Autour de la théorie de la lettre. Quelques paradoxes

«Wokół teorii listu. Paradoksy», article publie dans Pamiętnikarstwo Polskie, 1972, na 4, p. 37--45, repris dans Pomiędzy historią a teorią literatury, Warszawa, 1975 (N.d.T.)

Z historii międzynarodowego czasopisma naukowego "Zagadnienia Rodzajów Literackich" — "Woprosy literaturnych żanrow" — "Les problèmes des genres littèraires”

Po zwróceniu uwagi na niezwykłość sytuacji "ZRL", międzynarodowego czasopisma, które powstało, działa i rozwija się w toku ćwierćwiecza nie w stolicy ani w ośrodku o wiekowej kulturze, lecz w Łodzi, którą, bywa, określa się z przekąsem jako „prowincję” — przedstawiono koncepcję czasopisma, zrodzoną w ośrodku Katedry Teorii Literatury Uniwersytetu Łódzkiego oraz historię jego realizacji w oparciu o Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Z kolei przedstawiono jego idee naukowe i społeczne, założenia organizacyjne i redakcyjne. Zwrócono uwagę na troskę redaktorów, aby liczyć się z opinią naukowych autorytetów krajowych i zagranicznych przed założeniem czasopisma, a po założeniu z ich oceną jego działań i osiągnięć. Omówiono rozwój czasopisma i jego naukową skuteczność nie tylko przez jego wkład w genologię, ale także poprzez wzrastający zasięg terytorialny autorów (dotąd korzystali z łamów „ZRL” uczeni z 28 krajów i 5 kontynentów), przez modelowość półrocznika, który stał się wzorcem amerykańskiego czasopisma „Genre”, a przynajmniej inspiracją dla analogicznego międzynarodowego czasopisma jugosłowiańskiego, a może także rumuńskiego, przez pochwalne wypowiedzi o nim w książkach, zwłaszcza Etiemble'a (Francja) i P. Hernadiego (W. Brytania), w referatach (m.in. M. I. Priwałowej), w recenzjach, zwłaszcza w artykule S. Fiszmana w „Yearbook of Comparative Literature”. Dodajmy jeszcze wpływ "ZRL" na konsolidację ośrodków badawczych zainteresowanych genologią — tu m.in. ośrodek w Bratysławie, gdzie z młodszego pokolenia badaczy wybił się J. Hvišč, ośrodek w Zagrzebiu (A. Flaker, Z. Škreb), w Łodzi, gdzie w orbicie Katedry Teorii Literatury UŁ powstało sporo książek i rozpraw genologicznych i gdzie ostatnio zorganizowano ogólnopolską konferencję poświęconą genologii. Wydaje się, sądząc ze zbiorowej książki poświęconej genologii zagranicznej, że taki ośrodek wytworzył się również w Świerdłowsku, w oparciu o tamtejszą Wyższą Szkołę Pedagogiczną (m.in. N.E. Leiderman)