2,080 research outputs found

    Holocaust Emotion Cards: Project Presentation

    Get PDF
    The purpose of this article is to present the project Holocaust Emotion Cards, which was created as part of the course Innovation and Entrepreneurship for Holocaust Mem ory, run by Western Galilee College. In the first part of the presentation, we will present the assumptions and concepts of the project, as well as the process of creating the cards. In the second part, we will discuss the cards themselves and the way to use them in educational work

    Superhero contra butcher: Zelensky and Putin in political cartoons on Russian aggression

    Get PDF
    This article integrates national and international levels of political humorous discourse and proposes a multimodal analysis of the discursive dimension of the Russian–Ukrainian war and its implementation in political humour. The author analyses the distribution of supportive/subversive humour in world, Ukrainian and Russian political cartoons targeting Ukrainian President Zelensky and Russian President Putin and representing the conflict parties, with special attention to the presentation/setting. The distribution of sup portive vs subversive political humour is based on an analysis of the target, focus and setting of political cartoons depicting Putin and Zelensky, and on the interaction of verbal and nonverbal elements in the cartoons. Political cartoons can be defined by their goals, frames of reference and means. These corresponding parameters (goal–target, frame of reference–focus, means-setting) as well as the correlation between self-image/external image and supportive/subversive political humour provide the analytical framework for the articl

    The Functional Perspective in Reconstructing the History of Words

    No full text
    Monografia koncentruje się na badaniu pochodzenia i rozwoju północnosłowiańskich jednostek języka nacechowanych gramatycznie i/lub wypowiedzeniowo, tzn. z jednej strony słów, w których informacja gramatyczna uległa leksykalizacji, z drugiej zaś – słów o zgramatykalizowanej informacji leksykalnej. Monografia ogranicza się wprawdzie do obserwacji wyrażeń północnosłowiańskich, lecz przy formułowaniu wniosków (tak szczegółowych, jak i ogólnych) odwołuje się również do innych języków indoeuropejskich, języków semickich, ugrofińskich, a nawet afrykańskich. Książka podejmuje analizy przede wszystkim w klasach przysłówków, przyimków, zaimków, partykuł, operatorów dyskursywnych, operatorów metapredykatywnych, spójników i ich etymonów. Konstruowanie hipotez badawczych opiera się na przeświadczeniu, że jakakolwiek zmiana formalna, aby można ją było uznać za zmianę funkcjonalną, musi skutkować przesunięciem relacji między formą a znaczeniem znaku; i odwrotnie, rzeczywista zmiana znaczenia wywołuje przesunięcie relacji formalno-treściowej. Celem tej pracy jest odkrycie i opis mechanizmów tych zmian na przykładzie leksyki przechodzącej do nieprzedmiotowej warstwy języka. Wśród problemów szczegółowych omawiane są semickie i indoeuropejskie, w tym słowiańskie wyrażenia związane z pojęciem prawdy, północnosłowiańskie enklityki -kV oraz -že, a także wyrazy funkcyjne jako zapożyczone, bohemizmy w języku polskim i polonizmy w jidysz.The monograph focuses on the study of the origin and development of North Slavic grammatically and/or discursively oriented language units, i.e. words with lexicalized grammatical information on the one hand and words with grammaticalized lexical information on the other. Although the book focuses on North Slavic expressions, it draws detailed and general conclusions from other Indo-European, Semitic, Finno-Ugric, and even African languages. The book mainly analyzes the classes of adverbs, prepositions, pronouns, particles, discourse markers, markers of approximation, limitation, or gradation, conjunctions, and their etymons. Research hypotheses in the monograph are grounded in the assumption that any formal change, in order to be considered a functional change, must lead to a shift in the relationship between the form and meaning of a sign, and vice versa, that an actual change in meaning triggers a shift in the formal-content relationship. This work aims to discover and describe the mechanisms of these changes, using the example of lexis moving into the non-representational layer of language. Among the specific problems discussed are Indo-European, including North Slavic, function words related to the concept of truth compared with Semitic units, the North Slavic enclitics -kV and -že, and function words as borrowings – Bohemisms in Polish and Polonisms in Yiddish.Publikacja finansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii NaukThis work was financed from a subvention for maintaining and developing the research potential of the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences

    Studies in Balkan Phonetics

    Get PDF
    Praca jest poświęcona zjawiskom fonetycznym występującym w językach i dialektach należących do tzw. Bałkańskiej Ligi Językowej. Autorka kładzie akcent, po pierwsze, na zjawiska wspólne, tj. takie, którym można nadać miano bałkanizmu, oraz, po drugie, na mechanizmy konwergencji w sytuacji wielojęzyczności. W pracy wyznacza również centrum i peryferie Bałkańskiej Ligi Językowej w zakresie fonetyki. Obszar centralny fonetyki bałkańskiej pokrywa się z terenem, na którym wciąż żywe są procesy konwergencyjne również w zakresie morfo składni, ale ramy zewnętrzne są inne. To jedyne opracowanie całościowe fonetyk bałkańskiej w aspekcie arealnym, choć ze względu na specyfikę opisywanych zjawisk, również koncentruje się na areałach o najsilniejszej konwergencji.This work is devoted to phonetic phenomena occurring in the languages and dialects which belong to the so-called Balkan Language League. The author accentuates, firstly, common phenomena, i.e. those that can be referred to as Balkanisms, and, secondly, the mechanisms of convergence in a multilingual environment. The work also identifies the centre and periphery of the Balkan Language League in terms of phonetics. The central area of Balkan phonetics overlaps with the area where convergence processes are still ongoing, also in the domain of morphosyntactic features, but the periphery is different. It is the only comprehensive study of Balkan phonetics from an areal perspective, although, due to the specificity of the phenomena under discussion, it focuses on areas with the strongest convergence.Publikacja dofinansowana z programu „Doskonała nauka” Ministra Edukacji i Nauki w ramach projektu nr DNM/SN/550480/2022.The work was financed from the “Excellent Science” Programme of the Polish Minister of Education and Science, project No: DNM/SN/550480/2022

    Language Biographies of Resettlers from the Former Eastern Provinces of the Second Polish Republic Living in the Lubusz Region

    No full text
    Monografia jest efektem kilkuletnich badań socjolingwistycznych na pograniczu polsko-niemieckim. Głównym celem książki jest przedstawienie różnorodności językowej przesiedleńców, którzy po drugiej wojnie światowej przyjechali do regionu lubuskiego, posługując się różnymi językami prymarnymi i sekundarnymi. Materiałem empirycznym były rozmowy z mieszkańcami ponad dwudziestu miejscowości, w których autorka prowadziła badania terenowe. Po obszernym opisie metodologicznym czytelnik może zapoznać się ze stworzonym aparatem pojęciowym wykorzystanym przy opisach i analizach socjolingwistycznych zebranego materiału. Autorka przedstawia stan badań nad polszczyzną północno- i południowokresową oraz charakterystykę dokonań językoznawczych na terenach przyłączonych do Polski po 1945 roku. Przeprowadzone wywiady zostały poddane transkrypcji fonetycznej, na podstawie której autorka zbudowała biografie językowe rozmówców oraz analizowała wybrane cechy fonetyczne i fleksyjne, tworząc przy tym szereg statystyk za pomocą analizy ilościowej. Dokonała porównania lingwistycznego idiolektów wyodrębnionych grup oraz przypadków jednostkowych – osób przed przesiedleniem jednojęzycznych lub dwujęzycznych. Przeprowadzone badania potwierdzają występowanie różnorodności językowej wśród przesiedleńców z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej. Zróżnicowanie językowe wybranych grup jest zależne od biografii językowych, które wywierają znaczący wpływ na idiolekty użytkowników języków. Monografię dopełnia wybór tekstów gwarowych polskich i ukraińskich. Utrwalona w monografii polszczyzna należy do ginącego dziedzictwa narodowego. Wielką wartość posiada także treść przetranskrybowanych wywiadów. Można je wykorzystywać do prac porównawczych z dziedziny nowatorskich w polskiej nauce badań nad biografiami językowymi, jak również w pracach naukowych z zakresu innych dyscyplin humanistycznych. Jest to pierwsza praca naukowa kompleksowo ukazująca wpływ biografii językowej na idiolekt.This monograph is the result of several years of sociolinguistic research in the Polish-German borderland. The book’s main objective is to present the linguistic diversity of resettlers from the former eastern provinces of the Second Polish Republic who arrived in the Lubusz region after the Second World War, speaking a variety of primary and secondary languages. The empirical material consisted of interviews with residents of over twenty localities where the author conducted field research. Following an extensive methodological description, the reader can familiarize themselves with the conceptual apparatus used in the descriptions and sociolinguistic analyses of the collected material. The author presents the state of research on Northern and Southern Borderland Polish (polszczyzna północno- i południowokresowa) and a review of linguistic studies in the territories annexed to Poland after 1945. The interviews were transcribed in phonetic transcription, on the basis of which the author constructed language biographies of the interviewees and analysed selected phonetic and inflectional features, including their statistics and quantitative analysis. She made a linguistic comparison of the idiolects of the identified groups and of individual cases – speakers who had been monolingual or bilingual before resettlement. The research confirms linguistic diversity among resettlers from the former eastern provinces of the Second Polish Republic. In the selected groups, this diversity depends on language biographies, which significantly impact the idiolects of language users. The monograph also includes a selection of Polish and Ukrainian dialectal texts. The Polish language recorded in the study belongs to the vanishing national heritage. The content of the transcribed interviews is also of great value. It can be used for comparative studies in the field of language biographies, innovative in Polish science, as well as in research in other humanities disciplines. This book is the first scholarly work comprehensively presenting the influence of language biography on idiolect.Publikacja dofinansowana z programu „Doskonała Nauka” Ministra Edukacji i Nauk

    „Największa akcja ratowania dzieci w czasie drugiej wojny światowej”. Diana Budisavljević jako obiekt praktyk pamięciowych w byłej Jugosławii i w Serbii

    Get PDF
    Przedmiotem zainteresowania artykułu są przemiany, jakim po drugiej wojnie światowej podlegała narracja o Dianie Budisavljević (1891-1978). Budisavljević była pomysłodawczynią i koordynatorką akcji ratowania serbskich dzieci z ustaszowskich obozów w czasie drugiej wojny światowej. Interesuje nas, jak kształtowała się pamięć o jej działalności, zarówno w okresie istnienia socjalistycznej Jugosławii, jak i po jej rozpadzie – w Serbii. Obecnie mamy do czynienia ze wzmożonym zainteresowaniem Budisavljević w serbskiej i chorwackiej kulturze narodowej. Przeprowadzona analiza publikacji książkowej (Boška Lomovicia, Knjiga o Dijani Budisavljević [‘Książka o Dianie Budisavljević’], 2013) oraz narracji muzealnej (wystawa Najveća akcija spašavanja dece u Drugom svetskom ratu - Dijanina deca [’Największa akcja ratowania dzieci w czasie drugiej wojny światowej – dzieci Diany’], Belgrad, 2018) prowadzi do wniosku, że we współczesnej serbskiej kulturze pamięci postać ta jest wykorzystywana instrumentalnie i używana do doraźnych celów politycznych

    More than a stereotype: “Jewish Bolshevism” as a pattern of Polish culture

    No full text
    Książka Więcej niż stereotyp. „Żydokomuna” jako wzór kultury polskiej oparta jest na analizie dyskursu antykomunistycznego i antysemickiego we współczesnej Polsce i ich wzajemnych powiązań. Jej powstaniu towarzyszyła intencja uszeregowania trzech zachodzących na siebie procesów: 1) intensyfikacji i rozwoju dyskursu antysemickiego w synergii z wciąż zyskującą na znaczeniu polityką historyczną, 2) powstawania nowych teorii interweniujących w pole badań nad antysemityzmem, 3) pojawiania się nowych zjawisk w sferze społecznej, które miałyby być tymi teoriami wyjaśniane. Na tle dotychczasowych ujęć tematu podejście autorki wyróżniają rozbudowane rozważania metodologiczne, a zwłaszcza wypunktowanie niedostatków kategorii stereotypu i wyjście poza nią w kierunku kategorii wzoru kultury. Kategoria stereotypu sugeruje, że mamy do czynienia z błędem poznawczym, aberracją lub pomyłką. Zaproponowaną w książce analizę antysemityzmu charakteryzuje tymczasem całkowite zerwanie z koncepcją „ziarna prawdy”, na której zasadza się większość definicji stereotypu jako uproszczonej wizji jakiegoś wycinka rzeczywistości. Podążając tropem Sandera Gilmana, autorka traktuje treści stereotypów jako materiał do analizy grupy wytwarzającej stereotypy. Takie podejście pozwala na wykorzystanie motywu „żydokomuny” do opisania status quo współczesnej kultury polskiej w zakresie wyobrażeń o żydowskości i o komunizmie. Autorka dowodzi, że przekonania na temat Żydów są integralną częścią kultury, wypracowaną i reprodukowaną w jej prawomocnych obiegach. Są one generowane, produkowane i używane do podtrzymywania pewnej całości kulturowej i pozostają w harmonii z jej pozostałymi elementami. Autorka broni tezy o „żydokomunie” jako motywie współcześnie konstytutywnym dla koherencji kulturowej, generowanej w ramach paradygmatu antykomunistycznego. Książka ma dowieść, że antykomunizm nie tylko stanowi komponent tradycji antysemickiej, ale w dużej mierze ukształtował taki model badań nad antysemityzmem, w którym możliwość zdiagnozowania i rozmontowania tego ideologicznego konstruktu jest strukturalnie zablokowana. Strukturę tę umacnia fakt, że – za sprawą szantażu antysemicką zbitką „żydokomuny” zastosowanym wobec szkoły frankfurckiej na uchodźctwie – zbudowano ją niejako „rękami Żydów” – badaczek i badaczy, którzy po drugiej stronie żelaznej kurtyny w początkach zimnej wojny rozwinęli koncepcję relacji międzygrupowych, próbując ten szantaż obejść. Podążając tropem Stuarta Svonkina i Avivy Weingarten, autorka śledzi historię powojennego konstruowania narzędzi badawczych antysemityzmu w duchu psychologii społecznej przy równoczesnym odchodzeniu od kategorii socjologicznych. W książce wypunktowane zostają niedostatki takiego podejścia, ponieważ koncentruje się ono na szacowaniu indywidualnych podmiotów antysemityzmu, definiując antysemityzm podług cech nieadekwatnych do jego współczesnej konstrukcji. Tymczasem kategoria wzoru kultury pozwala przenieść punkt ciężkości z pytania o to, kto jest antysemitą, na pytanie o to, jakie treści kulturowe cyrkulujące w rozmaitych rejestrach kultury, także tych najbardziej oficjalnych, są zakorzenione w antysemickich kategoriach postrzegania rzeczywistości oraz jakie są funkcje tych kategorii dla stabilizowania zastanego porządku. Takie ujęcie pozwala na uchwycenie mechanizmów odtwarzania motywu „żydokomuny” we współczesnym dyskursie i jego funkcjonalności. Zaproponowana w książce krytyka słownika pojęć używanych do analizy antysemityzmu obejmuje także terminy wypracowane w łonie nauk społecznych na Zachodzie, stosowane do półperyferyjnych warunków postkomunistycznego kraju Europy Wschodniej. W książce znajdziemy krytykę powierzchownego przyswojenia kategorii: intersekcjonalność, białość, imperializm. Rozważając przystawalność amerykańskiego dyskursu o rasie i rasizmie do warunków polskich, autorka stara się dowieść, że użycie niektórych pojęć bez zważania na lokalny kontekst okazuje się mieć odwrotny wydźwięk w stosunku do intencji, które stały za ich wypracowaniem. Ostatnia część książki poświęcona jest recepcji piętna „żydokomuny” przez napiętnowanych. Rozważania na ten temat wynikają z założenia autorki, że tylko przemoc symboliczna – przemoc, którą jednostki i grupy zadają same sobie, uwewnętrzniając przekonania grupy dominującej na własny temat i odgrywając przeznaczone im przez grupę dominującą role (gościa, sublokatora, aspirującego, podejrzanego, niszczyciela, wroga itd.) – zapewnia tym przekonaniom pełną stabilność kulturową i możliwość bezkolizyjnego wypełniania określonych funkcji w kulturze. Zadając pytanie o to, w jaki sposób czytać narracje mniejszościowe, autorka mierzy się z metodologicznym impasem powodowanym faktem, że struktura dyskursywna stawia w upośledzonej pozycji tych uczestników dyskursu, którzy – bez względu na to, jaką mają tożsamość wybraną – postrzegani są przez pryzmat tożsamości wymuszonej. Nosicielki i nosiciele piętna są w kulturze dominującej pozycjonowani jako stronniczy. Jest to jeden z efektów mistyfikacyjnego uniwersalizmu. Czy zatem, analizując narracje napiętnowanych, należy brać pod uwagę piętno podmiotu? Czy nie jest to powtórzenie – w imię analizy – gestu napiętnowania? Z drugiej strony, czy pominięcie piętna nie byłoby niedopuszczalnym przeoczeniem, skoro wiemy, że autorka/autor pisze w obrębie kultury, która z przyczyn strukturalnych, pod groźbą przemocy, nie chce dopuścić jej/go do głosu na równych prawach? By przełamać ten impas, autorka proponuje oryginalny, czterostopniowy schemat analizy dyskursu w badaniach nad recepcją piętna.The book Więcej niż stereotyp: „Żydokomuna” jako wzór kultury polskiej [More than a Stereotype: “Jewish Bolshevism” as a Pattern of Polish Culture] is based on an analysis of anticommunist and antisemitic discourses and their interrelation in contemporary Poland. The author’s intention was to sequence three overlapping processes: 1. the intensification and development of antisemitic discourse in synergy with increasingly influential historical politics; 2. the rise of new theories intervening in the field of research on antisemitism; 3. the emergence of new social phenomena to be explained by these theories. What distinguishes the author’s perspective from previous approaches is an elaborate methodological reflection, in particular the examination of the shortcomings of the category of stereotype and moving beyond it towards the category of cultural pattern. “Stereotype” suggests a cognitive error, aberration or mistake. In turn, the analysis of antisemitism, which the book offers, entirely breaks with the notion of “kernel of truth” present in most definitions of stereotypes as oversimplified visions of reality. Following Sander Gilman’s approach, the author considers the contents of stereotypes asa material for analysing a group that produces such stereotypes. This approach enables the use of the “Jewish Bolshevism” theme to describe the status quo in contemporary Polish cultural imagery on Jewishness and communism. As an integral part of culture, beliefs about Jews are developed and reproduced in legitimate circuits of this culture. They are generated and used to sustain a cultural whole, and remain in harmony with its other elements. The author argues that the contemporary motif of “Jewish Bolshevism” is constitutive for cultural coherence achieved within the anticommunist paradigm. The book demonstrates that anticommunism is not only a component of antisemitic tradition but it largely shaped a model of antisemitism research, in which any possibility of diagnosis and dismantling of this ideological construct is structurally blocked. The structure is reinforced by the fact that – with blackmail of the antisemitic notion of “Jewish Bolshevism” applied to the Frankfurt School in exile – it was made, as it were, “by the hands of Jews,” that is, researchers who, on the other side of the Iron Curtain at the beginning of the Cold War, developed the concept of intergroup relations, in an attempt to get around this blackmail. Drawing on the ideas of Stuart Svonkin and Aviva Weingarten, the author traces the history of research on antisemitism after the Second World War, when sociological categories were replaced with the perspective of social psychology. The book discusses the deficiencies of this approach, i.e. its focus on estimating individual subjects of antisemitism thus defining antisemitism according to characteristics inadequate to its contemporary construction. In turn, using the lens of cultural pattern allows to shift the focus from the question of who is an antisemite to the question of what cultural contents present in various registers of culture (including those most official) are rooted in antisemitic categories of perceiving the reality and what role these categories play in stabilising the established order. Such an approach helps to understand how the “Jewish Bolshevism” theme is reproduced in the contemporary discourse and what the functionality of the theme is.Among the concepts used in analyses of antisemitism, which the author challenges, are also those developed by Western social science but applied to semi-peripheral conditions of a post-communist country in Eastern Europe. The book offers a critique of superficial adaptation of categories such as: intersectionality, whiteness, and imperialism. Reflecting on compatibility of the U.S. discourse on race and racism to the realities of Poland, the author demonstrates that when some of such concepts are applied without careful consideration of a local context, the result can be opposite to intentions of their creators.The final part of the book focuses on the reception of the “Jewish Bolshevism” stigma by the stigmatised. These reflections are grounded in the author’s assumption that it is the symbolic violence – something that individuals and groups subject themselves to by internalising the stigmatising beliefs of the dominant group and performing roles that the dominant majority ascribes to them (guest, subtenant, aspirer, suspect, destroyer, enemy etc.) – that ensures cultural stability of these beliefs and the possibility of unproblematic fulfilment of certain cultural functions. Posing the question of how minority narratives should be interpreted, the author tackles a methodological deadlock resulting from the fact that the discursive structure disadvantages those participants of the discourse who regardless of their self-identity are perceived through imposed identity. The dominant culture positions the carriers of stigma as biased, and this is an effect of mystifying universalism. Should, therefore, the subject’s stigma be taken into account in the analyses of narratives of the stigmatised? Is this not a repetition of the stigmatisation in the name of analysis? But would excluding the stigma from consideration be correct if we acknowledge the fact that a given author speaks within a culture that due to its inbuilt structural violence denies them equal voice? To break out of the deadlock, the author proposes an original four-step scheme of discourse analysis in the studies on stigma reception.Publikacja finansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii NaukThis work was financed from a subvention for maintaining and developing the research potential of the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Science

    Wartości i wartościowanie w aktualnym dyskursie społecznym w językach słowiańskich

    No full text
    Sesja naukowa "Wartości i wartościowanie w aktualnym dyskursie społecznym w językach słowiańskich". Organizator: Centrum Slawistycznej Informacji Naukowej IS PAN. (Warszawa, 14.10.2022). Program "Wartość i wartościowanie w komunikacji językowej" 1. Jana Wachtarczykowa (Bratysława), Od "agathon" k súpisom dobrých vlastností. Konceptuálna dynamika a jazykové manifestácie hodnôt v spoločenskom diskurze 2. Alla Taran (Czerkasy), Вторинна номінація як відображення змін у системі цінностей спільноти 3. Jelena Janković (Belgrad), O promeni statusa i normativne vrednosti varvarizama u savremenom srpskom jeziku 4. Larysa Kysliuk (Kijów), Європейські цінності у мовній діяльності сучасного українського суспільства 5. Julia Cygwincewa (Kijów), Вербалізація цінностей сучасних українців у реєстрі «Словника мови творчих особистостей України

    Anthropological and Linguistic Images of the Soul in an Intercultural Perspective. Vol. 4. The Soul in Temporality – The Soul in Infinity

    No full text
    Publikacja Dusza w doczesności – dusza w nieskończoności pod redakcją Ewy Masłowskiej i Doroty Pazio-Wlazłowskiej jest czwartym tomem cyklicznego opracowania zatytułowanego Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Tom zawiera dwadzieścia dziewięć rozpraw naukowych, w których zaprezentowano wielogłosowy dyskurs naukowy nad temporalnym aspektem duszy – pojęcia uwikłanego w rozmaite konteksty kulturowe i religijne. Refleksja nad statusem duszy dotyczy bytu człowieka i bytu wszechświata w perspektywie doczesnej i wiecznej, bytu w czasoprzestrzeni „tu i teraz” oraz „tam i potem”. Pojęcie wieczności wskazuje na eschatologiczny wymiar ludzkiej egzystencji. Stawiając pytania dotyczące istoty ludzkiego bytowania w wymiarze fizycznym i duchowym, przedstawiciele różnych dyscyplin i kultur dążą do uzyskania pełnego obrazu człowieka, jego zdolności przekraczania granicy poznania zmysłowego i wkraczania w sferę rzeczywistości duchowej, czym nadają jej kształt w wymiarze ponadczasowym w postaci kultury, tradycji i historii. Zarówno dziedzictwo kulturowe, jego międzypokoleniowy przekaz, jak też twórcza inicjatywa w kreowaniu rzeczywistości stanowią punkt wyjścia do refleksji nad antropologiczno-językowym wymiarem duszy z perspektywy czasu.The volume Dusza w doczesności – dusza w nieskończoności [The Soul in Temporality – The Soul in Infinity], edited by Ewa Masłowska and Dorota Pazio-Wlazłowska, is the fourth part of the series entitled Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej [Anthropological and Linguistic Images of the Soul in an Intercultural Perspective]. The volume contains twenty-nine scholarly articles presenting a polyphonic discourse on the temporal aspect of the soul, a concept entangled in various cultural and religious contexts. Reflection on the status of the soul concerns the existence of man and the existence of the universe in the temporal and eternal perspective, existence in space-time “here and now” and “there and hereafter”. The concept of eternity points to the eschatological dimension of human existence. By asking questions about the essence of human existence in the physical and spiritual dimensions, representatives of various disciplines and cultures strive to obtain a full picture of man, his ability to cross the border of sensual cognition and enter the sphere of spiritual reality, thereby giving it a timeless shape in the form of culture, tradition and history. Both cultural heritage, with its intergenerational transmission, as well as initiative in creating reality are the starting point for reflection on the anthropological and linguistic dimension of the soul from the perspective of time.Publikacja dofinansowana z programu „Doskonała nauka” Ministra Edukacji i Nauki w ramach projektu nr DNK/SN/461679/2020.The work was financed from the “Excellent Science” Programme of the Polish Minister of Education and Science, project No: DNK/SN/461679/202

    Shaped by History: Poles in the Historical North-Eastern Borderland and in Latvia in Their Own Eyes (Outlooks, Social Status, Attributes of Polishness, the Role of Religion, Non-Polish Neighbours, Personal and Collective Fates)

    No full text
    Książka składa się z trzech głównych części. Część pierwsza stanowi wprowadzenie w tematykę dotyczącą Kresów jako wschodnich obszarów dawnej Rzeczypospolitej, na których osiedlali się Polacy z etnicznej Polski. Część ta pokazuje, jakie oddziaływanie miał napływ ludności polskiej na polonizowanie się i przyswajanie przez etnicznych mieszkańców mowy przybyszów. W Części drugiej, stanowiącej najważniejszą część opracowania, przedstawione są wypowiedzi Kresowian pozwalające wyciągnąć wnioski odnośnie do roli historycznych zmian, które wywołały nieodwracalne przeobrażenia w ich życiu, do poglądów na rolę Kościoła katolickiego, różnice społeczne (szlachta – chłopi), procesy i przyczyny depolonizacji, także na tolerancję i animozje na tle wyznaniowym i narodowościowym. Od chwili rozbioru Polski (pod koniec XVIII w.) we wschodniej części dawnej Rzeczypospolitej następowały częste zmiany państwowości: Rosja carska, niepodległa Polska, Związek Radziecki (w postaci republik socjalistycznych podległych Moskwie), w końcowej fazie niezawisła Litwa i niezawisła Łotwa w składzie Unii Europejskiej oraz pseudosamodzielna Białoruś pod dyktaturą Aliaksandra Łukaszenki, popierana przez Rosję. Każda zmiana państwowości pozostawiała zmiany w psychice mieszkańców tych ziem, nie tylko ludności etnicznej, ale też napływowej. Część trzecia, która zawiera przegląd cech językowych polszczyzny północnokresowej, przeznaczona jest przede wszystkim dla historyków, socjologów, psychologów i tych językoznawców, którzy nie zajmowali się dialektologią. Tu czytelnik znajdzie wykaz cech językowych charakteryzujących mowę tutejszych Polaków jako wspólną dla całego obszaru polszczyzny północnokresowej. Niewielkie różnice na poszczególnych terytoriach etnicznych (Białoruś, Litwa, Łotwa) – będące wynikiem wpływu lokalnych języków narodowościowych – nie przekreślają tej wspólnoty. W Aneksach przedstawiony jest tzw. aparat pomocniczy. Składają się nań przede wszystkim trzy słowniczki: „Słownictwo i zwroty zapożyczone i trudniejsze do zrozumienia regionalizmy” (582 jednostki), „Wykaz nazw miejscowości i obszarów (oraz ich lokalizacja) wraz z wariantami funkcjonującymi w mowie informatorów, a także nazw użytych w relacjach odautorskich” (230 jednostek słownikowych), „Słownik polszczyzny łotewskiej na podstawie wywiadów z polską ludnością wiejską na Łotwie (powiat Madona)” (705 jednostek), ale też dwa spisy publikacji na temat polszczyzny północnokresowej: pierwszy – pracowników IS PAN oraz oraz drugi – językoznawców spoza IS PAN.This book consists of three parts. Part One provides an introduction to the issues in focus, including information about the areas of Polish settlement in the Kresy, the eastern regions of the historical Polish-Lithuanian Commonwealth, and about the impact of the process on the native local population: Polonisation and the adoption of the Polish language. Part Two, the key part of the volume, presents a selection of passages from interviews with Poles from the geographical area under consideration. The informants talk about historical events which had a profound impact on their lives, and voice their opinions on a number of issues, including the role of the Roman Catholic Church, social differences (the gentry vs the peasantry), the process of de-Polonisation and its reasons, as well as tolerance on the one hand, and religious and etnic animosities on the other. From the Partitions (in the late eighteenth century), the eastern regions of the former Polish-Lithuanian Commonwealth experienced changes of political borders several times and belonged to different political entities: the Russian Empire, independent Poland, the national republics of the Soviet Union; as it is today, they are part of independent Lithuania and Latvia (members of the European Union), and quasi- independent Belarus under Aliaksandr Lukashenka (supported by Moscow). Each of those changes on the political map left an imprint on the mindset of the inhabitants of the area, both native and immigrant. Part Three offers an overview of language features of North Borderland Polish (polszczyzna północnokresowa). Although it is aimed at non-linguistic readership (historians, sociologists, psychologists and scholars in other fields), it may also be useful to those linguists who do not specialise in dialectology. In this part, the reader will find a list of features common to the speech of local Poles in the entire area of North Borderland Polish. Slight differences between particular ethnic territories (Belarus, Lithuania, Latvia), which stem from the influence of respective languages, do not undermine the essential uniformity of this variety of Polish. In order to help the reader, the book also includes extensive appendices. The first of them is a glossary of borrowings and regionalisms which might be difficult to understand (582 entries). Appendix 2 lists the names of towns, villages and areas, and provides their explanations in geographical terms (230 entries). Appendix 3, in turn, is a glosary of the Latvian variety of Polish (based on interviews with the Polish rural population in the district of Madona, 705 entries). The final appendix provides two lists of publications on the North Borderland variety of Polish: works by scholars affiliated with the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, and works by linguists from other reseach and academic centres.Publikacja dofinansowana z programu „Doskonała Nauka” Ministra Edukacji i NaukiThe work was financed from the “Excellent Science” Programme of the Polish Minister of Education and Scienc
    corecore