Mermaids and Amazons in Polish Culture. White Marriage and The Lure as Contemporary References to Medieval Era Imaginaria

The text uses Tadeusz Różewicz’s drama Białe małżeństwo (White Marriage) and two films – the film adaptation of this drama by Magdalena Łazarkiewicz, 1992 and Córki dancing (The Lure) by Agnieszka Smoczyńska, 2015 – as examples, along with several references to Polish contemporary literature written by women – to show the ways in which contemporary Polish culture is interested in the mythological creatures of mermaids/sirens. It posits the thesis that as a result of associations dating back to Polish medieval historiography relating to the legendary first Polish queen Wanda, on the one hand with Amazons and on the other with Mermaids (this association persisted in Sarmatian literature and took on various forms in Romanticism), today’s references to the mermaid bring to mind the Amazon warriors of legend. This association is particularly powerful, considering that the Polish capital Warsaw has taken the iconic image of an armed siren as its coat of arms. This mermaid/Amazon, as seen in the Warsaw coat of arms, used as part of the iconography referenced by the recent Black Protests (in the autumn of 2017 women in Poland organised mass protests against government moves to amend abortion legislation – as part of the protest mermaid sculptures around Warsaw had black sashes attached with the words “You are not alone”), evokes meanings rooted in Polish culture. On the one hand, these involve Amazons seen as courageous and autonomous original residents of Polish lands, and on the other the community of women injured by the patriarchy – women who committed suicide by drowning (sirens from Polish mythology)

The reception of George Sand’s “Lucrezia Floriani” – reflections on the Polish edition of the novel

Artykuł omawia posłowie do polskiego wydania Lukrecji Floriani (2009) – powieści George Sand z 1846 roku, opartej na motywach autobiograficznych (związku pisarki z Fryderykiem Chopinem). Książka ta spotykała się na ogół z bardzo nieżyczliwą oceną kolejnych biografów Chopina, do uznania jej za karykaturę i paszkwil włącznie. Artykuł ukazuje, że autor posłowia, Mieczysław Tomaszewski, także wpisuje się w mizoginiczną tradycję recepcji powieści, odmawiając pośrednio pisarce prawa do własnego punktu widzenia, a także sugerując, że poza ewentualnym znaczeniem dla biografistyki powieść pozbawiona jest wszelkich wartości literackich. Autorka zestawia wywód Tomaszewskiego z najnowszymi odczytaniami powieści przez krytykę feministyczną, kładącymi nacisk na niezwykłość jej wyemancypowanej bohaterki na tle dziewiętnastowiecznych wzorców kobiecości.The article discusses the afterword to the Polish edition of “Lucrezia Floriani” (2009) – George Sand’s 1846 novel, based on autobiographical motifs (the author’s relationship with Frederic Chopin), which was usually seen in a very unfavorable way by Chopin’s successive biographers, up to considering the novel an example of caricature and libel. The article shows that Mieczysław Tomaszewski, author of the afterword, joins this misogynous tradition of the novel’s reception as well, through denial of the writer’s right to her own view and suggestions that apart from its biographical meaning, the novel is devoid of any literary value. The article compares Tomaszewski’s afterword to the newest interpretations which emphasise the uncommonness of the novel’s in feminist criticism emancipated protagonist when juxtaposed with 19th-century models of femininity

Kieszonkowy atlas kobiet, Dzidzia, Cwaniary: Sylwia Chutnik’s Representations of War and Gender

The article describes the motif of women and war in three novels by Sylwia Chutnik (born 1979): Kieszonkowy atlas kobiet (Pocket Atlas of Women) 2008, Dzidzia (Diddums) 2009 and Cwaniary (The Hustlers) 2012. Drawing from the context of modern Western studies, reflections on these works concern the relationship between gender and war, assuming that it grants an active and heroic role to men while putting women in the role of civilian victims, and in doing so, it consolidates the traditional social hierarchy. Even though the history of war contradicts such stereotypes and abounds in evidence of women’s courage, both as civilians and soldiers, the society – according to scholars – seems to reproduce wartime division of gender roles as justification for the cultural hierarchy of gender. This pushes women’s experience and memory of war to the margins of collective memory. Sylwia Chutnik portraits the women who participated in the Warsaw Uprising and depicts their lives after the war, rediscovering the (in)ability to build a women’s tradition of combat and to pass their wartime stories to daughters and granddaughters. She also shows the forgotten women’s memory of the Uprising: the terrible suffering of civilians, who often rebelled against military decisions. In her understanding, this memory forms an undertone in Polish culture, and has only recently been acknowledged by the so-called oral [email protected] Nadana-Sokołowska, historyk literatury, krytyk literacki, wykładowca. Uzyskała tytuł doktora w 2008 roku. Od 2012 roku członkini interdyscyplinarnego zespołu Archiwum Kobiet przy Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, od 2015 roku adiunkt w IBL PAN. Autorka książki Problem religii w polskich dziennikach intymnych: Stanisław Brzozowski, Karol Ludwik Koniński, Henryk Elzenberg (Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2012) oraz artykułów z zakresu historii literatury i krytyki literackiej. Interesuje się intymistyką, krytyką feministyczną i filozofią religii.Instytut Badań Literackich PANAleksijewicz Swietłana, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, przeł. J. Czech, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015.Bourke Joanna, Dismembering the Male.Men’s Bodies, Britain and the GreatWar, Chicago: University of Chicago Press, 1996.Burke Joanna, An intimate History of Killing. Face-to-Face Killing in twentieth-century Warfare, New York: Basic Books, 1999.Chutnik Sylwia, Dzidzia, Warszawa: Świat Książki, 2009.Chutnik Sylwia, Kieszonkowy atlas kobiet, Kraków: Korporacja Ha!art, 2008.Chutnik Sylwia, Cwaniary, Warszawa: Świat Książki, 2013.Crossing the Border. Voices of Refugee and Exiled Women, ed. J. Langer, Nottinhgam: Five Leaves Publications, 2002.Davis Belinda J., Home Fires Burning. Food, Politics and Everyday Life in World War I Berlin, Chapel Hill and London: University of North Carolina Press, 2000.Ehrenreich Barbara, Rytuały krwi. Namiętność do wojny. Geneza i historia, przeł. P. Kołyszko, Warszawa: Jacek Santorski & Ska, 2001.Gender and War in Twentieth-Century Eastern Europe, eds. N.M. Wingfield, M. Bucur, Bloomington: Indiana University Press, 2006.Goldstain Joshua S., War and Gender. How Gender Shapes the War System and Vice Versa, Cambridge: Cambridge University Press, 2001.Grayzel Susan R., Woman’s Identities at War. Gender, Motherhood, and Politics in Britain and France during the First World War, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1999.Grzebalska Weronika, Płeć powstania warszawskiego, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2013.Healy Maureen, Vienna and the Fall of Habsburg Empire. Total War and Everyday Life in World War I, Cambridge: Cambridge University Press, 2004.Home/Front. The Military, War and Gender in Twentieth-Century Germany, ed. Karen Hagemann, Stefanie Sch¨uler-Springorum, Oxford and New York: Berg, 2000.Iwasiów Inga, Centralna płeć cywila, w: Wojna – doświadczenie i zapis: nowe źródła, problemy, metody badawcze, red. S. Buryła, P. Rodak, Kraków: Universitas, 2006, s. 399–417.Kusiak-Brownstein Alicja, Płeć kulturowa, „doświadczenie” i wojna – kilka metodologicznych uwag o wykorzystaniu relacji wspomnieniowych, w: Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005, s. 409–420.Sierakowska Katarzyna, Śmierć, wygnanie, głód w dokumentach osobistych. Ziemie polskie w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, Warszawa: Instytut Historii PAN, 2015.Tec Nechama, Resilience and Courage. Men. Women and the Holocaust, New Haven CT: Yale University Press, 2003.Ubertowska Aleksandra, Archeologie pamięci. Współczesne kobiece narracje o wojnie, w: Wojna i postpamięć, red. Z. Majchrowski, W. Owczarski, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2011, s. 187–198.Watson Alexander, Enduring the Great War. Combat, Morale and Collapse in the German and British Armies, 1914–1918, New York: Cambridge University Press, 2008.Watson Alexander, Ring of Steel. Germany and Austria-Hungary in World War I, New York: Basic Books, 2014.Watson Janet S.K., Fighting Different Wars. Experience, Memory, and the First World War in Britain, Cambridge: Cambridge University Press, 2004.Women and Men at War. A Gender perspective on World War II and its Aftermath in Central and Eastern Europe, ed. M. R¨oger, Osnabr ¨uck: Ruth Leiserowitz, fibre Verlag, 2012.Women and the Holocaust, eds. D. Ofer, L. Weitzmann, New Haven CT: Yale University Press, 1988.10597

The imaginary community: writers from Central Europe in the face of literary, social and political problems between 1914 and 1945

Tytuł tomu redaktorki zapożyczyły od inicjatorów konferencji, która odbyła się w Warszawie 21 i 22 kwietnia 2016 roku. A zarówno konferencja, jak i książka stanowią część składową projektu badawczego Polska i ukraińska proza kobieca - perspektywa modernizmu (środkowo)europejskiego, zrealizowanego w Instytucie Badań Literackich PAN z udziałem międzynarodowej grupy historyków literatury i tłumaczy […] Redaktorki i współautorki przyjęły, że czas od początku pierwszej wojny światowej po koniec drugiej stanowi odrębną epokę w dziejach Europy, naznaczoną narastającą falą autorytaryzmów, zmaganiami militarnymi, zmianami politycznymi i społecznymi, które między innymi wiązały się z nowym statusem kobiet, ich samodzielnością, aktywnością zawodową i stricte artystyczna, a przede wszystkim z tragedią wojen, przesiedleń i okupacji. W dwudziestoleciu międzywojennym idee modernistyczne, wcześniej elitarne i podejmowane głównie w środowiskach artystycznych, weszły w fazę działań społecznych, związanych z nowoczesnością, zmianami technologicznymi, demokratyzacją życia społecznego. Choć - rzecz jasna - procesy te realizowały się różnie w różnych krajach, a w wielu miejscach nie realizowały się wcale. Tym bardziej warto przyjrzeć się porównawczo literackim reprezentacjom sytuacji kobiet, biorąc pod uwagę nie jeden lub dwa kraje, ale cały region nazywany Europą Środkową