Awangardowy wnuk Leśmiana

The sketch discusses the “relations and interdependencies of impossibilities” connecting the discursive poetry of Bieńkowski with the lyrical poetics of Leśmian. This formula, coined by the author of Sprawy wyobraźni, perfectly expresses these kind of references that exceed just a simple juxtaposition of similarities in subject matters or poetical figures. In terms of this plane, there seem to be are more differences between the two poems than conceivable similarities. However, within the plane of creative philosophy, the awareness of the language status in modern poetry, the abiding concept of reality and the attitude towards civilizational and social transformations, the similarities are particularly striking. The avant-garde poet does not shun from employing early modernist individualistic, idealistic, regressive and aesthetic (formalistic) tendencies so characteristic for Leśmian. If Przyboś, as Łapiński put it, “rehabilitated” Leśmian’s programme, Bieńkowski makes the Przyboś’ programme back again more like Leśmian-like, creating a programme not so much avant-garde in character but rather a one that relates to decadent aspirations of modernism in its narrowest sense. Not surprisingly then, he makes the lyrics of the author of Łąka his particular tertium comparationis of the phenomena in Polish postwar poetry, linguistic poetry in particular. This way, unusual power of modernity of Leśmian poetry is testified and well proven

Zašto je Tadeusz Róźewicz preveo “Prsten” Dragutina Tadijanovića? (O autoru Niepokój kao prevoditelju srpske i hrvatske poezije)

Tadeusz Różewicz’s work as a translator is limited to a mere half-dozen or dozen-odd more or less successful efforts. He translated individual poems by the Czech poet Jan Pilař, the Serbian poets Vasko Popa and Miodrag Pavlović, the Hungarian writer Sándor Petőfi, and Dragutin Tadijanović. Translated poems of once-called Yugoslavian authors were invested in the poetry of culture, poems focused on “the bright side”, though not devoid of references to the darker side of existence, poems that are trusting in the sense that they turn toward the future with hope, poems “reconciled” “to the wound.” Tadijanović’s Prsten offered him an opportunity to express some convictions which, despite the magnitude of his own doubts, he considered worth upholding or at least giving some consideration. His translation of Prsten can and should be read as a purposefully borrowed quotation.Rad Tadeusza Różewicza kao prevoditelja ograničen je na tek nekolicinu uspješnih pokušaja. Prevodio je pojedinačne pjesme češkoga pjesnika Jana Pilařa, srpskih pjesnika Vaska Pope i Miodraga Pavlovića, mađarskoga pisca Sándora Petőfija i Dragutina Tadijanovića. Prevedene pjesme nekadašnjih jugoslavenskih autora bile su uronjene u poeziju kulture, pjesme fokusirane na „svjetlu stranu“, ali ne bez referenci na mračniju stranu postojanja, pjesme koje su pune povjerenja u smislu da se okreću prema budućnosti s nadom, pjesme „pomirene s ranom“. Tadijanovićev Prsten ponudio mu je priliku izraziti neke stavove koje je, unatoč veličini njegovih vlastitih sumnji, smatrao vrijednima izražavanja ili barem razmatranja. Njegov prijevod pjesme Prsten može se i treba čitati kao namjerno posuđeni citat

A revolution’s life after death. On Wiktor Woroszylski’s Hungarian Diary from the perspective of “history incessant in its movement”

The article is devoted to the Hungarian revolution in 1956, witnessed and described by Wiktor Woroszylski in his Hungarian diary . His report from the fighting Budapest is as important as the comments added in 1976, 1981, 1986, and 1989, the milestones of the Polish way to freedom, described by one of its participants. In the comments, Woroszylski creates a vision of “history incessant in its movement”, marked by hope and disappointment. The author points out to similarities and relationships between freedom uprisings in various Soviet-dominated countries of Central Europe.The article is devoted to the Hungarian revolution in 1956, witnessed and described by Wiktor Woroszylski in his Hungarian diary . His report from the fighting Budapest is as important as the comments added in 1976, 1981, 1986, and 1989, the milestones of the Polish way to freedom, described by one of its participants. In the comments, Woroszylski creates a vision of “history incessant in its movement”, marked by hope and disappointment. The author points out to similarities and relationships between freedom uprisings in various Soviet-dominated countries of Central Europe

O sztuce „nieczystej”, różnie rozumianych obrazach i konkurencyjnych modelach ich interpretacji

The paper is devoted to the chosen aspects of varied models of defining the image and research practices created by the contemporary art studies – Visual Culture Studies,  anthropologically oriented Bildwissenschaft  and the French pictorial semiology. What they all have in common is interdisciplinarity that constitutes a response to the „impurity” of art, trespassing its own borders, being autocritical and exposing not only the artistic, but also political, religious, existential and biological status of the image.The paper is devoted to the chosen aspects of varied models of defining the image and research practices created by the contemporary art studies – Visual Culture Studies,  anthropologically oriented Bildwissenschaft  and the French pictorial semiology. What they all have in common is interdisciplinarity that constitutes a response to the „impurity” of art, trespassing its own borders, being autocritical and exposing not only the artistic, but also political, religious, existential and biological status of the image

Teachers' participation in cultivating and forming regional traditions (on the basis of the arts workshop conducted by Anna Donder)

The article is a kind of reportage and gives an account of the activities of the teacher implemented within the scope of art workshops designed to familiarize students with the native traditions of their region. The author focuses on the possibilities offered to teachers in terms of initiating and organizing students’ activities in order to cultivate regional traditions

Polityka penitencjarna w okresie transformacji ustrojowej w Polsce (1989-2001)

Zachowania odbiegające od przyjętej normalności, które naruszają obowiązujące w danej społeczności normy, a w efekcie działają destabilizująco na grupę, zawsze wzbudzały i nadal wzbudzają duże emocje. Zainteresowanie się nimi jest spowodowane ich odmiennością, która jest dostrzegana przez ludzi. Wywołują zaciekawienie, sprzeciw, strach, mechanizmy obronne. Nigdy nie pozwalają obserwatorom na obojętność. Budując demokrację, państwo zmuszone jest do rozszerzania kręgu zainteresowań o nowe problemy i obszary dotąd pomijane lub spychane na margines. Zwykle dotyczy to spraw uważanych w przeszłości za kontrowersyjne, ustrojowo niewygodne lub wstydliwe. Z pozostałymi po latach ubiegłych zaległościami przyszło zmagać się teraz, w trakcie transformacji po 1989 roku, podejmując próby nadrobienia strat w stosunku do pozostałych państw zachodnich. Zagadnienie to stawało się tym bardziej ważne im bardziej chcieliśmy nazywać się państwem demokratycznym, praworządnym oraz im bliższa stawała się możliwość wejścia Polski do Unii Europejskiej z obowiązującymi w niej standardami. Aspiracje członkostwa wymuszały stosowanie rozwiązań przyjętych przez kraje o zdecydowanie dłuższej historii i praktyce demokratycznej. Rozwiązań, których wdrożenie i stosowanie jest zadaniem długofalowym i których, tak naprawdę, dopiero się uczymy. Przyjmując, że polityka penitencjarna to całokształt zagadnień związanych z realizacją zadań prowadzących do osiągnięcia celu, jakim jest zabezpieczenie prawidłowego funkcjonowania państwa i jego obywateli przed wpływami czynników determinujących przestęp5 czość i działalnością przestępców można wyłonić wiele obszarów, w których polityka penitencjarna bezpośrednio kształtuje życie obywateli. Bezpośrednio dlatego, że np. kara i karanie – w tym kara pozbawienia wolności - nie dotyka samego sprawcy przestępstwa, ale warunkuje życie jego bliskich. W pracy podjęto próbę ukazania całej złożoności problematyki polityki penitencjarnej, której wyznacznikiem jest wykonywanie kary pozbawienia wolności. Określania warunków, w jakich jest realizowana poprzez działanie instytucji penitencjarnych. (Cel podstawowy). W działalności instytucji penitencjarnych podstawowym zadaniem jest nie tylko izolacja, ale jak wynika z prognoz pedagogiki resocjalizacyjnej, organizowanie oddziaływań resocjalizujących, których celem jest przywrócenie osoby skazanej społeczeństwu. Stąd wiele miejsca zajmują zagadnienia wynikające z realizacji procesu resocjalizacji w warunkach jednostek penitencjarnych, jakimi są: zakład karny i areszt śledczy. Praca ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ nie można w analizach politologicznych na temat polityki penitencjarnej – w ujęciu definicyjnym stanowiącym wykładnię dla interpretacji zaproponowanych przez autorkę – nie uwzględniać przesłanek formułowanych na gruncie prawa, pedagogiki resocjalizacyjnej, psychologii penitencjarnej czy wreszcie socjologii. Praca składa się z dwóch wyraźnie wyodrębnionych części. Część pierwsza obejmuje swoim zakresem tło historyczne nakreślone w celu ukazania doktryn penitencjarnych na przestrzeni określonych cezur czasowych. Część druga to ocena zmian w polityce penitencjarnej państwa dokonana na podstawie programu własnych badań empirycznych. W konstrukcyjnej strukturze podziału treści zawarto: wstęp, pięć podstawowych dla pracy rozdziałów, zakończenie i bibliografię przedmiotu oraz aneksy. Trzy pierwsze rozdziały to analizy materiałów źródłowych w oparciu o literaturę przedmiotu; dokumenty; akty normatywne, publikacje prasowe, stenogramy. Część empiryczna to rozdziały czwarty i piąty zawierające charakterystykę metodologiczną badań własnych z poszerzonym wprowadzeniem w realia wykonywania kary pozbawienia wolności w warunkach określających teren badań oraz analizy materiałów badawczych o bardzo zróżnicowanej strukturze i walorach poznawczych z próba ukazania związków pomiędzy założonymi funkcjami kary (rozstrzygnięcia formalne), rzeczywistością penitencjarną (stan i perspektywy w ocenach najbardziej zainteresowanych tzn. funkcjonariuszy służb penitencjarnych, osadzonych i adeptów resocjalizacji – studentów pedagogiki resocjalizacyjnej). Rozbudowany aneks zawiera te dane, które nie ilustrują tekstu, ale zawierają uszczegółowione informacje z materiałów badawczych, które umożliwiały interpretację tych zagadnień, które z perspektywy dziennikarzy, polityków, pedagogów specjalnych, socjologów postrzegane są w sposób odmienny. Autorce przyświecały dwa cele. Pierwszy to ukazanie polityki penitencjarnej państwa w oparciu o rozproszone aczkolwiek dostępne materiały źródłowe. Nie ma publikacji w krajowym piśmiennictwie o charakterze monografii, która ukazuje politykę penitencjarną państwa w definiowanym kształcie. (Polityka penitencjarna to całokształt zagadnień związanych z realizacją zadań prowadzących do osiągnięcia celu, jakim jest zabezpieczenie prawidłowego funkcjonowania państwa i jego obywateli przed wpływami czynników determinujących przestępczość i działalnością przestępców). Drugi; ukazanie skutków tej polityki, które przekładają się na opinie najbardziej zainteresowanych (osadzeni, pracownicy służb penitencjarnych, studenci resocjalizacji). Autorka wyraża nadzieję, że ta różnorodność nie wpłynie w sposób fałszujący intencje zaprezentowania polityki penitencjarnej państwa w okresie transformacji ustrojowej w latach 1989–2001 z rozszerzeniem treści wykraczającymi poza cezurę czasu określoną w tytule pracy jako ważnej społecznie, ciągle trwającej debaty o potrzebach zmian

„Vision against equation” About the post-October dispute over the creative imagination

The 4th volume of the series Polemika Krytycznoliteracka w Polsce („Critical Literary Argument in Poland”) is devoted to the dispute ongoing in Polish cultural life after the October thaw in 1956. The subject-matter was „liberated imagination” treated both as the source and as the effect of the creative process. The argument was opened by the famous essay Vision against equation. The new struggle of the Romantics with the Classics by Jerzy Kwiatkowski published in 1958 in „Życie Literackie”. The Adversaries were both critics (Włodzimierz Maciąg, Michał Głowiński, Zbigniew Bieńkowski, Ludwik Flaszen, Kazimierz Wyka), and poets(Jerzy Harasymowicz, Bohdan Drozdowski, Julian Przyboś, Tadeusz Różewicz, Zbigniew Herbert, Stanisław Czycz). The dispute ongoing in the esthetical reflections plane and, at least, in respect of social and political context of the epoch (war and Stalinism) had its equivalent in the discussions concerning the plastic arts, especially the Tachism

From revision to apostasy, and between public discourse and literary discourse. On the poems of the Polish thaw

The text is a book review of an Wiersze polskiej „odwilży” (1953-1957)  (Kielce 2010). This is the first monograph of this subject, and it has a great documentary value. The author based his well-researched study on detailed archival queries in contemporary press, magazines, and leaflets. The author compared the found texts with their authors’ published poetry books, traced the relations between content, censorship interventions in reprints, and subsequent authorial modifications, which were often aimed at universalization of a poem initially written as an urgent public statement. The author meticulously reconstructed the communicational problems of thaw poems and collections.The text is a book review of an Wiersze polskiej „odwilży” (1953-1957)  (Kielce 2010). This is the first monograph of this subject, and it has a great documentary value. The author based his well-researched study on detailed archival queries in contemporary press, magazines, and leaflets. The author compared the found texts with their authors’ published poetry books, traced the relations between content, censorship interventions in reprints, and subsequent authorial modifications, which were often aimed at universalization of a poem initially written as an urgent public statement. The author meticulously reconstructed the communicational problems of thaw poems and collections

Edukacja w placówkach penitencjarnych : opinie, interpretacje pedagogiczne

In the modern penitentiary thought, the times when a penal institution was just a place of isolation and a building whose architecture testifies that criminals have been separated from the law abiding society are long gone. Resocialization is a process which aims to restore persons who break social and legal norms to social environment. The author emphasizes that resocialization work with inmates and creating perspectives for a better future may become an effective means of prevention of returning to crime