Values as a basis for human’s education

This article describes a process of educating based on values. Changes that are taking place, perceived as a crisis of the existing world, require an axiological consideration.The values previously considered important such as the “human-person” and “freedom” are losing their older meaning. Man, without reference to the divine, becomes part of the social structure, he loses his sense of dignity and the ability of self-realization. He consigns himself to existence in the apparent values of the world. Also, the concept of freedom becomes narrower. The modern freedoms offered as substitutes are actually a hidden slavery.The ability to select the authentic (justice, truthfulness, freedom) can help to restore a sense of dignity, promote personal development, and break down barriers between people. These are the essential objectives of education. In order for these to be ultimately realized the educational system needs to be change to one, which supports a critical, yet integral way of thinking about self and the world. One that is helpful in finding ways of self-realization. This type of education also requires the increased effort of educators.Wartykule ukazano proces wychowania człowieka w oparciu o wartości. Dokonujące się przemiany, odczuwane jako kryzys dotychczasowego świata wartości, wymagają refleksji aksjologicznej.Wartości wcześniej uważane za ważne typu: „człowiek-osoba” i „wolność” tracą dawniejsze znaczenie. Człowiek, bez odniesienia do boskości, staje się elementem społecznej struktury, traci poczucie godności oraz możliwość realizacji. Godzi się na egzystencję w świecie wartości pozornych. Również pojęcie wolności ulega zawężeniu. Oferowane społeczeństwu substytuty wolności mają ukryć faktyczne zniewolenie.Umiejętność wyboru wartości autentycznych (sprawiedliwość, prawdomówność, wolność) może pomagać w przywróceniu poczucia godności, wspierać rozwój osobowy, przełamywać bariery międzyludzkie. To są istotne cele wychowania. By je realizować konieczna jest zmiana systemu nauczania, wspierająca krytyczne, a zarazem integralne myślenie o sobie i świecie, pomocna w odnajdywaniu dróg samorealizacji. Ten rodzaj edukacji wymaga zwiększonego wysiłku również od wychowawców

Szanse i zagrożenia dla nauki w kontekście procesu integracji europejskiej

Autor dzieli się spostrzeżeniami stosownie zmian w nauce polskiej, z których Ukraina może skorzystać się. Wśród zagrożeń: pragmatyzm wspólczesnego modelu badań, zastępowanie się kształcenia elitarnego kształceniem masowym. Jako szanse: zakorzenienie społeczeństwa we własnej kulturze, humanizowanie dziedzin technicznych, zreorganizowanie struktury nauki, podejmowanie badań interdyscyplinarnych, formowanie absolwentów kreatywnych i przedsiębiorczych

Człowiek i jego wolności

In this paper I present the limitations for the development of human beings that result from the understanding of the term freedom which is present in some contemporary philosophical conceptions. Projects of negative freedom developed by liberalism, naturalism and postmodernism are successively discussed and, in the final part, confronted with Christian positive freedom. It is emphasized that each discussed proposition of negative freedom leads to further “enslavement” and only the freedom that is based on identification and affirmation of one’s values and aims can lead to an authentic, free and, at the same time, responsible individual development. Furthermore, such a freedom “opens” a person for the other people and provides a better basis for creating a just social order. The aim of this paper is also to prove, that such a conception of freedom is more coherent with the spontaneous, dynamic human nature than the defeatist views of some postmodern philosophers, and also, that it explains the achievements of human culture far better than they do.However, in order to be legitimated, this conception needs reference to the transcendence. Without assuming a perspective of infinity, all our decisions would be meaningless. As human beings we a free to make a choice. Either to make decisions so that our lives and decisions will constitute a world of meaning, or, by escaping from decision making, we agree to chaos and uncertainty.In this paper I present the limitations for the development of human beings that result from the understanding of the term freedom which is present in some contemporary philosophical conceptions. Projects of negative freedom developed by liberalism, naturalism and postmodernism are successively discussed and, in the final part, confronted with Christian positive freedom. It is emphasized that each discussed proposition of negative freedom leads to further “enslavement” and only the freedom that is based on identification and affirmation of one’s values and aims can lead to an authentic, free and, at the same time, responsible individual development. Furthermore, such a freedom “opens” a person for the other people and provides a better basis for creating a just social order. The aim of this paper is also to prove, that such a conception of freedom is more coherent with the spontaneous, dynamic human nature than the defeatist views of some postmodern philosophers, and also, that it explains the achievements of human culture far better than they do.However, in order to be legitimated, this conception needs reference to the transcendence. Without assuming a perspective of infinity, all our decisions would be meaningless. As human beings we a free to make a choice. Either to make decisions so that our lives and decisions will constitute a world of meaning, or, by escaping from decision making, we agree to chaos and uncertainty

La raison et la foi. Des philosophes Polonais rapprochent les deux domaines

This paper presents three attempts of grasping the relations between faith and reason made by M. Heller, J. Tischner and K. Tarnowski. Reason and faith are two foundations for human desire to understand the world. Without them, no attempts to understand can take place. As Heller points out, both of them, due to cooperation, support development and help to eliminate dangerous simplifications. Faith, or more precisely – religious thinking – is, as J. Tischner famously argued, a condition for dialogue, for being open to others and community. Faith gives strength and courage, supports the search for existing (although very often unconscious) ties that bonds people. Faith allows us to discover the meaning and purpose of our lives. K. Tarnowski goes even further and claims, that faith reveals “the surplus” of meaning, which invites us to investigate what is impossible to express- the Mystery. Only in the face of Mystery, by a communion with the Other, can we feel that the presence of the Other is important for our existence. The three philosophers from Krakow emphasized in their works, that the relations between faith and reason, although connected and supplementing themselves, require much attention from both scientists, who create rational models of reality, and theologians, who aim to create a coherent vision linking these two aspects of human world.This paper presents three attempts of grasping the relations between faith and reason made by M. Heller, J. Tischner and K. Tarnowski. Reason and faith are two foundations for human desire to understand the world. Without them, no attempts to understand can take place. As Heller points out, both of them, due to cooperation, support development and help to eliminate dangerous simplifications. Faith, or more precisely – religious thinking – is, as J. Tischner famously argued, a condition for dialogue, for being open to others and community. Faith gives strength and courage, supports the search for existing (although very often unconscious) ties that bonds people. Faith allows us to discover the meaning and purpose of our lives. K. Tarnowski goes even further and claims, that faith reveals “the surplus” of meaning, which invites us to investigate what is impossible to express- the Mystery. Only in the face of Mystery, by a communion with the Other, can we feel that the presence of the Other is important for our existence. The three philosophers from Krakow emphasized in their works, that the relations between faith and reason, although connected and supplementing themselves, require much attention from both scientists, who create rational models of reality, and theologians, who aim to create a coherent vision linking these two aspects of human world

Uczciwość a ideały społeczne. W poszukiwaniu nowego wzorca

The article considers the problem of the depreciation of standards of integrity in modern societies. It indicates the relations between social ideals and standards defining the implementation of these ideals. In this context, it invokes the thesis of T. Merton, who claims that the standards that hinder the realization of ideals tend to be eliminated from social life. This happens with the standard of integrity in societies where the main ideal is to achieve success in the economic dimension.The changes in the axiological field are associated with moving away from the elite culture model and choosing an egalitarian model. Liberal ideals in this model are tailored to the needs of the mass. Personal values are replaced with utilitarian values. Egalitarianism, rejecting the elite imperative to improve, leads to resentment. The consequence of this process is depreciating values and moral standards.The society becomes aware of the bareness of the egalitarian model of culture. Signs of dissatisfaction with the current model and the ideal associated with it become visible, because the degeneration of moral standards leads to the loss of the sense of safety and to the corrosion of people’s relationships.The history shows that the two described models compete with each other and alternate. Armed with this knowledge, we can support the attempts to develop the elite social projects that are still waiting for a new synthesis.The article considers the problem of the depreciation of standards of integrity in modern societies. It indicates the relations between social ideals and standards defining the implementation of these ideals. In this context, it invokes the thesis of T. Merton, who claims that the standards that hinder the realization of ideals tend to be eliminated from social life. This happens with the standard of integrity in societies where the main ideal is to achieve success in the economic dimension.The changes in the axiological field are associated with moving away from the elite culture model and choosing an egalitarian model. Liberal ideals in this model are tailored to the needs of the mass. Personal values are replaced with utilitarian values. Egalitarianism, rejecting the elite imperative to improve, leads to resentment. The consequence of this process is depreciating values and moral standards.The society becomes aware of the bareness of the egalitarian model of culture. Signs of dissatisfaction with the current model and the ideal associated with it become visible, because the degeneration of moral standards leads to the loss of the sense of safety and to the corrosion of people’s relationships.The history shows that the two described models compete with each other and alternate. Armed with this knowledge, we can support the attempts to develop the elite social projects that are still waiting for a new synthesis

Condenados a la solidaridad. Pensamiento moral de Józef Tischner

The article contains the views of Tischner on the fall of the “Solidarity” movement and at the same time it indicates the possibility of restoring the social ties in the community deprived of solidarity.Among the most important reasons for this fall I am indicating the instrumentalization of the fundamental values on which an axiologically neutral, liberal society is built. The instrumentalization refers to the concept of freedom and to the very notion of solidarity which under the new conditions became synonymous with the struggle for the realization of particular interests.The disappointment of a large part of society with the Solidarity tradition, appropriated by various interest groups, caused another escape to “hideouts.” The attitudes of people of hideouts are characterized by mistrust and hostility towards others, as well as the inability to establish genuine social relations. The “society of hideouts” cannot function properly, as due to the lack of communication capabilities the only argument may be the argument of force.Leaving the hideout is only possible by opening up to other people. If we want to develop, we are forced to come out of hideouts and seek solidarity which, thanks to the relationship of reciprocity, would give us support, a sense of agency, would restore a sense of dignity and point to the common good.According to Tischner, in order to rebuild such a community, we need to go beyond the logic of retaliation and learn to overcome evil with good. We have a responsibility towards future generations and the world which we leave for them.Artykuł przedstawia poglądy Józefa Tischnera na temat upadku ruchu „Solidarność” i równocześnie wskazuje możliwości odtworzenia więzi społecznych w społeczeństwie zdesolidaryzowanym.Wśród najważniejszych źródeł owego upadku wskazuję instrumentalizację podstawowych wartości, na których budowane jest neutralne aksjologicznie społeczeństwo liberalne. Takiej instrumentalizacji uległo, podstawowe dla filozofii moralnej Tischnera, pojęcie wolności oraz samo pojęcie solidarności, które w nowych warunkach stało się synonimem walki o realizację partykularnych interesów grupowych.Zniechęcenie dużej części społeczeństwa do solidarnościowej tradycji, zawłaszczonej przez różne grupy interesów, spowodowało ponowną ucieczkę do „kryjówek”. Postawy osób, które żyją „w kryjówce”, cechuje nieufność wobec otoczenia, skłonność do wrogiego traktowania innych, brak możliwości nawiązywania autentycznych relacji społecznych. Społeczeństwo „ludzi z kryjówek” nie może funkcjonować prawidłowo, gdyż z braku możliwości komunikacji jedynym argumentem rozsądzającym może być argument siły.Wyjście z kryjówki jest możliwe jedynie dzięki otwarciu się na drugiego człowieka. Jeżeli chcemy się rozwijać, jesteśmy zmuszeni do wyjścia z kryjówek i skazani na poszukiwanie solidarności, która, dzięki relacji wzajemności, dawałaby nam oparcie, poczucie sprawczości, przywracała poczucie godności, wskazywała wspólne dobro.By taką wspólnotę odbudować, w przekonaniu Tischnera, trzeba wyjść poza logikę odwetu i uczyć się przezwyciężać zło dobrem. Jesteśmy odpowiedzialni wobec przyszłych pokoleń za to, co dla nich możemy uczynić, za świat, który po nas zostanie

Architektura Miasto Piękno tom 2

"Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej zawsze był miejscem pełnym osobowości, indywidualności, talentów. Gdy profesorowie i mistrzowie odchodzili z Wydziału, mieliśmy świadomość, że tu nigdy już nie będzie tak samo. Wydział jednak trwał i trwa jak piękno miasta, które jest przecież dziełem zbiorowym, o nakładających się warstwach, wzmacniających i tworzących jego tożsamość. Tak też kolejne pokolenia kontynuują i budują historię Wydziału. Wydział pełen jest wspomnień i anegdot. W fotografiach, księgach, obrazach, meblach kryją się opowieści."(...

Louis Lavelle i problemy ponowoczesności

The article presents and analyses the philosophical thought of Louis Lavelle, a representative of the French “Philosophy of Spirit” and a precursor of the philosophy of being. The ideas of Louis Lavelle are confronted and compared with the thought of M. Heidegger or J.-P. Sartre, as well as with the theses of postmodern thinkers, such as M. Foucault and R. Rorty. While all these philosophers reject the Enlightenment domination of Reason, the distinguishing feature of Lavelle’s philosophy is an optimistic vision of human participation in the dynamic being which constitutes the highest value.In the paper it is indicated that the axiology of Louis Lavelle might be a major contribution to the contemporary philosophical discourse. The affirmation of being, which is the basis of his axiology and metaphysics, opens new perspectives for the development of human beings and for the appreciation of values in individual life and within the society. This conception might be a good starting point for refuting the postmodern diagnosis and for developing a new axiology based on the participation in dynamic being, which is a foundation for all values.W artykule zaprezentowano i zanalizowano filozoficzną myśl Louisa Lavelle’a, przedstawiciela francuskiej „filozofii ducha” i prekursora filozofii bycia. Idee Louisa Lavelle’a zostały skonfrontowane i porównane z myślą M. Heideggera i J.-P. Sartre’a, a także z tezami filozofów postmodernistycznych – M. Foucaulta i R. Rorty’ego. Chociaż wszyscy ci filozofowie odrzucają oświeceniową dominację Rozumu, cechą wyróżniającą filozofię Lavelle’a jest optymistyczna wizja partycypacji w dynamicznym byciu, które konstytuuje najwyższą wartość.W artykule wskazano, że aksjologia Louisa Lavelle’a może być znaczącym wkładem do współczesnego dyskursu filozoficznego. Afirmacja bycia, które jest podstawą jego aksjologii i metafizyki, otwiera nowe perspektywy dla rozwoju istoty ludzkiej i do afirmacji wartości w życiu indywidualnym i społecznym. Koncepcja ta może być dobrym punktem wyjścia do odrzucenia diagnozy postmodernistów i do rozwijania aksjologii opartej na partycypacji w dynamicznym byciu, które jest fundamentem wszystkich wartości