Ventilation loss and pressurization in the NASA launch/entry suit: Potential for heat stress

The potential of the NASA Launch/Entry Suit (LES) for producing heat stress in a simulated Space Shuttle cabin environment was studied. The testing was designed to identify potential heat stress hazards if the LES were pressurized or if ventilation were lost. Conditions were designed to simulate an extreme pre-launch situation with chamber temperatures maintained at dry bulb temperature = 27.2 +/- 0.1 C, globe temperature = 27.3 +/- 0.1 C, and wet bulb temperature = 21.1 +/- 0.3 C. Two females and two males, 23 to 34 years of age, were employed in this study, with two subjects having exposures in all 3 conditions. Test durations in the ventilated (V) and unventilated (UV) conditions were designed for 480 minutes, which all subjects achieved. Pressurized runs (Pr) were designed for 45 minutes, which all subjects also achieved. While some significant differences related to experimental conditions were noted in rectal and mean skin temperatures, evaporation rates, sweat rates, and heart rate, these differences were not thought to be physiologically significant. The results indicate that the LES garment, in either the Pr or UV state, poses no danger of inducing unacceptable heat stress under the conditions expected within the Space Shuttle cabin during launch or reentry

Примирні процедури з вирішення трудових спорів

Дейнека В. М. Примирні процедури з вирішення трудових спорів / В. М. Дейнека // Актуальні проблеми політики : зб. наук. пр. / редкол.: С. В. Ківалов (голов. ред.), Л. І. Кормич (заст. голов. ред.), М. А. Польовий [та ін.] ; НУ «ОЮА», Південноукраїнський центр гендерних проблем. – Одеса : Фенікс, 2014. – Вип. 53. – С.342-349.У статті характеризуються примирні процедури з вирішення індивідуальних трудових спорів та колективних трудових спорів і конфліктів. Вносяться пропозиції щодо удосконалення юридичного забезпечення примирних процедур за чинним трудовим законодавством і проектом Трудового кодексу України.Conciliation to resolve individual labor disputes and collective labor disputes and conflicts is characterized in the article. Proposals are made for improvement of legal enforcement of conciliation procedures under current labor legislation and draft Labour Code of Ukraine.В статье характеризуются примирительные процедуры по разрешению индивидуальных трудовых споров и коллективных трудовых споров и конфликтов. Вносятся предложения по совершенствованию юридического обеспечения примирительных процедур по действующему трудовому законодательству и проекту Трудового кодекса Украины

Pisarki, poetki, bohaterki… – siedleckie badania literaturoznawcze

Artykuł poświęcony jest badaniom literaturoznawczym dotyczącym problematyki kobiet/kobiecej, prowadzonym od ponad 10 lat w Instytucie Językoznawstwa i Literaturoznawstwa na Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach. Pokazuje również kierunki tych badań, które są ujęte w perspektywie zarówno naukowej, jak i popularyzującej. W ramach badań nad twórczością kobiet – pisarek, poetek, a także bohaterek utworów literatury, głównie polskiej, powstały w ośrodku trzy serie wydawnicze: 1. Literackie Portrety Kobiet. Antologia, t. 1, 2, 3, 4. ; 2. Znane, Nieznane, Zapomniane, t. 1, 2, 3, 4. ; 3. Różne Odsłony Kobiecych Światów – cykl publikacji pokonferencyjnych ukazujących się od 2012 r. Badania naukowe obejmują zarówno odsłony kobiecych światów – np. lęki, samotność, starość, tożsamość, działalność i twórczość w Polsce i za granicą, jak i kobiece doświadczanie i porządkowanie świata w kulturze ludowej, tradycyjnej i jej literackich ilustracjach.Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach475

Проблематика смислу та смислотворення в соціологічних теоріях Н. Лумана та Е. Гіденса

Article describes sociological experience in studying of problematic of sense and sense-creating in view of Niklas Luhman's and Anthony Giddens' theories. Author problematizes varieties of conceptualization of this problem in classical sociology, formulates fundamentals of both viewed approaches to sense-creating problematic and delineates basic differences and parallels between them.У статті розглядається досвід соціологічного вивчення проблематики смислу та смислотворення з точки зору теорії соціальних систем Нікласа Лумана та теорії структурації Ентоні Гіденса. Автор проблематизує варіанти концептуалізації даної тематики у класичній соціології, формулює основні положення обох запропонованих підходів до осягнення проблематики смислу та описує базові розходження і паралелі між ними

Bibianna Moraczewska’s Portrait – an Unknown Writer

Niniejszy artykuł kontynuuje autorski projekt „kobiecego «bycia-w-świecie»”. Powstałe już prace to m.in.: B. Walęciuk-Dejneka, Nowa „ja”. Autorskie stwarzanie siebie na podstawie „Pamiętników” Zofii Tołstojowej (wybór) [w:] Tożsamość kobiet: silne indywidualności w sztuce, literaturze i religii, red. J. Posłuszna, B. Walęciuk-Dejneka, Kraków 2014, s. 49–56; Eadem, Kobieca koncepcja „bycia-w-świecie”: „ja” w rodzinie. Z „Pamiętników” Zofii Tołstojowej, „Prace Literaturoznawcze” 2015, nr 3, s. 197–208; Eadem, Kobiece doświadczanie drogi: „ja” w podróży. Rozważania na podstawie „Wspomnień” Anny Dostojewskiej, „Prace Literaturoznawcze” 2016, nr 4, s. 99–113; Eadem, W cieniu. Zofii Tołstojowej (1844–1919) i Anny Dostojewskiej (1846–1918) skrywane pisarstwo, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej” [online] 2016, t. XVI, s. 111–121, [Dostęp: 28.12.2017]. Dostępny w World Wide Web: . Zob. także Eadem, Samodzielna, odważna, nowoczesna: historia Marii Morzyckiej-Obuchowskiej w świetle wybranych fragmentów jej „Pamiętników”, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” [online] 2017, nr 2 (3), s. 9–22, [Dostęp: 28.12.2017]. Dostępny w World Wide Web: . Heideggerowska koncepcja „bycia-w-świecie”, głęboko zakorzeniona w refleksji humanistycznej, traktowana jest tu jako metaforyczna, nie zaś jako koncepcja badawcza oparta na fundamentalnej teorii filozofa, konstytuująca nierozerwalną jedność bycia i świata w różnorodnych aspektach.Artykuł jest próbą literaturoznawczego spojrzenia na twórczość literacką Bibianny Moraczewskiej, działaczki politycznej i społecznej, która także próbowała swoich sił na polu artystycznym. Jej utwory to bardziej próby, opowiastki o tematyce patriotyczno-religijnej z wątkiem miłosnym, przynależące do grupy tekstów popularnych adresowanych do wszystkich zainteresowanych problematyką kobiecą i losami ojczyzny. Ich nieskomplikowane schematy kompozycyjne (fabularne) nie wymagały bowiem wnikliwych zabiegów interpretacyjnych odsłaniających ukryte sensy. Autorka znała prawdę i chciała ją przekazać czytelnikowi, zamierzała się nią podzielić. Pokazywała bohaterów narodowych i silne, samodzielne i zaradne kobiety.The article attempts to take a literary view on works of Bibianna Moraczewska, a political and social activist who was also active in the field of art. Her works are patriotic and religious with a love theme and belong to a collection of popular texts dedicated to anybody interested in women’s issues and the fate of the motherland. The uncomplicated compositional patterns of these works did not require in-depth interpretive measures, revealing hidden meanings. The author knew the truth and wanted to pass it on to the reader. She showed national heroes and strong, independent and resourceful [email protected] Walęciuk-Dejneka – dr hab. prof. nzw., literaturoznawca i folklorysta, pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Literatury Polskiej w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach.Od roku akademickiego 2016/2017 pełni funkcję dyrektora tego Instytutu. Jest również lektorem języka polskiego jako obcego oraz koordynatorem i kierownikiem Letnich Kursów Języka i Kultury Polskiej Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej dla cudzoziemców, a także kursów języka polskiego i kultury polskiej dla Polonii i Polaków za Granicą (projekty konkursowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych). Od 2018 r. jest ekspertem (też egzaminatorem) w programach dla studentów NAWA. Ukończyła stacjonarne studia magisterskie i doktoranckie na UMCS w Lublinie. W 2016 r. uzyskała habilitację na Wydziale Filologicznym UMK w Toruniu. Ukończyła również studia podyplomowe Collegium Civitas i Instytutu Sztuki PAN w Warszawie w ramach ścieżki „Historia sztuki. Perspektywa społeczna i polityczna”. Jest autorką trzech monografii oraz wielu artykułów naukowych wydawanych w Polsce i za granicą, także w językach angielskim i rosyjskim. Publikuje również tomy (w tym serie dotyczące problematyki kobiecej) pod swoją redakcją. Przynależy do licznych organizacji i stowarzyszeń: IOV (Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej, Sekcja Polska), Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, oddział w Warszawie, Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Komisji Historii Kobiet w Warszawie, Instytutu Studiów Kobiecych w Białymstoku. Zainteresowania naukowe i pozanaukowe stanowią m.in.: związki literatury i folkloru; literatura polska XIX i pocz. XX w.; kultura ludowa polska i słowiańska; tematyka kobieca w literaturze, szczególnie wiek XIX i XX; a ostatnio związki literatury i prawa. Interesuje się ponadto malarstwem, muzyką klasyczną i ludową, jazzem, modą, także pszczelarstwem. Lubi mocną czarną kawę i koty. Mieszka w Warszawie.Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w SiedlcachB.F., Chwila widzenia, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1847, nr 5, s. 34–36.B.F., Dwa obrazki z życia tułacza, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1846, nr 5, s. 34–36; nr 6, s. 42–45.B.F., Dwa pogrzeby, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1840, nr 39, s. 297–308; nr 40, s. 313–316.B.F., Kilka wypadków z młodości jenerała Madalińskiego, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1841, nr 5, s. 37–40; nr 6, s. 45–48.B.F., Ojciec Cyryl profesem, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1843, nr 6, s. 42–45; nr 7, s. 50–53; nr 8, s. 58–61; nr 9, s. 66–69; nr 10, s. 74–77; nr 11, s. 81–86; nr 12, s. 89–94).B.F., Stanisław Strawiński. Konfederat Barski, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1844, nr 8, s. 58–61; nr 9, s. 66–68; nr 10, s. 74–77; nr 11, s. 82–85; nr 12, s. 90–93.B.F., Taka była wola Boża, „Dziennik Domowy” Poznań: wydawany przez N. Kamieńskiego, 1840, nr 19, s. 145–148; nr 20, s. 153–156.Dziennik Bibianny Moraczewskiej, wydany z oryginału przez wnuczkę dr Dobrzyńską-Rybicką, Poznań: Fr. Chocieszyński, 1911.Listy Narcyzy Żmichowskiej do rodziny i przyjaciół: opatrzone wstępem, t. 1–2, Kraków : G. Gebethner, 1885.Moraczewska Bibianna, Dwóch rodzonych braci: powieść, cz. I–II, Poznań : Nakładem i Czcionkami N. Kamieńskiego i spółki, 1859.Żmichowska Narcyza, Wybór powieści: Poganka, Książka pamiątek, Warszawa : PIW, 1953.Czermińska Małgorzata, O autobiografii i autobiograficzności [w:] Autobiografia, red. Małgorzata Czermińska, Gdańsk : Słowo/Obraz/Terytoria, 2009, s. 5–17.Czerska Tatiana, Między autobiografią a opowieścią rodzinną. Kobiece narracje osobiste w Polsce po 1944 roku w perspektywie historyczno-kulturowej, Szczecin : Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011, ISBN 9788372418463.Gautier Brigitte, Zaklęcia czarodziejki Vivien, czyli o autobiografii kobiecej [w:] Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, red. Grażyna Borkowska, Lilianna Sikorska, Warszawa : IBL, 2000, s. 152–158.Hahn Wiktor, Bibjanna Moraczewska w świetle swego dziennika, „Gazeta Lwowska” 1921, nr 113, nr 114.Kraskowska Ewa, O tak zwanej „kobiecości” jako konwencji literackiej [w:] Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, red. Grażyna Borkowska, Lilianna Sikorska, Warszawa : IBL, 2000, s. 200–212.Krzywobłocka Bożena, Wielkopolskie damy, Poznań : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, ISBN 8303014978.Mikulski Tadeusz, „Poczciwe Niemczysko” [w:] Tadeusz Mikulski, Spotkania wrocławskie, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1954.Mrozik Agnieszka, Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Warszawa : Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria, IBL, 2012, ISBN 978-83-61757-32-0.Nowicka Elżbieta, Bibianna Moraczewska. Portret (niepełny) poznańskiej konspiratorki, „Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stol. m. Poznania” 2008, nr 1, s. 231–239, ISSN 0137-3552.Pekaniec Anna, Czy w tej autobiografii jest kobieta? Kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, Kraków : Księgarnia Akademicka, 2013, ISBN 9788376381817.Pekaniec Anna, Nie tylko dzienniki. Oryginalne warianty kobiecej literatury dokumentu osobistego (na wybranych przykładach), „Ruch Literacki” 2012, nr 4/5, s. 451–463, ISSN 0035-9602.Pańczykówna Halina, Ważne chwile Gabryelli [w:] Literackie przystanki nad Wartą, red. Zygmunt Szweykowski, Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1962, s. 209–230.Perrot Michelle, Moja historia kobiet, tłum. Marta Szafrańska-Brandt, Warszawa : Instytut Wydawniczy PAX, 2009, ISBN 9788321118420.Pigoń Stanisław, Z ogniw życia i literatury. Rozprawy, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961.Rudnicka Jadwiga, Z papierów Bibianny Moraczewskiej, „Pamiętnik Literacki” 1961, R. 52, z. 3, ISSN 0031-0514.Walęciuk-Dejneka Beata, Kobieca koncepcja „bycia-w-świecie”: „ja” w rodzinie. Z „Pamiętników” Zofii Tołstojowej, „Prace Literaturoznawcze” 2015, nr 3, s. 197–208, ISSN 2353-5164.Walęciuk-Dejneka Beata, Nowa „ja”. Autorskie stwarzanie siebie na podstawie „Pamiętników” Zofii Tołstojowej (wybór) [w:] Tożsamość kobiet: silne indywidualności w sztuce, literaturze i religii, red. Joanna Posłuszna, Beata Walęciuk-Dejneka, Kraków : Aureus, 2014, s. 49–56.Walęciuk-Dejneka Beata, „Oświecać lud, szerzyć kulturę, budzić zakrzepłe serca…”. Faustyna Morzycka – samotna siłaczka [w:] Siła samotności. Zjawisko kobiecej samotności w kulturze i edukacji, red. Joanna Posłuszna, Kraków : Aureus, 2015, s. 65–74.Walęciuk-Dejneka Beata, W cieniu. Zofii Tołstojowej i Anny Dostojewskiej skrywane pisarstwo, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej” 2016, t. XVI, s. 111–121, ISSN (print) 2080-8313; ISSN (online) 2450-6796.Wawrzykowska-Wierciochowa Dioniza, Kobiety wielkopolskie w działalności narodowej, społecznej i wyzwoleńczej (1788–1919), Poznań : Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego, 1974.Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa : PWN, 1983.Woźniakiewicz-Dziadosz Maria, Dzieje przyjaźni entuzjastek w świetle listów Narcyzy Żmichowskiej do Bibianny Moraczewskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae” 2002/2003, t. 20–21, s. 375–386, ISSN 0239-426X.Zębala Agnieszka, Problemy autobiografii kobiecej w studiach genderowych, „Ruch Literacki” 2005, z. 6, s. 539–550, ISSN 0035-9602.2(5)657

The female concept of “being-in-the-world”: literary sources and the state of research. Partial identifications

Artykuł jest próbą spojrzenia na stan badań w Polsce, dotyczący studiów nad kobiecością i kobietami oraz nad źródłami literackimi z tego zakresu. Kobieca koncepcja „bycia-w-świecie” jest autorską wersją wpisującą się w dotychczasowy nurt badań literaturoznawczych, prowadzonych od wielu już lat, a zapoczątkowanych czy zainicjowanych na większą skalę w latach 90. XX w. Obecność kobieca, czyli jej „bycie-w-świecie”, określa żeńskie doświadczenia, role rodzinne, społeczne i narodowe, relacje miłosne, inicjacyjne, buntownicze czy osobiste, a przez to odsyła do zakorzenionych w kulturze mitycznych i stereotypowych zjawisk. To także kobiece poznawanie świata, trwanie w rzeczywistości, w kulturze, w literaturze, najczęściej poprzez pisarstwo, oznaczenie doświadczenia czasu.The article is an attempt to look at the state of research in Poland concerning the study of femininity and women as well as literary sources in this field. The female concept of “being-in-the-world” is an original version, in line with the current trend of literary studies, conducted for many years, and initiated or initiated on a larger scale in the 90s of the twentieth century. The presence of a woman or her “being-in-the world” defines female experiences, family, social and national roles, love, initiation, rebellious or personal relationships, and thus refers to mythical and stereotypical phenomena rooted in culture. It is also about female learning about the world, being in reality, in culture, in literature, most often through writing, marking the experience of time.Publikacja przygotowana/finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą DIALOG w latach 2019–2021. Jest wynikiem udziału w projekcie badawczym pt. „Ośrodek badań historii kobiet”, nr 0016/DLG/2019/[email protected] Walęciuk-Dejneka – doktor habilitowany, literaturoznawca i folklorysta, pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Literatury Polskiej w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Od roku akademickiego 2016/2017 pełni funkcję dyrektora tego Instytutu. Jest również lektorem języka polskiego jako obcego oraz koordynatorem i kierownikiem Letnich Kursów Języka i Kultury Polskiej Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej dla cudzoziemców, a także kursów języka polskiego i kultury polskiej dla Polonii i Polaków za Granicą (projekty konkursowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych). Od 2018 r. jest ekspertem (też egzaminatorem) w programach dla studentów NAWA. Ukończyła stacjonarne studia magisterskie i doktoranckie na UMCS w Lublinie. W 2016 r. uzyskała habilitację na Wydziale Filologicznym UMK w Toruniu. Ukończyła również studia podyplomowe Collegium Civitas i Instytutu Sztuki PAN w Warszawie w ramach ścieżki „Historia sztuki. Perspektywa społeczna i polityczna”. Jest autorką trzech monografii oraz wielu artykułów naukowych wydawanych w Polsce i za granicą, także w językach angielskim i rosyjskim. Publikuje również tomy (w tym serie dotyczące problematyki kobiecej) pod swoją redakcją. Przynależy do licznych organizacji i stowarzyszeń: IOV (Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej, Sekcja Polska), Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (oddział w Warszawie), Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Komisji Historii Kobiet w Warszawie, Instytutu Studiów Kobiecych w Białymstoku. Zainteresowania naukowe i pozanaukowe: związki literatury i folkloru; literatura polska XIX i pocz. XX w.; kultura ludowa polska i słowiańska; tematyka kobieca w literaturze, szczególnie wiek XIX i XX; a ostatnio związki literatury i prawa. Interesuje się ponadto malarstwem, muzyką klasyczną i ludową, jazzem, modą, także pszczelarstwem. Lubi mocną czarną kawę i koty. Mieszka w Warszawie.Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w SiedlcachSienkiewiczowa, Maria z Szetkiewiczów. Listy, opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Barbara Szargot, (Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2012), (część druga listów: listy małżeńskie, 111–226).Całek, Anita. Nowa teoria listu, (Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2019).Cieński, Andrzej. Z dziejów pamiętników w Polsce, (Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2002).Czapliński, Władysław. „Pamiętnikarstwo jako źródło dla historyka nowożytnego”, Pamiętnikarstwo Polskie, nr 2, 1972, 2–7.Czermińska, Małgorzata. Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie, (Kraków: Universitas, 2000).Czermińska, Małgorzata. „O autobiografii i autobiograficzności”, w: Małgorzata Czermińska (red.), Autobiografia, (Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, 2009).Czermińska, Małgorzata. „Pomiędzy listem a powieścią”, Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 4, 1975, 28–49.Czermińska, Małgorzata. „Rola odbiorcy w dzienniku intymnym”, w: Tadeusz Bujnicki, Janusz Sławiński (red.), Problemy odbioru i odbiorcy: studia, (Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1977), 105–122.Czerska, Tatiana. Między autobiografią a opowieścią rodzinną: kobiece narracje osobiste w Polsce po 1944 roku w perspektywie historyczno-kulturowej, (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011).Gautier, Brigitte. „Zaklęcia czarodziejki Vivien, czyli o autobiografii kobiecej”, w: Grażyna Borkowska, Liliana Sikorska (red.), Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, (Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2000),152–158.Heidegger, Martin. Bycie i czas, tłum. Bogdan Baran, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010).Krzyżanowski, Julian. Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy, (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973).Martuszewska, Anna: „List, pamiętnik i dziennik w strukturze powieści pozytywistycznej”, Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 4, 1975, 133–134 (cały artykuł – s. 129–147).Mrozik, Agnieszka. Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, (Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2012).Pekaniec, Anna. Czy w tej autobiografii jest kobieta? Kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, (Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2013).Pekaniec, Anna. „Nie tylko dzienniki. Oryginalne warianty kobiecej literatury dokumentu osobistego (na wybranych przykładach)”, Ruch Literacki, nr 4/5, 2012, 451–463.Rosner, Katarzyna. Narracja, tożsamość, czas, (Kraków: Universitas, 2003).Skwarczyńska, Stefania. Teoria listu, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2006).Trzebiński, Jerzy (red.). Narracja jako sposób rozumienia świata, (Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2002).Walęciuk-Dejneka, Beata. „Portret Marii Szetkiewiczówny w panieńskich listach do matki”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 2(9), 2020, 42–53.Zębala, Agnieszka. „Problemy autobiografii kobiecej w studiach genderowych”, Ruch Literacki, z. 6, 2005, 539–550.Zimand, Roman. Diarysta Stefan Ż., (Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1990).1(12)92

Mary Szetkiewiczówna’s portrait in maiden letters to her mother

Artykuł stanowi kolejną publikację w autorskim projekcie „kobiecego »bycia-wświecie«”. Opublikowane w tym cyklu teksty to m.in.: Beata Walęciuk-Dejneka, „Nowa »ja«. Autorskie stwarzanie siebie na podstawie »Pamiętników« Zofii Tołstojowej (wybór)”, w: Joanna Posłuszna, Beata Walęciuk-Dejneka (red.), Tożsamość kobiet: silne indywidualności w sztuce, literaturze i religii, (Kraków : Wydawnictwo Aureus, 2014), 49–56; eadem, „Kobieca koncepcja »bycia-w-świecie«: »ja« w rodzinie: z »Pamiętników« Zofii Tołstojowej”, Prace Literaturoznawcze, nr 3, 2015, 197–208; eadem, „Kobiece doświadczanie drogi: »ja« w podróży. Rozważania na podstawie »Wspomnień« Anny Dostojewskiej”, Prace Literaturoznawcze, nr 4, 2016, 99–113 czy eadem, „W cieniu. Zofii Tołstojowej (1844–1919) i Anny Dostojewskiej (1846–1918) skrywane pisarstwo”, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej, t. 16, 2016, 111–121 [online] [dostęp: 19.11.2020]. Dostępny w World Wide Web: http://repozytorium.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/21897/0_7_%5b111%5d-121_Waleciuk-Dejneka.pdf?sequence=1&isAllowed=y), a także: eadem, „Samodzielna, odważna, nowoczesna: historia Marii Morzyckiej-Obuchowskiej w świetle wybranych fragmentów jej pamiętników”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 2(3), 2017, 9–22 oraz eadem, „Portret Bibianny Moraczewskiej – literatki nieznanej”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 2(5), 2018, 65–78.Artykuł jest literaturoznawczym spojrzeniem na prawie zupełnie nieznaną sylwetkę Marii Szetkiewiczówny, żony Henryka Sienkiewicza, i jej korespondencję z matką Wandą Szetkiewiczową. Listy córki do matki ukazują oczytaną, ambitną i pragnącą różnorodnej nauki młodą niewiastę. Ponadto Maria okazuje się kobietą nowoczesną, samodzielną i niezależną, co w XIX w. należało do rzadkości. Pokazują też matkę jako kobietę spokojną, zrównoważoną, kochającą i decyzyjną. Dominującym tematem korespondencji obu pań jest zdrowie, a właściwie jego brak. Celem artykułu jest zatem literaturoznawcza analiza i interpretacja tej korespondencji – Maria jawi się w niej jako kobieta wewnętrznie silna, stanowcza, a przy tym wrażliwa, delikatna i cierpiąca.The article is a literary perspective on the creative unknown profile of Maria Szetkiewiczówna, wife of Henryk Sienkiewicz, and her letters to mother – Wanda Szetkiewiczowa. The daughter’s letters to her mother show a well-read, ambitious and young woman who wants to learn in a variety of ways. In addition, Maria turns out to be a modern, self-reliant and independent woman, which was rare in the nineteenth century. They also show their mother as a calm, balanced, loving and decision-making woman. The dominating theme of both ladies’ correspondence is health, or rather the lack of [email protected] Walęciuk-Dejneka – dr hab., literaturoznawca i folklorysta, pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Literatury Polskiej w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Od roku akademickiego 2016/2017 pełni funkcję dyrektora tego Instytutu. Jest również lektorem języka polskiego jako obcego oraz koordynatorem i kierownikiem Letnich Kursów Języka i Kultury Polskiej Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej dla cudzoziemców, a także kursów języka polskiego i kultury polskiej dla Polonii i Polaków za Granicą (projekty konkursowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych). Od 2018 r. jest ekspertem (też egzaminatorem) w programach dla studentów NAWA. Ukończyła stacjonarne studia magisterskie i doktoranckie na UMCS w Lublinie. W 2016 r. uzyskała habilitację na Wydziale Filologicznym UMK w Toruniu. Ukończyła również studia podyplomowe Collegium Civitas i Instytutu Sztuki PAN w Warszawie w ramach ścieżki „Historia sztuki. Perspektywa społeczna i polityczna”. Jest autorką trzech monografii oraz wielu artykułów naukowych wydawanych w Polsce i za granicą, także w językach angielskim i rosyjskim. Publikuje również tomy (w tym serie dotyczące problematyki kobiecej) pod swoją redakcją. Przynależy do licznych organizacji i stowarzyszeń: IOV (Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej, Sekcja Polska), Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (oddział w Warszawie), Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Komisji Historii Kobiet w Warszawie, Instytutu Studiów Kobiecych w Białymstoku. Zainteresowania naukowe i pozanaukowe stanowią m.in.: związki literatury i folkloru; literatura polska XIX i pocz. XX w.; kultura ludowa polska i słowiańska; tematyka kobieca w literaturze, szczególnie wiek XIX i XX; a ostatnio związki literatury i prawa. Interesuje się ponadto malarstwem, muzyką klasyczną i ludową, jazzem, modą, także pszczelarstwem. Lubi mocną czarną kawę i koty. Mieszka w Warszawie.Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w SiedlcachMaria z Szetkiewiczów Sienkiewiczowa. Listy, opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Barbara Szargot, (Piotrków Trybunalski : Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2012), (część pierwsza lisów: listy panieńskie, 37–107).Czermińska, Małgorzata. „Rola odbiorcy w dzienniku intymnym”, w: Tadeusz Bujnicki, Janusz Sławiński (red.), Problemy odbioru i odbiorcy: studia, (Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977), 105–122.Gautier, Brigitte. „Zaklęcia czarodziejki Vivien, czyli o autobiografii kobiecej”, w: Grażyna Borkowska, Liliana Sikorska (red.), Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, (Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2000), 152–158.Korniłowiczówna, Maria. Onegdaj: opowieść o Henryku Sienkiewiczu i ludziach mu bliskich, (Szczecin : Glob, 1985).Krzyżanowski, Julian. Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy, (Warszawa : PIW, 1973).Maciejewski, Janusz. „List jako forma literacka”, w: Jolanta Sztachelska, Elżbieta Dąbrowicz (red.), Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, (Białystok : Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2000), 211–218.Skwarczyńska, Stefania. Teoria listu, (Białystok : Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2006).Skwarczyńska, Stefania. „Wokół teorii listu (Paradoksy)”, w: Stefania Skwarczyńska, Pomiędzy historią a teorią literatury, (Warszawa : PAX, 1975), 178–186.Szczublewski, Józef. Sienkiewicz. Żywot pisarza, (Warszawa : W.A.B., 2006).2(9)425