Chirurgiczna i przeznaczyniowa ablacja dodatkowej drogi przewodzenia u pacjenta z wrodzonym skorygowanym przełożeniem wielkich pni tętniczych oraz anomalią Ebsteina

Skorygowane przełożenie wielkich pni tętniczych należy do rzadkich wrodzonych patologii układu sercowo-naczyniowego, polegającej na inwersji komór przy zachowanej ciągłości przedsionków i pni tętniczych. Izolowana wada bez patologii współistniejących zazwyczaj nie powoduje rozwoju niewydolności serca. W opisywanym przypadku pacjenta z wrodzonym skorygowanym przełożeniem wielkich pni tętniczych (CTGA), anomalią Ebsteina dotyczącą lewostronnej zastawki trójdzielnej oraz zespołem Wolffa-Parkinsona-White´a i częstymi napadami tachyarytmii nadkomorowych poddano najpierw chirurgicznej, później przezżylnej ablacji dodatkowej drogi przewodzenia. Zniszczenie drogi dodatkowej pozwoliło na stałe wyeliminować napady częstoskurczu nadkomorowego, a tym samym zapobiec rozwojowi tachykardiomiopatii. (Folia Cardiol. 2003; 10: 219–224

Ocena skuteczności ablacji cieśni prawego przedsionka w terapii skojarzonej napadowego migotania przedsionków

Wstęp: Celem niniejszej pracy była ocena skuteczności ablacji cieśni prawego przedsionka u pacjentów z konwersją migotania (AF) do trzepotania przedsionków (AFl) podczas terapii propafenonem lub amiodaronem. Materiał i metody: W latach 1999-2003 do badania włączono 16 pacjentów (2 kobiety) w wieku 54,9 ± 8,0 lat z napadowym AF, u których pod wpływem leczenia propafenonem lub amiodaronem nastąpiła konwersja napadów AF do AFl. Amiodaron stosowano u 3 osób, pozostałych 13 leczono propafenonem. Czas trwania arytmii przed zabiegiem wynosił od 4 miesięcy do 10 lat (śr. 50 miesięcy). U 8 pacjentów w trakcie farmakoterapii AF przed zabiegiem ablacji rejestrowano napady zarówno AFl, jak i AF. Wszystkich chorych poddano ablacji cieśni prawego przedsionka. Pacjentów badano przed włączeniem do próby oraz po 3 i 12 miesiącach obserwacji. Oceniano następujące parametry: funkcję skurczową lewej komory w badaniu echokardiograficznym, wydolność wysiłkową badaną na bieżni ruchomej oraz jakość życia za pomocą kwestionariusza SF-36. Do analizy statystycznej użyto testów Fishera i χ2. Wyniki: U wszystkich pacjentów uzyskano obustronny blok cieśni prawego przedsionka. Nie zanotowano powikłań zabiegów. Całkowite ustąpienie objawowych tachyarytmii uzyskano u 8 pacjentów, u których przed ablacją zarejestrowano wyłącznie napady AFl (grupa I). Istotną redukcję napadów arytmii uzyskano w grupie 8 osób z AFl i AF przed zabiegiem (grupa II). U tych chorych w 12-miesięcznej obserwacji nie odnotowano hospitalizacji związanych z napadami migotania przedsionków. Funkcja lewej komory serca oraz wydolność wysiłkowa nie zmieniły się w trakcie 12-miesięcznej obserwacji. Uzyskano istotną poprawę jakości życia w grupie I w 3-miesięcznej próbie; wynik ten utrzymał się w przypadku większości parametrów w trakcie 12-miesięcznej obserwacji. Wnioski: W rocznej obserwacji chorych z konwersją napadowego migotania do typowego trzepotania przedsionków podczas terapii propafenonem lub amiodaronem ablacja cieśni prawego przedsionka pozwala na wyeliminowanie napadów arytmii. Korzyści z ablacji w zakresie redukcji liczby hospitalizacji związanych z napadami arytmii odnoszą również chorzy z napadami migotania i trzepotania przedsionków podczas terapii lekami antyarytmicznymi z grupy IC i III

Lokalizacja ogniska arytmii u chorych z zaburzeniami rytmu serca pochodzącymi z drogi odpływu prawej komory

Wstęp: Osoby z arytmiami komorowymi bez organicznej choroby serca (NHVA) stanowią 10% przypadków poddawanych ablacjom przeznaczyniowym. Morfologia zespołów QRS arytmii w 12-odprowadzeniowym EKG u chorych z dodatkowymi skurczami komorowymi (PVC) oraz częstoskurczem komorowym (VT) z drogi odpływu prawej komory (RVOT) wskazuje na lokalizację ogniska arytmii komorowej. Celem niniejszej pracy było utworzenie algorytmu oceny położenia ogniska arytmii w RVOT na podstawie morfologii PVC/VT w 12-odprowadzeniowym EKG i weryfikacja wartości algorytmu w badaniu prospektywnym. Metody: U 30 pacjentów (w tym 25 kobiet) w wieku średnio 42 ± 10 lat poddanych skutecznej ablacji prądem o wysokiej częstotliwości (RF) ogniska arytmogennego w RVOT oceniano morfologię zespołów QRS: PVC (11 pacjentów), VT (5 pacjentów), obie arytmie (14 pacjentów). Etap 1. polegał na powiązaniu obrazu EKG arytmii z konkretnym miejscem w RVOT, gdzie aplikacja energii RF była skuteczna (16 pierwszych osób). Etap 2. to typowanie miejsca skutecznej ablacji na podstawie stworzonego na etapie 1. własnego algorytmu lokalizacji ogniska arytmogennego (14 kolejnych pacjentów). Wyniki: Na etapie 1. RVOT w obrazie RTG RAO 30° podzielono na 9 pól, które tworzyły 3 strefy poziome (górna, pośrednia, dolna) oraz 3 strefy pionowe (1, 2, 3). Analizując zapis EKG, załamki QRS przekraczające 0,5 mV oznaczano wielkimi literami (QRS), załamki QRS mniejsze lub równe 0,5 mV małymi literami (qrs). Strefy pionowe to: strefa 1 (od strony tylnobocznej) - załamek r w odprowadzeniu I; strefa 3 (przednia ściana) - załamek Q w odprowadzeniu I; strefa 2 - pozostałe morfologie QRS w odprowadzeniu I. Strefy poziome to: górna - przejście od Q lub r mniejsze od S w V1 i V2 do R większego od s w V4; pośrednia - r(R) równe s(S) w V4; dolna - przejście od r mniejszego od S do R(r) w V4–V6. Na etapie 2. dwóch niezależnych kardiologów uzyskało pełną zgodność w zakresie prognozowania położenia ogniska arytmii na podstawie EKG. W strefach poziomych uzyskano zgodność lokalizacji EKG i RTG u 14 pacjentów, a w strefach pionowych u 13 badanych (92,8%) w strefach pionowych. W całej grupie 30 osób wyniki lokalizacji EKG i RTG były zgodne w strefach poziomych; w strefach pionowych wyniki były zgodne u 28 spośród 30 chorych (93,3%).Wnioski: Algorytm oceniający położenie ogniska arytmii w drodze odpływu prawej komory na podstawie morfologii EKG arytmii pozwala na wiarygodną lokalizację ogniska arytmii i może przyczyniać się do uproszczenia i skrócenia zabiegu ablacji przeznaczyniowej

Ablacja przeznaczyniowa przegrodowych dróg dodatkowych - doświadczenie własne

Wstęp: Ablacja przeznaczyniowa prądem o wysokiej częstotliwości (RFA) jest metodą leczenia z wyboru objawowych chorych z zespołem WPW. W przypadku RFA dodatkowych dróg przewodzenia (AP) przedsionkowo-komorowego o lokalizacji przegrodowej należy się spodziewać wyższego odsetka powikłań, związanych głównie z bliskością fizjologicznego układu przewodzącego serca i trudnościami mapowania z powodu niejednorodnej budowy przegrody międzyprzedsionkowej. W lokalizacji AP są pomocne algorytmy oparte na EKG standardowym. Oceniano również skuteczność i bezpieczeństwo RFA przegrodowych AP oraz analizowano lokalizację AP wyznaczoną na podstawie EKG w porównaniu z miejscem skutecznej RFA. Materiał i metody: Obserwacja dotyczyła grupy 35 pacjentów z obecnością AP, poddanych zabiegom RFA w latach 1995–2001. Przed RFA wyznaczano lokalizację AP na podstawie standardowego EKG, korzystając z algorytmu d’Avilli i Brugady, i porównywano z położeniem ustalonym na podstawie miejsca skutecznej RFA. Czas obserwacji wynosił od 3 miesięcy do 6 lat (średnio 27 miesięcy). Wyniki: Zabiegi były skuteczne u 34 osób (97%). Wykonano 40 zabiegów RFA (2-krotne zabiegi u 5 chorych). Wykryto 28 AP tylnoprzegrodowych, 5 AP przednioprzegrodowych oraz 3 AP środkowoprzegrodowe. Usunięto również 2 AP lewostronne boczne towarzyszące drogom przegrodowym; łącznie 38 dróg, gdyż 3 pacjentów miało po dwie drogi. Częstość nawrotów wynosiła 14% (5 chorych). Istotne powikłanie wystąpiło u 1 pacjenta (3%) - odma opłucnowa. U 7 pacjentów (20%) obserwowano niegroźne powikłania. Uzyskano 88-procentową zgodność rozpoznań algorytmu d’Avilli i Brugady w porównaniu z miejscem skutecznej ablacji. Wnioski: RFA przegrodowych dróg dodatkowych przewodzenia przedsionkowo-komorowego jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia. Analiza standardowego EKG jest ważnym elementem diagnostyki pacjentów z jawnym zespołem WPW. (Folia Cardiol. 9: 559–565

Ablacja przeznaczyniowa przegrodowych dróg dodatkowych - doświadczenie własne

Wstęp: Ablacja przeznaczyniowa prądem o wysokiej częstotliwości (RFA) jest metodą leczenia z wyboru objawowych chorych z zespołem WPW. W przypadku RFA dodatkowych dróg przewodzenia (AP) przedsionkowo-komorowego o lokalizacji przegrodowej należy się spodziewać wyższego odsetka powikłań, związanych głównie z bliskością fizjologicznego układu przewodzącego serca i trudnościami mapowania z powodu niejednorodnej budowy przegrody międzyprzedsionkowej. W lokalizacji AP są pomocne algorytmy oparte na EKG standardowym. Oceniano również skuteczność i bezpieczeństwo RFA przegrodowych AP oraz analizowano lokalizację AP wyznaczoną na podstawie EKG w porównaniu z miejscem skutecznej RFA. Materiał i metody: Obserwacja dotyczyła grupy 35 pacjentów z obecnością AP, poddanych zabiegom RFA w latach 1995–2001. Przed RFA wyznaczano lokalizację AP na podstawie standardowego EKG, korzystając z algorytmu d’Avilli i Brugady, i porównywano z położeniem ustalonym na podstawie miejsca skutecznej RFA. Czas obserwacji wynosił od 3 miesięcy do 6 lat (średnio 27 miesięcy). Wyniki: Zabiegi były skuteczne u 34 osób (97%). Wykonano 40 zabiegów RFA (2-krotne zabiegi u 5 chorych). Wykryto 28 AP tylnoprzegrodowych, 5 AP przednioprzegrodowych oraz 3 AP środkowoprzegrodowe. Usunięto również 2 AP lewostronne boczne towarzyszące drogom przegrodowym; łącznie 38 dróg, gdyż 3 pacjentów miało po dwie drogi. Częstość nawrotów wynosiła 14% (5 chorych). Istotne powikłanie wystąpiło u 1 pacjenta (3%) - odma opłucnowa. U 7 pacjentów (20%) obserwowano niegroźne powikłania. Uzyskano 88-procentową zgodność rozpoznań algorytmu d’Avilli i Brugady w porównaniu z miejscem skutecznej ablacji. Wnioski: RFA przegrodowych dróg dodatkowych przewodzenia przedsionkowo-komorowego jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia. Analiza standardowego EKG jest ważnym elementem diagnostyki pacjentów z jawnym zespołem WPW. (Folia Cardiol. 9: 559–565

Ocena skuteczności ablacji cieśni prawego przedsionka w terapii skojarzonej napadowego migotania przedsionków

Wstęp: Celem niniejszej pracy była ocena skuteczności ablacji cieśni prawego przedsionka u pacjentów z konwersją migotania (AF) do trzepotania przedsionków (AFl) podczas terapii propafenonem lub amiodaronem. Materiał i metody: W latach 1999-2003 do badania włączono 16 pacjentów (2 kobiety) w wieku 54,9 ± 8,0 lat z napadowym AF, u których pod wpływem leczenia propafenonem lub amiodaronem nastąpiła konwersja napadów AF do AFl. Amiodaron stosowano u 3 osób, pozostałych 13 leczono propafenonem. Czas trwania arytmii przed zabiegiem wynosił od 4 miesięcy do 10 lat (śr. 50 miesięcy). U 8 pacjentów w trakcie farmakoterapii AF przed zabiegiem ablacji rejestrowano napady zarówno AFl, jak i AF. Wszystkich chorych poddano ablacji cieśni prawego przedsionka. Pacjentów badano przed włączeniem do próby oraz po 3 i 12 miesiącach obserwacji. Oceniano następujące parametry: funkcję skurczową lewej komory w badaniu echokardiograficznym, wydolność wysiłkową badaną na bieżni ruchomej oraz jakość życia za pomocą kwestionariusza SF-36. Do analizy statystycznej użyto testów Fishera i χ2. Wyniki: U wszystkich pacjentów uzyskano obustronny blok cieśni prawego przedsionka. Nie zanotowano powikłań zabiegów. Całkowite ustąpienie objawowych tachyarytmii uzyskano u 8 pacjentów, u których przed ablacją zarejestrowano wyłącznie napady AFl (grupa I). Istotną redukcję napadów arytmii uzyskano w grupie 8 osób z AFl i AF przed zabiegiem (grupa II). U tych chorych w 12-miesięcznej obserwacji nie odnotowano hospitalizacji związanych z napadami migotania przedsionków. Funkcja lewej komory serca oraz wydolność wysiłkowa nie zmieniły się w trakcie 12-miesięcznej obserwacji. Uzyskano istotną poprawę jakości życia w grupie I w 3-miesięcznej próbie; wynik ten utrzymał się w przypadku większości parametrów w trakcie 12-miesięcznej obserwacji. Wnioski: W rocznej obserwacji chorych z konwersją napadowego migotania do typowego trzepotania przedsionków podczas terapii propafenonem lub amiodaronem ablacja cieśni prawego przedsionka pozwala na wyeliminowanie napadów arytmii. Korzyści z ablacji w zakresie redukcji liczby hospitalizacji związanych z napadami arytmii odnoszą również chorzy z napadami migotania i trzepotania przedsionków podczas terapii lekami antyarytmicznymi z grupy IC i III

Przeznaczyniowe ablacje prądem o wysokiej częstotliwości - radykalne leczenie chorych z częstoskurczami nadkomorowymi

Wstęp: Tachyarytmie występujące w przebiegu zespołu Wolffa-Parkinsona-White’a (WPW), napadowy częstoskurcz węzłowy (AVNRT, atrioventricular nodal reentrant tachycardia) oraz częstoskurcz przedsionkowy (AT, atrial tachycardia) obniżają jakość życia chorych, mogą być przyczyną istotnych objawów hemodynamicznych, utrat przytomności, a nawet nagłego zgonu sercowego. Materiał i metody: W okresie od marca 1992 do sierpnia 2000 roku w Klinice Choroby Wieńcowej IK w Warszawie leczono metodą ablacji przeznaczyniowej prądem o wysokiej częstotliwości (RFA, radiofrequency catheter ablations) 196 chorych (w tym 101 kobiet), w średnim wieku 41,2 ± 12,8 lat, z opornymi na farmakoterapię częstoskurczami nadkomorowymi (SVT, supraventricular tachycardias). Z powodu WPW wykonano RFA u 119 chorych (54 kobiety) w wieku 8–75 lat (śr. 36,7 ± 14,6 lat). Stwierdzono drogi dodatkowe (AP, accessory pathways) lewostronne u 81 pacjentów, prawostronne u 38 chorych (6 osób z dwiema AP). Ponadto u 4 chorych wykonano RFA z powodu utrwalonego częstoskurczu przedsionkowo-komorowego (PJRT, permanent junctional reentrant tachycardia). Napadowy częstoskurcz węzłowy był powodem RFA u 68 pacjentów (43 kobiety) w wieku 12-75 lat (śr. 46,6 ± 15,3 lat). U 5 chorych w wieku 15-49 lat (śr. ± 13,5 lat) z SVT powodem do przeprowadzenia RFA były: AT (4 chorych) i tachykardia zatokowa (SNT, sinus node tachycardia) u 1 pacjenta. Wyniki: Ogólna skuteczność RFA wyniosła 96%. W przypadku WPW i PJRT - pierwszy zabieg był skuteczny u 111 chorych (93%) z WPW. Wśród tych pacjentów w okresie do 3 miesięcy po RFA u 4 chorych (3,6%) powróciło przewodzenie w AP, które ostatecznie zablokowano podczas kolejnej RFA. Pierwszy zabieg ablacji był nieudany u 8 chorych (6,7%), wśród nich u 4 pacjentów wykonano skuteczną ablację chirurgiczną, u 2 chorych podczas kolejnej RFA zniszczono drogę dodatkową, zaś 2 oczekuje na ponowną RFA. W czasie obserwacji odległej, wynoszącej 3-80 miesięcy po skutecznej RFA (śr. 25 miesięcy), nie notowano arytmii związanych z istnieniem AP. U chorych z AVNRT zanotowano 100-procentową skuteczność zabiegu. U 6 chorych (8,8%) wykonano RFA z powodu wczesnego nawrotu AVNRT. W trakcie dalszej obserwacji wynoszącej 3-84 miesięcy (śr. 34 miesiące) nie obserwowano nawrotu AVNRT. W przypadku AT i SNT - u wszystkich chorych po ablacji AT w obserwacji 3-14 miesięcznej utrzymuje się prawidłowy rytm zatokowy. U 1 pacjenta po ablacji węzła zatokowego wszczepiono układ stymulujący DDDR ze względu na objawy niewydolności węzła zatokowego i istniejącą chorobę wieńcową. Powikłania RFA wystąpiły łącznie u 3 pacjentów (1,5%). U 1 chorego (po RFA z powodu AVNRT) wystąpiła perforacja prawego przedsionka wymagająca interwencji kardiochirurgicznej. U 1 chorego po ablacji WPW wystąpiła odma opłucnowa. Jednemu choremu po ablacji AVNRT wszczepiono układ stymulujący DDD z powodu bloku przedsionkowo-komorowego IIIo. Ponadto u 5 chorych przejściowo stwierdzano w osierdziu niewielką ilość płynu, który zaniknął samoistnie. Nie było śmiertelnych powikłań RFA. (Folia Cardiol. 2001; 8: 537-544) Wnioski: Przeznaczyniowe ablacje prądami wysokich częstotliwości są skuteczną i bezpieczną metodą radykalnego leczenia częstoskurczów nadkomorowych. częstoskurcze nadkomorowe, przeznaczyniowa ablacja prądem o wysokiej częstotliwośc

Wpływ leczenia stymulatorem typu DDD(R) z funkcją stymulacji antytachyarytmicznej u chorych z nawracającym napadowym migotaniem przedsionków

Wstęp: Migotanie przedsionków (AF) jest arytmią o złożonym podłożu patofizjologicznym. Obecnie bada się skuteczność różnych algorytmów stymulacji antytachyarytmicznej u chorych z nawracającym AF. Celem niniejszej pracy była ocena skuteczności leczenia stałą stymulacją DDD(R) z funkcją przedsionkowej stymulacji antytachyarytmicznej i wpływu na częstość nawrotów arytmii u chorych z nawracającym AF opornym na farmakoterapię. Metody: W latach 2002-2004 do wszczepienia stymulatora dwujamowego typu DDD(R) zakwalifikowano 19 osób (10 kobiet, 9 mężczyzn) w wieku 45-74 lat (śr. 64,2 ± 7,6 roku). Wskazaniem do zabiegu był zespół tachykardia–bradykardia z nawracającym AF opornym na farmakoterapię. U wszystkich pacjentów w ciągu ostatniego roku wystąpiły co najmniej 3 objawowe napady AF. Chorych obserwowano przez rok. Co 6 miesięcy w trakcie wizyty ambulatoryjnej oceniano częstość napadów AF, liczbę hospitalizacji i pobytów na izbie przyjęć z powodu arytmii oraz wykonywano rutynową kontrolę stymulatora z oceną: średniej częstości rytmu wiodącego, częstości włączania się funkcji auto mode-switch i odsetka wystymulowanych pobudzeń przedsionkowych. Ponadto każdy pacjent wyjściowo i po roku obserwacji wypełniał kwestionariusz SF-36, w którym oceniano jakość życia; przeprowadzano też badanie echokardiograficzne serca ze szczególnym uwzględnieniem wielkości przedsionków. Wyniki: U 1 pacjentki po około miesięcznej obserwacji nastąpiło utrwalenie arytmii wymagające przeprogramowania stymulatora na tryb pracy VVIR. U pozostałych osób uzyskano skuteczną stymulację dwujamową. W ciągu rocznego okresu obserwacji w porównaniu z analogicznym okresem poprzedzającym wszczepienie stymulatora zanotowano zmniejszenie częstości hospitalizacji z powodu napadu AF z 3,9 do 0,4 (p = 0,005). Zmalała także częstość zgłoszeń do umiarowienia napadów AF na izbie przyjęć z 2,1 do 0,8 (p = 0,05). Stwierdzono średnio 95,7 ± 2,9% wystymulowanych pobudzeń przedsionkowych (overdrive). Średnia częstość włączania się funkcji auto mode-switch wynosiła 6,4% (1-50%; mediana 2%) w ciągu pierwszych 6 miesięcy obserwacji, a po roku zmniejszyła się do 2,5% (0-7%; mediana 2%; NS). Liczba zdarzeń traktowanych jako napad AF wynosiła przez pierwsze 6 miesięcy średnio 483 zdarzenia/miesiąc (0,44-5761; mediana 31), a po roku od wszczepienia - 84 zdarzenia/miesiąc (0-480; mediana 17; NS). W obserwacji półrocznej AF burden wyniósł 1,92 dnia/miesiesiąc (od 7 h do 15 dni; mediana 14 h), a po kolejnych 6 miesiącach zmniejszył się do 0,74 dnia/miesiąc (0-2,1 dnia; mediana 14 h; NS). Istotnie poprawiła się również jakość życia chorych. Wnioski: Stymulacja typu overdrive jest skuteczną metodą leczenia pacjentów z napadowym AF opornym na farmakoterapię i typowymi wskazaniami do wszczepienia układu stymulującego serce. Jest dobrze tolerowana przez chorych. Powoduje zmniejszenie liczby AF burden, częstości hospitalizacji i istotnie poprawia jakość życia

Formowanie skrzeplin w trakcie przezskórnej ablacji prądem o wysokiej częstotliwości, oceniane za pomocą przezprzełykowego lub wewnątrzsercowego badania echokardiograficznego

Wstęp: Występowanie powikłań zatorowych po przezskórnych zabiegach ablacji prądem o częstotliwości radiowej (RFCA) szacuje się na 0,4%. Objawem zapowiadającym te komplikacje mogą być kontrast samoistny i skrzepliny rejestrowane w badaniu echokardiograficznym przezprzełykowym (TEE) lub wewnątrzsercowym (ICE) w trakcie zabiegów RFCA. Materiał i metody: Zbadano 52 pacjentów (27 kobiet) w wieku 18-79 lat (śr. 50 lat) z nadkomorowymi zaburzeniami rytmu zakwalifikowanych do zabiegów RFCA. U 11 pacjentów stwierdzono trzepotanie lub/i migotanie przedsionków, u 19 częstoskurcz węzłowy, u 18 zespół Wolffa-Parkinsona-White&#8217;a (WPW), u 2 częstoskurcz przedsionkowy, zaś u 1 pacjenta występował zarówno zespół WPW, jak i częstoskurcze węzłowe, a u kolejnego częstoskurcze węzłowe i trzepotanie przedsionków. U wszystkich chorych przeprowadzono zabieg RFCA. Podczas każdego zabiegu wykonywano TEE lub ICE. Oceny dokonywano bezpośrednio przed rozpoczęciem aplikacji prądu i po jej zakończeniu. Wszystkim pacjentom bezpośrednio przed zabiegiem podawano kwas acetylosalicylowy, a terapię kontynuowano przez kolejny miesiąc. Heparynę niefrakcjonowaną podawano po uzyskaniu dostępu naczyniowego 23 pacjentom (44%), w tym 11 osobom z lewostronnymi drogami dodatkowymi. Wyniki: Formowanie skrzepliny lub kontrast samoistny odnotowano u 26 chorych (50%). Nie wykazano zależności występowania zakrzepów od wieku pacjentów, płci i czasu trwania zabiegu. Podanie heparyny w istotny sposób zmniejszyło występowanie skrzeplin lub kontrastu samoistnego z 63% do 21% (p < 0,01). W trakcie 12-miesięcznej obserwacji w badanej grupie nie zanotowano powikłań zatorowych. Nie obserwowano istotnych powikłań stosowanego leczenia przeciwkrzepliwego. Wnioski: Pomimo częstego tworzenia się skrzeplin oraz kontrastu samoistnego w trakcie RFCA nie obserwowano objawów klinicznych zatorowości obwodowej. Profilaktyczne zastosowanie heparyny wraz z lekami przeciwpłytkowymi wpływa na istotne zmniejszenie częstości występowania zakrzepów w jamach serca. Echokardiografia wewnątrzsercowa i przezprzełykowa mogą być przydatne w celu zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów podawanych zabiegom RFCA. Doniesienie ma charakter wstępny i konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań wśród większej liczebnie grupy chorych

Formowanie skrzeplin w trakcie przezskórnej ablacji prądem o wysokiej częstotliwości, oceniane za pomocą przezprzełykowego lub wewnątrzsercowego badania echokardiograficznego

Wstęp: Występowanie powikłań zatorowych po przezskórnych zabiegach ablacji prądem o częstotliwości radiowej (RFCA) szacuje się na 0,4%. Objawem zapowiadającym te komplikacje mogą być kontrast samoistny i skrzepliny rejestrowane w badaniu echokardiograficznym przezprzełykowym (TEE) lub wewnątrzsercowym (ICE) w trakcie zabiegów RFCA. Materiał i metody: Zbadano 52 pacjentów (27 kobiet) w wieku 18-79 lat (śr. 50 lat) z nadkomorowymi zaburzeniami rytmu zakwalifikowanych do zabiegów RFCA. U 11 pacjentów stwierdzono trzepotanie lub/i migotanie przedsionków, u 19 częstoskurcz węzłowy, u 18 zespół Wolffa-Parkinsona-White&#8217;a (WPW), u 2 częstoskurcz przedsionkowy, zaś u 1 pacjenta występował zarówno zespół WPW, jak i częstoskurcze węzłowe, a u kolejnego częstoskurcze węzłowe i trzepotanie przedsionków. U wszystkich chorych przeprowadzono zabieg RFCA. Podczas każdego zabiegu wykonywano TEE lub ICE. Oceny dokonywano bezpośrednio przed rozpoczęciem aplikacji prądu i po jej zakończeniu. Wszystkim pacjentom bezpośrednio przed zabiegiem podawano kwas acetylosalicylowy, a terapię kontynuowano przez kolejny miesiąc. Heparynę niefrakcjonowaną podawano po uzyskaniu dostępu naczyniowego 23 pacjentom (44%), w tym 11 osobom z lewostronnymi drogami dodatkowymi. Wyniki: Formowanie skrzepliny lub kontrast samoistny odnotowano u 26 chorych (50%). Nie wykazano zależności występowania zakrzepów od wieku pacjentów, płci i czasu trwania zabiegu. Podanie heparyny w istotny sposób zmniejszyło występowanie skrzeplin lub kontrastu samoistnego z 63% do 21% (p < 0,01). W trakcie 12-miesięcznej obserwacji w badanej grupie nie zanotowano powikłań zatorowych. Nie obserwowano istotnych powikłań stosowanego leczenia przeciwkrzepliwego. Wnioski: Pomimo częstego tworzenia się skrzeplin oraz kontrastu samoistnego w trakcie RFCA nie obserwowano objawów klinicznych zatorowości obwodowej. Profilaktyczne zastosowanie heparyny wraz z lekami przeciwpłytkowymi wpływa na istotne zmniejszenie częstości występowania zakrzepów w jamach serca. Echokardiografia wewnątrzsercowa i przezprzełykowa mogą być przydatne w celu zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów podawanych zabiegom RFCA. Doniesienie ma charakter wstępny i konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań wśród większej liczebnie grupy chorych