Późnoglacjalne i holoceńskie zmiany roślinności Wigierskiego Parku Narodowego - wstępne wyniki badań palinologicznych

Zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu pn. Rozbudowa otwartych zasobów naukowych Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki" Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy SONB/SP/512497/2021.Główne etapy rozwoju roślinności późnego glacjału i holocenu na terenie Wigierskiego Parku Narodowego zostały zrekonstruowane za pomocą analizy pyłkowej osadów z trzech jezior dystroficznych - Jezioro Ślepe (Zielone), Suchar Wielki i Suchar II. Teren badań położony w strefie przejściowej pomiędzy klimatem oceanicznym a kontynentalnym sprzyja rekonstrukcji roślinności pod wpływem zmian klimatu, dzięki licznym gatunkom roślin występującym tutaj na progu swojej tolerancji ekologicznej. Wiek badanych osadów określono przez korelację z datami radiowęglowymi profilu palinologicznego jeziora Wigry. W starszej części okresu borealnego udokumentowano istnienie tymczasowych zmian w roślinności, wyrażonych ekspansją brzozy. Najprawdopodobniej były one reakcją na krótkotrwałe, zimne wahnienie klimatu przypadające ok. 11000 lat kal. BP, zwane oscylacją preborealną lub pierwszym holoceńskim cyklem Bonda.Instytut Biologii, Uniwersytet w BiałymstokuBerglund B. E., Ralska-Jasiewiczowa M. 1986. Pollen analysis and pollen diagrams. W: Berglund B. E. (red.), Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology: 455-484. J. Wiley & Sons Ltd., Chichester-New York.Birks, H. J. B. 1986. Late-Quaternary biotic changes in terrestrial and lacustrine environments, with particular reference to north-west Europe. W: Berglund, B. E. (red.) Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology: 3-65. J. Wiley & Sons Ltd., Chichester-New York.Bjorkmar L. 1996. The Late Holocene history of beech Fagus sylvatica and Norway spruce Picea abies at stand-scale in southern Sweden. Lundqua Thesis 39. Lund University, Department of Quaternary Geology, Lund.Bond G., Kromer 8., Beer J., Muscheler R., Evans M., Showers W., Hoffmann S., Lotti-Bond R., Hajdas I., Bonani G. 2001. Persistent solar influence on North Atlantic climate during the Holocene. "Science" 294: 2130- 2136.Drzymulska D., Zieliński P., Kupryjanowicz M., Kłosowski S., Pawlikowski P., Fiłoc M., Jabłońska E. 2011. Sprawozdanie merytoryczne z realizacji projektu badawczego własnego "Historia jezior dystroficznych (sucharów) Wigierskiego Parku Narodowego w świetle holoceńskiej sukcesji ich roślinności." Maszynopis.Faegri K., Iversen J. 1975. Textbook of pollen analysis. Blackwell Scientific Publications, Copenhagen.Huntley B., Birks H. J. 8. 1983. An atlas of past and present pollen maps for Europe: 0-13000 years ago. Cambridge University Press, Cambridge.Krzysztofiak L., Olszewski K. 1999. Klimat Wigierskiego Parku Narodowego. X lat Wigierskiego Parku Narodowego: 59-62. Wydawnictwo Włodzimierz Łapiński, Krzywe.Kupryjanowicz M. 2004. The vegetation changes recorded in sediments of Kładkowe Bagno peat bog in Puszcza Knyszyńska Forest, north-eastern Poland. Acta Palaeobotanica 44(2): 175-193.Kupryjanowicz M. 2007. Postglacial development of vegetation in the vicinity of the Lake Wigry. "Geochronometria" 27: 53-66.Kupryjanowicz M. 2008. Badania palinologiczne w Polsce północno-wschodniej. W: Madeyska E., Wacnik A. (red.), Polska północno-wschodnia w holocenie. Przyroda­-klimat-człowiek. Botanical Guidebooks 30: 77-95.Kupryjanowicz M., Jurochnik A. 2009. Zapis pyłkowy postglacjalnych zmian roślinności zawarty w osadach dennych jeziora Wigry. W: Rutkowski J., Krzysztofiak L. (red.), Jezioro Wigry. Historia jeziora w świetle badań geologicznych i paleoekologicznych: 181-198. Stowarzyszenie "Człowiek i Przyroda", Suwałki.Latałowa M. 1992. Man and vegetation in the pollen diagrams from Wolin Island (NW Poland). Acta Palaeobotanica 32(1): 123-249.Latałowa M., van der Knaap W. O. 2006. Late Quaternary expansion of Norway spruce Picea abies (L.) Karst. In Europe according to pol/en data. "Quaternary Sciences Review" 25: 2780-2805.Lauterbach S., Brauer A., Andersen N., Danielopol D. L., Dulski P., Hüls M., Milecka K., Namiotko T., Plessen B., von Grafenstein U., DECLAKES Participants 2010. Multi-proxy evidence for early to mid-Holocene environmental and climatic changes in northeastern Poland "Boreas" 39(2): 1-16.Makohonienko M. 2000. Przyrodnicza historia Gniezna. Prace Zakładu Biogeografii i Paleoekologii, Tom l. Homini, Poznań-Bydgoszcz: 1-148.Nalepka D., Walanus A. 2003. Data processing in pollen analysis. "Acta Palaeobotanica" 43(1): 125-134.Obidowicz A., Ralska-Jasiewiczowa M., Kupryjanowicz M., Szczepanek K., Latałowa M., Nalepka D. 2004. Picea abies (L.) H. Karst. - Spruce. W: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H. E. Jr., Tumer Ch. (red.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on iso pollen maps: 147-157. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków.Ołtuszewski W. 1937. Historia lasów Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego w świetle analizy pyłkowej. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Matematyczno-Przyrodniczej, B 8 (4): l-57.Piotrowska N., Hajdas I. 2006. Kalendarzowa skala czasu dla osadów jeziornych Zatoki Słupińskiej (jezioro Wigry) na podstawie datowania radiowęglowego. Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU 3: 179-185.Ralska-Jasiewiczowa M., Geel van B., Demske D. 1998. Holocene regional vegetation history recorded in the Lake Gościąż sediments. W: Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T., Starkei L. (red.), Lake Gościqż, central Poland. A monographic study: 202-218. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków.Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr, Turner H. 2004. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków.Rutkowski J., Krzysztofiak L. (red.) 2009. Jezioro Wigry. Historia jeziora w świetle badań geologicznych i paleoekologicznych. Stowarzyszenie "Człowiek i Przyroda", Suwałki.Stasiak J. 1971. Szybkość sedymentacji złóż gytii wapiennej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 107: 113-119.Stančikaitė M., Kabailienė M., Ostrauskas T., Guobyte R. 2002. Environment and man in the vicinity of Lasek Duba and Pelesa, SE Lithuania, during the Late Glacial and Holocene. "Geological Quarterly" 46(4): 391-409.Szczepanek K., Tobolski K., Nalepka D. 2004. Alnus Mill. - Alder. W: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H. E. Jr., Turner Ch. (red.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps: 47-55. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków.Terhürne-Berson R. 2005. Changing distribution patterns of selected conifers in the Quaternary of Europe caused by climatic variations. Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades (Dr. rer. nat.) der Mathematisch-Naturwissenschftlichen Fakultät der Rheinischen Friedrich- Wilhelms-Universität, Bonn.Tylmann W., Bubak I., Fiłoc M., Kupryjanowicz M., Latałowa M., Lutyńska M., Makohonienko M., Pędziszewska A., Piortowska N., Wacnik A., Witak M., Zgrundo A. 2011. Sprawozdanie merytoryczne z realizacji projektu badawczego własnego " Zapis zmian klimatycznych i środowiskowych w rocznie laminowanych osadach jezior północnej Polski (TRANSECT-PL)". Maszynopis.Woś A. 1995. Zarys klimatu Polski. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.212

Pollen morphology of Bulgarian species from the section Orobus (L.) Gren. et Godr. (genus Lathyrus, Fabaceae)

The pollen morphology of eight species from the section Orobus (L.) Gren. et Godr. (Lathyrus, Fabaceae) distributed in Bulgaria (Lathyrus alpestris, L. aureus, L. linifolius, L. niger, L. palustris, L. transsilvanicus, L. venetus and L. vernus.) was studied with light and scanning electrone microscope. The pollen grains are 3-zonocolporate of subprolate (semi-erectus) type (P/E=1.20–1.31), medium to large in size, elliptical or rectangular-obtuse- convex (equatorial view) and circular to slightly triangular-obtuse-convex (polar view). The ornamentation is predominantly perforate-foveolate but there are pollen grains with perforate-reticulate sculpture (L. alpestris, L. palustris) or almost reticulate (L. aureus)

Analysis of maize (Zea mays subsp. mays) pollen: Normalizing the effects of microscope?slide mounting media on diameter determinations

Maize (Zea mays subsp. mays) dominates the record of prehistoric agriculture in the Neotropics. Nonetheless, many significant questions of Zea systematics and evolution persist. Palynology provides a record central to addressing those questions, but determining pollen grain diameter remains a significant method- ological issue: diameter is a key characteristic in identification, and diameter seems to be space-time dependent - the latter phenomenon but little understood. One issue in analyzing diam- eter is the confounding effect of microscope-slide mounting media. This study provides correction factors to normalize diam- eter among silicon oil, glycerine jelly, and acrylic resin (du Pont Elvacite), the last coming into increasing use without previous study of its effect on pollen grain size

Pollenanalytical studies in NE-Nigeria: preliminary results from the Manga Grasslands and Lake Tilla, Biu Plateau

Two sites situated in the Sahelian and Sudanian zones of NE-Nigeria were chosen for pollen analysis. A sediment core from an interdunal depression in the eastern Manga Grassland provides information on the Holocene vegetation history of the Sahel between c. 9600-3400 B.P. The 3 m pollen record indicates an open savanna during the mid-Holocene. The presence of Sudano-Guinean taxa, which were mainly restricted to the interdunal depressions, points to more humid conditions. Already before c. 4000 B.P., a slow change towards drier conditions and the establishment of the modern Sahelian vegetation is visible in the diagram. This development was accompanied by high fire frequencies. A 16 m core from a crater lake (Lake Tilla) in the Sudanian zone of NE-Nigeria provides a pollen record which can be dated back to approximately 11-12000 B.P. Preliminary pollen spectra show a relatively constant pattern with a dominance of grass pollen even during the middle Holocene.Deux sites situés dans la zone sahélienne et soudanienne du NE-Nigeria ont été choisi pour l'analyse de pollen. L'analyse palynologique d'une carotte provenant d'une dépression interdunaire dans les Manga Grassland de l'Est a mis en évidence de nouvelles informations sur l'histoire de la végétation holocène du Sahel entre ca. 9600 et 3400 B.P. Le profile pollinique de 3 m montre l'existence d'une savane ouverte pendant l'holocène moyen. La présence d'éléments soudano-guinéens dont l'extension était surtout limitée à la dépression interdunaire indique des conditions plus humides. Dès avant ca. 4000 B.P., un lent changement des conditions vers une plus grande sècheresse et l'établissement d'une végétation sahélienne comparable à l'actuelle est visible sur le diagramme. Cette évolution fut accompagnée de fortes fréquences de feu. Une carotte de 16 m d'un lac cratére (Lake Tilla) dans la zone soudanienne du NE-Nigeria proviens une profile de 11-12000 ans environs. Le spèctra polliniques préliminaires sont relativement constante avec une dominance de graminées même pendant l'Holocene moyen