Введение

Publikacja dofinansowana przez Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych U

Reformy w Rosji w XIX i na początku XX wieku: próba analizy

Autorka charakteryzuje reformy XIX w., w tym szczególnie podkreśla reformatorskie działania M. Sperańskiego, jak również tzw. wielkie reformy lat 60. i 70., ze szczególną rolą reformy wolnościowej i uwłaszczeniowej (1861). Ważny okres reformowania systemu gospodarczego i politycznego Rosji przypadł na okres reform przeprowadzanych przez S. Wittego i P. Stołypina. Jednakże, jak wykazuje autorka, działania reformatorskie w omawianym okresie były zasadniczo spóźnione i nie przyczyniły się do stabilizacji systemu państwa, a do jego destabilizacji

O pierestrojce: trzydzieści lat później

Pomysł na przygotowanie tej monografii pojawił się w związku z chęcią podsumowania bogatego dorobku naukowego samodzielnych pracowników nauki Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Publikacja ma na celu ukazanie eksperckiego potencjału tego zespołu, który zajmuje się bardzo szerokim spektrum międzynarodowych problemów politycznych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Interdyscyplinarność jest traktowana jako ważny atut prowadzonych przez nas badań politologicznych oraz kulturowych. Jest ona jednocześnie wyrazem konsekwentnego dążenia do posługiwania się nowoczesnymi metoda mi naukowymi, łączącymi harmonijnie wiedzę z zakresu nauk społecznych, humanistycznych i ekonomicznych. Autorzy w swoich opracowaniach podjęli zarówno szczegółowe wątki związane z wyzwaniami strategicznymi występującymi w wybranych regionach świata, jak też bardziej uniwersalne rozważania nad warsztatem badawczym naukowca zajmującego się międzynarodowymi studiami politologicznymi i kulturowymi.W artykule, z perspektywy trzydziestu lat dzielących nas od reform zainicjowanych przez Michaiła Gorbaczowa, autorka charakteryzuje złożone procesy zmian dokonujących się w ZSRR w sferze gospodarczej i społecznej, a przede wszystkim politycznej. Zadaje pytanie o ocenę podjętych reform. Wbrew zamierzeniom Gorbaczowa i jego współpracowników, ich działania przyczyniły się nie do modernizacji systemu, a do pogłębiania kryzysu, i w konsekwencji do jego upadku. Autorka ukazuje złożoność sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej. Stara się uzasadnić, dlaczego obecnie w świadomości obywateli byłego ZSRR, Gorbaczow i jego modernizacja systemu i wyzwolenia aktywności społeczeństwa są oceniane krytycznie. Uważa się bowiem, że jego działania były nieefektywne, nie zapobiegły kryzysowi gospodarki, państwa i w konsekwencji przyczyniły się do jego upadku. Nie docenia się prób Gorbaczowa w zakresie demokratyzacji życia społecznego, jak i jego niewątpliwego wkładu w proces rozbrojeniowy, zakończenie wojny w Afganistanie, zjednoczenie Niemiec, odzyskanie niepodległości przez państwa satelickie i ostatecznie zakończenie konfliktu zimnowojennego.In the article, the author has characterized the processes of changes taking place in the Soviet Union in the economic and social, and above all political sphere from the perspective of 30 years separating us from the reforms initiated by Mikhail Gorbachev. The author asks a question regarding the assessment of undertaken reforms. Contrary to intentions of Gorbachev and his collaborators, their actions did not contribute to the modernization of the system but to deepen the crisis, and ultimately to Gorbachev’s downfall. The author shows the complexity of the internal and international situation. She tries to justify why in the minds of the former Soviet Union citizens, the Gorbachev’s system and society modernization are evaluated critically. It is believed that his actions were ineffective, did not prevent the crisis of the economy and the state but consequently contributed to his downfall. Gorbachev’s attempts to introduce democratization of social life are not appreciated, as well as his contribution to the disarmament process, the end of the war in Afghanistan, the reunification of Germany, the restoration of independence by the satellite states, and ultimately the end of the Cold War conflict

Między reformami a zmianą systemową w ZSRR/FR

The author of the article puts forward a thesis that the economic, social and political conditions at the time of perestroika and, then, in the first period of the Russian Federation were not conducive to the emergence of democracy. In the author’s opinion, this state of affairs is due to poorly carried out economic reforms, weaknesses of systemic institutions, and the lack of consensus among the elites. High levels of public inertia turned out to be essential as well, especially after the failed perestroika reforms and the collapse of the state. The international environment initially supported Gorbachev’s perestroika, albeit mainly verbally. However, after Yeltsin and his team violated democratic standards, this support was ineffective in promoting democratization processes in Russia.W artykule autorka stawia tezę, że w latach pieriestrojki, a następnie pierwszego etapu istnienia Federacji Rosyjskiej, nie zaistniały warunki gospodarcze, społeczne i polityczne dla budowy demokracji. Przyczyny tego stanu rzeczy autorka upatruje w źle przeprowadzonych reformach ekonomicznych, słabości instytucji systemowych, braku konsensusu elit. Istotny, okazał się wysoki poziom inercji społeczeństwa, zwłaszcza po nieudanych reformach pieriestrojki i rozpadzie państwa. Otoczenie międzynarodowe początkowo wspierało, głównie deklaratywnie pieriestrojkę Gorbaczowa, jednakże w wyniku naruszania standardów demokracji przez Jelcyna i jego ekipę, nie sprzyjało w sposób efektywny, procesom demokratyzacyjnym w tym państwie

Wstęp

tekst wprowadzający do tomu 2/2013 Eastern Revie