Ergonomic workstation design in automotive car seats production

Musculoskeletal disorders are one of the most common work-related illnesses. At the European level, they affect the health of millions of workers, and at the same time, the employers themselves pay high costs for their compensation. According to data from the automotive industry, the costs of introducing ergonomic controls at the initial stage of production design are significantly lower than the costs of compensating musculoskeletal disorders. Along with the implementation of ergonomic controls at an early stage, the risks of developing work-related musculoskeletal disorders are reduced or eliminated. The need for a scientific research approach in the implementation of ergonomic controls is imposed as one of the most significant ways to deal with musculoskeletal disorders and improving safety , wellbeing and effectiveness of employees. This paper analyzes the ergonomic risks among employees in the automotive car seats production as well as the control mechanisms that can reduce or eliminate the occurrence of work-related musculoskeletal disorders (MSDs)

Современи трендови во производството на оптуратори за затворање на орназална фистула по третман на расцеп на непце

Анатомијата на пациентите со расцеп на непцето е комплексна, што доведува до посложена структура на ороназалната фистула. Така, процесот на производство на обтуратори за овие пациенти е потежок. За брзо и прецизно изведување на процесот на дизајн и изработка, дигиталните техники можат да помогнат, но сè уште постојат ограничувања. Цел: Да се разгледаат современите трендови во унапредување на производството на обтуратори, со посебен акцент на дигиталното дизајнирање и 3D печатење. Материјал и методи: Во овој преглед, пребарувањата на литературата беше спроведено преку преглед на базите Medline, PubMed, Wiley Online Library, Science Direct и Web of Science. Заклучок: На повеќето 3D-печатени материјали им недостасува реализам за адекватно имитирање на мекото човечко биолошко ткиво и неговите механички својства. Од друга страна, материјалите што можат да се применат за 3D печатење се ограничени. Затоа, ниту еден од моментално достапните материјали не може целосно да имитира еластично биолошко ткиво, што ја наведува потребата од континуирано истражување во иднина. Клучни зборови: орназална фистула, обтуратор, изработка, 3D дизајн, 3D печатење

Симулација на циклични волтамограми за електрохемиски-регенеративен (EC’) дифузиски електроден механизам

Електрохемискиот механизам во кој електрохемиски активниот почетен реактант во дадена електродна реакција се регенерира преку хомогена хемиска реакција се нарекува EC‘ (Електрохемиски-Каталитички) механизам. Во овој фајл, дадена е сиулациска платформа во MATHCAD што овозможува симулација на циклични волтамограми за овој исклучително важен механизам, што е посебно важен во дизајнирање на амперометриски сензори. Цикличните волтамограми се функција од параметри поврзани со чекорот на електронски трансфер, но и од параметри поврзани со кинетиката на регенеративната хемиска реакција. Фајлот е достапен во слободна форма, спремен за симулирање

Mastitis makes changes in the blood antioxidant enzyme activity during the transition period of dairy cows: Part II

During the transition period in dairy cows, significant metabolic changes occur, potentially leading to oxidative stress. Early postpartum is also the riskiest period due to the increased susceptibility of dairy cows to mastitis. This study aimed to assess the enzymatic antioxidant status by analyzing the activity of superoxide dismutase (SOD) and glutathione peroxidase (GPX) in blood obtained from cows with mastitis and comparing it with samples from healthy cows. The two years prospective study was carried out to assess the changes occurring in the activity of antioxidant enzymes SOD and GPX in blood serum in three physiological periods: the dry period 21 days before calving, the period from the beginning of lactation until the 21st day in lactation and period from the 22nd to the 42nd day in lactation. All cows were allocated in groups regarding the season years of calving. Categorisation of the observed population was done following screening for mastitis using udder clinical examination, the California Mastitis Test, and bacteriological culturing. The groups included healthy cows, those with abnormal milk secretion (AMS), and cows with intramammary infection (IMI). Enzyme activity was assessed in blood serum using spectrophotometric methods. The physiological stages in the transition period when blood samples were taken, showed a statistically significant influence (p<0.001) on SOD and GPX activity in blood serum. There were statistically significant positive correlations between the activity of GPX and SOD in blood serum. Health disorders of the mammary gland showed a statistically significant influence on GPX activity in blood serum (p<0.05), but there wasn’t a statistically significant influence on SOD activity in blood serum. The findings suggest that maintaining a balanced diet with sufficient antioxidants and managing environmental stressors can mitigate oxidative stress during the transition period, also reducing the risk of mastitis in early lactation. Keywords: dairy cows, oxidative stress, udder disorder

Значењето на пријателството и осаменоста во меѓуврсничките релации, прикажано во македонската книжевност за деца и млади

Луѓето се социјални битија за кои социјалната комуникација со другите луѓе е од витално значење. Обично, кога ќе се спомене зборот „осаменост“, првата асоцијација е поврзана со повозрасни луѓе, или луѓе во поодмината возраст. Но, факт е дека осаменоста не може да се поврзе конкретно со одредена возраст кај човекот. Исклучок од тоа не се ни децата ни адолесцентите. Адолесценцијата е период на транзиција, во кој младите се соочени со многу нови предизвици, како во семејството така и во училиштетто. Оттука, од круцијално значење за младиот човек е да има хармонични односи во семејството, а особено да воспостави пријателски односи во училиштето, на местата каде младите излегуваат и слично. На тој начин, пријателството со врсниците може да им го олесни стресот поврзан со училиштето, оценките, изгледот кој им се менува „преку ноќ“ и сл. Во оваа статија, се осврнуваме кои тие неколку клучни моменти, преку соодветни примери кои ќе ги ексципираме од современата македонска книжевност за деца и млади

Кон концертот „Оперски приказни“,

Концертната приредба на еден вокален уметник најдобро е кога ќе се доживее во моментот, како завршено уметничко дело, кога ќе ја напуштите салата задоволни, полни со музика и ќе понесете впечатоци што бавно се бришат од сеќавањата на љубителите на оперската музика. Впечатокот е дотолку посилен кога музичарите се млади, надежни, полни со младешки ентузијазам поттикнат од нескриената желба да го пренесат растежот во своето интерпретаторско созревање и да се докажат како перспективни и талентирани солисти. Накусо, тоа би била импресијата од настапот на Билјана Камчева Божиновска, сопран, во пијано придружба на Андреј Наунов, кој се одржа на 13ти мај во Фоајето на НОБ, а беше посетен од голем број љубители на оперската уметност. На програмата на концертот беа арии што обично значат синоним на она што се нарекува популарно во оперската литература, но и со голема специфична вокална тежина и со изведувачко-теничка сложеност на улогите на Мими од „Боеми“ на Џ. Пучини, Виолета од „Травијата“ и Ленора од „Трубадур“ на Џ.Верди, и Неда од „Палјачи“ на Р.Леонкавало. Изборот на репертоарот е осмислен и програмски конципиран помеѓу улоги на лирскиот сопран и драмскиот, со што младата Билјана Камчева-Божиновска сака да придонесе кон избалансиран уметнички пристап во толкување на различни оперски карактери

ECO-PRINT training

Во рамки на тренингот ECO-PRINT, на ден 19 април во лабораторијата и предавалната на Технолошко-техничкиот факултет во Штип се одржа обука za редизајн на нови производи од текстилен отпад. Дел од материјалот како суровина беше обоен со природни бои на свилена основа, а останатите производи беа изработени од тектстилниот отпад добиен од конфекциските претпријатија во Македонија. Беа изработени 20 производи со додадена вредност кои ќе бидат крајно презентирани во Турција. Во рамките на овој трениг беа одржани и предавања на тема циркуларност во модата при што учесниците се стекнаа со знаења за текстилниот отпат во Р.Македонија. Учесници во обуката беа студенти на ТТФ и учесници од Турција и Полска. Тренингот траеше во период од 15-20 Април, директно учество како предавачи и инструктори во обуката земаа професори од Технолошко-техничкиот факултет при УГД, при што на завршниот ден од тренингот добија и соодветни сертификати за успешно реализирана обука

Exploring tourism dynamics: North Macedonia in regional context

This paper explores the nature of tourism in North Macedonia within the broader regional economic context. By examining its economic impacts, it compares the situation with selected countries in South and Mediterranean Europe, with particular attention to neighboring countries. Utilizing data from 2015 to 2019, it excludes the post-COVID-19 period, which introduced a new environment distinct from the preceding years. The findings not only provide insights into fostering a positive outlook, but also recognize the challenges facing tourism development in North Macedonia within its regional framework. Additionally, the research underscores the importance of enhanced integration among neighboring countries in the region

The relationship between Multiculturalism and Feminism

Multiculturalism describes the cultural and ethnic diversity of one community. Being defined as such, it deals with theories which aim to support national identity, individual rights, educational and economic conditions and good relations between different ethic groups in one community. The main aim of this paper is to explore the different discourses about multiculturalism and feminism and develop a more inclusive and nuanced redefinition of the relationship between multiculturalism and feminism. The study provides a comprehensive understanding of the complex relationship between the concepts of multiculturalism and feminism. It argues that gender equality is often misused in different contexts and situations, which also harms the position of minority women. Keywords: multiculturalism, feminism, identity, women, community

Стратешки документи на Комората

Стопанската комора на Северна Македонија е институција која во изминатите две декади одигра значајна улога во развојот на македонскиот бизнис и на националната економија, во целина. Многу поважно, Комората денес со своите капацитети, знаење и искуство содржано во концептот ,,Комора на иднината“ има кредибилитет и авторитет да го понуди идниот патоказ за економскиот развој на земјата во следните 10 години базиран на Декларацијата којашто беше донесена од страна на Комората. Комората во изминатите 20 години помина низ еден еволуциски процес кој секогаш беше во корелација со предизвиците со кои се соочуваше бизниссекторот и македонската економија. Имено, Комората во 2004-2005 година се соочуваше со еден тежок период проследен со сериозни предизвици и премрежја кои во тој период ја одредувaа судбината дали, воопшто, ќе може институционално да опстои како таква. Особена заслуга за зачувување на Комората во тој период имаше Одборот за трансформација на Комората составен од 8 претставници на бизнисот: Сава Димитрова, Бранко Азески, Трајче Леов, Шефки Идризи, Исак Шеху, Стојан Давчев, Јорго Ќукa и Раде Трајковски. Овој Одбор за трансформација на Комората изработи план за преструктурирање во согласност со одредбите на новиот закон од декември 2004 година и ги постави идните правци на работење на Комората. Во периодот 2005-2010 година главниот приоритет на Комората беше насочен кон подигнување на институционалните капацитети и финансиско стабилизирање во услови на нов плуралистички коморски систем базиран на доброволно членство. Во тој процес наш менторски партнер беше Белгиската комора која даде голем придонес во процесот на трансформирање и на градење современ концепт по примерот на коморите во западноевропските земји.Периодот 2010-2015 година е период кога Комората во една фаза на созреаност, екипирана со помлада генерација на бизнислидери поддржани од постарата генерација бизнисмени, ја наметна потребата од промена на тогашниот модел на економски развој на земјата со нов економски модел базиран на неколку фундаментални постулати. Прво, заокружување на темелните принципи на пазарната економија како основа за поставување на функционален економски и правен систем. Второ, системско поттикнување на инвестициите на приватниот сектор и поддршка на извозот. Трето, интензивирање на капиталните инвестиции на државата со цел модернизација на инфраструктурата и градење поголеми енергетски капацитети. Периодот 2015-2020 година е период кога Комората преку внатрешно кадровско екипирање и анимирање млади кадри влезе во процес на креирање нова стратегија за раст базиран на модерна реиндустријализација и структурна трансформација на извозниот сектор. Главните столбови на таа стратегија беа презентирани на научната конференција одржана на 4 и на 5 октомври 2018 година во Охрид, во организација на Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ), Народната Банка на Република Македонија и Владата на Република Македонија. Во рамки на новата стратегија за раст чии автори се Бранко Азески и проф. д-р Дарко Лазаров, Комората ги постави индустријата и извозот како главни приоритети на кои треба да почива идниот економски развој на земјата, со посебен фокус на потребата од преструктурирање и од технолошко унапредување на македонската индустрија и поттикнување на извозот на производи и на услуги со поголема домашна додадена вредност. Во периодот по 2020 година, ценејќи го севкупниот амбиент создаден на меѓународен план, тешките регионални проблеми и слабостите во сопствената земја и во контекст на постојните кризи од 2008 година наваму, Комората одлучи дека е потребно на јавноста да ѝ ги соопшти своите ставови на прецизен и на едноставен начин, за да може да биде разбрана од секого. За таа цел, собранието на Стопанската комора на Северна Македонија на 14.07.2022 година ја донесе Декларацијата за општествен консензус за економски реформи, политики и мерки која ги адресира клучните проблеми и јасно и недвосмислено ги поставува главните приоритети за забрзување на економскиот раст на земјата во следните 10 години преку воспоставување нов рамковен договор и општествен консензус за клучните економски реформи, политики и мерки. Клучните приоритети кои произлегуваат од Декларацијата се сублимат на многу стручни анализи, научни истражувања, студии, согледувања, дебати и консултации што Комората ги има направено во целиот изминат период со крајна цел да понуди еден стратешки пристап во идниот развој на македонската економија и да ги одреди насоките на идното делување, како најголема бизнисасоцијација во државата. Стратешките документи на Комората во себе ги вклучуваат сите компоненти што треба да ги содржи една стратегија за развој: 1) Анализа на тековната состојба и адресирање на клучните проблеми и предизвици со кои се соочува бизниссекторот и македонската економија; 2) Јасни стратешки цели и приоритети кон кои треба да се стремиме како национална економија во иднина и 3) Конкретен план базиран на јасни чекори како да се остварат тие стратешки цели и приоритети преку точно дефинирани економски реформи, политики и мерки