Socjologia i rozwój zrównoważony. Najważniejsze obszary badań interdyscyplinarnych

Sociology and sustainable development share many interesting areas of inquiry that offer the potential for closer cooperation between these two disciplines. The aim of the article is to examine the connections between them. The article considers the most promising areas; i.e, environmental issues (environmental sociology), quality of life (which is the key issue for the social pillar of sustainable development), and poverty (poverty eradication is the primary goal of the UN sustainable development agenda). It seems, however, that the cooperation between sociology and sustainable development has stopped at the stage of potential interdisciplinarity.Między socjologią i zrównoważonym rozwojem istnieje wiele ciekawych wspólnych obszarów badań potencjalnie nadających się do ściślejszej współpracy. Celem artykułu jest pokazanie tych powiązań. W tekście wzięto pod uwagę obszary najbardziej obiecujące: sprawy związane ze środowiskiem (socjologię środowiskową), problematykę jakości życia (kluczowe zagadnienie dla społecznego filaru zrównoważonego rozwoju) i problematykę ubóstwa (likwidacja ubóstwa to podstawowy cel ONZ-owskich planów zrównoważonego rozwoju). Wydaje się jednak, że jak do tej pory współpraca między socjologią i zrównoważonym rozwojem zatrzymała się na stadium potencjalnej interdyscyplinarności

Metodologia i problematyka programu badawczego ISSP Environment z perspektywy idei zrównoważonego rozwoju

The article presents the issues and methodology employed in a cross-national research program – the International Social Survey Program (ISSP) Environment. The program consists of different topical modules (the module on environment protection is described in the article), which are carried out in participating countries in a few year cycles. This allows for cross-national comparisons as well as observation of the dynamics of changes in each country. A questionnaire method on highly representative national random samples is employed in the research. The ISSP Environment deals with the issues which are essential also from a sustainable development perspective. The purpose of the article is to present the program to the researchers and recommend some specific measurement tools (closely connected with the idea of sustainable development) included in the questionnaire of the ISSP Environment to be used in the analysis of the ISSP Environment data set, as well as in the personal research.W artykule przedstawiono problematykę oraz metodologię programu badawczego International Social Survey Program (ISSP) Environment. Ten międzynarodowy program badawczy realizowany jest w krajach członkowskich w taki sposób, iż poszczególne moduły tematyczne (w tym wypadku – moduł dotyczący ochrony środowiska naturalnego) są realizowane w kilkuletnich cyklach, co pozwala zarówno na porównania międzynarodowe, jak też obserwowanie dynamiki zmian w poszczególnych krajach. Badania prowadzone są metodą kwestionariuszową, na ogólnokrajowych próbach losowych o wysokim stopniu reprezentatywności. Problematyka ISSP Environment zawiera zagadnienia istotne także z perspektywy idei zrównoważonego rozwoju. Celem artykułu jest zapoznanie badaczy z programem oraz rekomendowanie konkretnych narzędzi pomiaru zawartych w kwestionariuszu ISSP Environment (związanych bezpośrednio z ideą zrównoważonego rozwoju) – zarówno do wykorzystania w analizie zbioru danych ISSP Environment, jak również w badaniach własnych

A Polish argument for the underlying status of [ɨ]

Niniejszy artykuł kwestionuje założenie jednofonemiczne według Padgetta (2001, 2003, 2010), które nie uznaje fonemicznego statusu samogłoski [ɨ]. Przedstawione dane zaczerpnięte są z języka polskiego, a ich analiza opiera się na procesach palatalizacji samogłosek tylnojęzykowych, które dla celów opisowych osadzone zostały w teorii Fonologii Leksykalnej. Artykuł ukazuje, iż obecność [ɨ] w reprezentacji głębokiej umożliwia transparentną i jednolitą analizę palatalizacji spółgłosek tylnojęzykowych, podczas gdy brak [ɨ] wymusza użycie diakrytyków oraz prowadzi do nadmiernego powielania reguł. Ponadto artykuł pokazuje, że założenie jednofonemiczne prowadzi do morfologizacji procesów, które są typowo fonologiczne.This article argues against the single-phoneme approach discussed in Padgett (2001, 2003, 2010), which does not recognize the phonemic status of the vowel [ɨ]. The relevant data are drawn from the processes of Polish palatalization in the class of velars, while the presented analyses are couched in the theory of Lexical Phonology. It is argued that the lack of [ɨ] enforces the use of diacritics and leads to the proliferation of rules that are necessary to accommodate diacritically-specifi ed contexts of palatalization. It is also shown that the single-phoneme approach leads to the morphologization of processes that are typically phonological. On the other hand, assuming the existence of underlying [ɨ] allows for a transparent and uniform account of palatalization eff ects

Narzędzia pomiaru w ilościowych badaniach rozwodów

The article presents an overview of measures developed in quantitative studies on divorce. The overview is based mostly on articles published in 1980–2000 in American sociological journals. The measures proposed can be divided into two main groups: measures directly related to divorce and measures indirectly related to the phenomenon under study. The first group includes the measures which identify causes of marriage dissolution by divorce, risk of marriage dissolution, and evaluate the post-divorce adjustment process. Measures of the second group refer to physical and psychological health, marriage satisfaction, marriage adjustment process, interpersonal relationships after divorce, level of conflict after divorce, alternative relationships to the current marriage. In general, the remarkable development of measures used in quantitative studies on divorce, its causes and multidimensional effects is accompanied by the standardization of measures. Hovewer, due to many different measures applied in research on divorce it is sometimes difficult to compare their results directly. That difficulty might be reinforced by a lack of a precise description of measures used in the study which still is a case in some relevant publications on the subject

Wyzwania zrównoważonego rozwoju w międzynarodowej opinii społecznej

The article examines the respondents’ opinions on issues related to sustainable development and environmental protection. The analysis is based on the data from the International Social Survey Program, Environment 2022, which covers 14 countries (mainly in Europe and Asia). The findings show that health care, economy and the natural environment are the most important issues for the respondents. Environmental problems that are most frequently selected include: climate change, air pollution, chemicals and pesticides, and using up natural resources. The view that economic growth is necessary to protect the natural environment is relatively common (although those who disagree with this opinion also constitute a large group).Artykuł analizuje opinie respondentów na tematy związane ze zrównoważonym rozwojem i ochroną środowiska. Analiza opiera się na danych z Międzynarodowego Programu Badań Społecznych (ISSP), Środowisko 2022, który obejmuje 14 krajów (głównie w Europie i Azji). Z przeprowadzonych badań wynika, że najważniejsze dla respondentów kwestie to ochrona zdrowia, ekonomia i środowisko naturalne. Najczęściej wybierane problemy środowiskowe to: zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie powietrza, chemikalia i pestycydy oraz zużywanie zasobów naturalnych. Stosunkowo powszechny jest pogląd, że wzrost gospodarczy jest niezbędny dla ochrony środowiska naturalnego (choć niemałą grupę stanowią również ci, którzy nie zgadzają się z tą opinią)

Plotki o imigrantach i mniejszościach etnicznych w Lublinie

On the basis of questionnaire research conducted in 2014 it can be said that the aversion to immigrants and ethnic minorities exist in the form of embedded and passed in gossip. The most common addressed rumors are Roma and Ukrainians. Contact gossip is not common, usually single or two-fold, and most often occurs with friends or acquaintances, and on the street. The most common rumors are related to lifestyle and illegal earning.Na podstawie badań kwestionariuszowych przeprowadzonych w 2014 r. można stwierdzić, że niechęć do imigrantów i przedstawicieli mniejszości etnicznych istnieje w formie utrwalonej i jest przekazywana w plotkach. Najczęstszymi adresatami plotek są Romowie i Ukraińcy. Kontakt z plotkami nie jest częsty (zwykle jednorazowy lub dwukrotny), zazwyczaj ma miejsce u przyjaciół, znajomych lub na ulicy. Najczęściej plotki są związane ze stylem życia i pokątnym zarobkowaniem

Imigracja a społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju. Przypadek Niemiec

The aim of the article is to show the relationship between immigration and the social aspect of sustainable development. Data from the German General Social Survey (ALLBUS) study conducted in 2016 on a sample of 3490 respondents (residents of Germany) was used. Research suggests that this relationship is negative: mass immigration from culturally foreign countries and social environments can significantly reduce the quality of life of residents in developed societies. This manifests in opinions about the need to limit or stop immigration. The case of Germany can probably be generalized to other developed countries, especially from the European Union.Celem artykułu jest ukazanie związku między imigracją i społecznym aspektem zrównoważonego rozwoju. Wykorzystano dane pochodzące z badań German General Social Survey (ALLBUS) przeprowadzonych w 2016 roku na próbie 3490 respondentów – mieszkańców Niemiec. Wyniki badań sugerują, że związek ten jest negatywny – masowa imigracja z krajów i środowisk obcych kulturowo może znacząco obniżać jakość życia mieszkańców rozwiniętych społeczeństw. Przejawia się to w opiniach o konieczności ograniczenia lub zatrzymania imigracji. Przypadek Niemiec może być prawdopodobnie uogólniony na inne kraje rozwinięte, zwłaszcza z Unii Europejskiej

Interviews and Questionnaires in Siciological Researches on Divorce

The aim of the article is to give an answer to the main question: what kind of research methods and techniques are mostly used in sociological researches on divorce? Pros and cons of secondary vs. primary data sets used in the research are discussed. The source basis was constituted by a selection of sociological articles published in renowned American academic journals in 1980-2010. In most analyzed articles information on methods and techniques used was relatively poor in comparison in other (e.g. data analysis, sample selection, measurement tools, etc.). In research based on secondary data analysis lack of basic information on data source is common. Sociological research on divorce is mostly based on standardized tools – in-depth interviews are conducted very rarely

Wskaźniki społecznego wymiaru zrównoważonego rozwoju w wybranych ogólnokrajowych bazach danych

The aim of the article is to present indicators of the social pillar of sustainable development used in databases that come from large nationwide social science surveys conducted consistently over decades. For this purpose, the following research projects were selected: the American General Social Survey (GSS), the British Social Attitudes (BSA), the German General Social Survey (ALLBUS), and the Polish General Social Survey (PGSS). A Human Wellbeing Index (HWI) developed by the World Conservation Union (IUCN) was adopted as a conceptual basis, in its version put forward by Robert Prescott-Allen. The article includes a compilation of indicators which describe selected aspects of the social pillar of sustainable development and which are used in all of the research projects mentioned.Celem artykułu jest ukazanie wskaźników społecznego filaru zrównoważonego rozwoju, które stosowane są w bazach danych będących efektem prowadzenia dużych, ogólnokrajowych sondaży społecznych, realizowanych od dziesięcioleci. Dla ilustracji wybrano następujące projekty badawcze: amerykański General Social Survey (GSS), brytyjski British Social Attitudes (BSA), niemiecki German General Social Survey (ALLBUS) i polski Polish General Social Survey (PGSS), Za podstawę koncepcyjną przyjęto Human Wellbeing Index (HWI) wypracowany przez The World Conservation Union (IUCN), w wersji zaproponowanej przez Roberta Prescott-Allena. Artykuł zawiera zestawienie wskaźników niektórych aspektów społecznego filaru zrównoważonego rozwoju dostępnych w każdym z wymienionych projektów badawczych

Rozwój zrównoważony i religia. Perspektywa europejska

Religion is an important factor associated with sustainable development. Based on the data from the International Social Survey Programme (ISSP) – Religion IV, we analysed religiosity in 20 European countries, taking into account declarations of religiosity, frequency of religious practices, religious beliefs, and attitudes towards members of other religious groups and non-believers. We have also examined how declarations of religiosity have changed since 1991 and compared the results with the ones from the European Social Survey.Religia jest istotnym czynnikiem powiązanym ze zrównoważonym rozwojem. Wykorzystując dane International Social Survey Programme (ISSP) Religion IV przeprowadzono analizę religijności w 20 krajach Europy. Uwzględniono deklaracje religijności, częstość praktyk religijnych, przekonania religijne oraz stosunek do przedstawicieli innych religii i niewierzących. W zakresie deklaracji religijności prześledzono jej zmiany od 1991 roku oraz porównano z wynikami European Social Survey