Aizkibelen Euzkeratik Erderara Biurtzeko Itztegia: eskuizkributik argitalpenera

This work has been done for the subject taught by professor Ricardo Gómez (UPV-EHU), Euskal Lexikografia (Basque Lexicography). There, we have compared José Francisco Aizkibel's Euzkeratik Erderara Biurtzeko Itztegia's (Diccionario basco-español) manuscript and the edition published some years later by Eusebio López in 1883-84. We have done the description of the manuscript. Moreover, instead of demonstrating that López used the manuscript which is kept in Koldo Mitxelena Kulturunea, we have shown that he modified, added and corrected (or even made new mistakes) some things. Finally, we have given some data about the number of editions of the dictionnary and about the differences between them.Lan hau EHU-ko Ricardo Gómez irakaslearen Euskal Lexikografia ikasgairako egin da. Bertan, José Francisco Aizkibelen Euzkeratik Erderara Biurtzeko Itztegiaren (Diccionario basco-español) eskuizkribua eta urte zenbait igarota Eusebio Lópezek 1883-84 urtean egindako argitalpena konparatu ditugu. Eskuizkribuaren deskribapena egin dugu. Bestalde, Lópezek Koldo Mitxelena Kulturunean gordetzen den eskuizkribua baliatu zuela frogatzeaz gain, hainbat gauza moldatu, erantsi eta zuzendu (okertu ere bai) zituela erakutsi dugu. Azkenik, hiztegiaren edizio kopuruari eta euren arteko desberdintasunei buruzko datu zenbait agertu ditugu

Aizkibelen Euzkeratik Erderara Biurtzeko Itztegia: eskuizkributik argitalpenera

In the world of Basque studies, we rarely have the opportunity to compare the published version and the manuscript of a text: in the case of Aizkibel's Basque-Spanish Dictionary, however, we do. In this article, we compare the manuscript and the version published after the death of the author. Concerning the manuscript, we show that it is the source of the publication and, after dating it, we express our doubts regarding its authorship. We have extracted the most remarkable differences between the publication and the manuscript, in terms of both form and content, and seek a potential justification. Finally, having observed that there are even differences between copies of the publication itself, we investigate the number of editions and try to explain these differences, describing the chronology of the printing and distribution of the dictionary.Gutxitan dugu euskalaritzan testu baten edizioa eta eskuizkribua erkatzeko aukera; Aizkibelen Diccionario Basco-Español-en kasuan ordea, hala da. Lan honetan eskuizkribu hori eta egilea hil ondoren argitaratutako bertsioa konparatu ditugu. Gordetzen den eskuizkribuari so, edizioaren iturri dela erakutsi dugu eta datatu ondoan, egiletasun zalantzak agertu ditugu. Argitalpenaren eta eskuizkribuaren arteko alderik nabarmenenak agertu ditugu, bai forman, bai edukian, eta horren balizko arrazoiak bilatu. Azkenik, edizioaren barnean alez ale ere aldeak daudela ikusita, edizio kopuruaren inguruko hausnarketa egin dugu eta desberdintasun horien arrazoiak eman, hiztegiaren inpresio eta banaketa lanen kronologia eta deskribapena eginez

Ipuinaren moldaketa bizkaierara eta bere erabilera ahozko komunikazioa lantzeko Haur Hezkuntzan

[EUS] Lan honetan Martin Txiki eta Basajaunak ipuinaren irakurketa ozen esanguratsuak talde zehatz bateko haurren hizkuntza- eta komunikazio-gaitasunean izan duen eragin zuzena aztertu da, beren beregi diseinatutako esku-hartze eta ikerketa baten bidez. Zehatzago, ipuina bizkaierara moldatu da eta Mungiako Legarda HLHI ikastetxeko Haur Hezkuntzako 4 urteko gela batean irakurri da, horrek haurrek duten euskalkiaren ezagutzan eta egiten duten erabileran duen eragina aztertzeko. Esku-hartzea egiteko lan moldea konstruktibismoan oinarritu da. Beraz, haurrek euskalkiaren zein jabekuntza duten zehazteko aurretiazko jarduerak egin dira. Ondoren, ipuin horren irakurketa esanguratsua burutu da euskara batuan eta mendebaldeko euskalkian, horren osteko jardueren bidez, euskalkian irakurtzeak haur ezberdinen ahozko komunikazio-gaitasunean izan duen eragina neurtzeko. Orokorrean ondorioztatu da euskalkian egindako irakurketak gaitasun hori osotu duela, nahiz eta euren ama-hizkuntzaren arabera emaitza ezberdinak eman diren

La lexicografía vasca a lo largo de la historia

This paper is divided into two parts: the first one deals briefly with the history of Basque lexicography, from its origins (the Emilian Glosses) up to the Basque-Basque dictionary Orotariko Euskal Hiztegia – Diccionario General Vasco, consisting of 16 volumes, finished in 2005. In the second part the most important procedures which the Basque language has, like any other, to create and renew its vocabulary are studied: composition, derivation and borrowing. The latter has been by far the most controversial, due to the secular claim of the alleged purity of Basque on behalf of its defenders, with Larramendi as their front man. This purist sector, by no means a minority in the history of the Basque language, has denied Basque the use of linguistic loans (including, of course, vocabulary), has chosen a different way (neologisms based on composition or derivation) for the coining of new concepts and, what is more critical, for the expression of existing concepts for which Basque already had words borrowed from other languages. Modern Basque Lexicography has proven successful in overcoming these prejudices and in collecting and analysing the Basque vocabulary without ignoring one of its definitory features (loanwords), as Basque has traditionally been a language that has always lived in contact with other languages.Este trabajo está dividido en dos partes. En la primera se hace un breve recorrido por la historia de la lexicografía vasca, desde sus orígenes (las Glosas Emilianenses) hasta el Orotariko Euskal Hiztegia - Diccionario General Vasco, en 16 volúmenes, concluido en 2005. En la segunda parte se analizan los procedimientos más importantes con los que cuenta la lengua vasca, como cualquier otra, para crear y renovar su léxico: composición, derivación y préstamo. Este último ha sido el que más controversia ha generado, debido a la reivindicación secular de la supuesta pureza del vascuence por parte de sus apologistas. Este sector purista, nada minoritario en la historia de la lengua vasca, ha negado al euskera la posibilidad del préstamo lingüístico (incluido, claro está, el léxico), optando por otra vía (el neologismo, basado en la composición o en la derivación) para la expresión de nuevos conceptos y, lo que resulta más grave, de viejos conceptos para los cuales el euskera ya contaba con alguna voz, eso sí, prestada de otra lengua. La lexicografía vasca moderna ha tenido el mérito de superar tales prejuicios y recopilar y analizar el léxico vasco sin prescindir de uno de sus rasgos definitorios (el préstamo) al tratarse el euskera de una lengua que siempre ha vivido en contacto con otras lenguas

Itzulpengintza eta terminologia: terminoen erauzketa eta azterketa euskarara itzulitako testu zientifiko batean

“Itzulpengintza eta terminologia: terminoen erauzketa eta azterketa euskarara itzulitako testu zientifiko batean” izeneko Gradu Amaierako Lan (GRAL) honek helburu du ingelesetik euskarara itzulita dagoen testu zientifiko bateko terminologia erauztea, Erauzterm izeneko terminoak erauzteko tresna erdi-automatikoaz baliatuz, eta erauzitako terminoen itzulpen-azterketa egitea. William Nessek ingelesez idatzitako Introduction to terminology liburua eta haren euskarazko bertsioa, Mineralogiaren hastapenak, erabili ditut lan honetan. Mineralogiako eduki garrantzitsuenak biltzen dituen liburu zabal eta osoa da, berezitua, unibertsitatean askotariko mineralogia-ikasketak egiten dituzten ikasleei zuzenduta baitago. Liburu hori erabiliz, geologia arloko, eta espezifikoki, mineralogiako terminologia biltzeko aukera izan dut. Hala ere, liburu lodia eta luzea zenez, lehen kapitulura mugatu dut aztergaia, kapitulu guztien azterketa egiteak GRAL honen muga nabari gaindituko lukeelako. Lehen 90 orrialdeetako terminologia landu dut beraz. Liburu hori hainbat arrazoirengatik aukeratu dut: zientzia arloko diziplinetan geologia da interes gehien pizten zidan gaia; jatorrizko liburuaren eta itzulpenaren kopia lortzeko eskuragarritasuna nuen; eta itzultzaile eta hizkuntza-begirale baten arteko lana izan zen. Bi zatitan egituratu dut nire lana. Lehenik, terminologiaren arloko oinarrizko edukiak eta oinarri teorikoa azaldu ditut lan praktikoa egiten hasi aurretik: terminoak zer diren, terminologiaren historia, terminologia teoria desberdinak, itzulpengintza eta terminologiaren arteko erlazioa, euskal terminologiaren historia eta egoera, eta terminoak euskaratzeko zailtasunak eta irtenbideak. Bigarren zatia praktikoa izan da. Erauzterm izeneko programa erdi-automatikoaz baliatu naiz Mineralogiaren hastapenak liburuko lehen kapituluko terminologia erauzteko. Programa erdi-automatikoak erauzitako hitz bateko, biko eta anitzeko termino-hautagaiak eskuz banaka-banaka onartu edo baztertu ditut lehendabizi, eta ondoren, hautatutako termino guztien lagin txiki batekin azterketa-lan bat egin dut. Alde batetik terminoen aldakortasuna aztertu dut. Beste aldetik, itzultzaileek terminoak ingelesetik euskarara ekartzeko erabili dituzten baliabideak sailkatzen saiatu naiz. Azkenik, egindako azterketa-lanetik nire ondorioak atera ditut