Изложба на модели

На традиционалната изложба во Уметничката галерија „Безистен“ учествуваа студентите од три факултети: од Ликовната академија, од студиската програма по Архитектура и Дизајн и од Технолошко -техничкиот факултет. На изложбата беа презентирани различни видови на дела, со различни техники и различни видови на уметности. Дел од моделите презентирани на годишната изложба беа изработени од страна на студентите на Технолошко -техничкиот факултет, под менторство на доцент д-р Силвана Жежова. Беа изработени делови од предмети за облекување (јаки, манжетни, ракави, џебови и сл.) и целосни модели на женски костими, како и соодветна технолошка документација за процесот на нивна изработка. Моделите беа изработени во размер 1:4

Третман на крајот од животот на полимерните композитни материјали

Поради зголемување на еколошките барања, особено од аспект на крајното отстранување на искористените производи, производителите и дизајнерите во иднина мора да го земат предвид справувањето и отстранувањето на нивните производи. За конвенционалните материјали, како челик и алуминиум, постојат функционални методи за нивно рециклирање. Меѓутоа, ова не е случај со структурните полимерни композити, кои имаат сè поголема примена во голем број индустрии: автомобилската, градежната, индустријата за мебел, електроиндустријата, авионската и др. Полимерните композитни материјали покажуваат одлична јакост и цврстина во комбинација со ниска густина. Овие својства се особено атрактивни кај структурните композити наменети за транспорт на стока и луѓе кои користат необновливи горива. Намалената тежина и непроменетиот капацитет за транспорт придонесуваат за намалување на вкупните трошоци и потрошувачката на гориво. Веќе неколку години композитите зајакнати со стаклени влакна се користат во производи како што се контејнери, јахти и за многу автомобилски делови. Додека пак, композитите зајакнати со јаглеродни и арамидни влакна се користат за покомплексни апликации, како на пример, во авионската и во воздухопловната индустрија. За такви производи, барањата за намалување на тежината се уште поголеми, што ја оправдува повисоката цена на применетите зајакнувачки влакна. Денес, сè повеќе се зголемува притисокот врз производителите на материјали и на крајните производи да го земат предвид и влијанието што го имаат производите врз околината, почнувајќи од процесот на производство, циклусот на примена и крајното отстранување на производите. Зголемената употреба на композитните материјали во индустриското производство придонесува за создавање на уште поголеми количества отпад со кој ќе треба да се справиме во иднина. Исто така, за овој тип материјали постојат законски регулативи кои вршат притисок врз производителите да го земат предвид и третманот на отпадот. Примери за ова се забраните за депонирање, одговорноста на производителот за одредени групи производи, воведувањето даноци за спалување на отпадот и слично. Целта на сите овие регулативи е да се намали негативното влијание врз животната средина. За конвенционалните материјали, како челик и алуминиум, се применуваат добро познатите методи на рециклирање. Но тоа не е случај со полимерните композити. Рециклирањето на полимерните композити е комплициран процес, особено рециклирањето на термореактивните композити што е многу тешко или дури и невозможно. Исто така, сè уште не постои пазар за рециклирани композитни материјали. За да се формира пазар, неопходно е претходно да бидат исполнети неколку предуслови кои вклучуваат прашања поврзани со инфраструктурата, количеството материјали, технологијата за рециклирање и можните апликации. Сепак, сите овие предуслови сè уште не се исполнети, иако е неопходно преземање акции заради исполнување на постојните и идните законски регулативи. Полимерните композитни материјали се релативно нова група материјали и поради тоа обемот на нивната примена сè уште не е како на метални материјали. Бидејќи композитите се состојат од мешавина на неколку вида материјали, на макро ниво не може да се сметаат за хомогени како челичните материјали. Сите овие околности дополнително ги комплицираат можностите за формирање на добро организиран систем за постапување со отпадот. Денес, за справување со отпадот од композити главно се користи депонирањето, но исто така, и спалувањето е можна алтернатива. За да можат компаниите да одговорат на еколошките барања на општеството и постојните регулативи, бараат нови методи за отстранување на отпадот при што ќе бидат земени предвид постојните техники за третман на отпад, постојните и очекуваните количества на отпад и законските регулативи. Во зависност од видот на отпадот, може да бидат вклучени различни процеси и затоа се неопходни информации за различните својства на отпадот. Притоа, неопходна е поврзаност меѓу различните чекори на управување со отпадот од искористените производи до нивното конечно справување. Целта е да се идентификуваат и да се поврзат потребните информации (својствата на отпадот) за секој чекор (процес) со цел да се спроведат релевантни процеси за третман на отпадот. Притоа, трошоците се анализираат од страна на самите производители на отпад, а ефектите врз животната средина се анализираат врз основа на процената на животниот циклус, LCA (life cycle assessment)

Apparel Industry in Macedonia, Conditions and Challenges

Around 395 registered companies in Macedonia work with apparel manufacturing. Even though they are spread across the whole country, the largest number of companies – 119 (or 30%) are located in the East region. This industrial activity employs 31,742 employees or 6.1% of Macedonia’s working population. Compared to 2012, a 4.8% decrease is noted. The cumulative manufacturing index for 2014/2015 is 107, and the manufacturing index for 2015 (compared to 2010) is 136. Textile production participates with 11.7% in the total export of the country, and with 6.9% in the import. The textile industry participates with 15.5% in the total gross domestic product, while in the industrial it participates with 21.8%. The textile industry participates in the total export with 26%, and employees 28% of the total number of employees in the industry. 93% of the apparel production is organized according to the CMT system for the foreign markets, mostly the European countries. The added value is low because 92-42% of the production is Lon, which brings small profits, even though the companies manufacture for quite famous worldwide brands. Statistic data shows there is a necessity for changing the manufacturing structure towards products with higher added value, i.e. products for internal use. For this, hiring larger domestic capacities and resources is required

Enzymes and wine – the enhanced quality and yield

Enzymes are a natural and fundamental element of the winemaking process. These enzymes originate from the grape, yeasts and other microbes associated with vineyards and wine cellars. Grape enzymes are however inactive under the pH and SO2 conditions associated with winemaking. Fungal pectinases are resistant to these winemaking conditions. The method used to produce wine enzymes for use in the EU is regulated by the Office International de la Vigne et du Vin (OIV). Nowadays, they are also a commercial product found in many wineries. The most widely used enzymes available for commercial use are: pectinases, hemicellulases, glycosidases and glucanases. From the pre-fermentation stage, through fermentation, post-fermentation and aging, enzymes catalyze various biotransformation reactions. In the past years, enzymes have been increasingly used for enhancing the quality of wines. They have the potential to make more extracted and more aromatic wines and to accelerate the winemaking process. This review summarizes the most important types of commercial enzymes applied to winemaking and their effects on the process technology and the quality of the final product

4 Р (Редуцирај, Рециклирај, Реупотреби и Пренамени)

4 Р-Редуцирај, рециклирај, реупотреби и пренамени, социјална инклузија преку кружна економија Поддршка: Фондација Отворено општество-Македонија Целна група на проектот: текстилните компании од регионот, трговци со текстилни суровини, продавници за облека; медиумите, здруженијата на граѓани од регионот, единиците на министерство за животна средина, ЕЛС од регионот, граѓани; лицата во социјален ризик и лицата со посебни потреби од Општина Штип. Очекувани резултати: Зголемена свест на граѓаните за зачувување на животната средина во заедницата со промена на навиките при депонирање на отпад; Подобрена социо-економска состојба и намалена сиромаштија кај социјално ранливите категории на граѓани, со директно вклучување на пазарот на трудот преку стекнати вештини за преработка на текстил; Значително намалено количество на отпад на годишно ниво во депониите; Подготвеност за имплементација на законските решенија, информирана и упатена јавност за обврските и придобивките од Законот за управување со дополнителни текови на отпад; Зголемена иницијатива за развој на нови мали и средни бизниси, со стекнати знаења од овој проект; Едуцирани млади – здрава еколошка средина, денес и во иднин

Water absorption and dimensional stability of shoe insoles

The aim of this research was to study water absorption and dimensional stability of shoe insoles. The dimensional stability was indicated by swelling, increase in size of the sample, and shrinkage. Tests were performed ac¬cording to the relevant ISO standards. Eight shoe insoles with different compositions were used in the experiment. The experimental results have shown that the water absorption ability of insoles is influenced by the composition and structure of insole components. The statistical analysis of the experimental results has shown a positive linear correlation between water absorption of insole and their swelling, and a negative linear correlation between swelling and increase in size of the samples. The shrinkage of all eight insoles was less than 1%

Commonly used textile fibers in composite industry for special purposes

In the composite industry for special purposes various textile materials can be apply, but in the technology of advanced composites dominate: glass, carbon, aramide and polyethylene fibers. Fiber reinforcement became dominant in many engineering applications due to the possibilities of designing various properties of composite materials by changing the arrangements of different fibers. But not all types of fibers can be used as reinforcement of textile composites. Fibers to be utilized in composites should have specific properties, such as high modulus of elasticity, high ultimate strength, uniform cross section, low variation of properties between individual fibers, and the ability to withstand fabrication without significant property loss. Textile composites are using high performance fibers such as glass, carbon/graphite, aromatic polyamides (aramides – Kevlar), polyesters (HM/HT PES), ceramic fibers, boron and silicon carbide fibers, etc. Textile composites are being widely used in advanced structures in many industrial applications as storage and transport structures (tanks, pipes, hoses, etc.), geotechnical, aerospace, automotive and marine industries. One application of great interest nowadays is the energy production management, especially when it comes to wind energy (wind mills). Also, high amounts of textile reinforced composites are used in the production of sporting goods and protective equipment. An interesting application is in civil buildings, as walls reinforcement. This is because they possess outstanding physical, thermal and favorable mechanical properties, particularly light weight, high stiffness and strength, good fatigue resistance, excellent corrosion resistance and dimensional stability and attractive reinforcing materials with low production cost and easy handing. In this review the main technical fibers used in textile composite: glass, carbon, aramids and high tenacity polyethylene fibers are discussed. They have superior mechanical characteristics so that can meet the specific demands of advanced composite applications. Each fiber has its own advantages and disadvantages. A comparison between reinforcing material properties is also shown. In terms of technology, all specific processes from textile industries may be used to produce complex structures, but, due to their characteristics and the material geometry that results, they lead to different behavior and recommend materials for various applications. The main production processes employed in textile reinforcements are weaving, braiding, knitting and non-woven production. The selection of a specific technological process takes into account its architectural capabilities, the material characteristics and behavior (dimensional stability, mechanic strength, drapability and formability, etc.), as well as its suitability for the composite processing and application. Key words: glass, carbon, aramids, polyethylene fibers, composites

Годишна изложба на студентите од Технолошко-технички факултет 2022

На 31 Мај 2022 година се одржа годишна изложба на која студентите од Технолошко-техничкиот факултет од насоката Дизајн на текстил и облека ги претставија своите дела работени во текот на изминатата учебна 2021/2022 година. Ментори кои раководеа со проектите и кои работеа со студентите беа проф. д-р Марија Ќертакова, проф. м-р Јордан Ефремов, доц. д-р Силвана Жежова. Предмети по кои се работени овие проекти се: модна илустрација, историја на облека, современа уметност и дизајн, историја и теорија на дизајн, основи на дизајн, техники на цртање, технологија за изработка на облека и практична настава. Настанот беше посетен од страна на професорите од Ликовната и Музичката Академија и Техничко-технолошки факултет, студентите од целиот Универзитет, како и од страна на реномирани уметници, ликовни педагози и културно-уметнички аналитичари и критичари

Medical textiles, possibilites and chalenges

The medical textiles segment is the fastest growing sector of the technical textile sector. Textile structures used in this field include yarns, woven , knitted, non - woven textile materials, textile composite, designed to meet specific requirements of surgery, postoperative treatment and treatment of wounds and burns under sterile conditions. Although textile materials are widely accepted for medical and surgical applications, new areas of application are constantly emerging. Given the uncertainties of covid 19, the pandemic directly and indirectly affects the medical textile market. The forecasts are that in the following period the consumption of medical textiles will continue to grow. This paper presents the possibilities and challenges for fibrous structures in the field of medical and healthcare. Key words: medical textile market, fibrous structure, non-implantable materials, implantable materials, healthcare and hygiene product

Application of statistical process control in the production of women's blouse

Quality assurance in production processes is not related only to the people’s work, but also to the continuous technological advancement, as well as the application of methods and techniques to manage and assess the stability and capability of the production processes. To achieve success and sustainability of the process quality, managers must choose a methodology supported by different quality methods and techniques. The applications of statistical process control is one of the requirements of ISO 9001:2008. The essence of statistical process control is to ensure stable and predictable production process. In this paper, statistical control was applied in a production process of women’s blouse. Three methods were used: check list, Pareto diagram and Ishikawa diagram. A checklist is a method used to record and analyze the defects that occur in a production process of women's blouse. This tool was used to systematize problems starting from the most important cases. The Pareto Chart is an auxiliary tool used to select the target and determine where to intervene first. The Ishikawa diagram provides an analysis of the causes that lead to the defect and the most important stage of this diagram is to define the problem correctly. The results obtained from quality control in the production process of women’s blouses have shown that, seam puckering in the area of neckline and armhole are the defects that have the highest percentage in total number of defects. In order to eliminate the cause of occurrence of these defects, a change in the technological operation plan was made and according to it the new specimens were sewn to determine whether the seam pucker in neckline and armhole area would be eliminated. Keywords: quality, check list, Pareto diagram, Ishikawa diagram, technological preparatio