Chronological and thematic approach to services in polish specialist literature

In Polish works from the fields of geography of services one can rarely find attempts of holistic approaches to its achievements from various points of view, formulated opinions, or updated information on its achievements. This results, among other things, in lack of visible progress in theory, practice and methodology of research. This paper presents factors limiting the development of research into services and their influence on the specificity and character of studies in this field. The outlined limitations and special character of conducted research is the background to the main part of this paper, that is chronological and thematic presentation of the issue of Polish geography of services. The description of the issue was divided into four periods which have the following names: the beginnings of research into the service sector, with two sub-periods; systematic research into services; “the first period” of the transformation period and contemporary geography of services. The geography of services evolved from being perceived and described as a part of the geography of settlement/geography of cities to become a separate area within geographical research. The increasing interest in services led to increased number of publications. Changes in quantity were followed by “structural” changes. The services started to be analysed from the point of view of particular sections, divisions or classes, and not generally (as a sector). The main focus of the discussion is trade in a broad sense. At present the analysis of trade takes into account new research problems within its own field which are called new geography of trade. It is necessary to increase communication between services research teams in order to share information and experiences and undertake joint studie

Wielkość i kierunki migracji na pobyt stały w województwie wielkopolskim w latach 2002–2017

The aim of the study is to show the volume and directions of permanent migration, including the directions of the movements. On the basis of the movements of the village-city, city-village pattern, migration catchment areas as well as areas of migration attractiveness will be identified. In the conducted analyses, the city and the municipality (NUTS 5) will be the basic spatial reference units. The volume of migration will be presented in a system of four migration directions (city-city; city-village; village-city; village-village). The total flow will be used in the description of the volume and directions of migration, and the highest flow will be used in order to designate the migration catchment areas and areas of attractiveness for cities. Although migrations for permanent residence are a one-off act, their repetition, size, and the presence of “return relations”, albeit of a different scale, suggest not so much formation and/or existence of functional connections between cities and their surroundings, but allow to perform delimitation of the areas related to each other by the function of the place of residence and work – functional areas of cities.Celem opracowania jest próba wyjaśnienia zróżnicowania wielkości oraz kierunków migracji na pobyt stały pomiędzy jednostkami poziomu NUTS 5 podziału terytorialnego. W oparciu o przemieszczenia w układzie wieś–miasto, miasto–wieś zostały zidentyfikowane odpowiednio obszary zlewni migracyjnych oraz obszary atrakcyjności migracyjnej. Podstawową jednostką odniesienia przestrzennego prowadzonych analiz były miasto i gmina (NUTS 5). Wielkość migracji zostanie ukazana w układzie czterech kierunków migracji (miasto–miasto; miasto–wieś; wieś–miasto; wieś–wieś). W opisie wielkości i kierunków migracji zastosowany zostanie sumaryczny przepływ, a w przypadku wyznaczenia obszarów emigracji i imigracji miast największy przepływ. Jakkolwiek migracje na pobyt stały są aktem jednorazowym, to ich  powtarzalność, wielkość, obecność „relacji powrotnych” pozwala wnioskować o wzmacnianiu powiązań funkcjonalnych pomiędzy miastami a ich otoczeniem. W konsekwencji migracje tego typu mogą być wykorzystywane do delimitacji obszarów powiązanych ze sobą funkcją miejsca zamieszkania, miejsca pracy – obszarów funkcjonalnych miast

MIGRACJE WEWNĘTRZNE NA POBYT STAŁY W MAKROREGIONIE POŁUDNIOWO-ZACHODNIM W LATACH 2002–2017

The main aim of the study is to identify the interpretative and conclusive value of internal migrations including their direction. The analysed data covers the period between 2002–2017 and comes from the online database Demografia GUS [Demography, Central Statistical Office]. The paper analyses the phenomenon of migration starting with a general overview, via a classical approach to finally present the volume and directions of movements. While presenting the volume and directions of migrations total values of migration have been considered for the given period. The approach has been called “the aggregate approach”. It allowed to identify the catchment areas as well as areas of migratory attractiveness. These areas are highly similar in terms of their spatial extent. However, they differ significantly in terms of magnitude and reach of the main migration streams. Permanent internal migrations appear to be a good indicator of urbanisation of suburban zones and the shaping of functional urban–rural–urban connections.Głównym celem opracowania koncentruje się będzie na rozpoznaniu wartości interpretacyjnej i wnioskowej migracji wewnętrznych na pobyt stały z uwzględnieniem ich kierunku. Analizowane dane obejmują okres 2002–2017 a pochodzą z internetowej bazy danych Demografia GUS. W opracowaniu dokonano rozpoznania zjawiska migracji wychodząc od ujęcia ogółem, przez ujęcie klasyczne, ostatecznie do ukazania wielkości i kierunków przemieszczeń. Ukazując wielkość i kierunki przemieszczeń posługiwano się sumaryczną, wartością migracji w badanym okresie. Podejście to określono mianem „agregatowego”. Pozwoliło ono na identyfikację zlewni i obszarów atrakcyjności migracyjnej. Jakkolwiek obszary te są silnie zbliżone co do ich rozciągłości przestrzennej to zróżnicowane ze względu na wielkość i zasięg głównych strumieni migracji. Migracje wewnętrzne na pobyt stały jawią się jako dobry identyfikator urbanizacji stref podmiejskich i kształtowania powiązań funkcjonalnych miasto–obszar wiejski–miasto

Działalności usługowe w otoczeniu wybranych centrów handlowych Wrocławia

The aim of the paper is an attempt at presenting the influence of selected Wroclaw’s shopping malls on their business surroundings – service enterprises. Five shopping malls were selected; each of them presents one of five generations of shopping malls. The research shows that shopping malls are not a direct threat to the functioning of service enterprises located in their vicinity. However, there are other actual threats to the functioning of service enterprises. These are: 1) supermarkets, discount stores, 2) local shopping centres in housing estates basing on supermarkets, 3) old plazas renovated and restored to their old grandeur. Only a small number of the owners of service enterprises indicated at a negative impact of shopping malls on their enterprise. A negative impact of shopping malls is especially discernible in the case of business enterprises that operate in the traditional retail trade.Celem opracowania jest próba ukazania wpływu wybranych wrocławskich centrów handlowych na otaczającą je przestrzeń gospodarczą – placówki usługowe. Wybrano pięć centrów handlowych, z których każde reprezentuje jedną z pięciu ich generacji. Z przeprowadzonych badań wynika, że centra handlowe trudno uznać za bezpośrednie zagrożenie dla placówek usługowych funkcjonujących w ich sąsiedztwie. Natomiast realnym zagrożeniem dla placówek usługowych są: 1) supermarkety dyskontowe i ogólnospożywcze, 2) powstające na bazie supermarketów osiedlowe centra handlowe, 3) przywracane do dawnej świetności pawilony handlowe. Tylko niewielka liczba właścicieli placówek usługowych wskazuje na negatywny wpływ centrów handlowych na prowadzoną przez nich działalność. Negatywny wpływ centrów handlowych w szczególności dotyka podmioty gospodarcze prowadzące działalność z zakresu tradycyjnego handlu detalicznego

Wpływ zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na rozwój strefy podmiejskiej Wrocławia

Polish cities and their suburban zones are constantly changing. The process of suburbanization along borders of polish cities has been started since the beginning of 90s. On the one hand suburbanization could be considered as an uncontrolled process but on the other side there are several points against such a statement. One of them is the fact that suburbanization is an effect of spatial decisions made by local authorities. The following article examines housing decisions from local spatial management plans which were adopted by five municipalities located in Wroclaw district: Kobierzyce, Kąty Wrocławskie, Czernica, Siechnice and Długołęka. Planned housing development were compared to existing housing development in spatial and statistical context. The results let answer the question if the municipalities support suburbanization process consciously by their spatial decisions.Przestrzeń polskich miast i terenów przylegających do ich granic podlega stałym przekształceniom. Po przemianach ustrojowych, które zaszły w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX w., nasileniu uległy procesy suburbanizacyjne. Nierzadko można spotkać się z twierdzeniem, że suburbanizacja ma charakter niekontrolowany. Nie do końca należy się z tym zgodzić, ponieważ suburbanizacja jest efektem świadomych decyzji administracyjnych oraz wynikiem realizacji zapisów dokumentów planistycznych. W niniejszym artykule rozpatrzono treści uchwał i rysunków planów miejscowych obowiązujących w pięciu gminach powiatu wrocławskiego graniczących z Wrocławiem, tj.: Kobierzycach, Kątach Wrocławskich, Czernicy, Siechnicach, Długołęce. Ustalenia planów skonfrontowano z aktualnym stanem zabudowy mieszkaniowej w tych jednostkach. Wyniki przeprowadzonych analiz wykazały, że w przypadku realizacji zapisów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego suburbanizacja w południowej i wschodniej części strefy podmiejskiej Wrocławia będzie się nasilać. Będzie to skutkowało m.in. trwałymi przekształceniami w strukturach funkcjonalno-przestrzennych poszczególnych miejscowości oraz zmianami w hierarchii układu osadniczego poszczególnych gmin

Zastosowanie lokalnych wskaźników zależności przestrzennej do określenia zróżnicowań przestrzennych preferencji wyborczych mieszkańców Wrocławia

The aim of the article is to present the possibilities of using local indicators of spatial association (LISA) in the analysis of social phenomena on the urban scale. Apart from the methodological aspect concentrating on the description and possible applications of LISA, the paper also includes a cognitive aspect. It is related to defining spatial diversification concerning electoral preferences of the inhabitants of Wroclaw during the Sejm and Senate elections in 2007. At the same time, the author attempted to combine the analysis of support for particular political parties (PO, PiS, LiD) and voter turnout in general with the age structure of the voters. Constituencies were used as spatial reference units. In the 2007 Sejm and Senate elections there were 270 of them. Such number of spatial units allowed to identify the phenomenon precisely. As a result of using LISA, concentrations of spatial units with similar characteristic feature values were obtained. This allowed to define the areas of concentration of population with particular electoral preferences. The remaining concentrations of spatial units characterized by similar values are largely distinguished by physical barriers existing in the space of Wroclaw (the main traffic routes and the Oder). The support analyses conducted for the three most important parties (PO, PiS, LiD) revealed that their support is heavily diversified within the city space. This is connected with the special character of inhabitants of particular areas of the city. It needs to be stressed that the performed analysis of connections between electoral preferences and age groups indicates that this feature does not explain electoral attitudes. The influence of age does not have summary character; it is rather an outcome of the main dimensions of the age structure. However, combined with other elements of the urban tissue in the broad sense, the influence of the age factor can account for electoral preferences in large cities. Therefore, the age of voters does not explain electoral preferences itself, but can be useful in explaining this phenomenon on a more appropriate spatial level – the level of constituencies.Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania lokalnych wskaźników zależności przestrzennej (LISA) do analiz zjawisk społecznych w skali miasta. Poza aspektem metodologicznym, koncentrującym się na opisie i przykładzie zastosowania LISA, opracowanie zawiera również aspekt poznawczy. Związany jest on z określeniem przestrzennych zróżnicowań preferencji wyborczych mieszkańców Wrocławia w wyborach do Sejmu i Senatu RP w 2007 r. Równocześnie dokonano próby połączenia analizy poparcia udzielonego przez wyborców głównym partiom politycznych (PO, PiS, LiD) oraz analizy frekwencji ogółem ze strukturą wieku wyborców. Jednostki odniesienia przestrzennego stanowiły obwody wyborcze. W wyborach do Sejmu i Senatu RP 2007 r. było ich 270. Taka liczba jednostek przestrzennych pozwoliła na dokładne rozpoznanie zjawiska. W wyniku zastosowania LISA uzyskano skupiska jednostek przestrzennych o podobnych wartościach cechy. Umożliwiło to określenie obszarów koncentracji ludności o określonych preferencjach wyborczych. Powstałe skupiska jednostek o podobnych wartościach są w dużej częścii rozgraniczone przez fizyczne bariery istniejące w przestrzeni Wrocławia (główne ciągi komunikacyjne oraz rzeka Odra). Przeprowadzane analizy poparcia trzech najważniejszych partii (PO, PiS, LiD) ukazały, iż jest ono silnie zróżnicowane w przestrzeni miasta. Należy to powiązać ze specyfiką ludności zamieszkującej określone obszary miasta. Warto podkreślić, że dokonana analiza zależności pomiędzy  preferencjami wyborczymi a grupami wieku pozwoliła stwierdzić, że cecha ta nie wyjaśnia postaw wyborczych. Wpływ wieku nie ma charakteru sumarycznego, jest on raczej wypadkową głównych wymiarów struktury wieku. Jednak w skali dużego miasta jest wielkością, która przy połączeniu z innymi elementami szeroko rozumianej tkanki miejskiej jest w stanie w większym stopniu wyjaśniać preferencje wyborcze. Tym samym wiek wyborcy samodzielnie nie wyjaśnia postaw wyborczych, ale może je częściowo tłumaczyć, przy analizach w „odpowiedniej” skali przestrzennej – obwodach wyborczych

Powiązania funkcjonalno-przestrzenne w świetle dojazdów do pracy

Research into the number and directions of commutes after the Second World War was possible only until 1988. Subsequent data enabling the analysis of its functional and spatial connections became available no sooner than 20 years afterwards. At present, the Central Statistical Office of Poland (Polish: Główny Urząd Statystyczny) gives an insight into the aforementioned issue based on the research conducted in 2006 and 2011. Available data, however, presents only the commuting streams exceeding the number of 9 persons. Therefore, the question of the full picture of functional and spatial relations of commuting remains unanswered. Divergent methodology applied in estimating the quantity of commutes excludes stating the prevailing reason behind ‘the increase’ in the spatial movement between the places of residence and employment. The predominant aim of this study is to reflect on the value and applicable use of the available data regarding commutes. The analyses of the selected aspects of the problem discussed enabled the authors to place emphasis on the factors that may carry the highest educational and applicable value. The critical approach to resources does not make it impossible to carry out research applying them. Nevertheless, it is necessary to retake the question of commuting by making it a part of the Polish census. In the author’s viewpoint, it is not enough for such research to be representative, as it cannot be fully comparable, it should rather be undertaken with reference to every adult citizen of the countryBadania wielkości i kierunków dojazdów do pracy po II wojnie światowej były możliwe do 1988 r. Kolejne dane umożliwiające badanie powiązań funkcjonalno-przestrzennych pojawiły się dopiero po blisko 20 latach. W chwili obecnej Główny Urząd Statystyczny udostępnia wyniki przeprowadzone w 2006 i 2011 r. badań dojazdów do pracy. Dane te obejmują dojazdy do pracy jedynie dla strumieni przemieszczeń powyżej 9 osób. Tym samym nie pozwalają określić pełnych powiązań funkcjonalno-przestrzennych. Różna metodologia szacowania wielkości dojazdów do pracy nie pozwala na stwierdzenie, jaka jest główna przyczyna „wzrostu” ruchliwości przestrzennej między miejscem zamieszkania a miejscem pracy. Głównym celem pracy jest odniesienie się do wartości poznawczej i aplikacyjnej dostępnych danych o wielkości dojazdów do pracy. Równocześnie poprzez analizy wybranych aspektów dojazdów do pracy wskazano na te, które mogą mieć największą wartość poznawczą i aplikacyjną. Krytyczna analiza źródeł nie dyskwalifikuje prowadzenia badań na ich podstawie. Jednak konieczne jest ponowne włączenie problematyki dojazdów do pracy do Narodowego Spisu Powszechnego. Badania muszą objąć wszystkich dorosłych obywateli, a nie być jedynie badaniem reprezentatywnym, którego wyników nie należy odnosić do innych tego typu bada