Some Criminal Law Aspects of Commercialization of the Human Body in Transplantation and Surrogacy

Bioethical considerations often prompt scientists to question whether medical ethics (deontology) is to follow the development of technology or vice versa - the technique should follow ethics. This problem also applies to transplantation and surrogacy. One of the biggest doubts concerns the paid nature of transferring the organ for transplantation or the paid birth of a child to another woman after artificial insemination. The vast majority of countries in the world do not allow this practice, often criminalizing such behavior. The publication presents Polish solutions in this area and their evaluation

The impact of international treaties on the shape of national criminal law on the basis of Article 48(1) of the Istanbul Convention

The Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence has been ratifi ed by 29 countries, including Poland. Among other things, pursuant to art. 48, Parties shall take the necessary legislative or other measures to prohibit mandatory alternative dispute resolution processes, including mediation and conciliation, in relation to all forms of violence covered by the scope of this Convention. It is regulation that will provide a clear illustration of the reasons which render the implementation diffi cult or even impossible. Considerations set out in this paper will focus on three basic aspects — the ambiguity of the wording of art. 48 (1), discrepancy between the legal text and its offi cial substantiation, as well as the commanding and peremptory tone of its language.Bargiel-Matusiewicz K., “Komunikacja w mediacji: prawidłowości, problemy, możliwe rozwiązania,” [in:] Metodyka pracy mediatora w sprawach karnych, ed. O. Sitarz, Warsaw 2015. Bek D., “Wpływ ugody mediacyjnej na kształt reakcji prawnokarnej,” [in:] Idea sprawiedliwości naprawczej a zasady kontynentalnego prawa karnego, ed. T. Dukiet- -Nagórska, Warsaw 2016. Benoît-Rohmer F., Klebes H., Prawo Rady Europy. W stronę ogólnopolskiej przestrzeni prawnej, Warsaw 2006. Białecki M., Mediacja w postępowaniu cywilnym, Warsaw 2012. Cyrol T., “Facylitacja a koncyliacja — jak mediować, aby robić to skutecznie,” ADR 3 (23), 2013. Explanatory Report to the Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence. Gójska A., Huryn V., Mediacja w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych, Warsaw 2007. Grzyb M., “Hiszpańska ustawa o przemocy ze względu na płeć. Analiza kryminalno- -polityczna,” Archiwum Kryminologii 39, 2017. Hanc J., “Implementacja postanowień dyrektywy do prawa karnego materialnego państw członkowskich Unii Europejskiej,” [in:] Niekaralność ofiar handlu ludźmi — nowe perspektywy, ed. Z. Lasocik, Warsaw 2015. Hanc J., “O znaczeniu prawa unijnego dla stanowienia i wykładni wewnętrznego prawa karnego materialnego,” [in:] Międzynarodowe i europejskie prawo karne — osiągnięcia, kierunki rozwoju, wyzwania, eds. J. Nowakowska-Małusecka, I. Topa, Katowice 2015. Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia, ed. T. Smyczyński, Poznań 1999. Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Komentarz, ed. E. Bieńkowska, L. Mazowiecka, Warsaw 2016. Metodyka pracy mediatora w sprawach karnych, ed. O. Sitarz, Warsaw 2015. Moore Ch.W., Mediacje, praktyczne strategie rozwiązywania konfliktów, Warsaw 2003. Sitarska A., “Przemoc w rodzinie a mediacja,” Prokuratura i Prawo 2006, no. 1. Sitarz O., “O mediacji w ogólności,” [in:] Metodyka pracy mediatora w sprawach karnych, ed. O. Sitarz, Warsaw 2015. Sitarz O., Bek D., “Mediacja w sprawach karnych — krok po kroku,” [in:] Metodyka pracy mediatora w sprawach karnych, ed. O. Sitarz, Warsaw 2015. Sitarz O., Bek D., “Zasadność zakazu obowiązkowej mediacji w sprawach przemocy domowej. Krytyczna analiza przepisu art. 48 ust. 1 tzw. konwencji stambulskiej,” Studia Prawnicze 2018, no. 1. Sozański J., Prawo traktatów. Zarys współczesny, Warsaw-Poznań 2009. Sylwestrzak P., Transpozycja prawa unijnego do polskiego porządku prawnego na przykładzie prawa ochrony środowiska, Wrocław 2010. Szpak A., “O wykładni międzynarodowego prawa traktatowego i zwyczajowego (z uwzględnieniem międzynarodowego prawa humanitarnego),” RPEiS 2008, no. 1. Tarnogórski R., “Problem błędu w tekście traktatu w świetle Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów,” Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych 2005, no. 6. Wójcik D., “Czy należy zakazać stosowania mediacji w sprawach o przemoc rodzinną (partnerską),” [in:] Węzłowe problemy prawa karnego, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Markowi, eds. V. Konarska-Wrzosek, J. Lachowski, J. Wójcikiewicz, Warsaw 2010. Wójcik D., “Zasady i reguły mediacji między podejrzanym i pokrzywdzonym,” [in:] Nowa kodyfi kacja karna. Kodeks postępowania karnego. Krótkie komentarze, vol. 14, Warsaw 1998

Czynny żal jako instrument polityki kryminalnej i karnej

Przedmiotem analizy jest instytucja określana w prawie karnym jako czynny żal oraz inne podobne regulacje prawa karnego, które przez naukowców bywają czynnym żalem w szerokim znaczeniu lub quasi-czynnym żalem. Interesuje mnie zatem zachowanie sprawcy po popełnieniu przestępstwa jako okoliczność mająca wpływ na byt i zakres jego odpowiedzialności karnej w kontekście polityki kryminalnej i karnej (własna modyfikacja odpowiedzialności karnej) (Fragment tekstu)

Wątpliwości i kontrowersje wokół definicji handlu ludźm

Nie ma chyba już wątpliwości, że przepis art. 253 § 1 k.k., kryminalizujący uprawianie handlu ludźmi, jest wadliwy. Przykładowo tylko można wskazać stanowisko L. Gardockiego, kilkakrotnie powtarzane w kolejnych wy-daniach podręcznika prawa karnego o niekonstytucyjności tego przepisu1[...

Significance of Family Law Regulations for a Criminal Law Assessment of Neglect

The article addresses the difficult and complicated issue of a legal assessment of neglect by an adult family member of a person vulnerable due to their age or state of health. The analysis carried out in the first part showed that the provisions of the Family and Guardianship Code are indispensable for a criminal law evaluation of such behaviour. Then, the family law regulations were interpreted in terms of the principles of liability envisaged in the Criminal Code. The article pointed to legislative shortcomings of family law that have a certain impact on the application of criminal [email protected] Sitarz – doktor habilitowany, profesor uczelni w Katedrze Prawa Karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, Polska, mediator.Olga Sitarz – Associated Professor at the Department of Criminal Law at the Faculty of Law and Administration of the University of Silesia, Poland, Mediator.Uniwersytet Śląski w Katowicach, PolskaAndrzejewski A., Stosowanie klauzuli dobra dziecka. Rozważania inspirowane postanowieniem Sądu Najwyższego dotyczącym tworzenia rodzin zastępczych, „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, t. 30, nr 5.Bek D., Jaworska-Wieloch A., Sitarz O., Prawo karne wobec naruszeń praw i wolności osób starszych, Warszawa 2021.Brągiel J., Zaniedbanie dziecka w rodzinie, „Roczniki Socjologii Rodziny” 1998, t. X.Breczko A., Tradycyjne paradygmaty prawa rodzinnego w dobie rewolucji biotechnologicznej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017, vol. 22, nr 3.Deputat J., Powinności dziecka wobec rodziców na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Prawo małżeńskie i jego relacje z innymi gałęziami prawa, Kortowski Przegląd Prawniczy – monografie, Olsztyn 2017.Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LEX.Goettel M., Szczególne cechy obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dzieci – zagadnienia wybrane, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017, vol. 22, nr 3.Haberko J., Dziadkowie–wnuki. Osobista więź prawnorodzinna i relacja prawnospadkowa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2012, ROK LXXIV, z. 3.Halicka M., Sidorczuk A., Czykier K., Halicki J., Pędich W., Rybaczuk M., Sposoby zapobiegania przemocy wobec osób starszych w opinii studentów i w doświadczeniu zawodowym pielęgniarek, policjantów i pracowników socjalnych, (w:) M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczuk (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy, Białystok 2009.Helios J., Jedlecka W., Współczesne oblicza przemocy. Zagadnienia wybrane, Wrocław 2017.Ignaczewski J. (red.), Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem. Komentarz, Warszawa 2010.Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019.Konieczniak P., Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym, Kraków 2002.Kosonoga-Zygmunt J., Źródła prawnokarnego obowiązku przeszkodzenia samobójstwu, część I, „Ius Novum” 2014, nr 4.Kliś M., Źródła obowiązku gwaranta w polskim prawie karnym, „CzPKiNP” 1999, nr 2.Kubicki L., Przestępstwo popełnione przez zaniechanie. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1975.Kucwaj M., Wybrane przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jako źródła obowiązku gwaranta, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2010, t. LXXXII.Łotocki Ł., Barwy jesieni życia. O społeczno-kulturowym obrazie starości, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje” 2012, nr 17.Majewski J., O pożytkach i szkodach dotychczasowych dociekań nad problematyką źródeł obowiązku gwaranta, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004, nr 4 (4).Majewski J., Prawnokarne przypisywanie skutku przy zaniechaniu (zagadnienia węzłowe), Kraków 1997.Nowe kodeksy karne – z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997.Sitarz O., Ochrona praw dziecka w polskim prawie karnym na tle Konwencji o prawach dziecka, Katowice 2024.Sylwestrzak A., Komentarz do wybranych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, LEX/el. 2020.Sylwestrzak A., Obowiązki dziecka wobec rodziców, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2001, Rok LXIII, z. 3.Tarapata S., Zając D., Znaczne zwiększenie uprzedniego zagrożenia dla dobra prawnego spowodowanego przez sprawcę jako negatywna przesłanka obiektywnego przypisania skutku, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penelnych” 2014, nr 3.Tokarczyk D., Obowiązek gwaranta w prawie karnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2014, Rok LXXVI, z. 4.Wąsek A., Odpowiedzialność karna za nieprzeszkodzenie przestępstwu, Warszawa 1973.Wąsek A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. I, Komentarz, Warszawa 2004.Weissbrot-Koziarska A., Nie bij, nie krzycz… O przemocy wobec osób starszych – przegląd badań, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia” 2020, vol. XXXIII, nr 1.Zatorska J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, LEX/el. 2011.Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 lutego 2003, II AKa 532/02, KZS 2003, 7–8/70.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2003 r., IV KKN 312/99, LEX nr 77436.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie III KK 432/14, LEX nr 1663408.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2018 r., sygn. akt IV KK 371/17.Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2000 r., II CKN 761/00, LEX nr 51982.Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2005 r., II KK 218/05, OSNKW 2006, nr 2, poz. 17.273718

Polskie prawo karne wobec problemów etycznych związanych z transplantologią

The purpose of this publication is to systematize the present ethical problems relating to transplantation and to confront them with penal legislation, from which norms prohibiting certain types of conduct with regard to transplantations may be derived. The starting point for the analysis is a consideration of the fundamental ethical values required both in the treatment process as such and in transplantation in particular (principle of respect for autonomy, nonmaleficence, benevolence, and justice). Therefore, the problem of admissibility of transplantology as such must be touched upon, along with its tenets and preconditions and, most importantly, with commercialization of the organs intended for transplantation. In the Polish legal system, transplantation is regulated by the 2005 Act on the Removal, Storage and Transplantation of Cells, Tissues and Organs. The Act is a specific Polish response to the doubts and dilemmas relating to transplantation. In this context, special significance attaches to the penal provisions which impose liability for transplantation-related crimes. It is noteworthy that criminalization of paid activities relating to transplantation has a rather complex and specific history. It follows from the evolving evaluation of the social harmfulness of prohibited acts, which in itself gives rise to certain controversies. There are also doubts as regards the object of protection of some crime definitions and the scope of criminalization

Ratio legis kryminalizacji naruszania uczuć religijnych (i bluźnierstwa)

This article deals with the criminalization of violating religious feelings is of a scientific and research nature. The scientific problem is to determine the actual ratio legis of the act described in Article 196 of the Polish Criminal Code, which will ultimately allow to assess whether the criminalization decision is right. The author does not share the commonly held views on the protection and justification of the criminality of offending religious feelings. A comparison of crimes that provide for punishment for violating other feelings, as well as violating feelings of a different nature with impunity, allows for the formulation of the thesis that in the case of Article 196 of the Criminal Code it was not religious feelings and their protection that became the reason for the criminalization decision. This reason is the fear of the social consequences of violating religious feelings. Since this behavior is criminalized in most countries around the world, the significance of these scientific findings is of international significance both theoretically and practically.Niniejszy artykuł dotyczy kryminalizacji naruszania uczuć religijnych i ma charakter naukowo-badawczy. Problemem naukowym jest ustalenie rzeczywistego ratio legis czynu opisanego w art. 196 Kodeksu karnego, co pozwoli ocenić, czy decyzja kryminalizacyjna jest słuszna. Autorka nie podziela powszechnie prezentowanych poglądów o przedmiocie ochrony i uzasadnieniu karalności obrazy uczuć religijnych. Porównanie przestępstw, które przewidują karalność za naruszenie innych uczuć, a także bezkarne naruszanie odczuć innej natury pozwala na sformułowanie tezy, że w przypadku art. 196 Kodeksu karnego to nie uczucia religijne i ich ochrona stały się przyczyną decyzji kryminalizacyjnej. Za taką przyczynę należy uznać obawę przed społecznymi konsekwencjami naruszania uczuć religijnych. Ponieważ zachowanie to kryminalizowane jest w większości państw na świecie, znaczenie niniejszych ustaleń naukowych ma międzynarodowe znaczenie, zarówno teoretyczne, jak i praktyczne

Culture defence a polskie prawo karne

Czy odmowa używania kasku ochronnego na budowie lub podczas kierowania motocyklem z powodu noszenia turbanu powinna być czynem zabronionym? Jak ocenić zachowanie mężczyzny, który – zgodnie z własną (romską) tradycją – pojmuje za żonę 14-letnią dziewczynkę, a ona, jeszcze przed ukończeniem 15. roku życia, rodzi dziecko? Jak ocenić zachowanie polskiego imigranta, który będąc w USA, bierze na kolana swoją pięcioletnią córkę, co stanowić może według amerykańskiego prawa objaw molestowania seksualnego dziecka? Czym jest brak zgody na transfuzję krwi u ciężko chorego dziecka Świadka Jehowy? Czy obywatel Arabii Saudyjskiej, który przyjeżdża do Polski z dwiema żonami, powinien odpowiadać za bigamię? Czy i jaką karę wymierzyć matce, zdradzonej przez męża, która zabiła własne dzieci i usiłowała popełnić samobójstwo? Czy słuszny byłby wyrok skazujący katolickiego księdza za odmowę składania zeznań co do zdarzeń, o których dowiedział się w trakcie spowiedzi? I wreszcie ostatni, najbardziej znany kazus: emigrant z Laosu porwał i zgwałcił, mimo oporu, dziewczynę pochodzącą z tego samego plemienia, zawierając w ten sposób – według własnego mniemania – małżeństwo. Czy i za co go ukarać? (Fragment tekstu)

Czynny żal związany z usiłowaniem w polskim prawie karnym : analiza dogmatyczna i kryminalnopolityczna

Czynny żal, chociaż w statystycznym obrazie polskiej przestępczości i prawnokarnej reakcji na nią praktycznie nie występuje, jest jednak niezmiernie ważną konstrukcją prawa karnego. Podkreślić należy, że — wbrew pozorom — ma ogromne znaczenie nie tyle dla sprawcy, ile dla pokrzywdzonego przestępstwem, jak również dla społeczności, w kręgu której przestępstwo miało być dokonane. Na teoretycznej drodze przestępstwa, obejmującej etapy: zamiaru, przygotowania, usiłowania i dokonania, usiłowanie jest najbliższą dokonaniu formą stadialną — zmierza bowiem już bezpośrednio do dokonania. Z kryminalno-politycznego punktu widzenia niezwykle istotne jest zatrzymanie „pochodu” przestępstwa na etapie usiłowania i niedopuszczenie do dokonania, które często wiąże się już z wyrządzeniem szkody. Służy temu naturalnie działalność prewencyjna służb powołanych do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, wykrywania i ścigania przestępstw. Niejednokrotnie sam potencjalny pokrzywdzony może także udaremnić pełną realizację znamion czynu zabronionego. Najlepiej wszakże byłoby, aby to sam sprawca zrezygnował ze swego przestępczego zamiaru, przerwał realizację znamion przestępstwa i — jeśli zachodzi taka potrzeba — podjął stosowną aktywność zmierzającą do odwrócenia skutków przestępczego działania. Zmiana bowiem postawy samego sprawcy daje największą gwarancję skuteczności podjętych działań oraz — co wydaje się ważniejsze — trwałego efektu w postaci braku ponawiania próby dokonania zaplanowanego czynu zabronionego. Powstaje zatem pytanie, w jaki sposób skłonić sprawcę do zmiany postawy. Pytanie to występuje w centrum problematyki instytucji znanej od dawna w prawie karnym, a określanej mianem czynnego żalu