitat social

    Secondary Specialist Arts Education: Perceptions of Youths in Northern Portugal

    Get PDF
    This article reflects on the mediations between the school and youth worlds, based on perceptions of students from northern Portugal about their education. We focus on secondary education (which is compulsory to all youths in the country since 2009), more specifically in the context of specialist arts education, one of the options available to Portuguese youths. Our investigation looks into the challenges of secondary education and the required integration of youths into its context, while taking on the perspective of youths in order to problematize the response of specialist arts education to elements of the social, cognitive, civic and professional order intrinsic in school education. To achieve these goals, we conducted six biographical interviews with students in the three years of secondary specialist arts education at an institution in the city of Porto. The youths’ ages ranged from 16 to 18 years old, and the interviews explore their educational trajectory in order to biographically situate the meanings they attribute to attending a specialist arts program in secondary education. Data were analyzed based on a narrative approach with the help of content analysis techniques. Results indicate a valuing of the educational process by students, one in which a major part is played by school dynamics that allow deconstructing hierarchic systems, in a bet carried out through informality and innovation. These are corroborated by a spirit of diversity and social dialogue.Este artigo desenvolve uma reflexão sobre as mediações entre os mundos juvenil e escolar, a partir das percepções de estudantes do norte de Portugal acerca da sua formação. O foco recai sobre o ensino secundário realizado no contexto da vertente artística especializada, uma das ofertas disponíveis para os jovens portugueses que, desde 2009, devem obrigatoriamente frequentar tal ciclo de estudos. A investigação se debruça sobre os desafios do ensino secundário e a exigência da integração juvenil no seu contexto, ao passo em que problematiza, a partir do olhar juvenil, a resposta do ensino artístico especializado a elementos de ordem social, cognitiva, cívica e profissional que são intrínsecos à formação escolar. A fim de atingir os objetivos propostos, foram realizadas seis entrevistas de tipo biográfico, com estudantes dos três anos do ensino secundário artístico especializado de uma instituição do Porto. Os jovens tinham idades compreendidas entre os 16 e os 18 anos e as entrevistas fazem uma exploração de sua trajetória educacional com a finalidade de situar biograficamente os sentidos que se atribuem à frequência da via artística especializada no ensino secundário. A análise dos dados foi realizada a partir de uma abordagem narrativa, com o auxílio das técnicas da análise de conteúdo. Os resultados apontam para uma valorização do processo educativo por parte dos alunos em que sobressai a importância de dinâmicas escolares que viabilizam a desconstrução de sistemas hierárquicos, numa aposta veiculada pela informalidade e a inovação, sentidos corroborados por um espírito de diversidade e diálogo social

    Smart education as empowerment: outlining veteran teachers’ training to promote digital migration

    Get PDF
    Within the enhancement of technology and its ongoing integration into formal education setting, learning environments have been challenged to operationalize and arrange systems that engage pedagogy and technology together. The nature of this ongoing transformation is closely related to the paradigms that reign in the twenty-first century, in a scenario of what is now called a Fourth Industrial Revolution. School, despite losing its monopoly on knowledge diffusion, still plays a central role in educating new generations, therefore, it holds key responsibility in addressing contemporary logics of learning, living and becoming a citizen. Amidst the course of change and the ultimate calls for innovation in education, we encounter veteran teachers, professionals with a long teaching history, whose challenges include becoming familiar with new devices in order to fulfil their work demands. In this article, we then explore how central veteran teachers are for the progression to a smarter education scenario, through debating a training carried out in Portugal with 38 teachers from pre-school and k-12, aimed at promoting their digital migration. Data strengthen ties regarding teachers’ perceptions and attitudes in relation to technology and consequent resource on it as pedagogical tools. Also, the overall discussion of the training provides clues on how teacher-oriented actions might address their identity if meaningful output is desired, in order to support a real change of practice.Digital migrations and curricular innovation: giving new meaning to experience and rekindle teaching profession after 50 (Project number: PTDC/CED-EDG/28017/2017

    A systematic review on the flipped classroom model as a promoter of curriculum innovation

    Get PDF
    Assuming the evident relationship between innovation and technology, and the corresponding impact in the educational field, this article contemplates a systematic review on the resource on flipped classroom model in non-tertiary education. 181 studies were reviewed with the purpose of establishing and apprehending the connections between the flipped learning and its potential to promote curriculum innovation. Data analysis allowed the building of a three-level model in which the relations of the flipped classroom model and curriculum are organized in terms of (i) outcomes support, (ii) institutional change and (iii) classroom instruction modus operandi. Results suggest substantial potential of the flipped model to flip the curriculum and even the school culture. To meet such end, innovation must be perceived as an institutional strategy, making sure all stakeholders hold a part in the adaptative process of fostering change. Moreover, there is evidence that the model can ease the articulation and consolidation of constructivist approaches in schooling, a perspective that enhances the movement for student-centred logics in education. The review novelty lies on its building of a model that can work as a guide for reflecting on the approach and for underpinning future action.Fundação para a Ciência e Tecnologia (FCT) PTDC/CED-EDG/28017/201
    corecore