Od podręcznika drukowanego do elektronicznego. Koncepcja dydaktyczna szkolnego podręcznika historii w Polsce i próby jej modernizacji w drugiej połowie XX i na początku XXI wieku

For many years, a history handbook has been the most popular didactic object, during lessons and homework alike. Until recently, such handbooks have been in the form of traditional books, but the technological development and common digitization have lead to attempts to replace such books with computer software. The article presents various ideas of modernization of the didactic concept of a history handbook, proposed by the pedagogic and didactic-historic circles in the second half of 20th C. and the beginning of 21st C. (e.g. handbooks with audio / video carriers, audio-visual handbooks, educational sets). On the basis of abridged history of the handbook, from the end of 18th C. until today’s e-handbooks, the author analyses individual elements of the didactic concept of handbooks for teaching history, highlighting the symptoms of the most important changes with specific examples. The author concludes that it is the publishing market that forces, to the biggest extent, the changes in the didactic concept of a history handbook; hence, it is necessary to conduct scientific research on the efficiency of the proposed changes and consequently to determine what the real impact of the new elements of the handbook’s didactic history will be on better results of education

Region historyczny w historiografii, dydaktyce historii i edukacji szkolnej. Przegląd stanowisk i propozycji delimitacji

Historical regions in historiography, history didacticsand school-level education. Outline of positionsand delimitation proposals Summary The first discussions on the definition of a historical region date back to the beginningof the interwar period. It was when the regional movement and the scientificcircles noticed the need to additionally specify the basic category, so far usedfor regional research and across various forms of popularization of regional history. Some circles, at certain times, would understand the interest in historical regionsdifferently. Regionalists engaged in organizational activities and would pay less attentionto the issue of precise definition of borders and criteria for distinguishingregions. For historians researching regional history, the question of what historicalregions were was of primary importance, as was consequently the adoption oftolerably unambiguous rules for delimitation of such regions. A similar situationcould be observed across education circles – a teacher simply had to know what areaswere actually historical regions and what criteria had to be used to distinguishthem. Unfortunately, historians could not agree on the criteria for delimitation ofhistorical regions and there were numerous competing proposals for historical regionalization. This led to a degree of freedom in regional research and had impacton regional education. The fundamental point of reference for educational activitiesacross schools consisted mainly of ministerial guidelines and curricula that containedmore or less specific proposals of understanding the idea of a historical regionfor schooling purposes

Między szkołą, muzeum i archiwum. Dylematy współpracy i konkurencji w edukacji historycznej

Artykuł ukazuje rozwój edukacji historycznej prowadzonej w różnych  instytucjach w Polsce od okresu międzywojennego do współczesności.  Autorzy wskazali na korzyści i trudności wynikające z prowadzenia  lekcji historii w szkole i poza szkołą. Dyskusję na ten temat  prowadzili nie tylko dydaktycy historii, ale także edukatorzy z muzeów  i archiwów. W ostatnich latach wzbogaciła się oferta edukacyjna  placówek muzealnych i archiwalnych, a wraz z nią udoskonalono metody  pracy z uczniami. Bogata oferta tych placówek traktowana jest niekiedy  jako konkurencja dla edukacji szkolnej, a edukatorzy traktowani są  jako konkurenci wobec nauczycieli w szkole. Autorzy wskazują na  korzyści, jakie wynikają ze współpracy nauczycieli i edukatorów innych placówek edukacyjnych. Wskazują na wspólne projekty i programy.  Obecnie muzeum i archiwum nie powinno być traktowane jako machina do  przekazu gotowej wiedzy, ale powinno  być traktowane jako miejsce  komunikowania się z przeszłością, miejsce samodzielnego przeżywania, tworzenia, konstruowania wiedzy. Takie nowe podejście metodologiczne  pozwala na współpracę szkoły z muzeum i archiwum oraz na tworzenie  wspólnych projektów edukacyjnych.An article presents development of historical education led in different institutions in Poland between inter-war period and modern times. The authors pointed benefits and difficulties deriving from leading history lessons at school and beyond. Discussion on this topic was led by history’s didacticians, museum and archive educators. In recent years the educational offer of museums and archives has enriched, as well as methods of students’ teaching. Wide offer of these institutions is treated sometimes as competition for school education, and educators are treated as competitors for school teachers. Authors point benefits resulting from cooperation between teachers and other educational institutions’ educators. They point common projects and programs. Currently museum and archive should not be treated as machines passing ready knowledge, but they should be treated as a point of contact between the present and the past, as a place of independent experience, creation and knowledge construction. This new methodological attitude enables cooperation between school, museum and archive, and creation of common educational projects

Dzieje Wielkopolski jako autorski wątek tematyczny w ramach przedmiotu „Historia i społeczeństwo. Dziedzictwo epok”

Artykuł omawia sposoby prezentowania historii regionalnej na przykładzie dziejów Wielkopolski, które mogą być realizowane w ramach autorskiego wątku tematycznego, na lekcjach „ Historia i Społeczeństwo. Dziedzictwo epok” w szkołach ponadgimnazjalnych. Publikacja ma na celu zwrócenie uwagi na te elementy historii regionalnej, które składają się na dziedzictwo regionu, zarówno w znaczeniu materialnym (zabytki, obiekty i przedmioty muzealne itp.), jak i niematerialnym (idee, tradycje, wzorce kulturowe, a także wyobrażenia i stereotypy). We wstępie artykułu zostały omówione kwestie związane z definiowaniem regionu i specyfiką historii regionalnej, a także jej rozumieniem w kontekście obowiązującej podstawy programowej i wartości edukacyjnych. W kolejnych częściach publikacji szczegółowo przedstawiono dwa możliwie sposoby realizacji wątku regionalnego. Pierwsza z propozycji ma charakter tradycyjny, opiera się na układzie chronologicznym i prezentuje najważniejsze wydarzenia z dziejów Wielkopolski w powiązaniu z historią narodową i powszechną. Druga, ma charakter stricte problemowy, skupia się, bowiem na wybranych zagadnieniach ukazujących procesy społeczne i gospodarcze na przestrzeni wieków, jak np. wielokulturowe dziedzictwo Wielkopolski, tradycje ziemiańskie regionu, rolnictwo, handel i przemysł. W artykule zamieszczono bogatą bibliografię publikacji naukowych i popularnonaukowych, prac syntetycznych dotyczących historii Wielkopolski, monografii oraz artykułów i czasopism oraz liczne wskazówki związane z dostępnością źródeł archiwalnych i bibliotecznych, programów i projektów edukacyjnych realizowanych przez muzea i ośrodki regionalne, które mogą być pomocne przy realizacji własnego wątku tematycznego

Debata "Dzień dzisiejszy i perspektywy dydaktyki historii w Polsce na tle europejskim"

"W Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego 23 stycznia 2013 r. odbyła się sesja naukowa związana z jubileuszem czterdziestolecia Zakładu Dydaktyki Historii i Wiedzy o Społeczeństwie IH UWr, połączona z promocją księgi jubileuszowej, dedykowanej Pani Profesor Grażynie Pańko, obecnemu kierownikowi tego Zakładu, a pracownikowi od samego początku jego istnienia. Sesję rozpoczęła dwuipółgodzinna debata na temat „Dzień dzisiejszy i perspektywy dydaktyki historii w Polsce na tle europejskim”, której autoryzowane streszczenie znajduje się poniżej." (fragm.

Professor Józef Dobosz as an organizer of science, academic teacher and populariser of history

The article presents the most important achievements of Professor Józef Dobosz of Adam Mickiewicz University in Poznań in the field of science organization, didactics and popularisation of history. Professor Dobosz is a historian specializing in the issues of the history of the Polish Middle Ages. He has also served as editor-in-chief of the quarterly „Historia Slavorum Occidentis”. In 2024, he turned 65

Higher Education Reform in Poland. An Example of Training for Candidates of Teacher Profession

This article presents the main directions of reforms in the contemporary higher education system in Poland, focusing especially on the model of training for candidates for the teaching profession. The author highlights various changes in Polish universities, which were grounded on reflections on the constant development of didactics at the university level and on ways of understanding this, as well possible concepts of academic education. The paper discusses the most important stages in the implementation of the Bologna Process in Poland, with the resulting consequences for the higher education system. The last part of the article is devoted to a detailed presentation of the ongoing implementation of training standards for teachers, where the author draws critical attention to the increasing importance of psychological and pedagogical features