Citizenship of the Polish State in the Light of the Decisions Taken by the Supreme Administrative Tribunal in 1922–1939

After Poland restored its independence in 1918, the subject of Polish citizenship was regulated by the provisions of international law, particularly those found in the Versailles Treaty of 24 June 1919, as well as by those formulated in the Treaty with Austria signed in St. Germain en Laye on 10. Sept. 1919, those laid down in the Treaty of Riga of 18 March 1921, and additionally, by the provisions of domestic law, namely the provisions of the Statute on Citizenship of the Polish State of 20 Jan. 1920. It was as early as during the work on the aforementioned Statute that there appeared problems that, in the years which followed, became detectable in decisions taken by the Supreme Administrative Tribunal. It was the latter that – within the scope of its competence – controlled the legality of decisions made on the occasion of adjudicating in matters concerned with the application of provisions on citizenship of the Polish state. In the judicial decisions of the Tribunal, which was established in 1922, there dominated those concerned with the certification of citizenship for which there applied the individuals who acquired the citizenship by virtue of law. The Tribunal also frequently decided in matters referring to making an option of citizenship, the option being allowed by the Versailles Treaty. The Tribunal cautiously appraised the proceedings designed to expel an individual from the territory of Poland. What the Tribunal considered to be a defect in the proceedings was inter alia too general a justification of decisions that referred to the refusal of granting citizenship to the person applying for it. Although the doctrine of the time regarded the act of granting citizenship as the decision that the competent organ made within its discretionary power, the Supreme Administrative Tribunal oversaw each case to ensure that the boundaries of the discretionary power were not exceeded. Likewise, in each case the Tribunal considered itself to be the organ that was competent to check the regularity of proceedings. In each case the Tribunal made a penetrating interpretation of provisions and would repeatedly return to the most difficult questions. Among the latter there were inter alia the interpretation of such notions as affiliation with the commune, domicile and the place of settling and military service as titles that justified the acquisition of citizenship. As a result of its control over the administrative practice, the Tribunal managed to reveal many infringements of provisions. This led to the quashing of decisions that were subject to complaints. In this respect the activities of the Tribunal deserve [email protected] JagiellońskiSprawozdanie stenograficzne z 85 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 1 października 1919 r., ł. LXXXV/4.Sprawozdanie stenograficzne z 107 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 8 stycznia 1920 r., ł. CVII/5-CVII/23.Sprawozdanie stenograficzne z 112 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 20 stycznia 1920 r., ł. CXII/3-CXII/23.Traktat między Głównemi Mocarstwami sprzymierzonemi i stowarzyszonemi a Polską, podpisany w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r., Dz. U. 1920, Nr 110, poz. 728.Umowa o preliminaryjnym pokoju i rozejmie między Rzecząpospolitą Polską z jednej a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad z drugiej strony, podpisana w Rydze dnia 12 października 1920 r., Dz. U. 1921, Nr 28, poz. 161.Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 r., Dz. U. Nr 49, poz. 300.Konwencja pomiędzy Polską a Niemcami o obywatelstwie byłych obywateli niemieckich Górnego Śląska, podpisana w Wiedniu dnia 30 sierpnia 1924 r., Dz. U. 1925, Nr 21, poz. 148.Ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie państwa polskiego, Dz. U. Nr 7 poz. 144.Ustawa z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym, Dz. U. Nr 67, poz. 600.Ustawa z dnia 11 kwietnia 1924 r. w przedmiocie ratyfikacji traktatu pokoju między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Stowarzyszonemi a Austrją, podpisanego w St. Germain-en-Laye dnia 10 września 1919 r. oraz 2 protokółów, deklaracji i dwóch międzynarodowych układów w sprawie udziału w kosztach oswobodzenia ziem po-austrjackich i rozrachunku odszkodowań dla Włoch, podpisanych tegoż dnia 10 września 1919 r. w St. Germain-en-Laye i dołączonych do powyższego traktatu, Dz. U. Nr 40, poz. 426; por. także Dz. U. 1925, Nr 17, poz. 114.Ustawa z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, Dz. U. Nr 61, poz. 609.Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, Dz. U. Nr 25, poz. 220.Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim, Dz. U. Nr 4, poz. 25.Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 19 października 1938 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie państwa polskiego na odzyskane ziemie Śląska Cieszyńskiego oraz o zmianie niektórych jej przepisów, Dz. U. Nr 81, poz. 548.Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 16 listopada 1938 r. o zjednoczeniu z Rzeczpospolitą Polską Ziem Odzyskanych w listopadzie 1938 r. i o rozciągnięciu na te ziemie mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych, Dz. U. Nr 87, poz. 585.Rozporządzenie Rady Obrony Państwa z dnia 11 sierpnia 1920 r. w przedmiocie utraty obywatelstwa Państwa Polskiego wskutek niespełnienia obowiązku służby wojskowej, Dz. U. Nr 81, poz. 540.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 1920 r. w przedmiocie wykonania ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, Dz. U. Nr 52, poz. 320.Rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i z Ministerstwem Skarbu z dnia 13 lipca 1920 r. w przedmiocie nabycia i utraty obywatelstwa polskiego w myśl art. 91 traktatu między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi a Niemcami, podpisanego w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r., Dz. U. Nr 57, poz. 358.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra b. Dzielnicy Pruskiej w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych i Ministrem Skarbu z dnia 16 września 1920 r. zmieniające częściowo rozporządzenie ministerialne z dnia 13 lipca 1920 r. w przedmiocie nabycia i utraty obywatelstwa polskiego w myśl art. 91 traktatu między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi, podpisanego w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r., Dz. U. Nr 92, poz. 615.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 kwietnia 1921 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 1920 r. w przedmiocie wykonania ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, Dz. U. Nr 39, poz. 246.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 czerwca 1921 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych i Ministrem Skarbu w przedmiocie nabycia i utraty obywatelstwa polskiego na zasadzie art. VI traktatu pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisanego w Rydze dnia 18 marca 1921 r., Dz. U. Nr 59, poz. 375.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1922 r. zawierające przepisy przechodnie w przedmiocie obywatelstwa na obszarze Ziemi Wileńskiej, Dz. U. Nr 63, poz. 565.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 maja 1923 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych w przedmiocie ustanowienia biur opcyjnych, przewidzianych art. 46 konwencji polsko-niemieckiej, dotyczącej Górnego Śląska z dnia 15 maja 1922 r., Dz. U. Nr 51, poz. 361.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych i Ministrem Spraw Zagranicznych z dnia 22 kwietnia 1923 r. w sprawie zmiany rozporządzenia wykonawczego do rozporządzenia Rady Obrony Państwa z dnia 11 sierpnia 1920 r. w przedmiocie utraty obywatelstwa Państwa Polskiego wskutek niespełnienia obowiązku służby wojskowej, Dz. U. Nr 53, poz. 374.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 lutego 1924 r. w sprawie częściowej zmiany rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 1920 r. w przedmiocie wykonania ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego oraz rozporządzenia Ministra b. Dzielnicy Pruskiej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych z dnia 5 lutego 1921 r. w przedmiocie wykonania pomienionej ustawy na obszarze b. dzielnicy pruskiej, Dz. U. Nr 22, poz. 240.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 lutego 1925 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych w sprawie nabycia i utraty obywatelstwa polskiego na skutek opcji w myśl Traktatu Pokoju między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Stowarzyszonemi i Austrją, podpisanego w St.-Germain-en-Laye dnia 10 września 1919 r., Dz. U. Nr 17, poz. 118.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 sierpnia 1926 r. o częściowej zmianie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 lutego 1924 r. w przedmiocie wykonania ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, Dz. U. Nr 93, poz. 543.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 listopada 1928 r. o przekazaniu Komisarzowi Rządu m. st. Warszawy prawa wydawania decyzyj o nadawaniu i utracie obywatelstwa polskiego, Dz. U. Nr 95, poz. 843.Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 lutego 1938 r. o zmianie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 1920 r. w przedmiocie wykonania ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, Dz. U. Nr 16, poz. 114.Dekret nr 56 Naczelnego Dowódcy Wojsk Litwy Środkowej z dnia 7 stycznia 1921 r., Dziennik Urzędowy Tymczasowej Komisji Rządzącej w Wilnie 1921, nr 4.Okólnik Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 listopada 1921 r., Dziennik Urzędowy Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 12/1931.Gazeta Administracji 1938.Przegląd Prawa i Administracji 1925, dodatek: Orzecznictwo.Przegląd Prawa i Administracji, 1929, dodatek: Orzecznictwo.Przegląd Prawa i Administracji, 1930, dodatek: Orzecznictwo.Przegląd Prawa i Administracji 1931, dodatek: Orzecznictwo.Przegląd Prawa i Administracji, 1932, dodatek: Orzecznictwo.Przegląd Prawa i Administracji, 1938, dodatek: Orzecznictwo.Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1924, Warszawa 1925.Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1925, Warszawa 1926.Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1926, Warszawa 1927.Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1934, Warszawa 1935.Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1937, Warszawa 1937.A. Dziadzio, Uwarunkowania polityczne austriackiego (1875) i polskiego (1922) modelu sądownictwa administracyjnego, [w:] Przez dwa stulecia XIX i XX w. Studia historyczne ofiarowane prof. Wacławowi Felczakowi, Kraków 1993.W. Komarnicki, Polskie prawo polityczne, Geneza i system, Kraków 1922.W. Komarnicki, Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.S. Krukowski, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., [w:] Konstytucje Polski, red. M. Kallas, Warszawa 1990.G. Kulka, Nadawanie, pozbawianie i przywracanie obywatelstwa polskiego w czasie II wojny światowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2011, z. 1.K. W. Kumaniecki, Obywatelstwo państwowe, [w:] K. W. Kumaniecki, J. S. Langrod, S. Wachholz, Zarys ustroju, postępowania i prawa administracyjnego w Polsce, Kraków–Warszawa 1939.S. Langrod, S. Wachholz, Zarys ustroju, postępowania i prawa administracyjnego w Polsce, Kraków–Warszawa 1939.D. Malec, Najwyższy Trybunał Administracyjny w świetle własnego orzecznictwa 1922–1939, Warszawa, Kraków 1999.D. Malec, Der Oberste Verwaltungsgerichtshof Und Seine Rechtsprechung in den Jahren 1922–1939, [w:] Rechtsprechung in Osteuropa. Studien zum 19. Und fruehen 20. Jahrhundert, red. Z. Pokrovac, Frankfurt am Main 2012.J. W. Ramus, Instytucje prawa o obywatelstwie polskim, Warszawa 1980.S. Rosmarin, glosa do wyroku z dnia 25 maja 1926 r., Przegląd Prawa i Administracji, 1929, dodatek: Orzecznictwo.S. Starzyński, Obywatelstwo państwa polskiego, Kraków 1921.J. Stojałowski, Archiwum Akt Nowych w Warszawie, t. II, Archiwa porozbiorowe i najnowsze, Warszawa 1956.J. Tomaszewski, Ustawa o pozbawieniu obywatelstwa z dnia 31 marca 1938 r., [w:] Historia – prawo – polityka, red. A. Bodnar, Warszawa 1990.73-96142739

The Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in 1780-2014

Historia Wydziału Prawa i Administracji UJ w okresie od reformy Kołłątajowskiej do czasów współczesnych, z uwzględnieniem zmian w systemie kształcenia studentów oraz przekształceń organizacyjnych i kadrowych na przestrzeni ponad 200 lat.History of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in the period between the Hugo Kołłątaj's reform of the Academy and the present day, including the changes in the organization of studies and the organizational and personal changes in the time exceeding two hundred years

Wincenty Szpor (1796–1856) i jego program wykładu umiejętności politycznych. Z dziejów Katedry Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wincenty Szpor (1796–1856) was a Cracow advocate and the Senator of the Free City of Cracow in the years 1848–1850. Likewise, he lectured on political skills and statistics at the Law Faculty of the Jagiellonian University. In the years 1827, 1830, 1834, 1847 he repeatedly entered the competition for the Heard of the Chair of Political Skills. On the successive competitions he unsuccessfully rivalled with Ferdynand Kojsiewicz. As a result it was only after the Kojsiewicz’s death that he arrived at the position of the deputy professor. After 1848, due to political reasons, the Austrian authorities did not agree to stabilize his position. It was in 1828 that W. Szpor, while fulfilling the competition requirements for the Chair, submitted to the Commission his ample program of the lecture on political skills. The program suggested by Szpor was well prepared and clear in its form and contents. It was based rather on the assumptions of the Enlightenment era and only to a slight extent it drew upon the assumptions of the spontaneously developing administrative sciences. Therefore in such form the lecture doubtless fell short of the expectations of the mid‐19th century which was the time when Szpor eventually started his much desired academic career. That way or another, Szpor’s program – particu‐ larly when viewed from the perspective of the programs prepared at similar time by M. Hoszowski,F. Kojsiewicz and P. Bartynowski – makes up an interesting document illustrative of the history of the world  of  learning and  instruction in  law.  It is also illustrative of the situation of administrative sciences in the first part of the 19th century

About the genesis and practice aspects of the functioning of the Institution of Court Assessors in light of the law on the structure of Common Courts of 1928 given by the President of Republic of Poland

Instytucja asesora sądowego, przewidziana przepisami pierwszego ogólnopolskiego Prawa o ustroju sądów powszechnych z 1928 r., utrwalona przepisami z okresu po II wojnie światowej i zlikwidowana w rezultacie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 2007 r., została ostatnio przywrócona nowelizacją, dokonaną w 2015 r. Dokonane ostatnio zmiany prawa powodują konieczność analizy genezy i kształtu uprawnień asesorów w polskim porządku prawnym. Już w toku prac Komisji Kodyfikacyjnej pojawiła się koncepcja powierzania aplikantom, którzy zdali egzamin sędziowski, nazwanym podsędkami, pewnych czynności sędziego, jednak z wyłączeniem prawa do wyrokowania, zastrzeżonego dla niezawisłych sędziów. W ostatecznej wersji Prawa o ustroju sądów powszechnych wprowadzono dla tej grupy aplikantów nazwę asesor i przewidziano możliwość powierzania im (od roku nowelizacji z 1929 r. na czas określony) czynności sędziego (w tym sędziego śledczego) bez prawa do wyrokowania (art. 260 § 2). Konstytucyjna zasada powierzania prawa do wyrokowania wyłącznie niezawisłym sędziom doznała jednak wyraźnego ograniczenia poprzez wprowadzenie przepisu przejściowego (art. 282 § 2), umożliwiającego powierzenie asesorom czynności sędziego grodzkiego i udziału w składzie orzekającym sądu okręgowego. Przepis ten, krytykowany przez doktrynę i praktykę, będący wyjątkiem od zasady, określającej status i zakres czynności asesora, stanowił punkt wyjścia do stworzenia w praktyce reguły powierzania asesorom prawa do wydawania wyroków. Liczba asesorów stale rosła i wynosiła w połowie lat 30.tych XX w. blisko 1/6 sędziów. Sytuacja materialna wobec niższych niż w wypadku sędziów uposażeń była zła, a status niepewny. Mimo wykonywania czynności sędziego nie korzystali z pełnego zakresu niezawisłości sędziowskiej, a jedynie nie mogli być przeniesieni w stan spoczynku ani swej bez zgody na inne miejsce służbowe w okresie, na który powierzono im czynności sędziowskie. Asesorzy, wyposażeni w prawo wyrokowania powrócili do polskiego porządku prawnego po kilku zaledwie latach nieobecności. Oceniając przesłanki nowelizacji prawa o ustroju sądów powszechnych z 2015 r. warto zauważyć, iż podczas dyskusji nad projektem, zwłaszcza ze strony jej przeciwników, podnoszone były argumenty podobne do obecnych w dyskusji i krytyce rozporządzenia Prawo o ustroju sądów powszechnych z 1928 r.The institution of court assessor, which was introduced by the first Polish nationwide law on the structure of common courts in 1928, later preserved by post-war regulations, and finally eliminated as the result of a ruling by the Constitutional Tribunal of 2007, was restored by an amendment in 2015. The recent changes in the law necessitated an analysis of the origins and range of assessors’ power in the Polish legal system. The idea of mandating court trainees, who passed the judge’s exams, called podsędek, occurred in the course of the Codification Commission. They had the power to perform certain activities assigned to judges, except for the power of adjudicating, which was reserved for independent judges. In the final version of the law on the structure of common courts of 1928 these court trainees were named assessors and it was possible to mandate them (after the amendment of 1929 such mandates were only for a specified time) to perform judge’s activities (including the activities of investigating magistrates), but without the power of adjudicating (art. 260 §2). The constitutional rule of reserving the power of adjudicating only for independent judges was seriously limited by the introduction of a provisional regulation (art. 282 §2), which allowed the mandating of assessors to perform the duties of provincial judges, and to be members of adjudicating panels in district courts. This regulation, criticised by legal doctrine and judicature, was an exception to the rule defining the status and scope of the functions of the assessors. Consequently it started a breach which allowed for delegating the authority to adjudicate to assessors. The number of assessors was growing and in the mid-thirties the number of assessors was nearly equal to 1/6 of the number of judges. The situation of assessors was uncertain and their material status was mediocre due to salaries which were lower than those of judges. Despite the fact that assessors were performing the judges’ activities they were not benefitting from judges’ independence in full scope. The only provision in favour of assessors was that they could neither be went into retirement without their permission nor be moved to another post during the period of performing judges’ activities. Assessors, equipped with the power of adjudicating, returned to the Polish legal system after a few years of absence. Based on the law on the structure of common courts of 2015 it is worth noting that during discussion of the project, arguments similar to those which were present in discussion and criticism of the law on the structure of common courts of 1928 arose again

Artykuł recenzyjny monografii Grzegorza Smyka Administracja publiczna Królestwa Polskiego w latach 1864–1915

THE ARTICLE REVIEWING THE MONOGRAPH WRITTEN BY GRZEGORZ SMYK ON "ADMINISTRACJA PUBLICZNA KRÓLESTWA POLSKIEGO W LATACH 1864-1915" ("PUBLIC ADMINISTRATION IN THE KINGDOM OF POLAND IN 1864-1915"), WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ, LUBLIN 2011, 456 PAGES The monograph written by Grzgorz Smyk and devoted to public administration in th Kingdom of Poland in 1864-1915, shows – against a broad comparative background – the problems of organizing and shaping of the administrative organs as well as the doctrinal basis of the functioning of administration and the transformation of the latter. The author of the monograph verifies the thesis, firmly formulated in the research, on the full Russification and unification of the discussed administration with that of the Russian Empire. In his discourse the author exploits abundant source material, particularly the normative one. The conclusions to which he arrives are based on large bibliography and wide formal and dogmatic analysis. The discussed volume is characterized by the original, innovative internal outlay that refers to the systematics of the general part of administrative law

Piotr Krzysztof Marszałek, Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej, 2011

Piotr Krzysztof Marszałek, Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej, 201

Einige Bemerkungen über die Suche der Quellen des öffentlichen Notariats in der Tätigkeit der altpolnischen Gerichtskanzleien

1. Zagadnienia wstępne. 2. Księgi sądowe jako dokumenty publiczne w dawnej Polsce. 3. Personel staropolskich kancelarii sądowych. Regent a notariusz. 3.1. Notarius, scriba, tabellio. 3.2. Regent kancelarii sądowej. Zasady mianowania i odwołania z urzędu. 3.3. Kwalifikacje i obowiązki regentów. 4. Postscriptum. Regent stał się notariuszem czy notariusz stał się regentem (rejentem)