Ustalanie właściwości sądów polskich (nieniemieckich) w sprawach karnych przez prokuraturę niemiecką w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945

The article discusses the issue of determining jurisdiction by the German prosecutor's office in criminal cases in the General Government concerning the Polish (non-German) judiciary. The study uses the legal-history methodology. The author indicated and analyzed the legal basis for the subject matter. The procedure for determining jurisdiction has been reconstructed, from preparatory proceedings to the possibility of changing final judgments. In addition, criteria were indicated that determined the selection of a specific type of court to consider a case. The article also analyzes the practice of the German prosecutor's office in this regard. The research was based on the analysis of the preserved files of proceedings of German courts, special courts, and Polish (non-German) courts, which met the criteria of the adopted methodology. The thesis of the work assumes that the German prosecutor's office transferred to special courts, apart from those cases that belonged to their jurisdiction under the provisions of the regulations in force in the General Government, also those that concerned acts and perpetrators requiring severe punishment, under the Nazi views on criminal law.Artykuł porusza problematykę ustalania przez prokuraturę niemiecką właściwości sądowej w sprawach karnych w Generalnym Gubernatorstwie, w odniesieniu do sądownictwa polskiego (nieniemieckiego). W opracowaniu wykorzystano metodologię nauk historyczno-prawnych. Autor wskazał i przenalizował podstawy prawne dotyczące przedmiotowej problematyki. Odtworzona została procedura ustalania właściwości od postępowania przygotowawczego do możliwości wzruszenia prawomocnych wyroków. Dodatkowo wskazane zostały kryteria, które decydowały o wyborze konkretnego rodzaju sądu do rozpatrzenia danej sprawy. W artykule poddano także analizie praktykę prokuratury niemieckiej w tym zakresie. Badania zostały oparte na analizie zachowanych akt postępowań sądów niemieckich, sądów specjalnych oraz sądów polskich (nieniemieckich), które spełniały kryteria przyjętej metodyki. Teza pracy zakłada, że prokuratura niemiecka przekazywała do sądów specjalnych, oprócz tych spraw, które należały do ich właściwości na podstawie przepisów rozporządzeń obowiązujących w GG, także te, które w myśl nazistowskich poglądów na prawo karne dotyczyły czynów i sprawców wymagających surowego ukarania

Koncepcja sądownictwa karnego w planowanej polskiej strefie okupacyjnej Niemiec w pracach Ministerstwa Odbudowy Administracji Publicznej w R ządzie RP na uchodźstwie 1943-1944

Artykuł przedstawia prace nad koncepcją sądownictwa karnego w planowanej polskiej strefie okupacyjnej Niemiec, prowadzone przez Ministerstwo Odbudowy Administracji Publicznej w Rządzie RP na uchodźstwie. Autor skupia się na tezach głównych i szczegółowych powstałej koncepcji sądownictwa, dokonuje także krótkiej charakterystyki Ministerstwa Odbudowy Administracji Publicznej. U podstaw tworzonego projektu leżały założenia dostosowania się do systemu okupacji stosowanego przez wojska amerykańsko- -brytyjskie, uważano bowiem, że sądownictwo w całej alianckiej strefie będzie miało jednolity charakter, a za cel m inimum uznawano obsadzenie stanowisk sędziowskich polskim personelem. W prowadzonych pracach koncentrowano się na terenach od przedwojennej granicy polsko-niemieckiej do linii Odry i Nysy Łużyckiej oraz na Prusach Wschodnich i był to najważniejszy obszar zainteresowania polskiego rządu na uchodźstwie.The article presents the works on the conception of criminal judiciary in the planned Polish occupation zone of Germany, conducted by the Ministry of R econstruction of the Public Administration in the Government of the Republic of Poland in exile. The author focuses on the main and specific theses of the created conception of the judiciary. The article also contains a b rief characterization of the Ministry of Reconstruction of the Public Administration. The main assumption of the project was to adapt the judiciary to the occupation system used by the US-British troops, it was believed that the judiciary in the entire Allied zone would have a unitary character, and the minimum goal for the Polish government in exile was to fill the judges’ offices with Polish personnel. The conception focused on the areas from the Polish-German pre-war border to the Odra and Nysa Łużycka lines as well as on East Prussia and this was the most important area of interest of the Polish government in exile

FUNKCJONOWANIE OBOZU W ZWIERZYŃCU ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM OKRESU OD STYCZNIA DO SIERPNIA 1943 ROKU

The paper presents functioning of the camp in Zwierzyniec during the Second World War. It focuses on the period from January to August 1943 when the displacement of Zamojszczyzna population took place. The article depicts main assumptions and results of Generalplan Ost and Wherwolf I action, and the role that the transit camp in Zwierzyniec played in those actions. The author shows the camp organisation during the displacements, living conditions of the prisoners and the camp garrison as well as efforts of Polski Komitet Opiekuńczy, especially those made by Jan Zamoyski, to rescue the youngest children. Statistics included in the paper attempt to show the realistic number of people gathered in the camp and the number of possible deaths during the specified period of time.Artykuł nie zawiera abstraktu w języku polski

Legal theses in the field of penal law issued by Polish (non-German) courts of appeal in the General Government (1940–1943)

Celem artykułu jest analiza tez prawnych wydawanych przez sądy apelacyjne w obszarze prawa karnego. Tezy prawne były najważniejszymi wypowiedziami jurydycznymi sądów polskich (nieniemieckich) w Generalnym Gubernatorstwie. W artykule przedstawiono szczegółową statystykę dotyczącą omawianego zagadnienia. W rezultacie poszerzono wiedzę na temat stosowania prawa przez sądy polskie (nieniemieckie) w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim w odniesieniu do rodzajów spraw karnych rozpatrywanych przez te sądy oraz związanych z nimi problemów prawnych. W szerszym znaczeniu przeprowadzona analiza pozwoli odpowiedzieć na pytanie o rolę i aktywność sądownictwa polskiego (nieniemieckiego) i czy sądy te były wykorzystywane do prowadzenia nazistowskiej polityki w Generalnym Gubernatorstwie w sprawach karnych.The purpose of the article is to analyze the legal theses issued by courts of appeal in the field of penal law. The legal theses were the most important juridical statements of Polish (non-German) courts in the General Government. Detailed statistics concerning the issue under discussion are presented in the article. As a result, knowledge of the application of penal law by Polish (non-German) courts in the General Government is broadened, mainly in relation to the types of criminal cases that were heard by these courts and to the legal problems connected with them. In a broader context, this analysis will make it possible to answer the question concerning the role and activity of the Polish (non-German) courts in the General Government. Moreover, it will provide an answer whether these courts were used to implement Nazi policy in the General Government in criminal cases

Prawo sprawdzenia prawomocnych orzeczeń sądów polskich (nieniemieckich) w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej. Orzecznictwo Wyższego Sądu Niemieckiego w Radomiu

The purpose of the article is to characterize the course of review proceedings of the final judgments of the Polish (non-German) courts by the German Superior Court in Radom. The paper ascertains how the premise of “public interest,” which was necessary to initiate proceedings, was interpreted by the Department of Justice in the Governor’s Office of the Radom District. Moreover, the types of civil and criminal cases which were examined under this procedure are indicated. The purpose of this institution was to implement detailed judicial supervision of the Polish (non-German) judiciary. The right to review was available in relation to all the “rulings” of Polish (non-German) courts. Consequently, it was alsoapplicable to non-final decisions which did not conclude the proceedings in a given case. An analysis of the judicial decisions of the German Superior Court in Radom demonstrates that the delineated institution had the purpose of overturning and changing those judgmentswhich were incompatible with the German policy in the General Government. In the course of the proceedings which verified the judgments of Polish (non-German) courts, the German Superior Court in Radom did not have an autonomous and independent position in its adjudication. Instead, it adhered to the German policy in the General Government in order to realize the policy’s objectives.Celem artykułu jest scharakteryzowanie przebiegu postępowania o sprawdzenie prawomocnych orzeczeń sądów polskich (nieniemieckich) przed Wyższym Sądem Niemieckim w Radomiu. W artykule ustalono, jak interpretowana była przez Wydział Sprawiedliwości w Urzędzie Gubernatora Dystryktu Radomskiego przesłanka „interesu publicznego”, niezbędna do wszczęcia postępowania. Wskazane zostały także rodzaje spraw cywilnych i karnych rozpatrywanych w ramach tej procedury. Instytucja ta służyła realizacji szczegółowego nadzoru judykacyjnego nad sądownictwem polskim (nieniemieckim). Prawo sprawdzenia przysługiwało wobec wszystkich „rozstrzygnięć” sądu polskiego (nieniemieckiego), a więc także wobec postanowień (przedstanowczych) niekończących postępowania w sprawie. Analiza orzecznictwa Wyższego Sądu Niemieckiego w Radomiu wykazała, że omawiana instytucja służyła uchylaniu i zmianie tych wyroków, które były niezgodne z prowadzoną przez władze niemieckie polityką w Generalnym Gubernatorstwie. Wyższy Sąd Niemiecki w Radomiu w postępowaniach o sprawdzenie orzeczeń sadów polskich (nieniemieckich) nie miał autonomicznej, niezależnej pozycji w orzekaniu, lecz realizował cele polityki niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie

The image of the judiciary and attorneys in the General Government during World War II in works of Karol Pędowski

Karol Pędowski był adwokatem, który obok działalności zawodowej, społecznej i politycznej zajmował się także literaturą. W okresie II wojny światowej zdał oficjalny egzamin adwokacki oraz prowadził praktykę adwokacką, udzielając porad prawnych, przede wszystkim w ramach działalności Towarzystwa Opieki nad Więźniami „Patronat”. W jego publikacjach znaleźć można wiele wątków dotyczących warszawskiego sądownictwa i adwokatury w okresie okupacji niemieckiej. Tematyka ta w twórczości Karola Pędowskiego pojawia się w sposób bezpośredni, na pierwszym planie, albo pośrednio, jako tło do prowadzonej fabuły. Celem artykuły będzie przedstawienie obrazu sądownictwa i adwokatury w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej, jaki w swojej twórczości zawarł mecenas Karol Pędowski. Analizie poddano opublikowane przez niego artykuły, książki i opowiadania, w których znalazły się opisy i wspomnienia prawdziwych i fabularyzowanych wydarzeń z okresu II wojny światowej. W pracy przyjęto założenie, że nawet w odniesieniu do fabularyzowanych wydarzeń, autor przedstawił prawdziwe realia odnoszące się do przedmiotowej problematyki artykułu. Tekst, poświęcony kwestiom prawa i sądownictwa ukazanego w literaturze, pretenduje więc do opracowania z zakresu nurtu law and literature. Problematyka sądownictwa i adwokatury w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim w odniesieniu do sądownictwa polskiego (nieniemieckiego) nadal stanowi nieopracowany, i przez to nieznany, obszar badawczy. Ocena obrazu literackiego, jaki w swojej twórczości przedstawił Karol Pędowski, wskazuje, że ma on wiarygodny charakter, dzięki czemu uzupełnia znane fakty historyczne.Karol Pędowski was an attorney who, apart from his professional, social, and political activities, also published several historical works. During the Second World War, he passed the official attorney exam and worked as an attorney, especially in the charity organization that helped prisoners. His publications contain many themes about the Warsaw judiciary and attorneys during the German occupation. These themes are shown directly, as a main topic, and indirectly in the Karol Pedowski works. The purpose of the article will be to present the image of the judiciary and attorneys in the General Government during the Second World War, which Karol Pędowski made in his publications. To achieve this purpose articles, books, and stories that contained descriptions and memories of real and fictionalized events in the history of the judiciary and attorneys during World War II were analyzed. In the article assumption was made that even in fictionalized events the author shown real and truth background, important for the topic of the article. The article, devoted to the issues of law and judiciary presented in the literature, pretends to be a study in the field of "law and literature". The issues of the judiciary and advocacy in the General Government, primarily about the Polish (non-German) judiciary, are still an undeveloped and therefore unknown research area. The assessment of the image presented by Karol Pędowski in his work shows that it has a credible character, thanks to which it complements known historical [email protected] Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieBayer W., Samorząd adwokacki w dobie walki z okupacją hitlerowską: (przyczynki do dziejów adwokatury polskiej w okresie 1939–1945), „Palestra” 1968, t. 12, nr 11.Bąkowski A., Adwokata Karola Pędowskiego „Okupacyjne opowiadania prawdziwe”, „Palestra” 2011, nr 1-2.Bień A., Pierwszy sierpnia 1944 (fragment opracowania), [w:] Palestra literacka, red. J.I. Bielski, Warszawa 1984.Dreszer A., Szpalty pamięci: adwokat Karol Pędowski (1913–1994), „Palestra” 1994, t. 38, nr 11.Kamień J., Zajadło J., Zeidler K., Prolog, [w:] Prawo i literatura. Pareda, red. J. Kamień, J. Zajadło, K. Zeidler, Gdańsk 2019.Krzemiński K., Adwokatura polska w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945), „Palestra” 1976, t. 20, nr 2.Moszyński R., Dziennik 1939-1945. Wojna i okupacja w Lublinie w oczach dorosłych i dzieci, Lublin 2014.Pędowski K., „Patronat” – historia i program działania w przyszłości, „Palestra” 1982, t. 26, nr 8-9.Pędowski K., Adwokatura a tolerancja, „Palestra” 1982, t. 26, nr 8.Pędowski K., Egzamin adwokacki w okresie okupacji niemieckiej, „Palestra” 1993, t. 36, nr 5-6.Pędowski K., Jeszcze o „Patronacie”, „Palestra” 1972, t. 16, nr 9.Pędowski K., Jeszcze o wychowawczej roli wymiaru sprawiedliwości, „Palestra” 1988, t. 32, nr 8-9.Pędowski K., Na granicy dwóch światów, [w:] Palestra literacka, red. J. I. Bielski, Warszawa 1984.Pędowski K., Nieusuwalność sędziów i problemy z tym związane: (de lege ferenda), „Palestra” 1989, t. 33, nr 5-7.Pędowski K., Nowy „Patronat”, „Palestra” 1991, t. 35, nr 8-9.Pędowski K., O ochronie życia i skracaniu cierpienia, „Palestra” 1975, t. 19, nr 1.Pędowski K., O ratowaniu ludzi. Patronat, Żegota, Lekarze, Warszawa 1993.Pędowski K., Opowiadania okupacyjne prawdziwe, Łódź 1990.Pędowski K., Palestra staropolska, „Palestra” 1978, t. 22, nr 3.Pędowski K., Prawo w walce z bezprawiem, „Palestra” 1970, nr 9-10.Pędowski K., Problemy ordynacji wyborczej, „Palestra” 1991, t. 35, nr 3-4.Pędowski K., Refleksje na temat ustawy – prawo o adwokaturze, „Palestra” 1982, t. 26, nr 9-10.Pędowski K., Sądy dla nieletnich w II Rzeczypospolitej, „Palestra” 1991, t. 35, nr 10.Pędowski K., Strach i odwaga, Warszawa 1992.Pędowski K., Wspomnienie, „Gazeta Ludowa” 1947, nr 206.Redzik A., Kotliński T.J., Historia adwokatury, Warszawa 2014.Redzik A., Zapoznany wybitny kielczanin – adwokat Karol Pędowski (1911–1994) – w dwudziestolecie śmierci, „Palestra Świętokrzyska” 2014, nr 27-28.Sworzeń M., Sędziowie w podbitym kraju, „Zeszyty Historyczne” 1999, z. 128.Twardoch S., Królestwo, Kraków 2018.Wrzyszcz A., Okupacyjne sądownictwo niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945. Organizacja i funkcjonowanie, Lublin 2008.Wrzyszcz A., Uwagi o prawie łaski w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1945). Podstawy normatywne stosowania prawa łaski w GG, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2006, t. IX, cz. 2.19211914

„Unicestwienie pasożyta-państwa”. Historyczno-prawna analiza ustroju Komuny Paryskiej z 1871 r.

This article contains the analysis of the regime of The Paris Commune of 1871 that is divided in two parts. The first part deals with the regime of the Commune in stricte legal way. The second one is about the influence of the Commune in creating the concept of dictatorship of the proletariat. Regime of The Paris Commune was a very interesting example of rupture with the separation of powers. The main thesis of the paper is that the Marxists used only selected elements of the legacy of the Commune to justify their idea of totalitarian state known as a dictatorship of the proletariat. The Paris Commune was the fourth big French revolution (the last one of the 19th century) and had a positive impact on the later forms of the French state.W artykule nie zamieszczono polskiego abstrakt