Organska proizvodnja industrijskog bilja u Srbiji

Organic production is a form of sustainable agriculture which protects human health and agro-ecosystems, and provides a significant economic profit. Since the area under this type of agricultural production increases throughout the world, the production of organic industrial plants records a trend of permanent increase. The aim of this study was to show the production status and production areas in Serbia for the period of 2013-2015. During the analyzed period, the area under this type of production increased by 75%. The highest organic production of industrial plants is concentrated in Vojvodina. The area increased twofold in 2014, while in 2015 a threefold increase of area was recorded (compared to 2013 data). Serbia has very favorable conditions for organic crop production, as well as an additional investment to support producers, facilitate greater dissemination of their products to foreign markets, which have unlimited demand.Organska poljoprivredna proizvodnja predstavlja vid održive poljoprivredne proizvodnje, štiteći zdravlje ljudi, agro- i ekosistem, a pri tome osigurava značajan ekonomski profit. Kako se površine pod ovim vidom poljoprivredne proizvodnje uvećavaju širom sveta, tako i proizvodnja organskog industrijskog bilja beleži trend permanentnog rasta. U tom cilju, želeli smo da prikažemo stanje proizvodnih površina u Srbiji za period od 2013 - 2015. godine. U analiziranom periodu od 2013. do 2015. godine površine pod ovim vidom proizvodnje uvećane su za 75%. Najveća organska proizvodnja industrijskog bilja skoncentrisana je u Vojvodini. U odnosu na 2013. godinu, u 2014. godini površine su dvostruko uvećane, dok je u 2015. godini zabeleženo trostruko uvećanje površina (u poređenju sa podacima iz 2013. godine). Srbija poseduje izuzetno povoljne uslove za organsku proizvodnju industrijskog bilja, te bi uz dodatnu investicionu podršku proizvođačima omogućila veće širenje njihovih proizvoda na inostrana tržišta, koja imaju neograničenu potražnju

Produktivne osobine sorti soje u zavisnosti od količine azota i tipa zemljišta

U trogodišnjem periodu (2009-2011. godine) vršena su istraţivanja uticaja tipa zemljišta (černozem i gajnjača), količine azota (kontrola, P60K60 - osnova, N30P60K60, N60P60K60 i N90P60K60) i sorti različitih grupa zrenja (Laura i Galeb – I grupa zrenja i Lana i VojvoĎanka - II grupa zrenja) na morfološke osobine, osobine rodnosti, prinos zrna, kvalitet zrna (sadrţaj proteina i ulja) kao i prinos proteina i ulja. Osim toga, u periodu pre setve soje, kao i u fazama formiranja mahuna (R3) i u punoj zrelosti (R8) praćeno je kretanje pristupačnog i ukupnog azota u zemljištu do dubine od 60 cm. Ispitivanja su obavljena putem poljskih mikroogleda u agroekološkim uslovima istočnog srema (Zemun Polje) i centralne Šumadije (selo Kloka), metodom razdeljenih parcela (split-plot). U trogodišnjem proseku, najveću visinu biljke i visinu prve etaţe, soja je imala na varijanti ishrane sa 60 kg azota po hektaru. Najveći broj etaţa mahuna kao i bočnih grana bio je na varijanti ishrane sa 30 kg azota po hektaru. Veće vrednosti svih morfoloških osobina su bile na černozemu, osim bočnih grana (gajnjača). Sve ispitivane osobine rodnosti (broj mahuna po biljci, masa zrna po biljci, masa 1.000 zrna) imale su najveće vrednosti na varijanti ishrane sa 60 kg azota po hektaru. Veće vrednosti svih osobina rodnosti, slično morfološkim, bile su na zemljištu tipa černozem. Prinos zrna soje je najviše zavisio od tipa zemljišta, manje od sorte, a najmanje od ishrane azotom. Na zemljištu tipa černozem ostvaren je veći prinos zrna soje za 49,1% u odnosu na gajnaču. Najveći prinos dala je kasnostasna sorta VojvoĎanka (6.173 kg ha-1), na černozemu upotrebom 60 kg ha-1 azota. Kvalitet zrna soje, odnosno sadrţaj proteina i ulja u zrnu su najviše zavisili od godine, zatim od tipa zemljišta i sorte, a najmanje od količine azota. Najveći sadrţaj proteina utvrĎen je ishranom sa najvećom količinom azota (90 kg ha-1), na oba tipa zemljišta. Veći sadrţaj ulja je utvrĎen na zemljištu gajnjača. Prosečan sadrţaj proteina je bio 30,6%, a ulja 21,5%. Prinos proteina i ulja imao je isti trend kao i prinos zrna. U svim godinama istraţivanja, u černozemu je utvrĎena veća količina pristupačnog azota u zemljištu u odnosu na gajnjaču. Najmanja količina je bila na kontrolnoj varijanti i pod ugarom i pod usevom soje. Sa povećavanjem količine azota iz Ďubriva povećavao se sadrţaj pristupačnog azota, kao i usvajanje od strane biljaka

Uticaj genotipa na prinos i kvalitet šećerne repe

The effect of a considerable number of both domestic and foreign sugar beet genotypes on root yield and quality was investigated. The data demonstrated the most favorable results of some genotypes for root yield and sugar content. Trials were conducted on rhizomania infested soil, thus tolerant genotypes were used. Susceptible cultivars represented the control. In the trial root yield was high and sugar content low. On average, in the genotypes tested, root yield varied from 73.98 to 93.30 t/ha and sugar content from 11.90 to 13.36%, depending on weather conditions. Root yield of the genotypes investigated varied from 30.61 to 112.64 t/ha and sugar content from 10.60 to 14.20%. The Swedish cultivar Dorotea (tolerant to both rhizomania and cercospora) was the most yielding. The least yielding (susceptible to both rhizomania and cercospora) was the domestic cultivar Dana.U radu je proučavan uticaj velikog broja domaćih i inostranih genotipova šećerne repe na prinos i tehnološki kvalitet korena. Ogledi su izvedeni na DD Stari Tamiš u Pančevu, u periodu 1998-2002. godine, na zemljištu tipa černozem, zaraženom rizomanijom. Od velikog broja testiranih genotipova (42-55), u radu su prikazani rezultati za 8 domaćih i 12 inostranih. Među ovim genotipovima dve domaće sorte ( Dana i Al omona) su osetljive na rizomaniju, a sve ostale su tolerantne prema pomenutom patogenu. U istraživanjima su postignuti sledeći važniji rezultati Prosečno variranje prinosa korena proučavanih genotipova kretalo se u granicama od 73,98 do 93,30 t/ha, sadržaj šećera u korenu od 11,90 do 13,36% i prinosa biološkog šećera od 9,19 do 11,45 t/ha. Genotipovi tolerantni na rizomaniju dali su u proseku za preko 42% veći prinos korena od osetljivih genotipova. Prinos biološkog šećera je pokazao direktnu zavisnost od prinosa korena po jedinici površine. Kao najproduktivniji genotipovi u ovim istraživanjima pokazali su se: Dorotea, Ippolita, Rama 4, Rama 5, Rama 6 H-6851, Gina i NS-H-8r

Effects of NPK rates and ratio on sugar beet yield and quality

Small plot trials were conducted at the experimental fields of the Institute Tamiš, Pančevo, on the lime chernozem soil type over the period 1998- 2003. There were 19 variants in the trial in addition to the control. The NPK amounts ranged from 50 to 130 kg/ha and were used in various ratios. The highest average sugar beet yield was obtained using 100 kg/ha of NPK (59,97 t/ha). The increase amounted to 47,9% compared with the control variant. The average sugar content in the root ranged from 13,67 (N130P50K50) to 14,45% (N0P0K100) and sugar use from 11,05 (N130P50K50) to 12,09% (N50P100K100). The highest average consumable sugar yield was registered using the following fertilizer variant N100 P100K100 (6.98 t/ha) and N100P100K50 (6.81 t/ha). Root yield and consumable sugar yield were greatly affected by the humidity during the sugar beet vegetation period

Uticaj međurednog rastojanja i sorte na produktivnost soje

Influence of inter-row spacing on a productivity of soybean yield was studied on the experimental field on low carbonate chernozem soil. The greatest grain weight per plant (13.22 g) was achieved at the smallest row spacing. It decreased at higher row spacing, except for cultivar Balkan, where value of these parameters was the highest (13.09 g). The highest grain yield (4,868 kg ha-1) was determined at the 20 cm inter-row width. It decreased equally at bigger row spacing for 7.0-12.9%. The highest grain yield was achieved with Balkan cultivar (4,773 kg ha-1), and the lowest with Dragana cultivar (4,284 kg ha-1).Istraživanja uticaja međurednog rastojanja i sorte na produktivnost soje obavljena su na oglednom polju Instituta za kukuruz u Zemun Polju. Najveća masa zrna po biljci (13,22 g) zabeležena je pri najmanjem međurednom rastojanju. Ravnomerno se smanjivala sa povećanjem međurednog rastojanja, izuzev sorte Balkan. Kod ove sorte ujedno je zabeležena i najveća vrednost ovog parametra, 13,09 g. Uskorednom setvom ostvaren je i najveći prinos zrna soje (4.868 kg/ha). Sa povećanjem rastojanja između redova skoro ravnomerno se smanjivao za 7,0 do 12,9%. Najveći prinos dala je sorta Balkan (4.773 kg/ha), a najmanji sorta Dragana (4.284 kg/ha)

Productive characteristics of soybeans cultivars depending on the amount of nitrogen and soil types

U trogodišnjem periodu (2009-2011. godine) vršena su istraţivanja uticaja tipa zemljišta (černozem i gajnjača), količine azota (kontrola, P60K60 - osnova, N30P60K60, N60P60K60 i N90P60K60) i sorti različitih grupa zrenja (Laura i Galeb – I grupa zrenja i Lana i VojvoĎanka - II grupa zrenja) na morfološke osobine, osobine rodnosti, prinos zrna, kvalitet zrna (sadrţaj proteina i ulja) kao i prinos proteina i ulja. Osim toga, u periodu pre setve soje, kao i u fazama formiranja mahuna (R3) i u punoj zrelosti (R8) praćeno je kretanje pristupačnog i ukupnog azota u zemljištu do dubine od 60 cm. Ispitivanja su obavljena putem poljskih mikroogleda u agroekološkim uslovima istočnog srema (Zemun Polje) i centralne Šumadije (selo Kloka), metodom razdeljenih parcela (split-plot). U trogodišnjem proseku, najveću visinu biljke i visinu prve etaţe, soja je imala na varijanti ishrane sa 60 kg azota po hektaru. Najveći broj etaţa mahuna kao i bočnih grana bio je na varijanti ishrane sa 30 kg azota po hektaru. Veće vrednosti svih morfoloških osobina su bile na černozemu, osim bočnih grana (gajnjača). Sve ispitivane osobine rodnosti (broj mahuna po biljci, masa zrna po biljci, masa 1.000 zrna) imale su najveće vrednosti na varijanti ishrane sa 60 kg azota po hektaru. Veće vrednosti svih osobina rodnosti, slično morfološkim, bile su na zemljištu tipa černozem. Prinos zrna soje je najviše zavisio od tipa zemljišta, manje od sorte, a najmanje od ishrane azotom. Na zemljištu tipa černozem ostvaren je veći prinos zrna soje za 49,1% u odnosu na gajnaču. Najveći prinos dala je kasnostasna sorta VojvoĎanka (6.173 kg ha-1), na černozemu upotrebom 60 kg ha-1 azota. Kvalitet zrna soje, odnosno sadrţaj proteina i ulja u zrnu su najviše zavisili od godine, zatim od tipa zemljišta i sorte, a najmanje od količine azota. Najveći sadrţaj proteina utvrĎen je ishranom sa najvećom količinom azota (90 kg ha-1), na oba tipa zemljišta. Veći sadrţaj ulja je utvrĎen na zemljištu gajnjača. Prosečan sadrţaj proteina je bio 30,6%, a ulja 21,5%. Prinos proteina i ulja imao je isti trend kao i prinos zrna. U svim godinama istraţivanja, u černozemu je utvrĎena veća količina pristupačnog azota u zemljištu u odnosu na gajnjaču. Najmanja količina je bila na kontrolnoj varijanti i pod ugarom i pod usevom soje. Sa povećavanjem količine azota iz Ďubriva povećavao se sadrţaj pristupačnog azota, kao i usvajanje od strane biljaka

Uticaj đubrenja azotom na značajnija agronomska svojstva soje

The influence of different amounts of nitrogen (30, 60 and 90 kg ha-1) on important soybean yield components (number of fertile nodes, number of pods per plant and weight of 1.000 grains), was examined in this paper. Experiment was carried out at two different localities (Maize Research Institute Zemun Polje and the village Kloka-lower Jasenica) in 2009. Experiments were carried out through field plot trials, using split-plot in 4 replications. The results show that, on average, for both soil types, number of pods per plant and weight of 1000 grains increased using nitrogen dose of 60 kg ha-1 for 5.2 and 3.8% and the number of fertile nodes to the variant of fertilization with 30 kg ha-1 of nitrogen for 3.8%. The amount of 90 kg ha-1 N gave lower values of the number of pods per plant compared to the control.U radu je ispitivan uticaj različitih količina azota (30; 60 i 90 kg ha-1) na neke značajnije komponente prinosa soje (broj etaža mahuna po biljci, broj mahuna po biljci i masa 1.000 zrna). Istraživanja su obavljena na dva različita lokaliteta, Institut za kukuruz u Zemun Polju i selo Kloka-donja Jasenica u 2009. godini. Eksperimenti su izvedeni putem poljskih mikroogleda, metodom razdvojenih parcela (split-plot) u 3 ponavljanja. Dobijeni rezultati pokazuju da su se, u proseku za oba tipa zemljišta, broj mahuna po biljci i masa 1.000 zrna povećavali upotrebom azota do 60 kg ha-1 za 5,2 odnosno 3,8%, a broj etaža mahuna po biljci do varijante đubrenja sa 30 kg ha-1 za 3,8%. Varijanta đubrenja sa 90 kg ha-1 dala je niže vrednosti broja mahuna po biljci u odnosu na kontrolnu varijantu

Uticaj vremena setve i gustine useva na prinos hibrida kukuruza u različitim agroekološkim uslovima

The objective was to analyze the affect of sowing date (beginning, mid and end of April) and plant density (G1-54.090-64.000 plants/ha; G2-64.000-74.000 plants/ha; G3-74.000-88.515 plants/ha) on grain yield of a number of hybrids of corn belonging to different FAO maturing groups. At 12 localities in Serbia during 2004 have been conducted large-scale field trials under different agroecological conditions employing different levels of agricultural practices. Based on the grain yield achieved the results obtained were analyzed according to the groups of location. In the first group and with the higher level of agricultural practices have been attained the higher yields on average by 2.430 kg/ha with regard to sowing date and by 3.073 kg/ha with regard to plant density compared with the locations of the second group. With regard to the effect of sowing date, the locations of the first group tended to show then highest average yield at the first sowing (11.199 kg/ha), followed by the second sowing (11.022 kg/ha), the lowest yield was recorded at the third sowing (10.685 kg/ha). In the second group of locations the average hybrid corn yield was the highest at the last sowing (8.985 kg/ha) followed by the second sowing (8.669 kg/ha) and the earliest sowing (8.052 kg/ha). With regard to plant density, increasing plant density tended to increase corn yield in both locations.U radu su prikazani rezultati istraživanja uticaja vremena setve (početak polovina i kraj aprila) i gustine useva (G1- 54.090-64.000 biljaka/ha; G2 64.000-74.000 biljaka/ha; G3- 74.000-88.515 biljaka/ha) na prinos zrna većeg broja hibrida kukuruza različitih FAO grupa zrenja. Ispitivanja u makroogledima su obavljena 2004. godine na 12 lokaliteta, širom Republike Srbije, pri različitim agroekološkim uslovima i različitom nivou primenjenih agrotehničkih mera. Prema visini ostvarenog prinosa zrna, dobijeni rezultati su analizirani po grupama lokacija. Na prvoj grupi, sa višim nivoom tehnologije gajenja, postignut je veći prosečan prinos u rokovima setve za 2.430 kg/ha i gustinama useva za 3.073 kg/ha nego na lokacijama druge grupe. Efekat vremena setve bio je takav da je u ogledima prve grupe lokacija postignut najveći prosečan prinos u prvom roku setve (11.199 kg/ha), zatim drugom (11.022 kg/ha), a najmanji u trećem (10.685 kg/ha). Na drugoj grupi lokacija prosečan prinos hibrida kukuruza bio je najveći u poslednjoj setvi (8.895 kg/ha), zatim srednjoj (8.669 kg/ha), a najmanji (8.052 kg/ha) u najranijoj setvi. Efekat gustine useva, kod obe grupe lokacija, bio je takav da je sa povećanjem gustine useva povećavan i prinos kukuruza

Proizvodnja organskog krupnika (Triticum spelta L.) u Srbiji

Areas used for the production of organic plants have been permanently increasing for many years, both in the world and in Serbia. This type of agricultural production in Serbia was performed in the area of 14,357.96 ha, and the leading role belonged to cereals. Since great attention has been paid to spelt wheat in the production of organic food, the organic system of agricultural production has been distributed over ever larger areas. Therefore, the objectives of this study were to present data on the areas cultivated with this type of cereals in Serbia according to regional distribution in 2012, 2015 and 2016 provided by the Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management of the Republic of Serbia. Spelt wheat is cultivated on the area of 157.9 ha. The greatest areas are in Vojvodina (120.04 ha), followed by the areas in the south and Eastern Serbia (22.3 ha), Šumadija and western Serbia (14.1 ha), while the smallest production of organic spelt wheat is registered in Belgrade (only 1.5 ha). The varieties Nirvana and Ostro are the only spelt wheat varieties released in Serbia. Since spelt wheat has very good biological and agronomic traits, with the high nutritional and specific functional value of the grain, deserves more attention, particularly for growing within the organic farming system and production.Površine pod organskom biljnom proizvodnjom već duži niz godina beleže kontinurano povećanje, kako u svetu, tako i u Srbiji. Ovaj vid poljoprivredne proizvodnje u Srbiji se odvija na ukupno 14.357,96 ha, pri čemu vodeću ulogu zauzimaju žita. S'obzirom na to da se za krupnik beleži sve veće interesovanje u proizvodnji zdravstveno bezbedne hrane, on u organskom sistemu poljoprivredne proizvodnje zauzima sve veće površine. U tom smislu, cilj ovog rada je bio da se prema podacima Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije, prikažu podaci o proizvodnji u organskom sistemu gajenja ove vrste žita u Srbiji, prema regionalnoj raspodeli za 2012, 2015 i 2016. godinu. U proseku, za ovaj vremenski period, krupnik se proizvodio na površini od 157,9 ha. Najveće površine bile su zastupljene u regionu Vojvodine (120,04 ha), a zatim slede južna i istočna Srbija (22,3 ha), Šumadija i zapadna Srbija (14,1 ha). Na područiju beogradske opštine, krupnik se proizvodio na svega 1,5 ha. Jedine dve priznate sorte u Srbiji su Nirvana i Ostro. S obzirom na to da krupnik poseduje veoma dobre biološke i agronomske osobine, to ga čini naročito pogodnim za gajenje u organskom sistemu poljoprivredne proizvodnje

Uticaj gustine useva na prinos i sadržaj vlage u zrnu hibrida kukuruza

A two-year trial (2002-2003) was conducted in order to study the effect of plant density (30,000, 40,000, 50,000 and 60,000 plants ha-1) and vegetation length (ZPSC 434, ZPSC 680 and ZPSC 735) of hybrids on grain yield and humidity content in corn grain. A field microexperiment was used under the agro ecological conditions of northern Šumadija (Radmilovac) on the trial plots of the Faculty of Agriculture, Belgrade University. Experiments were conducted on the leached chernozem soil type using a split-plot design in three replications. In the first trial year and under favorable weather conditions average yields amounted to 9.39 t ha-1. In the second trial year characterized by unfavorable humid weather conditions the yield achieved was substantially lower amounting to 6.80 t ha-1. On average for hybrids and trial years the smallest average corn grain yield containing 14% humidity was achieved with the smallest plant density (30,000 plants ha-1) amounting to 6.99 t/ha. Increasing plant density by 10, 20 and 30 thousand plants per hectare tended to raise yield by 0.90, 1.58 and 1.94 t ha-1, i.e. by 12.9 22.6 and 27.8% respectively. The highest average yields for average plant density was achieved using the hybrid ZP 434 (8.47 t ha-1), followed by ZP 680 (8.05 t ha-1) whereas the lowest yield was achieved using the hybrid ZP 735 (7.77 t ha-1). In the first trial year increasing plant density tended to raise humidity content in hybrid corn grain. The increase amounted to 3.8 to 8.0 points at 40,000 plants, i.e. 60,000 plants ha-1, respectively compared with the smallest plant density (30,000 plants ha-1). In the second trial year, humidity content in the grain varied irregularly. Considering the 2-year average, the lowest humidity content in the grain was registered using the hybrid ZP 434, amounting to 18.5%. The reason for this being a shorter vegetation period of ZP 434 compared with the other two hybrids tested.U dvogodišnjem periodu (2002-2003) vršena su ispitivanja uticaja gustine useva (30.000, 40.000, 50.000 i 60.000 biljaka po hektaru) i hibrida različite dužine vegetacionog perioda (ZPSC 434, ZPSC 680 i ZPSC 735) na prinos zrna i sadržaj vlage u zrnu kukuruza. Ispitivanja su obavljena putem poljskih mikroogleda u agroekološkim uslovima severne Šumadije (Radmilovac) na oglednom imanju Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Ogledi su izvedeni na zemljištu tipa degradirani černozem, metodom razdeljenih parcela (split-plot) u tri ponavljanja. U meteorološki povoljnijoj, prvoj godini, prosečan prinos je iznosio 9,39 t/ha, dok je u drugoj godini, koja se karakterisala pre svega, nepovoljnijim uslovima vlažnosti, prinos bio znatno niži i iznosio je 6,80 t/ha. U proseku za hibride i godine ispitivanja, najniži prosečan prinos zrna kukuruza sa 14% vlage je ostvaren pri najmanjoj gustini useva (30.000 biljaka/ha) i iznosio je 6,99 t/ha. Sa povećanjem gustine useva za 10, 20 i 30 hiljada biljaka po hektaru prinos se povećavao za 0,90, 1,58 i 1,94 t/ha, odnosno za 12,9, 22,6 i 27,8%. Najviši prosečan prinos, u proseku za gustine useva, ostvaren je kod hibrida ZP 434 (8,47 t/ha), zatim ZP 680 (8,05 t/ha), a najniži kod hibrida ZP 735 (7,77 t/ha). Sadržaj vlage u zrnu hibrida kukuruza se, u prvoj godini, povećavao sa povećanjem gustine useva kukuruza. To povećanje je, u odnosu na najmanju gustinu (30.000 biljaka/ha), iznosilo od 3,8 do 8,0 indeksnih poena pri gustini od 40.000 odnosno 60.000 biljaka po hektaru. U drugoj godini sadržaj vlage u zrnu je nepravilno varirao. U dvogodišnjem proseku, najmanji sadržaj vlage u zrnu utvrđen je kod hibrida ZP 434 i iznosio je 18,5%. Ovo je svakako, neposredna posledica i okolnosti da je hibrid ZP 434 kraćeg vegetacionog perioda u odnosu na preostala dva hibrida zastupljena u našim istraživanjima