Evaluation of the geotourism potential of selected geological sites in the eastern part of the borderland between the Siedlce Upland and Łuków Plain

Evaluating the geotourism potential of geological objects is now one of the main directions of geotourism development in Poland. So far, these have been usually carried out for famous and interesting objects, which are situated in physical-geographical regions of great morphological-geological values and are places of high intensity tourism. However, recently more and more attempts have been made to evaluate geotourism potential of geological objects situated in the areas considered unattractive to tourists. This paper reports the results of such an attempt, which has been made in the eastern part of the borderland between two physical-geographical regions of low-intensity tourism, i.e. the Siedlce Upland and Łuków Plain. To evaluate the tourism potential of geological objects, the method of geosite evaluation has been used. The results allowed the author to distinguish the objects of high and unique scientifi c values, which may be proposed as geosites and a geotourist trails in the study area.//Ocena potencjału geoturystycznego obiektów geologicznych stanowi obecnie jeden z głównych kierunków rozwoju geoturystyki w Polsce. Dotychczas wykonywano ją najczęściej w przypadku znanych i ciekawych obiektów, znajdujących się w regionach fi zycznogeografi cznych o wysokich walorach morfologiczno-geologicznych, stanowiących miejsca charakteryzujące się intensywnym natężeniem ruchu turystycznego. Ostatnio jednak coraz częściej podejmowane są próby oceny potencjału geoturystycznego obiektów geologicznych, znajdujących się na obszarach uznawanych za mało atrakcyjne turystycznie. Taką próbę podjęto na obszarze pogranicza wschodniej części regionów fi zycznogeografi cznych Wysoczyzny Siedleckiej i Równiny Łukowskiej – regionów cechujących się mało intensywnym natężeniem ruchu turystycznego. Do oceny potencjału geoturystycznego wykorzystano metodę waloryzacji geostanowisk. Wyniki waloryzacji pozwoliły na wyróżnienie obiektów o wysokiej, naukowej wyjątkowości, stanowiącej podstawę do utworzenia geostanowisk oraz szlaku geoturystycznego na analizowanym obszarze

Infrastructure and Centrality in Town during Annual Fairs: Three Polish Examples (1385-1655)

The aim of this paper is to reflect on how annual fairs challenged the urban spatialities of trade in medieval and old-regime towns. It is also to pose the question of centrality under the point of view of both the centrality of commercial towns in regional and international networks and the urban centrality of spaces dedicated to trade activities. The study is based on the example of three towns of Greater Poland in the late Middle Ages and Early Modern period. Focusing on trade facilities and on the management of the city space during annual fairs (extraordinary times in the life of cities, when the guild monopoly was suspended and many foreign merchants and ordinary people were gathering in the city), the aim here is to analyse the way in which urban authorities handled the organisation of such big endeavours and how the city space was managed, valorised, and utilized

Edukacja regionalna w wielokulturowej społeczności

W artykule starano się przedstawić idee i znaczenie edukacji regionalnej w kontekście wielokulturowej społeczności. Omówiono m.in. znaczenie pojęć region, regionalizm, regionalizacja, wielokulturowa społeczność. Zostały też wskazane podstawowe cechy, jakie powinien posiadać nauczyciel regionalista aby móc poprawnie kształtować tożsamość dzieci. Problematyka jest o tyle złożona, że z jednej strony mamy do czynienia z wielokulturową społecznością a z drugiej strony chodzi o podtrzymanie tożsamości i związku z zamieszkiwanym regionem

Raznolikost siromaštva u odabranim zemljama Europske unije u razdoblju 2006. - 2014.

The main purpose of the study is to analyse the poverty level changes in the chosen European Union countries in years 2006-2014. The poverty and inequality issue gained a global dimension. Income inequality in most countries is significantly higher than thirty years ago. Analysis was based on the statistical data source The European Union Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC) for four countries: the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia and the method of the data analysis has been used. The Gini coefficient and a people at-risk-ofpoverty or social exclusion indexes were used for this analysis. Differences in the level of poverty depends on the following determinants: the age, the territorial location, the size of the town and the most frequent activity status. Results of research shows that main groups exposed to the poverty in the chosen EU countries are above all unemployed persons and their families, young persons, children and inhabitants of towns, suburbs and rural areas. Inhabitants from outlying districts, far from the capital city of the country are threatened with the higher level of poverty in each analysed country. The results of the research prove that the poverty at different levels afflict different social groups.Glavna svrha ovog istraživanja je analizirati promjene razine siromaštva u odabranim zemljama Europske unije u godinama između 2006.-2014. Problem siromaštva i neravnopravnosti poprimio je globalnu dimenziju. Nejednakost dohotka u većini zemalja je znatno viša nego li prije trideset godina. Analiza se temelji na statističkim podacima EU statistike o dohotku i životnim uvjetima (EUSILC) u četiri zemlje: Češkoj, Mađarskoj, Poljskoj i Slovačkoj uz korištenje metode analize podataka. Koeficijent Gini i indeksi naroda s rizikom od siromaštva ili socijalne isključenosti koriste se za ovu analizu. Razlike u razini siromaštva ovise o sljedećim odrednicama: dobi, teritorijalnoj lokaciji, veličini grada i statusu najčešće aktivnosti. Rezultati istraživanja pokazuju da glavne skupine koje su izložene siromaštvu u odabranim zemljama EU su prije svega nezaposlene osobe i njihove obitelji, mlade osobe, djeca i stanovnici gradova, predgrađa i ruralnih područja. Stanovnicima iz okolnih općina, daleko od glavnoga grada prijeti viša razina siromaštva u svakoj od analiziranih zemalja. Rezultati istraživanja dokazuju da siromaštvo različitih razina pogađa različite društvene skupine

Staże zagraniczne a subiektywna ocena poziomu umiejętności praktycznych uczniów szkół ponadpodstawowych kształcących się w zawodach technicznych

Celem artykułu jest analiza wpływu uczestnictwa uczniów szkół ponadpodstawowych kształcących się w zawodach technicznych w stażach zagranicznych na ich subiektywną ocenę poziomu umiejętności praktycznych. Hipoteza badawcza sformułowana na potrzeby niniejszej pracy brzmi: Staże zawodowe mają istotny wpływ na subiektywną ocenę poziomu umiejętności praktycznych uczniów szkół ponadpodstawowych kształcących się w zawodach technicznych. W artykule przeprowadzono subiektywną ocenę poziomu umiejętności praktycznych uczniów przed rozpoczęciem stażu zagranicznego oraz po jego zakończeniu. Badaniami objęto uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Mońkach odbywających staże w Walencji (Hiszpania) w latach 2020–2022. W zagranicznych stażach uczestniczyło łącznie 106 uczniów reprezentujących następujące kierunki kształcenia zawodowego: technik mechanizacji rolnictwa, technik hotelarstwa, technik żywienia i usług gastronomicznych, technik handlowiec oraz technik transportu kolejowego. Znaczna większość badanych uznała, iż uczestnictwo w stażu zagranicznym przyczyniło się do podniesienia poziomu jej umiejętności praktycznych niezbędnych w ramach wybranego zawodu. Zdaniem uczniów udoskonalone zostały najważniejsze umiejętności bezpośrednio związane z wybranym przez nich kierunkiem kształcenia. Uczestnicy staży poszerzyli własne kompetencje personalne i społeczne oraz podnieśli poziom języka angielskiego w obszarze specjalistycznego słownictwa zawodowego. Ta forma kształcenia praktycznego jest więc doskonałym elementem edukacji w technicznych szkołach ponadpodstawowych

In Silico Predictions of Ecological Plasticity Mediated by Protein Family Expansions in Early-Diverging Fungi

Early-diverging fungi (EDF) are ubiquitous and versatile. Their diversity is reflected in their genome sizes and complexity. For instance, multiple protein families have been reported to expand or disappear either in particular genomes or even whole lineages. The most commonly mentioned are CAZymes (carbohydrate-active enzymes), peptidases and transporters that serve multiple biological roles connected to, e.g., metabolism and nutrients intake. In order to study the link between ecology and its genomic underpinnings in a more comprehensive manner, we carried out a systematic in silico survey of protein family expansions and losses among EDF with diverse lifestyles. We found that 86 protein families are represented differently according to EDF ecological features (assessed by median count differences). Among these there are 19 families of proteases, 43 CAZymes and 24 transporters. Some of these protein families have been recognized before as serine and metallopeptidases, cellulases and other nutrition-related enzymes. Other clearly pronounced differences refer to cell wall remodelling and glycosylation. We hypothesize that these protein families altogether define the preliminary fungal adaptasome. However, our findings need experimental validation. Many of the protein families have never been characterized in fungi and are discussed in the light of fungal ecology for the first tim

The rising incidence of type 1 diabetes in south-eastern Poland. A study of the 0-29 year-old age group, 1980-1999

Wstęp: Badania przeprowadzone w ostatnich latach dostarczają informacji o wzroście zapadalności na cukrzycę typu 1 w różnych regionach świata, w tym także w krajach sąsiadujących z Polską. Celem badania było określenie długoterminowych trendów zapadalności na cukrzycę typu 1 w latach 1980-1999 i porównanie zapadalności między dwoma dekadami tego okresu, przyjmując 1989 rok za początek ekonomicznej i politycznej transformacji w Polsce. Materiał i metody: Rejestr zapadalności na cukrzycę typu 1 prowadzono zgodnie z rekomendacjami DERI, używając 3 źródeł danych o chorych. Wyliczono standaryzowaną zapadalność w 5-letnich przedziałach wiekowych oraz określono długoterminowy trend zapadalności na cukrzycę typu 1 w południowo-wschodniej Polsce. Wyniki: Wykazano znamienny trend wzrostowy w populacji od 0 do 29. roku życia zamieszkującej byłe województwo rzeszowskie w latach 1980-1999. Średnia zapadalność standaryzowana według wieku wynosiła 6,1/100 000 oraz istniała statystycznie znamienna różnica zapadalności pomiędzy dekadą lat 80. i 90., odpowiednio 5,3 (95% CI 4,5-6,0) i 6,8 (95% CI 5,9-7,6). Zapadalność była statystycznie znamiennie wyższa u mężczyzn w porównaniu do kobiet i wynosiła odpowiednio 6,7 i 5,5/100 000. Zapadalność była wyższa w grupie od 0 do 14. roku życia w porównaniu z grupą osób w wieku 15-29 lat, odpowiednio 6,4 i wobec 5,8/100 000. Najwyższą zapadalność zarejestrowano u chłopców w wieku 10-14 lat - 11,5/100 000, ponadto stwierdzono znamiennie rosnący trend zapadalności u dzieci w wieku 0-4 lat. Wnioski: Podsumowując, można stwierdzić, że zapadalność na cukrzycę typu 1 w badanej populacji była niska. Niemniej wykazano rosnący trend zapadalności w czasie 20-letniej obserwacji. Zapadalność w dekadzie lat 90. zarówno ogólna, jak i wśród mężczyzn była znamiennie wyższa w porównaniu do dekady lat 80.Introduction: Studies carried out over the last few years have provided information about the increase in the incidence of type 1 diabetes in different parts of the world including the European countries bordering Poland. The aim of study: The aim of this study was to determine the long-term trends in the incidence of type 1 diabetes over the 20 years between 1980 and 1999 and to compare the incidence during the decades preceding and following the 1989 economic and political transformation in Poland. Material and methods: The registration of type 1 diabetes among people aged 0-29 was drawn up according to the DERI recommendations using three data sources. We calculated the age-standardised incidence rates for five-year age groups and determined the long-term trend in the incidence of type 1 diabetes in south-eastern Poland. Results: A significant growth in the incidence of type 1 diabetes was observed among people aged 0-29 in the Rzeszów Province in the period between 1980 and 1999. The mean age-standardised incidence rate was 6.1/100 000, and a statistically significant difference was noted between the 1980s and the 1990s (5.3 [95%CI 4.5-6.0] and 6.8 [95%CI 5.9-7.6]). The male incidence of 6.7 significantly exceeded that for females - 5.5/100 000. There was also a higher in-cidence in the group aged 0-14 in comparison with the group aged 15-29 (6.4 and 5.8/100 000 respectively). The highest incidence was found in boys aged 10-14 (11.5/100 000) and a significantly rising trend was observed in children of 0-4 years old. Conclusions: The mean incidence of type 1 diabetes among the study population was low. Nevertheless, we demonstrated a significantly increasing trend in the incidence during the 20-year observation period. The incidence in the 1990s, both in general and for males, was significantly higher when compared to the 1980s

Implementation of sustainable development in subregions of Eastern Poland using Hellwig method

Celem opracowania jest analiza poziomu wdrażania zrównoważonego rozwoju w podregionach pięciu województw Polski Wschodniej. W opracowaniu wykorzystano podstawowe narzędzia monitoringu tejże koncepcji, którymi są wskaźniki zrównoważonego rozwoju pogrupowane według obszarów: społecznego, gospodarczego i środowiskowego. Efektem jest opracowanie rankingu podregionów Polski Wschodniej w roku 2013 wraz z wyszczególnieniem rankingów podregionów w poszczególnych obszarach zrównoważonego rozwoju. Analiza ma charakter ilościowy i jakościowy. Do jej przeprowadzenia wykorzystano dane dotyczące z poziomu NTS3 za rok 2013, pozyskane z Banku Danych Lokalnych GUS. Z grupy 97 wskaźników wybrano 34, które są istotne z punktu widzenia tematu badania. Do przeprowadzenia porządkowania liniowego podregionów województw Polski Wschodniej w aspekcie wybranych wskaźników została użyta – ze względu na wielokryterialność badania – metoda wzorcowa Hellwiga. Praca zawiera również analizę wybranych wskaźników mających wpływ na miejsce podregionów w rankingu.The aim of the paper is to analyse the level of implementation of sustainable development in the subregions of the five voivodeships of Eastern Poland. The author uses basic tools for the monitoring of this concept of development, i.e. indicators of sustainable development grouped according to social, economic, and environmental areas. The result is the creation of a ranked list of the subregions of Eastern Poland in 2013, along with the ranking lists of subregions in specific areas of sustainable development. The analysis has both a quantitative and qualitative aspect. To conduct the study, data for NTS3 level from the Local Data Bank, a database of the Central Statistical Office of Poland for the year 2013 were used. Out of the total number of 97 indicators, 34 were selected as relevant. Because of the multi-criteria nature of the research, in order to perform the linear ordering of the subregions of Eastern Poland in terms of the chosen indicators, the Hellwig method was used. The paper also contains an analysis of selected indicators affecting the subregions' positions on the ranked list.Anna Iwacewicz-Orłowska: [email protected] Sokołowska: [email protected] Anna Iwacewicz-Orłowska - Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstokudr Dorota Sokołowska - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w SuwałkachHellwig Z., 1968, Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju i struktury wykwalifikowanych kadr, „Przegląd Statystyczny”, nr 4.http://www.portalsamorzadowy.pl/ (data wejścia: 05.07.2015).Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym. Polska 2012. Rozwój regionalny i lokalny, 2012, Biuro Projektowe UNDP w Polsce, Warszawa.Kubiczek A., 2014, Jak mierzyć dziś rozwój społeczno-gospodarczy krajów?, ,,Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”, 38 (2).Malina A., 2004, Wielowymiarowa analiza przestrzennego zróżnicowania struktury gospodarki Polski według województw, Zeszyty Naukowe, seria specjalna: Monografie nr 162, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.Młodak A., 2006, Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Wydawnictwo Difin, Warszawa.Nowak E., 1990, Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.Piontek B., 2010, Współczesne uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego (ujęcie syntetyczne), „Problemy Ekorozwoju”, vol. 5, no. 2.Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, 2011, wersja dokumentu po zmianach zaakceptowanych Uchwałą nr 94/2011 Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 2011 roku, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.Roszkowska E., Karwowska R., 2014, Wielowymiarowa analiza poziomu zrównoważonego rozwoju województw Polski w 2010, „Economics and Management”, 1.Roszkowska E., Misiewicz E. I., Karwowska R., 2014, Analiza poziomu zrównoważonego rozwoju województw Polski w 2010 roku, „Ekonomia i Środowisko”, 2 (49).Sustainable development in the European Union, 2013 monitoring report of the EU sustainable development strategy, 2013, Publications Office of the European Union, Luxemburg.Trzaskalik T., 2014, Wielokryterialne wspomaganie decyzji. Przegląd metod i zastosowań, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria: Organizacja i Zarządzanie, z. 74, nr kol. 1921, Katowice.Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski, 2011, GUS, Uniwersytet Śląski, Katowice.182-1971(79)18219

Górski Szlak dla Alergików jako nowy produkt turystyczny Tatr

Among the tourist services offered in Poland for a group of people with allergies, which increases rapidly, there are no listings related to the practice of hiking. The aim of this article is to offer a tourist walking trail in the Tatras for allergy sufferers, which combines active holidays with avoidance of allergens and comfort of being in the clear air above the upper forest limit. The trail has been designed in three variants, taking into account the physical condition of potential users. Its routes run along existing, popular trails in the Tatra National Park.Wśród usług turystycznych oferowanych w Polsce wzrastającej dynamicznie grupie alergików brakuje ofert związanych z uprawianiem turystyki pieszej. Celem artykułu jest propozycja turystycznego szlaku pieszego w Tatrach dla osób cierpiących na alergie wziewne, który łączy aktywny wypoczynek z unikaniem alergenów i komfortem przebywania w czystym powietrzu powyżej górnej granicy lasu. Szlak zaprojektowano w trzech wariantach, uwzględniając kondycję fizyczną potencjalnych użytkowników. Jego trasy biegną wzdłuż istniejących, popularnych szlaków na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego.