Problemy finansowania strategii rozwoju szkolnictwa wyższego

The author deals with the problem of financing higher education in the context of the objectives set forth in the Strategy for the development o f higher education in Poland up to 2010, prepared by the Ministry of National Education and Sport. She also claims that the two basic objectives of the strategy - an increase in the number of students defining the gross higher education ratio indicator at 65% and an improvement to the standards of higher education - require a faster increase in outlay on higher education than the increase in the number of students. Increased outlay should be allocated to providing material assistance for students (so that those of a poorer financial background may have easier access to education), and improving the pay and working conditions of teachers as a factor that determines the standards of education. The author shows that the strategy provides not enough answers to the question of how much outlay is needed to realise the strategy’s objectives and the question about the sources and structure of funding.Autorka podejmuje problem finansowania rozwoju szkolnictwa wyższego w kontekście celów zawartych w Strategii rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do roku 2010,  przygotowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu. Stawia tezę, że oba podstawowe cele strategii - tj. zarówno wzrost liczby studentów wyznaczający wskaźnik skolaryzacji brutto na poziomie 65%, jak i poprawa jakości kształcenia na poziomie wyższym - wymagają zwiększenia nakładów na szkolnictwo wyższe w tempie znacznie przekraczającym wzrost liczby studentów. Środki uzyskane w wyniku wzrostu nakładów powinny być przeznaczone na zwiększenie pomocy materialnej dla studentów (w celu ułatwienia dostępu do edukacji dla młodzieży z grup ekonomicznie upośledzonych) oraz na poprawę warunków wynagradzania i pracy nauczycieli akademickich jako czynnika decydującego o jakości kształcenia. Autorka pokazuje, że dokument w zbyt małym stopniu odpowiada na pytania o wielkość nakładów niezbędnych dla realizacji celów strategicznych, o źródła finansowania oraz o ich strukturę

Kondycja finansowa państwowych szkół wyższych i nakłady na kształcenie

The article describes the financial standing of State higher schools of various types on the basis of the author’s analysis of revenues and operating costs. The aim of the article was to determine to what extent the reduction in income from grants has been offset by income from other sources in individual types of schools and the trend in expenditures per so-called conversion student (in 1992-1995).W artykule została przedstawiona kondycja finansowa państwowych szkół wyższych różnych typów na podstawie dokonanej przez autorkę analizy wielkości struktury przychodów oraz kosztów działalności operacyjnej. Celem analizy było sprawdzenie, w jakim stopniu obniżenie przychodów dotacyjnych zostało zrekompensowane wzrostem przychodów pozadotacyjnych w poszczególnych typach szkół oraz jak kształtowały się nakłady na jednego studenta przeliczeniowego (w latach 1992-1995)

Problemy zmian systemu pomocy finansowej państwa dla studentów

The paper discusses needs, possibilities and directions of the transformation of the state financial assistance to students. The problem should be appraised in the context of the financial reform of the entire educational system, and the financing of institutions of higher education in particular. The difficult economic position of Poland, on one hand, encourages reforms of the state financial assistance to students, on the other side however, it hampers prompt and fundamental reforms. Every financial reform at the institutions of higher education is based on the fundamental assumption, that the real amount of the resources allocated to such institutions will not be decreased but will be raised. The second condition involves participation of all parties in the discussion concerning the desired directions of the transformation of the financial system and of the consensus development. The basic question to be resolved is the possibility of cutbacks in the indirect assistance to students for the sake of the direct assistance and the possible increase of loans at the expense of some types of grants, in particular. The Author explains different forms of loans, out of which only direct state loans can be currently depleted in Poland. Experiences of the Western European countries are utilized in these considerations.Przedmiotem rozważań są potrzeby, możliwości i kierunki zmian w systemie pomocy finansowej państwa dla studentów. Problem ten powinien być rozpatrywany w kontekście zmian finansowania całego systemu edukacji, w tym finansowania szkół wyższych. Trudna sytuacja gospodarcza Polski jest - z jednej strony - argumentem za koniecznością zmian w systemie finansowania edukacji i pomocy dla studentów, z drugiej — czynnikiem ograniczającym możliwości szybkich i radykalnych zmian. Warunkiem podstawowym każdej reformy finansowania szkolnictwa wyższego musi być założenie, że realna wartość środków przeznaczonych na to szkolnictwo nie tylko nie może maleć, lecz powinna stopniowo wzrastać. Drugi warunek-to uczestnictwo wszystkich zainteresowanych stron w dyskusji nad kierunkami zmian w systemie finansowania i osiągnięcie consensusu w tej sprawie. Podstawowe kwestie do rozstrzygnięcia to: możliwości zmniejszenia pomocy dla studentów typu pośredniego na rzecz pomocy bezpośredniej, a w ramach pomocy bezpośredniej - możliwość wprowadzenia form pomocy zwrotnej (obok czy zamiast części stypendiów). Autorka wyjaśnia różnice między różnymi formami kredytu, z których tylko bezpośrednie pożyczki rządowe mogą znaleźć praktyczne zastosowanie obecnie w Polsce. W rozważaniach wykorzystano doświadczenia krajów zachodnioeuropejskich

Nauka w gospodarce opartej na wiedzy a sytuacja w Polsce

The purpose of this article is to highlight a frequently forgotten fact that that science plays an exceedingly important role in a knowledge-based economy. Reminding the readers of the differences between scientific knowledge and other kinds of knowledge, the article concentrates on two forms of influence by scientific knowledge on the economy, innovation and higher education. The factors that encourage or restrict the possibilities of using the results of science in the economy are illustrated.Celem artykułu jest uwypuklenie pomijanego często faktu, że w gospodarce opartej na wiedzy niezwykle ważną rolę odgrywa nauka. Przypominając, czym różni się wiedza naukowa od innych rodzajów wiedzy, Autorka koncentruje uwagę na dwóch formach oddziaływania wiedzy naukowej na gospodarkę, na innowacjach oraz na edukacji na poziomie wyższym. Pokazane zostały czynniki sprzyjające i ograniczające możliwości wykorzystania efektów nauki w gospodarce

Kształcenie doktorantów

Interview with Professor Piotr Węgleński, Rector of the University of WarsawWywiad z prof. dr hab. Piotrem Węgleńskim, rektorem Uniwersytetu Warszawskieg

Problemy zapewnienia jakości kształcenia w literaturze i w praktyce szkół wyższych

This article is a commentary to Victoria Kis’s publication entitled Quality Assurance in Tertiary Education: Current Practices in OECD Countries and a Literature Review on Potential Effects (‘Tertiary Review’, August 2005). The author recalls the key stages of the Bologna process and describes her position on the following issues covered in the aforementioned publication: (1) quality of education - possible interpretation; (2) evaluation and assessment; (3) accountability of a university vs. quality improvement - together or separate?; (4) the role of performance indicators, qualitative and quantitative evaluation; (5) external and internal evaluation; (6) evaluation vs. funding; (7) education quality criteria; (8) joint vs. separate system of evaluating the quality of education and quality of research at the university.Materiał stanowi komentarz do opracowania Victorii Kis Ouality Assurance in Tertiary Education: Current Practices in OECD Countries and a Literaturę Review on Potential Effects („Tertiary Review”, OECD, sierpień 2005). Autorka przypomina najważniejsze etapy procesu bolońskiego oraz ustosunkowuje się do następujących zagadnień w zawartych w opracowaniu: (1) jakość kształcenia - możliwe interpretacje; (2) ewaluacja a ocena; (3) rozliczanie uczelni a doskonalenie jakości - razem czy oddzielnie? (4) rola wskaźników osiągnięć, ocena ilościowa i jakościowa; (5) ocena wewnętrzna i zewnętrzna; (6) ocena a finansowanie; (7) kryteria jakości kształcenia; (8) łączny czy oddzielny system oceny jakości kształcenia i jakości badań w uczelni

OECD; szkolnictwo wyższe; zarządzanie szkolnictwem wyższym; finansowanie szkolnictwa wyższego; internacjonalizacja szkolnictwa wyższego; kariera naukowa; nauczyciele akademiccy

The author discusses the recent key problems of the higher education system as well as goals and tasks for the futurę, as presented in the two-volume OECD report (Paolo Santiago, Karinę Tremblay, Ester Basri, Elena Arnal: Tertiary Education for the Knowledge Society, vol. 1: Special Features: Governance, Funding, Quality, vol. 2: Special Features: Equity, lnnovation, Labour Market, Internationalisation, OECD, Paris 2008). She presents the views expressed by the report authors (eminent experts) on the following issues: (1) key developments of tertiary education in the last four decades; (2) governance problems in tertiary education (including the role of the State and market, autonomy of universities); (3) the financing of tertiary education (inclcluding tuition fees); 4) changes in the naturę and significance of academic career and the status of an academic teacher; (5) selected aspects of internationalisation of higher education. The discussion brings in interesting data on those specific issues, as mentioned by the report authors.Autorka omawia najważniejsze aktualne problemy systemu szkolnictwa wyższego oraz cele i zadania na przyszłość, przedstawione w dwutomowym raporcie OECD zatytułowanym Tertiary Education for the Knowledge Society, który ukazał się w 2008 r. Prezentuje poglądy autorów raportu (wybitnych ekspertów) na następujące kwestie: (1) podstawowe tendencje rozwoju szkolnictwa wyższego w ostatnich czterech dekadach; (2) problemy sterowania szkolnictwem wyższym (w tym rola państwa i rynku oraz autonomia uczelni); (3) zagadnienia finansowania szkolnictwa wyższego (w tym kwestia opłat za studia); 4) zmiany charakteru i znaczenia kariery naukowej oraz statusu nauczyciela akademickiego; (5) wybrane aspekty internacjonalizacji szkolnictwa wyższego. Omówienie zawiera też interesujące dane przytoczone przez autorów raportu, dotyczące poszczególnych problemów

Pożyczki i kredyty - nowa forma pomocy państwa dla studentów

Interview with Professor Jerzy Zdrada, the Undersecretary in the National Ministry of EducationWywiad z prof. dr hab. Jerzym Zdradą, podsekretarzem stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowe

Podstawowe cechy systemów finansowania szkół wyższych w krajach OECD

The Authoress discusses the role of public financing of higher education institutions in the West European countries and in the United States, concerning three aspects of the process: 1) proportion of donation from the public sector in total contributions received by higher education institutions; 2) financing of scientific research; 3) financial assistance to the students. The changes, in the volume and form of public financing of higher education institutions as well as their preconditioning and results constitute the second subject of the analysis.Autorka omawia rolę publicznego finansowania szkół wyższych w krajach zachodnioeuropejskich i w Stanach Zjednoczonych w trzech aspektach: 1) udziału finansowania publicznego w całości nakładów finansowych na szkolnictwo wyższe; 2) finansowania prac badawczych w szkołach wyższych; 3) udzielania pomocy materialnej studentom. Drugim wątkiem analizy są zmiany w wielkości i formach publicznego finansowania szkół wyższych, ich uwarunkowania oraz skutki

Zmiany w strukturze sektorowej i instytucjonalnej sfery badawczo-rozwojowej w Polsce w okresie transformacji systemowej

The article attempts to discover the reasons for the failures of scientific policy in Poland in transformations of the institutional sphere of research and development in 1990-1997. It also sets forth the main assumptions of the ownership and institutional changes in this sphere prepared and submitted to the scientific community in July-September 1998 by the Chairman of the Committee for Scientific Research.W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, jakie były przyczyny niepowodzeń polityki naukowej w Polsce w zakresie przekształceń struktury instytucjonalnej sfery badawczo-rozwojowej w latach 1990-1997. Ponadto omówiono podstawowe założenia zmian własnościowych oraz instytucjonalnych w tej sferze, przygotowane i przedstawione przez przewodniczącego KBN środowisku naukowemu w okresie od lipca do września 1998 r