My parents were killed in Sobibor, but it feels as if I was there: Imagination in my Interviews

During the Demjanjuk trial in Munich (2009–2011), I had the unexpected privilege to interview the Nebenkläger (co-plaintiffs) who testified in court about Sobibor. They related extremely sad stories about losing fathers, mothers, spouses and close family. In this article, I attempt to analyse their extreme loneliness and I wonder how to interpret their fragmented language of trauma. What kind of knowledge did they commit, and in what way are their stories different from the stories told by survivors

My parents were killed in Sobibor, but it feels as if I was there: Imagination in my Interviews

During the Demjanjuk trial in Munich (2009–2011), I had the unexpected privilege to interview the Nebenkläger (co-plaintiffs) who testified in court about Sobibor. They related extremely sad stories about losing fathers, mothers, spouses and close family. In this article, I attempt to analyse their extreme loneliness and I wonder how to interpret their fragmented language of trauma. What kind of knowledge did they commit, and in what way are their stories different from the stories told by survivors

La memoria colectiva y el papel de los relatos que las madres cuentan a sus hijas: revisión de la historia europea de postguerra

This study shows how feminism was introduced in fields left unexplored until now: thecombination of oral history and the theory of the role of the collective conscience, given thatwomen's memories are different than those of men. The author looks at the way in which storiestold by women to other women can contribute new ideas to the body of knowledge of postwarEuropean history by questioning the significance of identification and subjectivity as part of theresearch surrounding those events considered to be of historic importance.Este trabajo nos muestra cómo el feminismo se introduce en campos hasta ahora inexplorados:la combinación entre historia oral y teoría sobre el papel de la conciencia colectiva, dando porsupuesto que los recuerdos de las mujeres son diferentes de los de los varones. Examina cómolos relatos que las mujeres se cuentan entre sí pueden aportar nuevas ideas al conocimiento dela historia europea de postguerra al indagar en los significados que se asignan a lo que seconsideran acontecimientos, las identificaciones y la subjetividad como parte de la investigaciónhistórica

Introduction

Understanding Europe's past became an urgent matter with the events of August 1991 in Moscow, in the former Soviet Union. Th e invasion of Moscow's streets by Russian people rejecting an attempted coup d'état was the culmination of a process that had been initiated years before and raised crucial questions: To what extent can these events be considered the end of an era stretching from World War I to the 1980s, when Europe experienced many forms of dictatorship? To what extent can the various forms of dictatorship Europe experienced in the twentieth century be grouped together? Can any sort of affi nity be established between them

Project 'Late gevolgen van Sobibor'

Paul Hellmann is op 6 maart 1935 geboren in Rotterdam. Pauls vader is een groot dierenliefhebber en gedrieën woont het gezin in een huis met veel huisdieren. De moeder van Paul is half Joods; ze heeft een Russisch Joodse vader en een Groningse moeder. Zijn Joodse vader heeft twee Oostenrijks Joodse ouders, hij is in Oostenrijk opgegroeid en op latere leeftijd naar Nederland gekomen. In de oorlog duiken de gezinsleden apart van elkaar onder. Zijn moeder duikt onder in Bilthoven en Amsterdam, wordt opgepakt en naar Auschwitz gedeporteerd. Paul zit ondergedoken op de Veluwe, in Ede. Zijn vader duikt niet ver bij hem vandaan onder in Lunteren. Pauls vader wordt door verraad opgepakt en als strafgeval via Westerbork naar Sobibor gedeporteerd, waar hij is vermoord. Paul en zijn moeder overleven de oorlog. De dag voordat het interview plaatsvindt, heeft hij in het Nationaal Archief in Den Haag ontdekt wie zijn vader in 1943 heeft verraden. Het interview staat in het teken van deze bijzondere vondst. Gedurende het voorjaar van 2011 komt Paul Hellmann meer te weten over de verrader van zijn vader en de omstandigheden waaronder zijn vader is verraden; hij schrijft er het boek ‘Klein kwaad’ over. Eerder schreef hij ‘Mijn grote verwachtingen’. Paul Hellmann is getrouwd en heeft twee kinderen. In zijn werkzame leven was hij journalist. This interview is only available in Dutch

Project 'Late gevolgen van Sobibor'

Nathan (Nikki) Hakker overleeft de oorlog doordat zijn moeder hem in de trein naar Westerbork afstaat aan een gezin dat in het bezit is van papieren om uitgewisseld te worden met gevangenen uit Israël. Nathans moeder is kort na aankomst in Westerbork verder gedeporteerd en op 1 juli 1943 vergast in Sobibor. Zijn vader is eerder al in Mauthausen omgekomen. Nathan komt met de familie waaraan hij is overhandigd, terecht in Bergen-Belsen van waaruit hij aan het eind van de oorlog wordt doorgestuurd naar Tröbitz. Na de oorlog verblijft hij tot zijn twaalfde bij een Joodse tante die getekend uit Auschwitz is gekomen. Hij heeft een nare jeugd die wordt gekenmerkt door eenzaamheid en zich in de steek gelaten voelen. Vanaf zijn twaalfde komt hij terecht in doorgangshuizen, jongenshuizen en bij pleegouders. Zijn jeugdervaringen hebben grote invloed op zijn latere leven. Nathan Hakker is getrouwd en heeft drie kinderen. This interview is only available in Dutch

Project 'Late gevolgen van Sobibor'

Leida (Aleida) Keesing (geboren Van Tijn) groeit als nakomertje op in een orthodox-joods gezin. Leida vertelt dat ze erg verwend werd. Op haar twaalfde jaar komt zij naast de familie Keesing te wonen. Leida spreekt met grote waardering en liefde over alle leden van het gezin. Op haar zestiende verlooft ze zich met de zoon, Guus. Vader Keesing voorziet al vanaf 1933 dat het mis zal gaan. Hij probeert zijn familie en vrienden over te halen te emigreren. Zelf vertrekt hij met zijn echtgenote in 1939. Vanuit Amerika weet hij zijn dochter en zoon over te halen over te komen. Leida en Guus werken gedurende de oorlogstijd in Amerika heel hard. Ze hopen genoeg geld te verdienen om Leida’s familie over te laten komen. Leida denkt heel lang dat haar ouders in Bergen-Belsen zijn omgekomen. Pas in de zestiger jaren zoekt een kennis bij het Rode Kruis uit hoe het zit. Eigenlijk wist ze weinig van de vernietigingskampen en liefst had ze het zo gehouden. Het gemis en het verdriet over wat haar familie is aangedaan, is heel groot. Liever praat zij over hoe goed en liefdevol het leven met haar gezin en schoonfamilie is geweest. This interview is only available in Dutch

Project 'Late gevolgen van Sobibor'

Rob Cohen is in Amsterdam opgegroeid als zoon van middenstanders. Hij herinnert zich een onbekommerde jeugd waarbij hij veel buiten speelt. Tijdens de Duitse bezetting heeft Rob Cohen twee maal kunnen ontkomen aan een razzia. De eerste keer is bij het leeghalen van de bontwerkplaats in 1942 waarbij hij zich weet te verstoppen onder een stel stofjassen. Drie maanden later wordt er midden in de nacht bij hem thuis aangebeld en kan hij ontsnappen via het dak. In de buurtwinkel van de ouders van Rob Cohen komen zowel Joodse als niet-Joodse klanten. Dankzij deze grote klantenkring is het vinden van een onderduikadres niet moeilijk. Toch meldt Rob zich na aandringen van zijn ouders vrijwillig bij de Hollandse Schouwburg waarna hij op transport wordt gesteld naar Kamp Vught. Hard werken en zware straffen zijn hier regel. Westerbork en Auschwitz volgen. Rob heeft veel gruwelen van dichtbij gezien: hij beseft al snel dat hij geen emotionele banden met kampgenoten moet aangaan. Hoe geïsoleerder, hoe minder kwetsbaar en hoe groter de kans de verschrikkingen te overleven, is zijn redenering. In januari 1945 wordt Cohen gedwongen mee te doen aan een dodenmars. De tocht gaat onder meer naar Gleiwitz en Dora, hij moet zelf lopen, maar wordt ook rondgereden in goederenwagons. In mei 1945 wordt hij door de Amerikanen bevrijd. Vier jaar later trouwt hij met Bep. Ze hebben een dochter en twee kleinkinderen. Robs ouders en zijn broer zijn vermoord in Sobibor. This interview is only available in Dutch