Holy vows, worldly manners: monastic space, consumption practices and social identity in the Cistercian nunnery of Clairefontaine

Deze scriptie richt zich op historisch fenomeen van het vrouwelijk religieus bestaan in de Lage Landen tijdens de middeleeuwen en vroeg moderne tijd. Vetrekpunt van de studie is de Cisterciënzergemeenschap van Clairefontaine. Deze werd gesticht in de 13de eeuw als necropool voor de graven van Luxemburg (Huis van Limburg-Luxemburg). Hoewel de abdij slechts een honderdtal jaar werd gebruikt als aristocratische begraafplaats, bleef ze gedurende haar ganse geschiedenis een symbool voor Luxemburg als politieke en culturele entiteit. Dankzij deze symbolische betekenis kon de gemeenschap rekenen op de steun van allerlei sociale groepen die zich om uiteenlopende belangen probeerden te vereenzelvigen met de stichters van de abdij en traditionele Luxemburgse aristocratie. De grote symbolische waarde van de plek heeft gemaakt dat de gemeenschap kon rekruteren in de hoogste rangen van de feodale elite, wat niet enkel bijdroeg tot het adellijk karakter van de gemeenschap, maar ook tot de welstand van de abdij. Na de opheffing van de gemeenschap in 1796 verdween de abdij snel uit het zicht. Tussen 1997 en 2007 werd het grootste deel van het gebouwen bestand terug aan het licht gebracht dankzij grootschalig archeologisch onderzoek. In de scriptie wordt dieper ingegaan op de creatie van sociale identiteit. Identiteit die gevormd werd door sociale interactie binnen de gemeenschap, maar ook door wisselwerking tussen de gemeenschap en allerlei actoren in de seculiere maatschappij waaronder de patronen en de verschillende weldoeners van de abdij. Om deze sociale processen te bestuderen worden in de eerste plaats archeologisch resten aangewend die vervolgens worden geconfronteerd met zo veel mogelijk ander historisch bronmateriaal. De scriptie bestaat uit drie delen en acht hoofdstukken, waarvan zeven hoofstukken werden gepubliceerd of aangeboden ter publicatie in een internationaal tijdschrift met peer-review. In het eerste deel wordt het onderwerp van onderzoek uitgebreid gesitueerd met aandacht voor de specifieke onderzoeksvragen en -methodologie. Tevens wordt het theoretisch denkkader van de auteur belicht. Tenslotte wordt aan de hand van een historisch-architecturale studie een chronologisch kader aangeboden voor de rest van de scriptie. Het tweede deel illustreert het proces dat nodig is om van ruwe archeologisch data tot leesbare historische bouwstenen te komen. In drie casestudies wordt aangetoond hoe een nauwkeurige detailanalyse tot een historische interpretatie kan leiden. Het derde luik toont aan hoe deze voorzichtige interpretaties uit een archeologische detailanalyse in een breder historisch en sociaal omgeving, een meer fundamentele bijdrage kunnen leveren tot het fenomeen van het vrouwelijk religieus bestaan in de Lage Landen. In een laatste hoofdstuk worden alle bevindingen die in de scriptie werden voorgesteld omtrent methodologie en sociaal-historische interpretatie, nog een keer kort samengebracht

All crystal clear: 18th-century glass à la façon de Bohème from the cistercian nunnery of Clairefontaine, Belgium

Excavations at the Cistercian nunnery of Clairefontaine, located near Arlon in the south of Belgium, revealed an assemblage of 18th-century colorless glass. The morphology of the vessels and the engraved decoration suggest a central European origin or, at least, stylistic inspiration. The composition of the glass points to a recipe combining silica, lime, and potash: a colorless potash glass à la façon de Bohème. This article considers the technology, morphology, and origin of the vessels. The art-historical analysis is supported by chemical research (scanning electron microscopy–energy-dispersive X-ray spectroscopy [SEM-EDX]). The finds are also discussed in light of the emerging northwestern European glass industry, changing consumer practices during the 18th century, and their meaning for the inhabitants of the abbey

Gentse kleipijpjes uit de periode 1600 - 1900 in archeologisch en sociaal cultureel perspectief

Kleipijpen vormen sinds de introductie ervan omstreeks 1600 een belangrijk onderdeel van de materiële cultuur. Hoewel dit soort artefacten heel vaak worden aangetroffen bij opgravingen, zijn ze ondergewaardeerd wat onderzoek betreft. Met dit onderzoek wordt een synthese beoogd rond de informatieve waarde van deze vondstencategorie gefocust op de Gentse regio. Dit onderzoek wileen referentiekader aanreiken voor gelijkaardig onderzoek in andere regios binnen Vlaandere

Wezembeek-Oppem Windmolenstraat. Archeologische werfbegeleiding naar aanleiding van de aanleg van een wachtbekken (2017/106 + 2017/191)

Dit rapport werd ingediend bij het agentschap samen met een aantal afzonderlijke digitale bijlagen. Een aantal van deze bijlagen zijn niet inbegrepen in dit pdf document en zijn niet online beschikbaar. Sommige bijlagen (grondplannen, fotos, spoorbeschrijvingen, enz.) kunnen van belang zijn voor een betere lezing en interpretatie van dit rapport. Indien u deze bijlagen wenst te raadplegen kan u daarvoor contact opnemen met: [email protected]

African-European contacts in the Kongo Kingdom (sixteenth-eighteenth centuries): new archaeological insights from Ngongo Mbata (Lower Congo, DRC)

Ngongo Mbata, the main and most affluent center of the Kongo kingdom’s Mbata province in the 17th century, is well known from the historical sources, but virtually unexplored in archaeological publications. Ngongo Mbata is unique in that it hosted a monumental stone building about which the historical record remains silent. This makes it particularly challenging from the point of view of historical archaeology. In this paper historical data, unpublished excavation results from the 1930s and our own fieldwork undertaken in 2012-2013 are brought together, to tell a new story of early African-European contacts in the interior of West Central Africa

Poperinge, Sint-Janscollege (W.-Vl.): een eeuwenlange pottenbakkerijsite. Eindverslag van een toevalsvondst oude regelgeving

De uitbreiding van het gebouwenbestand van het Sint-Janscollege aan het Burgemeester Bertenplein in Poperinge noopte in 2015 gedurende een maand tot een uitgebreid toevalsvondstonderzoek. Dit terrein bevond zich op het achtererf van pottenbakkerij Dupont die tot in 1975 actief bleef. De vroegste vermelding van de potterie dateert uit 1543. De onderzochte zone, de achterzijde van het perceel, kreeg pas in de loop van de 19de eeuw permanente bewoning. De oudste aangetroffen muren zijn wellicht de restanten van de kleiwerkplaats die hier rond 1850 werd opgericht. Vóór 1850 was dit een open zone vol kuilen en depressies waar afval van de pottenbakkerijsite werd gestort. De vele kuilen, depressies en lagen leverden een enorme hoeveelheid vondstmateriaal op, vooral aardewerk. Het betreft zowel huishoudelijk gebruiksaardewerk, bouwkeramiek als productiematerieel. De bestudeerde contexten vertegenwoordigen drie tijdsblokken: 14de vroege 15de eeuw, tweede helft 15de vroege 16de eeuw, en 18de eeuw. De gedetailleerde aardewerkstudie leverde niet alleen inzichten op over deze Poperingse pottenbakkerijsite, haar evolutie en de pottenbakkersactiviteiten zelf. Minstens even belangrijk is de bijdrage over de evolutie van de aardewerkproductie in de regio, over verschillende periodes van de 14de eeuw tot in de 18de eeuw heen

The 3-D reconstruction of medieval wetland reclamation through electromagnetic induction survey

Studies of past human-landscape interactions rely upon the integration of archaeological, biological and geological information within their geographical context. However, detecting the often ephemeral traces of human activities at a landscape scale remains difficult with conventional archaeological field survey. Geophysical methods offer a solution by bridging the gap between point finds and the surrounding landscape, but these surveys often solely target archaeological features. Here we show how simultaneous mapping of multiple physical soil properties with a high resolution multi-receiver electromagnetic induction (EMI) survey permits a reconstruction of the three-dimensional layout and pedological setting of a medieval reclaimed landscape in Flanders (Belgium). Combined with limited and directed excavations, the results offer a unique insight into the way such marginal landscapes were reclaimed and occupied during the Middle Ages. This approach provides a robust foundation for unravelling complex historical landscapes and will enhance our understanding of past human-landscape interactions

The elusive archaeology of Kongo urbanism: the case of Kindoki, Mbanza Nsundi (Lower Congo, DRC)

We present here results, analyses and an in-depth historical contextualisation of the fieldwork undertaken in 2012 and 2013 at the Kindoki site in the Lower Congo (DRC). This site is linked with Mbanza Nsundi, one of the Kongo Kingdom's provincial capitals, which turns out to be archaeologically 'elusive'. Pinpointing its location proved to be particularly challenging. To this end, a historically-informed excavation methodology was developed that was never implemented in Central Africa before. We combined a strategy of systematic test pits with a large-scale 50 m grid approach. A cemetery was identified on Kindoki Hill with distinct but contemporaneous quarters of a 16th-17thcenturies settlement on both sides. The cemetery itself contains mainly 18th-century burials, in all likelihood of successive Nsundi rulers. The foreign, especially Portuguese, ceramics excavated on the hilltop and the hundreds of Venetian and likely Bavarian beads found in the graves are indicative of Mbanza Nsundi's connection to trade routes linking the Atlantic coast with the Pool region. The most striking discovery is that of a previously unknown type of comb-impressed pottery, from a pit with a calibrated radiocarbon date AD 1294-1393 (2 sigma). This suggests that a settlement had been developing at Kindoki since at least the 14th century, which allows us, for the very first time, to spatially bridge Kongo history and 'prehistory'. For the entire Lower Congo region only three 14C dates posterior to AD 1000 were available before the start of the KongoKing project, twelve have been added for just Kindoki