Modne nazwy firmowe (na przykładzie nazw salonów kosmetycznych)

This paper focuses on the names of cosmetic establishments whose names contain compound expressions made of nouns, indicating places, institutions, premises (e.g. galeria, akademia, klub – gallery, academy, club) or a certain space (e.g. kraina, strefa – land, zone) as well as terms which indicate the type of business (e.g. fryzjerski, kosmetyczny – hairdresser’s, beautician’s) or the type of rendered services (e.g. urody, fryzur, paznokci – beauty, hairstyling, nails etc.). At present, these names are enjoying great popularity. By taking into consideration connotations of the nouns, the author presents several groups of lexemes very frequently used in the names of beauty establishments.Obiektem bliższej obserwacji w niniejszym artykule są nazwy firm kosmetycznych zawierające w swej strukturze dwuczłonowe wyrażenia, składające się z: rzeczowników, które oznaczają rozmaite miejsca, instytucje, placówki (np. galeria, akademia, klub) albo pewną przestrzeń (np. kraina, strefa), oraz określeń wskazujących na rodzaj działalności prowadzonej w danej firmie (np. fryzjerski, kosmetyczny) lub obiekt zabiegów (urody, fryzur, paznokci itp.). Nazwy tego typu są współcześnie tworzone niemal seryjnie. Autorka, biorąc pod uwagę sfery konotacji, do jakich odnoszą się rzeczownikowe człony nazw, wskazuje kilka grup leksemów szczególnie chętnie wykorzystywanych w nazewnictwie firm kosmetycznych

What’s a woman in contemporary Polish langauge?

The purpose of this paper is to characterise formally and semantically the metaphorical word combination Coś jest kobietą, which has not been registered in phraseological dictionaries yet. The author presents contexts in which this phraseme has been attested, establishes its fixed form, as well as the most important elements of the global meaning.Celem artykułu jest charakterystyka pod względem formalnym i semantycznym metaforycznego połączenia wyrazowego Coś jest kobietą nierejestrowanego dotychczas w słownikach frazeologicznych. Autorka przedstawia konteksty, w których frazem ten został poświadczony, określa jego ustabilizowaną postać, a także najważniejsze składniki znaczenia globalnego

Polski obraz biedy utrwalony w języku i w kulturze

The article is an attempt to reconstruct the most important elements of the linguisticcultural image of the Polish bieda ‘poverty, misery’, a theme very much present in academic reasearch and media coverage. The noun bieda is a component of many fixed word combinations, including two culturally-profiled collocations: polska bieda ‘the Polish poverty’ and stara bieda ‘same old misery’.Following Jerzy Bartmiński’s methodological assumptions for reconstructing linguistic worldview, three types of data are taken into account: systemic (general, etymological, phraseological dictionaries of Polish, as well as dictionaries of synonyms and antonyms), textual (proverbs, folk tales, sample journalistic texts), and cultural (folk beliefs and customs described in ethnographic literature). In Polish, bieda is contrasted with wealth and is different from UBÓSTWO ‘poverty, deprivation’, which can be accepted voluntarily. The fact that the noun bieda collocates exclusively with intensifying adjectives suggests that speakers of Polish pay attention above all to the consequences of difficult financial situations. The process of euphemisation, in turn, is usually expressed with the formal word niedostatek ‘financial hardship’. Fixed word combinations show that bieda is portrayed as a distinct entity that accompanies human life, a living creature that appears against one’s will, an intruder, usually perceived as a person. The folk images of bieda, present in iconography and folk tales, are those of a skinny woman or a naked child. In some proverbs bieda is represented as a teacher who shows how to appreciate simple, everyday things in life. Other metaphors are based on the perception of bieda as a disease, an object, or a container.In journalistic and scientific texts, bieda is treated as an enemy or threat to be opposed, in contrast to the fatalism of the folk worldview. In general, the notion of bieda is evaluated negatively.W artykule podjęto próbę rekonstrukcji najważniejszych składników językowo-kulturowego obrazu biedy. Kierując się założeniami metodologicznymi rekonstrukcji JOS, proponowanymi w pracach Jerzego Bartmińskiego i innych badaczy nurtu etnolingwistycznego, autorka wzięła pod uwagę trzy typy danych: dane systemowe zebrane na podstawie słowników języka polskiego (ogólnych, etymologicznych, frazeologicznych oraz słowników synonimów i antonimów), dane tekstowe (przysłowia, bajki ludowe, przykładowe teksty publicystyczne) oraz informacje kulturowe (wierzenia i zwyczaje ludowe opisane w pracach etnograficznych).Analiza zgromadzonego materiału pozwoliła stwierdzić, że pojęcie biedy jest przeciwstawiane bogactwu i traktowane inaczej niż ubóstwo. Łączliwość rzeczownika bieda wyłącznie z przymiotnikami intensyfikującymi wskazuje, że użytkownicy języka dostrzegają przede wszystkim nasilanie się zjawisk związanych z trudną sytuacją materialną. Eufemizacja wyrażana jest natomiast zazwyczaj za pomocą wyrazu niedostatek, charakterystycznego dla polszczyzny oficjalnej.W świetle utrwalonych połączeń wyrazowych bieda jawi się przede wszystkim jako odrębny byt towarzyszący ludzkiemu życiu, istota żywa zjawiająca się u człowieka wbrew jego woli (jak intruz), postrzegana zazwyczaj jako osoba. Taki obraz łączy się z ludowym wyobrażeniem biedy (jako chudej kobiety lub nagiego dziecka) obecnym w ikonografii oraz w tekstach bajek. W niektórych przysłowiach biedę przedstawia się jako nauczyciela uczącego doceniać rzeczy powszednie.Inne metafory realizowane w utrwalonych multiwerbizmach bazują na wyobrażeniu biedy jako choroby, przedmiotu lub pojemnika. W tekstach publicystycznych i naukowych traktuje się biedę jak przeciwnika lub zagrożenie, z którymi należy walczyć, w ludowym obrazie świata przeważa natomiast fatalizm. We wszystkich typach danych pojęcie biedy jest negatywnie wartościowane

Ocena funkcji gruczołu tarczowego u kobiet po przebytej mastektomii i chemioterapii raka piersi

Introduction: For many years much attention has been focused on an interaction between the breast disease and the thyroid gland function in the literature. In those studies the question whether disease changes in the thyroid gland can induces the breast disease was addressed. On the other hand there are a few works concerning the inverted question whether the breast cancer therapy, in particular after mastectomy and chemotherapy, can disturb the thyroid gland function. The aim of the study is to investigate the influence of the mastectomy and chemotherapy on the thyroid gland function in women after breast cancer therapy. Material and methods: 173 patients aged 30-80 (average 56) were included in this study. The studied group comprised 97 women after breast cancer therapy (average age 60). The control group consisted of 76 patients (average age 55). 75 patients after mastectomy of the studied group were additionally treated with chemotherapy, but in 22 women chemotherapy was not applied. The following methods were used to carry out the research: the USG method was applied to evaluate thyroid morphological condition in women after mastectomy and chemotherapy; the color Doppler technique was used for dynamic presentation and fine- needle aspiration biopsy: examination of the thyroid functional state by measuring the TSH, fT3, fT4 hormone concentration and the level of antithyroid antibodies. Results: An average concentration of antithyroid antibodies: anti-TPO and anti-Tg was found significantly higher in the studied group of women after chemotherapy, comparing with the control group. The level of fT3 hormone concentration was comparable in all investigated groups. Nevertheless, the average concentration of TSH was found higher in women after mastectomy and chemotherapy and as a consequence leading to hypothyroidism. Conclusion: Taking into consideration the high level of the concentration of antithyroid antibodies: (anty-TPO and anty- Tg), which lead to destruction of the thyroid gland tissue, the thyroid gland function of the women after mastectomy and chemotherapy should be monitored morphologically as well as functionally. (Pol J Endocrinol 2007; 58 (5): 397-402)Wstęp: W piśmiennictwie od wielu lat toczy się dyskusja nad wzajemnymi zależnościami między chorobami gruczołu piersiowego a funkcją gruczołu tarczowego. W cytowanych w literaturze badaniach poszukuje się głównie odpowiedzi na pytanie: czy stany chorobowe gruczołu tarczowego mogą indukować powstawanie raka piersi? Natomiast niewiele jest badań wykazujących, czy przebyte, skojarzone leczenie raka gruczołu piersiowego u kobiet (mastektomia, chemioterapia) ma istotny wpływ na zaburzenie funkcji tarczycy. Celem pracy było wykazanie, czy przebyte leczenie raka gruczołu piersiowego u kobiet (mastektomia, chemioterapia) ma istotny wpływ na zaburzenie funkcji tarczycy? Materiał i metody: Badaniami objęto 173 osoby w wieku 30-80 lat (średnia wieku: 56 lat). Grupę badaną stanowiło 97 kobiet po mastektomii, których średnia wieku wynosiła 60 lat (mediana 59 lat). Grupę kontrolą stanowiło natomiast 76 kobiet, średnia wieku 55 lat (mediana 55 lat). Z grupy badanej 75 kobiet po mastektomii dodatkowo poddano leczeniu chemioterapią, natomiast u 22 kobiet nie zastosowano chemioterapii. Ocenę stanu morfologicznego tarczycy u kobiet w obu badanych grupach wykonano przy użyciu metody USG, dynamicznej prezentacji za pomocą kolorowego doplera i biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. Stan czynnościowy tarczycy oceniono na podstawie analizy surowicy krwi pacjentów, wykonując pomiary stężenia hormonów (TSH, fT3, fT4) oraz poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych (p/anty-TPO, p/anty-Tg). Wyniki: W badaniach wykazano, że u kobiet poddanych chemioterapii średnie stężenia przeciwciał anty-TPO oraz anty-Tg były wyższe niż u kobiet, u których nie stosowano leczenia onkologicznego. Stężenia wolnego hormonu fT3 były prawie identyczne. Niemniej jednak stężenie TSH (thyroid stimulating hormone) wykazywało tendencje wzrostowe, co w konsekwencji u kobiet z rakiem piersi po przebytym leczeniu onkologicznym (mastektomia, chemioterapia) powoduje niedoczynność tarczycy. Wnioski: Z uwagi na wysokie miana przeciwciał przeciwtarczycowych, prowadzących do destrukcji tkanki tarczycowej, u kobiet z rakiem piersi po przebytym leczeniu onkologicznym powinno się monitorować funkcję tarczycy pod względem zarówno morfologicznym, jak i czynnościowym. (Endokrynol Pol 2007; 58 (5): 397-402

Laboratoryjne rozpoznanie opryszczki narządów płciowych – metoda immunofluorescencji bezpośredniej

Objectives: Aim of the study was to determine clinical usefulness of direct immunofluorescence method in the laboratory diagnosis of genital herpes in women. Material and methods: Overall 187 anogenital swabs were collected from 120 women. Using a dacron-tipped applicator, 83 swabs were collected from women suspected of genital herpes and 104 from patients with no signs of genital infection. All samples were tested using cell culture (Vero cell line) and then direct immunofluorescence method (DIF) for the identification of antigens of herpes simplex viruses: HSV-1 and HSV-2. Results: Characteristic cytopathic effect (CPE), indicative of alphaherpesvirus infection, was observed in 43.4% of cultures with clinical specimens collected from women with suspected genital herpes and in 29.8% of cultures of clinical specimens taken from patients with no clinical symptoms of genital herpes. Herpes simplex viruses were determined in 73 samples by direct immunofluorescence method after amplification of the virus in cell culture. The DIF test confirmed the diagnosis based on the microscopic CPE observation in 85%. In 15% of samples (taken from pregnant women without clinical signs of infection) we reported positive immunofluorescence in the absence of CPE. The frequency of antigen detection was statistically significantly higher in samples that were positive by culture study (chi-square test with Yates’s correction, p 0.05). In our study HHV-1 was the main causative agent of genital herpes. Conclusions: The growing worldwide prevalence of genital herpes, challenges with the clinical diagnosis, and availability of effective antiviral therapy, are the main reasons for a growing interest in rapid, proper laboratory diagnosis of infected patients. Optimal testing diagnostic algorithm depends on patient population, clinical circumstances and availability. Our results indicated that combination of laboratory tests may help to establish the diagnosis if genital herpes is suspected but there are no typical signs.Cel: Określenie przydatności klinicznej metody immunofluorescencji bezpośredniej w laboratoryjnej diagnostyce opryszczki narządów u kobiet. Materiał i metody: Od 120 kobiet pobrano 187 wymazów z okolicy narządów płciowych i odbytu. Pobrano 83 wymazy od kobiet z podejrzeniem opryszczki narządów płciowych i 104 od kobiet bez klinicznych cech zakażenia. Wszystkie próbki badano z zastosowaniem hodowli komórkowej (Vero), a następnie metody immunofluorescencji bezpośredniej (DIF) pod kątem identyfikacji wirusów opryszczki pospolitej: HSV-1 i HSV-2. Wyniki: Efekt cytopatyczny (CPE) wskazujący na zakażenie alfaherpeswirusami zaobserwowano w 43,4% hodowlach z materiałem klinicznym pobranym od kobiet z podejrzeniem opryszczki narządów płciowych oraz w 29,8% z materiałem od pacjentek bez klinicznych cech zakażenia. Wirusy metodą DIF oznaczono w 73 hodowlach. Badanie metodą DIF w 85% potwierdziło rozpoznanie na podstawie obserwacji mikroskopowej CPE. W 15% próbek odnotowano pozytywny wynik DIF przy braku CPE. Częstość oznaczania antygenów była statystycznie wyższa w próbkach pozytywnych w badaniu metodą hodowli (test chi-kwadrat z poprawką Yatesa,

Životinje u frazeološkom ruhu

Životinje u frazeološkom ruhu zbornik je većega dijela radova izloženih na međunarodnom znanstvenom skupu Animalistički frazemi u slavenskim jezicima. Skup je održan 21. i 22. ožujka 2014. godine na zagrebačkom Filozofskom fakultetu u sklopu istoimenoga istraživanja kojem je Sveučilište u Zagrebu dodijelilo potporu u studenom 2013. godine. Na skupu je sudjelovalo 49 znanstvenika: 22 iz Hrvatske te 27 iz Bosne i Hercegovine, Bugarske, Mađarske, Makedonije, Poljske, Slovačke i Slovenije. Zbornik sadržava recenzirane znanstvene radove u kojima se propituje zastupljenost naziva životinja u različitim frazeološkim jedinicama slavenskih, ali i romanskih te germanskih jezika, ukazuje na njihovu pragmatičnu i kulturološku važnost te pruža uvid u suvremene frazeološke tendencije primijenjene i na odabranu skupinu frazema. (iz Predgovora / Ivana Vidović Bolt

Territorial and Cultural Identification in Cracovian Names of Firms

Subjects of a closer analysis in the paper are Cracovian names of firms that were intended to emphasise relationships between firms or institutions and the place of their activities and thus to contribute to their territorial and cultural identification. Name-formative foundations of the analysed firmonyms are as follows: the town name (Kraków/Cracow), names of quarters and housing estates, names of streets, rivers and other stably spatially situated objects like monuments (Wawel), gates, turnpikes, forts, mounds, tenements etc. Considering specificity of Cracow and its role in the world’s cultural heritage some toponyms – keeping individual identification – have much wider (national or even universal) range. Names of firms derived from such toponyms perform not only localization but also persuasive function that arouses positive feelings connected with well-known and admired town. They also perform commemorative function fixing old, not being used any more names of quarters or reminding places that are historically important for the town. The function of firmonyms derived from names of streets, objects that are only locally known, is to arouse feelings of familiarity and intimacy.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

The image of agricultural tools preserved in Polish phraseology and paremiology

The object of analysis in this paper are fixedword combinations (phraseological units and proverbs) with components denoting names of agricultural tools. They were used to conceptualize numerous ideas connected not only with the appearance of tools and agricultural work done, but also with various aspects of individual and collective life. Most of the analysed phrasemes already belong to the recessive sphere of phraseology. In order to understand them completely, it is necessary to have some knowledge of what they look like, what purpose they served and what kind of work was done with their use, which is not always clear to people who don’t know anything about the village reality

On the Need for Research into Material Culture Heritage Preserved in Polish Phraseology and Paremiology

The paper is an attempt at a synthetic presentation of one research area in phraseology and paremiology, namely the evidence of old material culture preserved in fixed multi-word units. The author considers previous achievements in this field and indicates the options for completing new tasks connected with collecting, describing and analyzing multverbisms motivated by material culture realia, and with an attempt at popularizing scientific reflection on this topic