Prilog kontrastivnoj analizi frazema sa zoonimskom sastavnicom u hrvatskome i češkome jeziku

U prilogu se s kontrastivnog aspekta analiziraju frazemi hrvatskoga i češkoga jezika kojima je sastavnica zoonim. Životinja je još od pradavnih vremena najbliži čovjekov suputnik. U svim se narodima životinjama pripisuju simbolična značenja i ljudske osobine i to najčešće one negativne što ćemo i pokušati dokazati ovim prilogom. Naime, ljudi su kroz povijest pripisivali životinjama određene stereotipe. Tako se pozitivno određuju domaće životinje i to one od kojih čovjek ima više koristi, za razliku od divljih prema kojima je puno kritičniji i skloniji negativnome određenju. S obzirom na to da zoonimska frazeologija obuhvaća širok dijapazon različitih značenja u ovome ćemo se prilogu baviti onim frazemima koji svojim značenjem ulaze u koncept ljudskih osobina, stanja, izgleda, načina kretanja te odnosa prema jelu i piću. Pri tome se objašnjava i simbolika pojedine životinje jer se time razumije i pozadinska slika pojedina frazema. Također u prilogu se provodi i kontrastivna analiza izdvojenih hrvatskih i čeških frazema s obzirom na navedene koncepte te se utvrđuju podudarnosti i razlike. Ključne riječi: frazem; zoonim; frazemska pozadinska slika; kontrastivna analiza; hrvatski jezik; češki jezikThe paper analyses phrasemes in the Croatian and Czech languages that contain zoonymic components from the contrastive point of view. Phrasemes containing a zoonymic component are probably the largest thematic group in Slavic phraseology, probably because of the fact that animals have always been man’s closest companions. Considering that zoonymic phraseology encompasses a broad range of different meanings, this paper will focus on those phrasemes whose meanings are connected to the concepts of human attributes, states, appearance and treatment of food and drink. At the same time, we explain the symbolism of each animal, since this enables us to understand the background of individual meanings of phrasemes. The paper also includes a contrastive analysis of selected Croatian and Czech phrasemes with an emphasis on the aforementioned concepts in which similarities and differences are determined

Biblical Onyms in Croatian

U ovome se radu analizira jedan poseban sloj unutar opsežne građe hrvatskih biblizama. Riječ je o biblijskim onimima koji predstavljaju leksičke posebnosti biblijskoga stila. Za potrebe rada odabran je dio biblijskih onima, i to onih koji su i sastavnicom frazema. Cilj je rada istražiti i analizirati ulogu i status koje biblijski onimi imaju u hrvatskome jeziku. Polazi se od pretpostavke da su biblijski onimi najvećim dijelom potvrđeni kao sastavnice frazema koje smatramo biblizmima. Stoga se takvim frazemima utvrđuje biblijsko podrijetlo te obrazlaže njihova pozadinska slika, motivacija i značenje. U radu se razmatra i status koji prikupljeni biblijski frazemi s biblijskim onimom kao sastavnicom imaju s obzirom na svoje biblijsko podrijetlo, pa je na temelju provedene etimološke analize utvrđeno da ti frazemi pripadaju neizravnim biblizmima. Propituje se i aktualnost biblizama s onimskom sastavnicom na temelju (ne)pronađenih primjera aktivne upotrebe, a dolazi se do zaključka da se jedan dio tih biblizama više aktivno ne upotrebljava. Osim toga, u radu se pokazuje da su pojedini biblijski onimi zahvaljujući procesima deonimizacije i apelativizacije dobili i status apelativa koje se također može smatrati posebnostima biblijskoga stila, odnosno biblizmima, a manji dio biblijskih onima ima i status termina.In this contribution only one particular layer of the extensive corpus of Croatian biblisms is analysed, i.e. the biblical onyms exhibiting the lexical peculiarities of the biblical style on the lexical level. A selection of biblical onyms was made for the purposes of this paper, encompassing those that are also constituent parts of phrasemes. The aim of the paper is to examine and analyse the function and status of biblical onyms in Croatian. The initial assumption is that biblical onyms are largely attested as parts of phrasemes considered to be biblisms. The biblical origin of such phrasemes is therefore ascertained, and their background, motivation and meaning explained. The origin of collected biblical phrasemes with a biblical onym as a constituent part is also examined, and it is further established on the basis of the etymological analysis that these phrasemes are indirect biblisms. The currency of biblisms with an onym constituent is also examined by searching for examples of active use, which brings us to the conclusion that a number of these biblisms are no longer actively used. In addition, it is shown that some biblical onyms have through deonymisation and appelativisation gained the status of appellatives, which can also be considered features of biblical style, i.e. biblisms, whereas a small number of biblical onyms have become terms

LA MORTE NELLA FRASEOLOGIA CROATA

Nastanak je ovoga priloga motivirala činjenica da nema radova koji se odnose na konceptualnu analizu smrti u frazeologiji hrvatskoga jezika. U radu se analiziraju frazemi hrvatskoga jezika koji su svojim značenjem i/ili sastavnicama vezani za pojam smrti. Smrt je jedna od pojava koje se ljudi pomalo pribojavaju i ne vole o njoj govoriti ni razmišljati. Stoga u jeziku postoje mnogi izrazi kojima se na eufemiziran način govori o smrti, a jedni od takvih izraza su frazemi. Analizirani se frazemi u radu svrstavaju u dvije veće skupine, a to su: frazemi koji su svojim značenjem vezani za koncept smrti; frazemi koji sadrže sastavnice iz semantičkoga polja smrti, ali im značenje nije vezano za koncept smrti. Unutar prve skupine frazema razlikuju se: frazemi povezani sa značenjem biti blizu smrti; frazemi okupljeni oko koncepta način i razlog smrti; frazemi sa značenjem umrijeti, preminuti; frazemi značenjem povezani s trenucima i događajima nakon čije smrti. Svaka se od navedenih skupina dijeli na podskupine frazema s obzirom na specifičnost značenja ili sastavnice koje se javljaju. Frazemi čije su sastavnice iz semantičkoga polja smrti, ali im značenje nije vezano uz taj koncept dijele se u skupine s obzirom na to o kojoj je sastavnici riječ. Polazeći od pretpostavke da je shvaćanje smrti kao dijela života i svega vezano uz nju kulturološki i religijski uvjetovano pokušava se objasniti motiviranost značenja prikupljenih frazema kao i njihova pozadinska slika te povijesno podrijetlo. Daje se osvrt i na stilističko-ekspresivna i konotativna obilježja pojedinih frazema. Provedena analiza pokazala je da frazemi koji su svojim značenjem i/ili sastavnicama vezani za pojam smrti čine vrlo bogat dio frazeologije hrvatskoga jezika. Također je potvrđena pretpostavka da se o smrti najčešće govori eufemiziranim izrazima koji su posljedica kulturnih osobitosti pojedinoga naroda kao i religijskoga uvjerenja.Il presente contributo è stato motivato dall’innesistenza di studi che trattano l\u27analisi concettuale della morte nella fraseologia della lingua croata. Nel medesimo sono analizzati i modi di dire croati che con il loro signifiacto e/o le loro componenti sono legati al concetto di morte. La morte è un fenomeno di cui la gente ha un po\u27 paura e di cui non ama parlare o pensare. Per questo motivo, nella lingua esistono molte espressioni eufemistiche che si usano per parlare della morte alle quali appartengono anche i modi di dire. I modi di dire analizzati nel presente saggio si dividono in due grandi gruppi: i modi di dire con il significato legato al concetto di morte; i modi di dire le cui componenti appartengono al campo semantico della morte, ma il cui significato non è legato al concetto di morte. Nel primo gruppo si distinguono: i modi di dire legati al significato essere vicino alla morte; i modi di dire vicini al concetto il modo e la ragione della morte; i modi di dire con il significato morire, decedere; i modi di dire il cui significato è legato ai momenti e alle vicende dopo la morte di qualcuno. Ogni gruppo menzionato si divide in sottogruppi di modi di dire rispetto alla specificità del significato o del concetto presente. I modi di dire le cui componenti appartengono al campo semantico della morte, ma il cui significato non è legato a questo concetto, si dividono in gruppi secondo la componente di cui esso tratta. Partendo dal presupposto che comprendere la morte come parte integrale della vita e di tutto ciò che è legato ad essa sia causato dal contesto culturale e religioso si cerca di spiegare la motivazione del significato dei modi di dire raccolti come le loro immagini di sfondo e la loro origine storica. Inoltre, si prendono in considerazione anche i significati stilistico-espressivi e conotativi dei singoli modi di dire. La ricerca e l\u27analisi dimostrano che i modi di dire con il loro significato e/o le loro componenti legati al concetto di morte hanno una parte molto rilevante nella fraseologia croata. È stata affermata l\u27ipotesi che della morte si parla più spesso usando espressioni eufemistiche che sono conseguenze culturali del singolo popolo e delle credenze religiose

FILOLOŠKI POGLED NA REKLAME

Prikazuje se knjiga Jezik reklama dviju hrvatskih kroatistica – Diane Stolac i Anastazije Vlastelić, zahvaljujući kojoj je hrvatska jezikoslovna literatura dobila prvu knjigu u cijelosti posvećenu jezičnoj sastavnici reklama. Knjiga je rezultat višegodišnjega istraživanja jezika reklam