İslam Düşüncesinde Metafizik ve Tarih İkileminde Kadın

Modern dönemlerle birlikte kadın varlığına bakışın ve ona dair algının değişmesi ve bunun üzerine kadın haklarıyla ilgili yapılan çalışmalar ile düzenlemeler, kadının kendisin ve toplum içindeki konumunun tekrar tekrar düşünülmesini beraberinde getirdi. Modernizmin ortaya çıkardığı bu tür değişimler, gelişmeler ve bunun yanı sıra ister istemez yüzleşilmesi gereken problemler, İslam düşünürlerinde bir tür İslam’da kadın apolojisinin geliştirilmesine neden oldu. Klasik İslam düşüncesinde kadın varlığı ve kadın hakları, ‘erkeğe nispetle kadın’ ve ‘ya ideal dindar ya da ahlaklı kadın’ profiliyle ilişkilendirilerek anlatılmıştı. Kur’an ve hadisler üzerine bina edilen dini, ahlaki ve felsefi metinlerde, devamlı surette kadının aile içindeki vazifeleri hatırlatılarak onun ideal forma uygun bir şekilde eğitilmesi hedeflenmiştir. Ancak modern dönemlerle birlikte kadın varlığı ve kadın hakları, ‘kadın olarak kadın’ anlayışı temelinden hareketle ifade edildi. Ayrıca kadının erkek gibi bir birey olduğu ilan edilerek o, entelektüel, siyasi, sosyal ve ekonomik ortamlarda eşit düzeyde temsil edilmeye başlandı. Modern dönemde kadın anlayışında meydana gelen dönüşümle birlikte İslam düşüncesinde kadın varlığı ve kadın haklarına dair anlatıların revize edildiğine şahit olundu. Bu yeni dönemin İslam’da kadın apolojilerinde, kadın haklarıyla ilgili olarak Kur’an ve Hadislerden referanslar alınmak suretiyle geniş içerikli makro anlatılar oluşturuldu. Modern dönemdeki bu apolojiler, metafiziksel boyutlara taşınmak suretiyle yeni makro anlatılar kurgulandı. Ancak dini metinlerden çıkartıldığı iddia edilen ve apolojik bir söylem tarzıyla kurgulanan dindar kadın profilinin metafiziksel, tarihsel ve dini açıdan sorgulanmasına ihtiyaç hissedilmektedir. Bu çalışmada tarihin her döneminde kadın varlığı ve kadın haklarının ideal profiller bağlamından ele alınmasıyla ortaya çıkan problemler tartışılmaktadır. Yine ideal profillerin hem metafizik kurgulardan ibaret olması hem de kadın varlığının zamansallığını göz ardı etmesinden kaynaklanan sorunlar araştırıldı

Multi-sided Interpretation of Aristotle's Theory of Categories

Aristoteles'in kategoriler kuramı felsefe tarihindeki en tartış- malı konulardan birisidir. Gerek geç Antik Çağ ve Orta Çağ düşü- nürleri gerekse modern ve çağdaş düşünürler bu kuramı farklı açı- lardan yorumlamaktadırlar. Kategoriler kitabı bütün varlığı on kategoride tasnif etmiş olsa da, Aristoteles tarafından kurgulanan bu kategorilerin dilsel, ontolojik veya mantıksal yapıda olup olmadıklarını belirlemek çok kolay değildir. Öyle görünüyor ki bir yorumcunun ilgili metni okuma biçimi bu soruya nasıl cevap verileceğini belirgin hale getirmektedir.Aristotle's theory of categories is one of the most controversial issues in the history of philosophy. Many of the philosophers in Late Antiquity, Middle Ages, Modern and Comtemporary era interpret the theory from different point of view. Although The Categories divides all of being into ten categories, it's not very easy to say whether or not the mentioned categories designed by Aristotle are linguistic, ontological or logical structures. It appears that the way an interpreter reads the text makes clear how he answers that questio

Dini Epistemolojinin Mantıksal Analizinde Rasyonel Dil İnşası: Baberti Örneği

İslam düşüncesi açısından klasik geleneğin temsilcilerinden sayılan Ekmelüddîn el-Bâbertî, rasyonel bir din dili oluştururken mantıksal tercihlerin oluşması üzerindeki tartışmalar üzerinde durmaktadır. Din dilinin oluşumu açısından onun ortaya koyduğu yaklaşımla, epistemolojik bir temel üzerinden mantıksal olarak analizler yapılırken başta ontolojik olmak üzere karşılaşılan farklı dini ve felsefi yaklaşımlar karşılaştırılmaktadır. Burada ele alınan onun mesela şerhu’l-Maksad gibi eserlerinde takip edilebileceği gibi rasyonel bir dil inşası, mantığın bir zemin olarak epistemolojik temellendirmelerdeki dinamiklerin oluşmasında, kullanılmasında ve yorumlanmasındaki öneminin ve işlevinin açığa çıkmasıdır. Anahtar Kelimeler: Mantık, Kelam, Semantik, Tanım, Varlık

İslam Mantıkçılarına göre Hulfi Kıyasın Bilgi Değeri ve Denetlenmesi

Bu makalede, Hulfî kıyasın mantıktaki yeri, kullanımı ve epistemik değeri incelendi. Hulfî kıyasın dilsel ve tarihsel kökenlerinden yola çıkarak, bilgi değeri ve denetlenmesi üzerine yapılan tartışmalar ele alındı. Hulfî kıyasın şekil ve kullanım alanları araştırıldı. Hulfî kıyasın diğer kıyas şekilleri ile benzerlik ve farklılıkları tespit edilerek, çelişki ve karşıtlığın bu kıyastaki farklı kullanımları üzerinde duruldu. Hulfî kıyasın bilgi temellendirme ve delillendirmeleri açısından kullanım şekil ve alanları, Aristoteles, Fârâbî, İbni Sina, Gazzâlî, İbn Rüşd gibi filozofların örneklendirmeleri ve yorumları göz önüne alınarak, epistemik değer açısından incelendi. Anahtar Kelimeler: Tam Kıyas, Hulfî Kıyas, Doğruluk, Tutarlılık, Geçerlilik