¿Necesitamos una teología de la ciencia?

En este artículo discutimos la especificidad e importancia de la idea de la teología de la ciencia propuesta por el filósofo y teólogo Michał Heller. Se reconstruyen sumariamente los rasgos más destacados de la definición de esta disciplina, explicando los principales temas que trataría la teología de la ciencia y presentando algunas objeciones a esta definición. Se hace hincapié en que la teología de la ciencia, especialmente en el caso de la contingencia del mundo y de su inteligibilidad, puede considerar los límites del método empírico. Además, los aspectos metodológicos de la disciplina se examinan en el contexto de diferentes representaciones de la relación entre ciencia y tecnología, poniendo de relieve el alcance y los límites de la teología de la ciencia. Se analizan dos enfoques: el modelo metodológico de separación (aislacionismo) y el modelo antiseparacionista (interaccionismo). Se señala que la teología de la ciencia podría ser un tipo particular de metafísica inductiva, que trabaja sobre extrapolaciones científicas y teológicas. Por lo tanto, en la teología de la ciencia, la tarea especial de la filosofía sería hacer más claro el espacio especulativo en el que llevar a cabo la mediación entre la ciencia y la teología. Al final se hacen algunas observaciones y propuestas epistemológicas para el desarrollo ulterior de la disciplina. Todo ello implicaría la necesidad de la elaboración de una hipotética teología que ayudaría al estudio de los nuevos problemas teológicos.In this article we discuss the specificity and importance of the idea of theology of science proposed by the philosopher and theologian Michał Heller. The salient features of the definition of this discipline are summarily reconstructed, explaining the main themes that the theology of science would deal with and presenting some objections to this definition. It is emphasized that the theology of science, especially in the case of the contingency of the world and of its intelligibility, can consider the limits of the empirical method. Moreover, methodological aspects of the discipline are discussed in the context of different representations of the science-theology relationship, highlighting the scope and the limits of the theology of science. Above two approaches are analysed: the methodological model of separation (isolationism), and the anti-separationist model (interactionism). It is noted that the theology of science could be a particular type of inductive metaphysics, which works on scientific and theological extrapolations. Therefore, in the theology of science, the special task for philosophy would be making more clear the speculative space within which to carry out the mediation between science and theology. At the end some epistemological observations and proposals are made for the further development of the discipline. All this would imply the need for the elaboration of hypothetical theology that would help in the study of the new theological problems.peerReviewe

In search of the person. Towards a real revolution

The discussion about a difference between brain and soul or mind is now at the center of the anthropological debate. It seems that the pioneers in this current polemic have a reductionistic view of human nature, inherited from the Cartesian solution to mind-body problem and the modern materialistic explanation of reality. This view – dualistic or monistic – about the opposition between material and immaterial structure of the person, claims that as a consequence of scientific progress, the human brain in the future could be completely explained in naturalistic terms. On the other hand, according to the new results of scientific research, this situation reveals the possibility to develop a new, more adequate paradigm of man as an incarnated person. This change was called by many researchers “the passage from the mind-body problem to the person-body problem”. It seems that the Aristotelian-Thomistic approach is the most suitable to describe this “paradigm shift”. Aristotelian-Thomistic philosophy undoubtedly encourages lively dialogue between philosophy and contemporary sciences through its dual ontology. Thus, it can give suitable answers for questions about the nature of human reason (intentionality); unity of composition of the human brain and the role of causality in natural processes

Scientia petita, Theologia manifesta: scientific rationality and theological proposals in the pandemic

The urgency of understanding the pandemic has exponentially increased the circulation of information. The main directions of information transfer have been internal, that is within scholarly communities, and external, that is towards the public. The very manner in which scientific communication is produced has also changed. While the difficulty of finding practical solutions has often created a sense of mistrust, it has also led to the emergence of an image of scientific rationality as progressive, collective and capable of growth. This image of Science makes it possible to understand and distinguish the epistemic and ontological dimensions of scientific analysis. Theology can identify an attitude of epistemic humility that is conducive to a better understanding of the role of the human being in relation to nature and as the protagonist of history in collaboration with God

MŁODZIEŻ A DUCHOWOŚĆ?

Recently the attention of many commentators of social life has been attracted by the statistical research on the religiosity of Poles in the years 1992–2021 published by CBOS (Public Opinion Research Centre). According to this research, there has been a trend pointing at a decline in the level of religious belief and religious practice. The most rapid decrease was recorded in the number of practicing people in the 18–24 age group. In the context of the aforementioned changes Polish readers receive a monograph by Rev. Stanisław Suwiński, ‘The spirituality of youth in the perspective of evangelization’ (Bernardinum, Pelplin 2021) in which the author reflects on the spirituality of youth, with particular emphasis on the perspectives of evangelization in the Polish cultural context. Both the interdisciplinarity and the specific pragmatic nature of this book, given the context of the religious changes in Poland, encourage further reflection on the subject of research proposed by the author. This article critically examines the relationship between spirituality and religiousness of youth in the light of the monograph of Suwiński and other studies on this issue. Furthermore, the changing religiosity in Poland is presented in the perspective of statistical data in comparison with selected European countries and of the role of the technological revolution that shapes contemporary people. In such a context, the question about the spirituality of the youth becomes a contribution to a reflection not only on the religiosity of the young people but also on the fluctuations in Christian religiosity as such. The proposed philosophical interpretation of religiosity and its modifications in the perspective of the previously discussed social phenomena may become an argument in favor of the thesis about the unchanging “vitality of religion”.W ostatnim czasie uwagę wielu komentatorów życia społecznego przykuły opublikowane przez CBOS badania dotyczące religijności Polaków w latach 1992–2021. Jak wynika z tych badań, odnotowano trend wskazujący na spadek poziomu wiary religijnej i praktyk religijnych. Najgwałtowniejszy spadek zanotowano w liczbie praktykujących osób w przedziale wiekowym 18–24 lata. W kontekście wspomnianych przemian polski czytelnik otrzymuje do rąk monografię ks. Stanisława Suwińskiego pt. „Duchowość młodzieży w perspektywie ewangelizacji” (Bernardinum, Pelplin 2021), w której autor podejmuje refleksję nad duchowością młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy ewangelizacji w polskim kontekście kulturowym. Zarówno interdyscyplinarność jak i swoista pragmatyczność tej książki zachęcają, zważywszy na kontekst przemian religijności w Polsce, do dalszych refleksji nad zaproponowanym przez autora przedmiotem badań. W artykule jest analizowany związek duchowości z religijnością młodzieży w świetle monografii ks. Suwińskiego oraz innych badań dotyczących tego zagadnienia. Kwestia przemian religijności w Polsce jest ukazana w perspektywie danych statystycznych dotyczących wybranych krajów europejskich, a także zostaje uwypuklone znaczenie technologicznej rewolucji dla kształtowania współczesnego człowieka i jego sposobu funkcjonowania. W tak zarysowanym kontekście pytanie o duchowość młodzieży staje się przyczynkiem do refleksji nie tylko nad religijnością młodzieży, ale też nad przemianami chrześcijańskiej religijności jako takiej. Zaproponowana filozoficzna interpretacja religijności i jej przemian w perspektywie wcześniej omówionych zjawisk społecznych, może stać się argumentem na rzecz tezy o niezmiennej „żywotności religii”

Początkowa osobliwość jako stworzenie świata. Niebezpieczeństwo powrotu do argumentu "God of the gaps"

n/

Początkowa osobliwość jako stworzenie świata. Niebezpieczeństwo powrotu do argumentu „God of the gaps”

The man desires to understand the surrounding world. One of the crucial question asked by mankind concerns the beginning of the universe. In this article have been shown the consequences of meeting Christian doctrine which is about creating the world with the idea of contemporary physics which explains space revolution as the beginning of the world. The Christian metaphysics provides satisfactory answers for two essential questions: about the beginning of the world and about the source of order and harmony inside the world. As far as the first issue is concerned, we can say both about the time of the creating the world and about perennial existence of the world. In the second issue the rationality of God the Creator justifies the rationality of creating the world. So this Christian doctrine of the creating the world faces with mathematical and empirical method of study the world, which this method tries to describe the examined episode of the world using suitable mathematical structures. The problem of initial singularity that appeared at the beginning of the 20th century in cosmology it became the source of lively discussion among scientists and philosophers and theologians. The question how can we link cosmological data with the theological concept of creation was the crucial background in this discussion. Another word, the debate began with the question whether the initial singularity prove the creation of the world and existing God as well or on the contrary, it may constitutes argument for His non-existence. This way of thinking caused to back to English scientists (called themselves “natural philosophers” or “virtuosi”) arguments from the 17th century. They desired to prove that God exists according to the lack of human’s nature knowledge, that was later called „God of the gaps”. As has been shown the issue of initial singularity is as area of unfinished research. The problem of initial singularity is neutral with regard to the doctrine of creation the world because singularity is a factor of some mathematics structure, where solutions of equations that describe cosmological model lose meaning. In connection with that we can claim that identification initial singularity with theological concept of creating the world became like kind of material used for building the argument: „God of the gaps” that according to theologians and scientists it is judged negative.Człowiek pragnie zrozumieć otaczający go świat. Jedno z najistotniejszych pytań, jakie stawia sobie ludzkość, dotyczy początku istnienia wszechświata. W niniejszym artykule zostały ukazane konsekwencje wynikające ze spotkania doktryny chrześcijańskiej, dotyczącej stworzenia z tym, co współczesna fizyka mówi o początku kosmicznej ewolucji. Chrześcijańska metafizyka stworzenia dostarcza zadowalającej odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania – o początek wszechświata i źródło panującego w nim ładu. Co do pierwszej kwestii można mówić zarówno o czasowym początku istnienia świata, jak i jego odwiecznym istnieniu. W drugim przypadku racjonalność Boga Stwórcy jest uzasadnieniem racjonalności stworzenia. Tak rozumiana chrześcijańska doktryna stworzenia spotyka się z matematyczno-empiryczną metodą badania świata, która próbuje opisać badany przez siebie fragment świata za pomocą odpowiednich struktur matematycznych. Problem początkowej osobliwości, który pojawił się na początku XX w. w kosmologii, stał się źródłem ożywionej dyskusji pomiędzy naukowcami, filozofami i teologami. Zasadniczym tłem dla tej dyskusji było pytanie: w jakim stopniu można wiązać dane kosmologiczne z teologiczną koncepcją stworzenia. Innymi słowy, rozpoczęła się debata nad tym, czy początkowa osobliwość dowodzi stworzenia świata, a tym samym istnienia Boga, czy wręcz przeciwnie – stanowi argument za Jego nieistnieniem. Ten sposób myślenia stał się powrotem do XVII-wiecznej argumentacji angielskich fizykoteologów, którzy pragnęli dowieść istnienia Boga na podstawie braków w ludzkiej wiedzy przyrodniczej, co zostało później nazwane argumentem „God of the gaps”. Jak zostało to przedstawione, zagadnienie początkowej osobliwości jest „obszarem” niezakończonych eksploracji naukowych. Problem początkowej osobliwości ze swojej istoty jest neutralny wobec doktryny stworzenia świata, gdyż osobliwość jest elementem pewnej struktury matematycznej, gdzie rozwiązania równań opisujących kosmologiczny model tracą sens. W związku z tym można powiedzieć, że utożsamienie początkowej osobliwości z teologiczną koncepcją stworzenia stało się „tworzywem” dla budowania argumentu „God of the gaps”, który zarówno z teologicznego, jak i naukowego punktu widzenia jest oceniany negatywnie

In search of the person. Towards a real revolution

The discussion about a difference between brain and soul or mind is now at the center of the anthropological debate. It seems that the pioneers in this current polemic have a reductionistic view of human nature, inherited from the Cartesian solution to mind-body problem and the modern materialistic explanation of reality. This view – dualistic or monistic – about the opposition between material and immaterial structure of the person, claims that as a consequence of scientific progress, the human brain in the future could be completely explained in naturalistic terms. On the other hand, according to the new results of scientific research, this situation reveals the possibility to develop a new, more adequate paradigm of man as an incarnated person. This change was called by many researchers “the passage from the mind-body problem to the person-body problem”. It seems that the Aristotelian-Thomistic approach is the most suitable to describe this “paradigm shift”. Aristotelian-Thomistic philosophy undoubtedly encourages lively dialogue between philosophy and contemporary sciences through its dual ontology. Thus, it can give suitable answers for questions about the nature of human reason (intentionality); unity of composition of the human brain and the role of causality in natural processes

Dyskusja nad argumentem „God of the gaps”

Historia spotkania teologii chrześcijańskiej, a zwłaszcza teologii Kościoła Zachodniego z ogólnie pojętymi naukami przyrodniczymi jest zapisem wielowiekowej, bogatej w wydarzenia dyskusji. Jedną z jej konsekwencji było ukazanie się na styku teologii i nauk przyrodniczych problemu określanego mianem argumentu „God of the gaps” (dosłownie tłumacząc „Bóg od dziur”; inne określenia: Bóg zapchajdziura, Bóg od białych plam). Do jego istoty należy używanie Boga jako hipotezy wyjaśniającej przebieg zjawisk przyrodniczych na płaszczyźnie przyczynowości sprawczej. Taki sposób argumentacji za istnieniem i działaniem Boga jest zarówno szansą, jak i, co ukazuje historia, wielkim zagrożeniem dla naukowego statusu teologii. Niniejszy artykuł będzie próbą usystematyzowania omawianej problematyki i ukazania jej aktualnego stanu. Złożoność i zmienność historycznego oddziaływania teologii i nauk przyrodniczych jest powodem ograniczenia refleksji do najważniejszych a zarazem „modelowych” momentów spotkania omawianych dyscyplin, które zaowocowało pojawieniem się argumentu „God of the gaps”. Zalążków tego typu myślenia można dopatrywać się w naukowej refleksji starożytnych filozofów jońskich, a właściwego rozwoju w tzw. XVII-wiecznej fizykoteologii. Szczególne zainteresowanie autora kieruje się w stronę współczesnych ujęć tego argumentu. Ponadto dokonano dwóch dodatkowych ograniczeń przedmiotu refleksji. Z jednej strony autor ograniczył się do omówienia wybranych, reprezentatywnych teorii przyrodniczych z zakresu nauk fizykalnych. Z drugiej strony obszar teologicznej refleksji został ograniczony do teologii katolickiej.The encounter of Christian theology, particularly the western theology, with natural science constitutes a record of centuries-old discussion. One of the consequences was to show a problem known as ‘God of the gaps’. This argument uses God as hypothesis explaining the course of natural phenomena on causation surface. Such way of argumentation opts for existing and God’s acting. It is both the chance and what history shows an enormous threat for the theology status. This article is an attempt to systematize the discussed issue and demonstrate the current situation. The complexity and historical variation of the interaction between theology and natural sciences are the reason for the reflection which is limited to the most important and ‘model’ encounters between these two disciplines. The beginnings of this way of thinking can be noticed in the scientific reflection of the ancient Ionic philosophers and of the appropriate development in so called XVII century physiotheology. The author is especially interested in the contemporary presentations of this argument

Ragionevolezza della fede. Rapporto tra fede e ragione in Tommaso d’Aquino

La razionalità della fede cristiana è una tematica discussa per secoli. Il rapporto tra fede e ragione è una realtà intrinseca del sapere cristiano. Ma, d’altra parte, dall’inizio il cristianesimo è stato una forma di religione basata sull’assenso di fede e non su una giustificazione umana. Qui nasce il cuore del problema nel rapporto tra fede cristiana e ragione, perché l’oggetto della fede non è evidente. Invece, in termini generali la conoscenza razionale si basa sull’evidenza e i principi della logica. Ma l’atto di fede, come dimostra San Tommaso, è qualcosa di più rispetto alla razionalità: “atto dell’intelletto dà l’assenso alla verità divina sotto la spinta della volontà mossa da Dio per grazia”. S’intende dimostrare, sulla base del pensiero di San Tommaso, che la sua posizione possa considerarsi come un tentativo di realizzare un equilibrio riguardando il rapporto tra fede e ragione. Da una parte la fede non cade nell’irrazionalità del fideismo. D’altro canto, la fede nella concezione tommasiana non è stata ridotta a una forma di razionalismo. Un tentativo di rileggere il pensiero tommasiano può essere molto fecondo per promuovere un dialogo fra fede e ragione.The rationality of the Christian faith has been an issue debated for centuries. The relationship between faith and reason is an intrinsic reality of Christian thought. But on the other hand from the beginning the Christianity it was a form of religion based on the assent of faith and not on a human justification. Here comes the heart of the problem in the relationship between Christian faith and reason, because the object of faith is not obvious. Instead, in general terms the rational knowledge is based on evidence and the principles of logic. But the act of faith, as evidenced by St. Thomas, is something more than the simple rationality: “act of the intellect gives assent to the divine truth under the influence of the will moved by God’s grace”. It is intended to demonstrate, on the basis of the thought of St. Thomas, that his position clearly can be considered as an attempt to achieve a balance covering the relationship between faith and reason. On the one hand, faith does not fall into irrationality of fideism. On the other hand, the faith in the thomistic conception has not been reduced to a form of rationalism. An attempt to read again the thomistic thought can be very fruitful to promote a dialogue between faith and reason