The common good

Pojęcie dobra wspólnego jest pojęciem szerszym niż pojęcie interesu publicznego, na którym przez lata skupiała się uwaga doktryny i orzecznictwa. W obecnych czasach kryzysu państwa, którego podstawowe elementy omówiono w opracowaniu, refleksja nad pojęciem dobra wspólnego wydaje się szczególnie ważna dla ochrony podstaw idei oraz realizacji rządów prawa. Zakotwiczone w konstytucji ma także poważne konsekwencje dla oceny działań administracji publicznej, jak wskazuje bowiem doktryna, o ile interes publiczny dotyczy zawsze zbiorowości, o tyle dla dobra wspólnego może być niezbędna np. ochrona jednostki, jej godności, pozycji prawnej. Wskazano także, jak naruszenie zasad działania administracji publicznej w procesie legislacyjnym zagraża dobru wspólnemu. W artykule ukazano możliwe konkretyzacje pojęcia dobra wspólnego w prawie administracyjnym. Dotyczyć to może zarówno zadań administracji, jak i wykonywania kierownictwa w administracji publicznej. Przedstawiono postulaty badawcze w tym zakresie.The concept of the common good is a wider concept than the concept of public interest, which has for years been the focus of interest of the doctrine and judicial decisions. At the time of the current State crisis, the fundamental elements of which are discussed in the paper, a reflexion on the common good seems to be of particular importance for the protection of the fundamentals of the idea and the realisation of the rule of law. Both are anchored in the Constitution but have significant consequences for the evaluation of actions taken by public administration. Furthermore, as the doctrine shows, while public interest concerns a collective action, the common good requires the protection of an individual, their dignity and legal position. It has also been shown that the common good may be put in jeopardy as a result of the infringement of the principles according to which public administration functions. Possible concretisations of the concept of the common good in administrative law and consequently in the sphere of the performance of tasks or management in administration have been proposed and relevant directions of research programmes recommended

Self-government as an organ of welfare administration

Pozycja samorządu terytorialnego jako podmiotu administracji świadczącej przez lata nie podlegała w doktrynie zakwestionowaniu. W artykule przedstawiono zmiany, które zachodzą w tym zakresie w ostatnich latach, nie tylko w związku z prywatyzacja zadań publicznych, ale również swoistą publicyzacją obszarów uważanych przez dziesiątki lat za ścisły obszar życia prywatnego. W artykule wskazano, że prowadzone badania nad administracją świadczącą oraz samorządem terytorialnym, a także prywatyzacją zadań publicznych wymagają ponownego scalenia, a także silniejszego ponownego odniesienia do deklarowanych norm i wartości demokratycznego państwa prawnego. Często niekonsekwentna, dynamiczna zmiana regulacji dokonywana jest pod presją odwracania ich dla zaspokojenia bieżących potrzeb. Refleksji, w moim przekonaniu, wymaga przede wszystkim możliwość określania ‒ w świetle obowiązującej Konstytucji i zasad prowadzenia różnych form polityki publicznej ‒ docelowych granic prywatyzacji oraz optymalnego zakresu świadczeń dostępnego obywatelom głównie ze strony gminy i powiatu.The status of self-government as an organ of welfare administration has never been questioned in the doctrine. This paper presents the changes that have occurred recently, and which result from the privatisation of public functions as well as a certain publicisation of spheres which for years were considered private. It is therefore recommended that research into the functions of administration and self-government bodies as organs of welfare administration as well as studies of the privatisation of public functions be re-combined so that they focus more strongly on the declared norms and values of a democratic state of law. Currently, inconsistent and dynamic changes in regulations are frequently introduced under pressure as a stop-gap to address current needs. What is really needed is determination, in accordance with the Constitution and the principles of public policy, of the targeted or ultimate extent of privatisation and the optimal scope of services available to citizens in their respective communes and municipalities (gmina), and districts (powiat)

The condition of human rights protection from the Ombudsman’s perspective

Artykuł stawia pytanie o stan ochrony praw człowieka w Polsce 25 lat po odzyskaniu niepodległości z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) i ponad 60 tys. skarg składanych rocznie przez obywateli. Odpowiedź jest krytyczna – mimo wielu osiągnięć pierwszych lat transformacji nastąpiło w ostatnich latach rozluźnienie kanonów legislacji w płaszczyźnie procesowej, ustrojowej i materialnoprawnej, co ukazano na przykładach (np. kompensaty państwowej). Stan ten, jako sprzeczny z zasadami konstytucyjnymi, wymaga pilnej zmiany; wskazano podstawowe przesłanki takiej poprawy. W końcowej części artykułu uwagę poświęcono analizie niewystarczającej realizacji zasady sprawiedliwości społecznej, na straży której ma stać z mocy prawa RPO.Konkluzją opracowania jest konieczność uwolnienia tego pojęcia od balastu historycznego i przywrócenia pierwszoplanowej roli w ochronie praw człowieka. Końcowym wnioskiem jest konieczność silniejszego nadzoru organów rządu i parlamentu nad jakością stosowanego prawa.The article poses a question about the condition of human rights protection in Poland twenty-five years after regaining independence, seen from the perspective of the Ombudsman and after over sixty thousand complaints filed by Polish citizens every year.The overall assessment is rather negative – despite numerous achievements of the first years after transformation, a certain ‘loosening of the legislative standards’ has recently been observed in the procedural, the systemic, and substantive-legal spheres, as illustrated with examples (e.g. the state compensation). This state of affairs is in contradiction to the constitutional rule and requires an immediate change; thus basic prerequisites for improvement of this condition have been identified. In the final section of the article much attention is paid to the analysis of inadequate realisation of the rule of social justice, safeguarded by the Ombudsman in the name of law.The article ends with a conclusion that it is necessary to free the notion of social justice from the historical burden and restore its first and foremost role in human rights protection. Last but not least, a need is indicated for a stronger control over the government and parliament regarding the quality of the applied law

Legal forms of the public administration activity – between the stability and the need for a breakthrough

Prawne formy działania administracji będące w istocie wytworem doktryny „domykają” konstrukcję działań administracji w demokratycznym państwie prawnym, pozwalają zwiększyć przewidywalność i rozliczalność tych działań przez obywateli i innych adresatów aktywności podmiotów administrujących. Samej administracji dają niezbędną stabilizację i pewność właściwego sposobu funkcjonowania. W opracowaniu ukazano współczesne dylematy poszerzenia uznanego „katalogu” prawnych form działania administracji o formy konsensualne, zwłaszcza umowę administracyjną w sytuacji ewolucji współczesnych zadań administracji publicznej. Nasze opóźnienie w tym zakresie staje się widoczne i pozbawia administrujących nowych, elastycznych narzędzi. Zawarto także rozważania o napięciu między stabilizacją a postulatem przełomu w badanym zakresie w związku z potrzebą modernizacji administracji i koniecznością odciążenia sądownictwa administracyjnego.The legal forms of the public administration activity, which are in fact a product of the doctrine, ‘close up’ so to speak the whole construction of these activities in a democratic rule of law. What is more, they increase the predictability of the actions that may be taken by administrative bodies, and provide the citizens and other addressees of these activities with a better chance of their evaluation. Consequently public administration can be perceived as functioning properly, displaying stability and certainty. The current dilemmas arising from the need for a broader ‘catalogue’ of legal forms of administrative activity, extended to new ones such as, for example, the administrative agreement, have been presented. In the light of the above it becomes clear that Poland lags behind when confronted with the challenges arising from the evolution of the contemporary tasks of public administration. The tensions between the stabilisation and the postulate of a breakthrough arising in connection with the need for the modernisation of administration and reducing the load of the administrative judiciary is also discussed

Samorząd terytorialny a administracja rządowa – administrowanie w warunkach niepewności

The year 2020, the year of the COVID-19 pandemic, has become a symbol of sudden threats that fundamentally change social and economic life. However, the pandemic is only one example of the new accumulating uncertainties, such as climate change, which are strongly affecting the public administration system. The aim of the study is to answer the question of what kind of public administration system and what legal forms of action will contribute to increasing the resistance of the State to shocks, and fostering greater flexibility of its administration. Three approaches will be presented that have their supporters in the legal sciences, namely: a centralized state that only expands expert and advisory structures in order to counter threats; a minimal state, in which the network of interaction with citizens, business entities and the administration is mainly strengthened, being one that conducts limited crisis management activities; and, lastly, the concept of a cooperative system of central and local government administration modules, with local self-government having a high level of independence, good coordination, and openness to social innovation. The author advocates the choice of the third model to create a flexible, shock-resistant state, showing the advantages of such a solution and the weaknesses of the first model, towards which the current recentralization is striving.Rok 2020, rok pandemii, stał się symbolem nagłych zagrożeń zmieniających zasadniczo życie społeczne i gospodarcze. Jest on jednak tylko przykładem nowych nawarstwiających się niepewności, takich jak zmiany klimatyczne, które silnie wpływają na system administracji publicznej. Przedmiotem opracowania jest odpowiedź na pytanie, jaki ustrój administracji publicznej i jakie prawne formy działania będą sprzyjać zwiększeniu odporności państwa na wstrząsy i większej elastyczności działania jego administracji. Możemy tu ukazać trzy sposoby ujęcia posiadające swoich zwolenników również w nauce prawa, a więc: scentralizowanego państwa rozbudowującego wobec zagrożeń tylko struktury eksperckie i doradcze; państwa minimalnego, w którym wzmacnia się głównie sieć współdziałania z obywatelami, podmiotami gospodarczymi i administracją, takiego, które prowadzi ograniczone działania zarządzania kryzysowego, i trzeciej koncepcji współpracującego systemu modułów administracji rządowej i samorządowej przy dużej niezależności samorządu, dobrej koordynacji i otwarciu na innowacji społeczne. Autorka wypowiada się za wyborem trzeciego modelu dla stworzenia elastycznego, odpornego na wstrząsy państwa, ukazując zalety takiego rozwiązania oraz słabości modelu pierwszego, ku któremu dąży postępująca obecnie recentralizacja

Ekonomia społeczna a wykluczenie społeczne – uwagi wstępne

Editorial to thematic issue: Social Exclusion

Ewolucja postrzegania statusu ustrojowego uniwersytetu na tle poglądów Tadeusza Bigi

The aim of the study is to consider the evolution of the University institution against the background of recent changes in the legal status in this area, in confrontation with the classic form of a self-governing independent establishment, a construction developed in 1928 by Tadeusz Bigo. The university was then perceived as a public establishment, a community of scholars and learners. The fascination with efficiency, managerial approach typical for corporations, in the final years of the 20th century, meant a gradual departure from the vision of the University as a space of freedom, academic autonomy, creativity, and independence — a recognised form of decentralisation. The paper points out, against the background of differing doctrine views, the form of a public establishment as the gradual formation of the prevailing view of the university in this respect. The legal effects of moving away from the universal university construction to the future dualism of academic and vocational universities were analysed. Progressive limitation of their autonomy takes place, among others, through the multiplication of measures, indicators, and evaluation, as well as standardization, formal scoring of academic achievements. In the Polish language, university, in contrary to Tadeusz Bigo’s concept, has become a “reserved word” for the name of one from among many types of universities. The conclusion of the article is a conviction about the theoretical bearing and further practical usefulness of the discussed universal construction of the university as an intermediate form between corporation and administrative establishment once proposed by Tadeusz Bigo. This indicates deficits of new legislative solutions in relation to future tasks of the university in times of management in conditions of uncertainty and a key role of creating an environment conducive to creativity and innovation.Przedmiotem opracowania jest rozważenie ewolucji instytucji Uniwersytetu na tle ostatnich zmian stanu prawnego w tym zakresie, w konfrontacji z klasyczną postacią zakładu samorządowego o charakterze samoistnym, konstrukcji wypracowanej w 1928 roku przez Tadeusza Bigę. Uniwersytet ujmowany był wtedy jako zakład publiczny, wspólnota uczonych i uczących się. Fascynacja efektywnością, podejściem menadżerskim typowym dla korporacji, w końcowych latach XX wieku oznaczała stopniowe odchodzenie od wizji Uniwersytetu jako przestrzeni wolności, autonomii akademickiej, kreatywności i samodzielności — uznanej formy decentralizacji. W opracowaniu wskazano, na tle zróżnicowanych poglądów doktryny, na formę zakładu publicznego jako stopniowe ukształtowanie się przeważającego poglądu na uniwersytet w tym zakresie. Analizie poddano skutki prawne odchodzenia od uniwersalnej konstrukcji uniwersytetu na rzecz przyszłego dualizmu uczelni akademickich i zawodowych. Postępujące ograniczanie ich samodzielności następuje między innymi przez mnożenie mierników, wskaźników i ewaluacji, a także standaryzacji, formalnej punktacji osiągnięć naukowych. Uniwersytet, odmiennie niż w koncepcji Tadeusza Bigi, stał się „wyrazem zastrzeżonym” dla nazwy jednego z wielu rodzajów uczelni. Konkluzją artykułu jest wyrażenie przekonania o teoretycznej nośności i dalszej praktycznej przydatności omówionej uniwersalnej konstrukcji uniwersytetu jako pośredniej formy między korporacją a zakładem administracyjnym — zaproponowanej niegdyś przez Tadeusza Bigę — oraz wskazanie deficytów nowych rozwiązań legislacyjnych w odniesieniu do przyszłych zadań uniwersytetu, w czasach zarządzania w warunkach niepewności i kluczowej roli tworzenia środowiska sprzyjającego kreatywności i innowacjom

INSTITUTIONAL ASPECTS OF THE SELF-GOVERNMENT REFORM 1990-1998 IN THE LIGHT OF TODAY’S CHALLENGES FACED BY PUBLIC ADMINISTRATION

The political reform o f local government structures was a complex process that involved political, legal and organisational aspects. Despite some obvious successes, there were also defeats, such as e.g. failure to maintain consistence and clarity in the implementation o f reforms, in consequence of which some have been simply abandoned for many years. It is time now to return to them, re-interpret and take up again. The paper identifies reasons for making certain political decisions, the deciding factors, or surroundings, and, in particular, the reasons why local government reforms had to be conducted in two phases rather than one, leading to the establishment o f self-governing voivodeships. An overall assessment o f the local government reform 1990-1998 is being made from today’s perspective and the challenges o f today’s administration. Finally, current challenges (including those caused by the recent economic crisis) faced by the organs of public administration and self-governing local authorities are analysed