Maritime activity in the High North : current and estimated level up to 2025 : MARPART Project Report 1

This report analyzes the current commercial and governmental activity in the sea regions north of the Polar Circle from the Northern Sea Route to the North West Passage. The study embraces sea and coastal areas of the North West of Russia, Northern Norway and around Svalbard, Iceland and Greenland. It includes an overview of types of vessels and other objects involved in different activities, and the volume of traffic connected to different types of activities, such as fisheries, petroleum, tourism, navy and research. Furthermore, this report estimates the maritime activity level in the area the next ten years, or until 2025, and the potential development of the regional preparedness system

Maritime activity and risk patterns in the High North : MARPART Project Report 2

This report provides a discussion on dominating risk factors, risk types and probability of unwanted incidents in the Arctic region. It also provides a coarse-grained evaluation of the potential consequences of different incidents in the northern sea areas of Russia, Norway, Greenland, and Iceland. The risk assessment build upon statistics on vessel activity, case studies of real incidents, and expert evaluation of defined situations of hazard and accident (DSHA). The evaluations of this study may serve as a platform for more detailed assessments, and as input for discussions on priority areas in respect to safety measures and emergency preparedness. In the Marpart Project, the risk assessments have a special role as input into the analyses of emergency management capabilities, and the need for special government efforts in cross-border cooperation

MALDI-massamyndgreiningaraðferð til að greina taupapeptíð í basal ganglia í heilanum

Background: Neuropeptides (NPs) are important signaling molecules in the brain. They are secreted in distinct areas of the brain, such as the basal ganglia, and abnormal secretion can be associated to various neurological diseases. Because of their low concentrations in the brain sensitive methods are needed to detect and analyze them. In this thesis a matrix assisted laser desorption/ionization – mass spectrometry imaging (MALDI-MSI) method is developed for mapping NPs. Objectives: The objective was to develop a method to detect NPs in the basal ganglia in rats with a MALDI-MSI instrument. The secondary aim was to test the method out on parkinsonian 6-OHDA lesioned rat model with or without L-DOPA treatment. Methods: Control rat brains were used to develop the method. First step of the procedure was to find an appropriate washing procedure. Five washing protocols were tested and compared. When the suitable sample washing had been determined the matrix application could be optimized. Parameters like concentration of matrix, matrix solution solvent and composition was optimized. The matrix was sprayed on with different flow rates and passes. Different temperatures were tested. Results: A short chloroform wash was the most successful procedure. The matrix solution with 25 mg/mL DHB in 50% ACN in water and 0.2% TFA gave the best signal enhancement. The optimal spraying parameters were a flow rate 120 μL/min and 4 passes at 85°C. The method could be applied to a 6-OHDA lesioned rat model. Conclusion: The method developed in this thesis is promising. Not only did it detect greater number of NPs than ever published in a mammalian brain before but it also detected NPs never previously detected with MALDI-MSI.Bakgrunnur: Taugapeptíð eru lítil boðefni í heilanum. Þeim er oftast seytt í lágum styrk á sérstökum svæðum í heilanum og getur seyting þeirra verið breytileg í taugasjúkdómum. Mörg taugapeptíð eru fundin í basal ganglia sem er stöð í heilanum sem samþættir taugaboð. Þar sem taugapeptíð eru seytt í lágum styrk þarf mjög nákvæma aðferð til að greina þau. Í þessari rannsókn er MALDI-massamyndgreiningaraðferð þróuð til að greyna taugapeptíð. Markmið: Aðalmarkmið þessarar tilraunar var að þróa MALDI-massamyngreiningaraðferð til að greina taugapeptíð í basal ganglia í rottum. Þegar aðferðin hafði verið þróuð var hún prófuð á rottum sem höfðu fengið 6-OHDA taugaeitur ásamt því að sumar þeirra höfðu fengið L-DOPA skammt. Aðferðir: Rottuheilar voru notaðir við aðferðarþróunina. Fyrsta skrefið var að finna réttan þvott og voru fimm þvottar voru prófaðir og bornir saman. Þegar góður þvottur hafði verið fundin var matrix aðferðin þróuð. Nokkrir þættir eins og styrkur matrix, samsettning og leysir lausnarinnar gátu verið hámarkaðir. Á matrix-spreyjernum var ákvaðrað hraða flæðis og fjölda ferða yfir vefinn. Mismunandi hitastig voru prófuð. Niðurstöður: Stutt chloroform skol reyndist vera besti þvotturinn. Matrix með 25 mg/mL DHB og 50% ACN í vatni með 0.2% TFA reyndist gefa góðar niðurstöður. Þættir spreyisins sem voru hámarkaðir voru flæðihraði 120 µL/mín og 4 ferðir við 85°C. Aðferðin gat verið prófuð á 6-OHDA meðhöndluðum heilavefi. Ályktanir: MALDI-massamyndreiningaraðferðin sem var þróuð heppnaðist vel. Ekki bara greindi hún fleiri taugapeptíð en aðrar sambærilegar aðferðir heldur einnig greindu hún peptíð sem hafa ekki áður fundist með þessum tækjabúnaði í spendýrum

Ekki spara spriklið : mikilvægi íþrótta og áhrif efnahagshrunsins á skipulagt íþróttastarf

Ágrip Markmið rannsóknarinnar var að kanna áhrif efnahagsástandsins sem nú dynja yfir Íslendinga um þessar mundir á skipulagt íþróttastarf. Til að ná fram þessu markmiði voru tekin viðtöl við átta einstaklinga sem allir eru með mikla reynslu innan íþróttahreyfingarinnar. Spurt var um atriði sem verra efnahagsástand gæti haft áhrif á, líkt og styrki, iðkendafjölda innan félaganna, æfinga- og keppnisferðir, aðstöðu, launa- og atvinnumál og annað sem skaut upp kollinum í viðtölunum við þessa einstaklinga. Þegar rýnt er í helstu niðurstöður rannsóknarinnar sést að fjöldi iðkenda hefur aukist hjá næstum öllum félögum. Erfiðara reynist að finna styrki og þeir eru lægri en áður. Auðveldara reyndist þó að útvega styrki fyrir félög út á landi. Æfinga- og keppnisferðir eru nánast þær sömu og fyrir kreppu. Hvað aðstöðu til íþróttaiðkunnar varðar hefur lítil breyting orðið á, en þó ber ekki eins mikið á því að áhöld séu endurnýjuð jafn mikið og áður og hlutirnir nýttir betur. Launa- og atvinnumál hafa ekki mikið breyst en laun þjálfara hafa ekki lækkað og ekki hefur verið gripið til uppsagna. Helsta breytingin hvað þetta varðar er að yfirvinna hefur verið skert og á sumum stöðum tekin alveg út

Myndun, innleiðing og viðhald gilda hjá fyrirtækjum

Þegar kemur að umræðu um með hvaða hætti fyrirtæki ná árangri eru ótal verkfæri eða hugtök sem koma upp í hugann, það er augljóst að í mörg horn er að líta. Ein leið sem mörg fyrirtæki ákveða að fara er að nota gildi til að leiða stefnu sína að markmiðum og móta ríkjandi fyrirtækjamenningu. Þetta gera fyrirtæki til að styrkja rekstur sinn, auka við starfsánægju og gera sig um leið samkeppnishæfari. Í skrifum þessum hafa kenningar um hvernig gildi eru vafin inn í starfsemi fyrirtækja verið kynntar. Einnig hafa rannsóknir verið ræddar um hvernig gildi geta skipt mismunandi þætti starfseminnar máli, þessir þættir eru til dæmis fyrirtækjamenning, starfsánægja og skilvirkni. Meginniðurstöður þessara rannsókna er að almennt eru gildi mjög jákvæð viðbót við stefnu og skipulag fyrirtækja, en gæta verður að meðhöndla innleiðingu þeirra og viðhald vel til að hámarka notagildi þeirra. Framkvæmd var rannsókn þar sem leitað var svara við tilgátum um hvernig meðferð gilda væri innan íslenskra fyrirtækja. Rannsakendur komust að því að ef vel er staðið að myndun og innleiðingu gildanna og starfsmenn fá aðhald og áminningu um þau og hvernig á að nota þau næst árangur með gildum. Með réttu fyrirkomulagi í innleiðingu er hægt að leiðbeina starfsmönnum um ákjósanlega hegðun, mynda hópefli og þannig vera viss um að allir starfsmenn séu meðvitað að stefna í sömu átt. Gildavinnan hefst með myndun góðra gilda sem fyrirtækið stendur þegar fyrir og endurspeglar menningu þess. Við tekur innleiðing gildanna, þau eru kynnt fyrir starfsfólki þar sem unnið er markvisst að ákveðnum skrefum, sem eru ákveðin fyrirfram af stjórn fyrirtækisins og eru aðlöguð hverju fyrirtæki fyrir sig. Hvert og eitt skref hefur ákveðið markmið hvað varðar vitund, meðhöndlun og upplifun. Eftir innleiðinguna tekur svo við sífelld vinna við að viðhalda þeirri vinnu sem þegar hefur verið unnin. Viðhald gilda skal í grunninn miða að því að sýna gildin sífellt í verki og efla þannig starfsemina. Þau fyrirtæki sem er annt um fyrirtækjamenningu sína og hafa sett sér framtíðarmarkmið ættu því að nota gildi til að leiða stefnu þess í átt að markmiðum sínum

Áhrif innkomu Costco á fyrirtæki sem starfa á heildsölu-, eldsneytis- og dagvörumarkaði á Íslandi

Markmið þessarar rannsóknar er að skoða hvort íslensk fyrirtæki sem starfa á heildsölu-, eldsneytis- og dagvörumarkaði á Íslandi urðu fyrir rekstrar- og samkeppnislegum áhrifum með innkomu Costco til landsins. Við komu Costco var mikil umræða um bensínverð þar sem lítil samkeppni var milli olíufélaganna á Íslandi en flestar bensínstöðvarnar voru með svipað verðlag. Ljóst var að Costco hafði mögulega áhrif á fleiri geira en bara matvörugeirann þar sem fyrirtækið er einnig með apótek, hjólbarðaþjónustu og bensínstöð. Í þessari rannsókn voru valin nokkur fyrirtæki sem starfa á heildsölu-, eldsneytis- og dagvörumarkaði. Notast var við eigindlega aðferðafræði en rannsóknin byggist fyrst og fremst á viðtölum við fjóra stjórnendur sem starfa í þessum geirum. Til þess að greina viðtölin var greiningaraðferð fyrirbærafræðinnar notuð með það að markmiði að finna þema sem endurspeglar sameiginlega upplifun viðmælenda. Einnig var stuðst við blaðagreinar og skýrslur sem varpa ljósi á hver áhrifin voru á fyrirtækin. Reynt er að meta hvort fyrirtækin höfðu vanmetið eða ofmetið þau áhrif sem þau urðu fyrir með komu Costco til landsins og hvort áhrifin hafi verið tímabundin eða langvarandi. Niðurstöður rannsóknarinnar leiddu í ljós kjarnann: Áhrif Costco voru almennt tímabundin og nýju jafnvægi hefur verið náð. Niðurstöður gefa til kynna að bæði heildsölu- og dagvörumarkaðurinn hafi upplifað tímabundin áhrif á meðan eldsneytismarkaðurinn virðist upplifa langvarandi áhrif á þeim bensínstöðvum sem eru staðsettar næst Costco í Garðabæ. Nýja jafnvægið einkennist af auknu þjónustustigi og umhverfisvakningu. Flestir viðmælendur voru sammála um að góð þjónusta sé lykillinn að samkeppnisforskoti. Tveir viðmælendur nefndu að umhverfisvakning neytenda spili stóran þátt í hvernig íslenskum fyrirtækjum vegnar. Mikil samþjöppun fyrirtækja hefur átt sér stað og telja viðmælendur að það muni halda áfram næstu ár. Færri minni samkeppnisaðilar eru á heildsölumarkaðnum sem bendir til þess að erfitt sé að koma inn á markað vegna aukinnar samkeppni og verðsamkeppni. Mikil aukning í verðvitund neytenda hefur aukið verðsamkeppni og með tilkomu netverslana geta neytendur gert verðsamanburð með einföldum hætti og ýtt undir að fyrirtæki bjóði samkeppnishæft verð

The use of physical assessment by nurses in the emergency department and intensive care units at Landspítali

Undanfarin ár hafa kröfur um að hjúkrunarfræðingar framkvæmi líkamsmat aukist. Sýnt hefur verið fram á að með reglulegu líkamsmati, þ.e. skoðun, þreifingu, hlustun og banki, megi bera kennsl á breytingar á líðan og ástandi sjúklinga. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna umfang notkunar hjúkrunarfræðinga á líkamsmati á Bráðadeild (G2) og gjörgæsludeildum (12B og E6) á Landspítala. Samhliða að skoða hvort notkun hjúkrunarfræðinga á líkamsmati væri breytileg eftir einstökum þáttum þess. Rannsóknin var megindleg og stuðst var við lýsandi tölfræði. Spurningalisti með 16 spurningum var sendur með tölvupósti til allra starfandi hjúkrunarfræðinga og hjúkrunarfræðinema (n=231) á bráða- og gjörgæsludeildum Landspítala. Spurningarnar voru valdar út frá niðurstöðum rannsóknar Douglas og félaga (2015). Þátttakendur fengu tvær vikur til að svara og svarhlutfall var rúmlega 23% (n=54). Í niðurstöðum kom fram að sjö þættir líkamsmats voru notaðir áberandi meira en aðrir, en yfir 80% þátttakenda framkvæmdu þá þætti oft (u.þ.b. á 2 - 5 vakta millibili) eða reglulega (u.þ.b. á hverri vakt). Allir þátttakendur mátu gæði öndunar oft eða reglulega og rúmlega 96% mátu meðvitund og þreifuðu útlimi m.t.t. bjúgs og hita oft eða reglulega. Rúmlega 94% þátttakenda mátu áttun, vitsmunastarfsemi og litarhátt húðar oft eða reglulega, rúmlega 85% þreifuðu púlsa á útlimum og rúmlega 81% mátu sjáöldur/augu oft eða reglulega. Munur kom fram á notkun ákveðinna þátta líkamsmats milli deilda, þ.e. á lungnahlustun, mati á munnholi og hlustun á kviðarholi. Ekki kom fram mikill munur á öðrum þáttum. Að auki virtist starfsaldur ekki hafa áhrif á hversu oft hjúkrunarfræðingar framkvæmdu líkamsmat. Af niðurstöðum má álykta að hjúkrunarfræðingar á Landspítala séu að framkvæma mikilvæga þætti líkamsmats. Þeir þættir líkamsmats sem spá fyrir um versnun á ástandi sjúklinga voru almennt mikið notaðir, þar á meðal mat á gæðum öndunar. Mismunandi starfsemi deildanna gæti skýrt muninn á notkun einstakra þátta líkamsmats. Lykilorð: Líkamsmat, mat, klínísk færni, hjúkrunarfræði.In recent years, there has been an increased demand on nurses to use physical assessment. It has been demonstrated that through regular use of physical assessment, i.e. inspection, palpation, auscultation and percussion, it is possible to identify change in patient’s emotional and physical condition. The objective of this study was to evaluate to which extent physical assessment is used by registered nurses in the emergency department and intensive care units at Landspítali. In addition, examine whether individual physical assessment skills were practiced more than others. The research method employed was quantitative and used descriptive statistics. A questionnaire with 16 questions was sent to all practicing nurses and nursing students in the three units (n=231). The questions were based on findings from a similar research conducted by Douglas et al. (2015). Participants were given two weeks to respond and the response rate was just over 23% (n=54). The results demonstrated that seven physical assessment skills were used more frequently than others, with over 80% of participants executing them often (about once every 2 – 5 shifts) or regularly (about once per shift). All participants evaluated the quality of breathing often or regularly and over 96% evaluated consciousness and palpated extremities for temperature and oedema often or regularly. Over 94% evaluated orientation, cognitive functions and skin colour often or regularly, over 85% palpated for pulses and over 81% evaluated pupils often or regularly. A difference regarding the use of certain physical assessment skills was demonstrated between the units, i.e. auscultation of the lungs, evaluation of the oral cavity and auscultation of the abdomen. No significant difference was demonstrated for other skills. Work experience did not seem to influence how often the participants used physical assessment. In conclusion, it seems that nurses at Landspítali are using key physical assessments skills. The skills that predict deterioration of patient‘s physical condition were most used, including evaluation of the quality of breathing. Different functions of the units might explain the difference in use of certain skills. Keywords: Physical assessment, assessment, clinical skills, nursing

The effect of obesity on the outcome of surgical aortic valve replacement for aortic stenosis

Publisher Copyright: © 2023 Laeknafelag Islands. All rights reserved.Ágrip INNGANGUR Markmið rannsóknarinnar var að kanna áhrif offitu á tíðni skamm­tíma fylgikvilla og langtímalifun eftir lokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla. EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR Rannsóknin náði til 748 sjúklinga sem gengust undir ósæðarloku­skipti vegna ósæðarlokuþrengsla á Landspítala 2003-2020. Sjúklingum var skipt í fjóra hópa eftir líkamsþyngdar­stuðli (LÞS): kjörþyngd (18,5-24,9 kg/m2, n=190), ofþyngd (25-29,9 kg/m2, n=339), offita (30-34,9 kg/m2, n=165) og mikil offita (≥35 kg/m2, n=54). Sex sjúklingum með LÞS <18,5 kg/m2 var sleppt við útreikninga. Upplýsingum um bakgrunns- og áhættuþætti sjúklinga var safnað úr sjúkraskrám, auk skammtíma fylgikvilla og 30 daga dánartíðni. Hóparnir fjórir voru bornir saman með tilliti til áðurnefndra þátta og langtímalifun metin með Kaplan-Meier gröfum og Cox-aðhvarfsgreiningu. NIÐURSTÖÐUR Sjúklingar með mikla offitu voru að meðaltali fjórum árum yngri en sjúklingar í kjörþyngd, höfðu oftar áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma og hærra EuroSCORE II (5,3 á móti 4,4%, p=0,03). Sjúklingum með mikla offitu blæddi hins vegar minna á fyrstu 24 klukkustundunum en þeim í kjörþyngd (558 á móti 1091 ml, p <0,001), þeir fengu sjaldnar heilablóðfall (0% á móti 6,4%, p=0,03), en oftar bringubeinslos (5,6% á móti 2,7%, p=0,04), djúpa bringubeinssýkingu (3,7% á móti 0%, p=0,04) og bráðan nýrnaskaða (26,4% á móti 15,2%, p=0,005). Munur á dánartíðni <30 daga og langtímalifun var ómarktækur milli hópa og LÞS ekki sjálfstæður forspárþáttur langtímalifunar í fjölbreytugreiningu. ÁLYKTUN Árangur sjúklinga sem þjást af offitu og gangast undir lokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla er góður og skammtíma- og langtíma­lifun sambærilegar við sjúklinga í kjörþyngd. Offita ætti því ekki að vera frábending fyrir lokuskiptum við lokuþrengslum. INTRODUCTION: Our objective was to investigate the effect of obesity on short-term complications and long-term survival after surgical aortic valve replacement (SAVR) for aortic stenosis (AS). MATERIAL AND METHODS: A retrospective study on 748 patients who underwent SAVR for AS in Iceland 2003-2020. Patients were divided into groups based on body mass index (BMI): normal (18.5-24.9 kg/m2, n=190), overweight (25-29.9 kg/m2, n=339), obese (30-34.9 kg/m2, n=165) and severely obese (≥35 kg/m2, n=54). Six patients with BMI<18,5 kg/m2 were excluded. Clinical information regarding patient history, risk factors, together with complications and 30-day mortality were collected from patient records. The four BMI groups were compared and long-term survival estimated with Kaplan-Meier plots and risk factors for long-term survival evaluated with Cox multivariate analysis. RESULTS: Severely obese patients were on average four years younger than patients with normal BMI, more often had risk factors for cardiovascular disease, and their EuroSCORE II was higher (5.3 vs. 4.4%, p=0.03). On the other hand, severely obese patients bled less the first 24 hours post-surgery, compared to normal BMI-patients (558 vs. 1091 ml, p<0.001), stroke was less frequent (0 vs 6.4%, p=0.03), but they more often experienced sternum dehiscence (5.6 vs 2.7%, p=0.04), deep sternal wound infection (3.7 vs 0%, p=0.04) and acute kidney injury (26.4 vs 15.2%, p=0.005). Thirty-day mortality and long-term survival did not differ significantly between the groups and BMI was not an independent predictor of long-term survival in multivariate analysis. CONCLUSIONS: The outcome for obese patients undergoing SAVR for AS is good and both short-term complications and long-term survival do not differ significantly from patients with a normal BMI. Therefore, a high BMI itself should not be a contraindication for SAVR due to AS.Peer reviewe

Maritime activity and risk patterns in the High North : MARPART Project Report 2

This report provides a discussion on dominating risk factors, risk types and probability of unwanted incidents in the Arctic region. It also provides a coarse-grained evaluation of the potential consequences of different incidents in the northern sea areas of Russia, Norway, Greenland, and Iceland. The risk assessment build upon statistics on vessel activity, case studies of real incidents, and expert evaluation of defined situations of hazard and accident (DSHA). The evaluations of this study may serve as a platform for more detailed assessments, and as input for discussions on priority areas in respect to safety measures and emergency preparedness. In the Marpart Project, the risk assessments have a special role as input into the analyses of emergency management capabilities, and the need for special government efforts in cross-border cooperation