DLACZEGO TAUNTAUNY MAJĄ DWIE PARY NOZDRZY? ADAPTACJE ORGANIZMÓW DO ŻYCIA W EKSTREMALNYCH ŚRODOWISKACH W UNIWERSUM SAGI GWIEZDNE WOJNY

Jedną z ważniejszych cech organizmów jest zdolność adaptacji do otaczającego środowiska. Celem artykułu jest porównanie adaptacji do zróżnicowanych warunków występujących na pustyni, w ekstremalnie zimnych regionach i w środowisku wodnym u organizmów zamieszkujących Ziemię oraz stworzeń wymyślonych na potrzeby sagi Gwiezdne wojny. Omówione zostaną niektóre charakterystyczne dla sagi gatunki: sarlacc, banty, eopi, tauntauny, wampy, morski zabójca opee (ang. opee sea killer), ryba colo claw (ang. colo claw fish), morski potwór sando (ang. sando aqua monster) i aiwha. Występujące u fikcyjnych stworzeń przystosowania do środowiska zostaną porównane z adaptacjami wykształconymi przez wykazujące podobieństwo gatunki zamieszkujące Ziemię. Mechanizm tych przystosowań zostanie wyjaśniony na podstawie aktualnej wiedzy biologicznej.Jedną z ważniejszych cech organizmów jest zdolność adaptacji do otaczającego środowiska. Celem artykułu jest porównanie adaptacji do zróżnicowanych warunków występujących na pustyni, w ekstremalnie zimnych regionach i w środowisku wodnym u organizmów zamieszkujących Ziemię oraz stworzeń wymyślonych na potrzeby sagi Gwiezdne wojny. Omówione zostaną niektóre charakterystyczne dla sagi gatunki: sarlacc, banty, eopi, tauntauny, wampy, morski zabójca opee (ang. opee sea killer), ryba colo claw (ang. colo claw fish), morski potwór sando (ang. sando aqua monster) i aiwha. Występujące u fikcyjnych stworzeń przystosowania do środowiska zostaną porównane z adaptacjami wykształconymi przez wykazujące podobieństwo gatunki zamieszkujące Ziemię. Mechanizm tych przystosowań zostanie wyjaśniony na podstawie aktualnej wiedzy biologicznej

Heavy minerals as indicators of the source and stratigraphic position of the loess-like deposits in the Orava Basin (Polish Western Carpathians)

This study is focused on the loess-like deposits accumulated on glaciofluvial fans of the Czarny Dunajec River in the Orava Basin (Southern Poland). The deposition of these sediments took place during three cold intervals of the Pleistocene: Würm, Riss, and Günz/Mindel. So far, the provenance and age of the deposits has not been precisely defined, even though the development of each fan is believed to be related to the successive glacial periods in the Tatra Mountains. Heavy minerals were studied to determine the source of the deposits. Heavy mineral analyses revealed that zircon, tourmaline, rutile, garnet, amphibole, epidote, and apatite are the typical constituents of the heavy mineral fraction. Abundances of heavy minerals differ in each of the Pleistocene fans of the Czarny Dunajec River, especially the amphibole content. However, the chemical composition of garnet, amphibole, and tourmaline is rather uniform. This research showed that mainly medium-grade metamorphic rocks with a subordinate share of high-grade metamorphics, and granitic rocks are the dominant source rocks of the deposits studied. Such rocks are exposed in the Western Tatra Mountains, which most probably supplied the Orava Basin with clastic material. Change in abundances of heavy minerals in the succession may reflect the progressive erosion of the source area. Grain-size distribution and textural features of the sampled sediments suggest fluvial and aeolian modes of transportation. Additionally, this study indicated that heavy minerals may be used to correlate the loess covers in the Orava Basin

The preliminary attempts of in in vitro regeneration from petioles of recalcitrant species of Cephalotus follicularis Labill.

Cephalotus follicularis Labill. is representative of the extraordinary carnivorous group of plants. Carnivorous plants with pitcher traps grow in nutrient poor, sunny and wet habitats, they have adapted themselves to growth in bogs, sandy soils and obtain some nutrients (e.g. nitrogen and phosphate) from insects and other arthropods or protozoa, even from small mammals occasionally (Król et al. 2012). C. follicularis belongs to the monotypic family Cephalotaceae, and it is the endemic plant of south-western Australia. This Australian pitcher plant is heterophyllous with different types of leaves, specialized either for prey capture or photosynthesis. In the spring, non-carnivorous leaves responsible for photosynthesis, while later, in the summer the second type – carnivorous pitcher-shaped leaves occur (Pavlovic 2011). In this paper we present the first observation of tissue culture of C. follicularis for regeneration protocol, taking into account the absence of organic and inorganic nitrogen as well. We kindly achieved the in vitro plants of C. follicularis clones: 00001/01 and 0004/03 from collection of Mr. Kamil Pásek (http://www.bestcarnivorousplants.net/) from Czech Republic. These plants have been maintained on MS (Murashige and Skoog) media, in sterile conditions for several years. Under these conditions the plants are smaller than in the nature, do not develop pitchers properly and do not produce flowers, and intensive multiplication of shoots is observed. Therefore we tried to ensure such conditions, which will enable the proper development of this species in tissue culture. Plants of 00001/01 and 0004/03 clones were transferred to MS solid medium modified by reducing the amount of MS major salts to ½ and ¼ (½ MS and ¼ MS respectively). Plants were placed on these media in two ways: in small groups and individually. These same rules were applied when using subsequent ½ MS based media supplemented with 8,2 μM 2,4-D with 9,3 μM KIN (first fodder) and 4,9 μM IBA with 18,2 μM TDZ (second fodder). In addition, on the same media we put photosynthetic and pitcher leaves separately. All cultures were kept in light conditions. It occurred, that in the long term culture (after 47 days) on the ¼ MS medium the plants growing in small groups, started to develop pitcher and non-carnivorous leaves similar to these in the nature. Plants growing individually on the same medium did not change their appearance. The similar situation was observed for 00001/01 genotype, with one difference, bigger quantity of plants created properly shaped pitcher leaves on ½ MS medium. Decreasing the quantity of MS major salts to ½ gave good results in the case of rooting of plants of the Drosera intermedia Hayne (Kromer et al. 2000) and in Cephalothus regeneration system from root mass (Ko et al. 2010). The first symptoms of morphogenesis were noted on 42 day of culture as the direct organogenesis and somatic embryogenesis. The adventitious shoots and young somatic embryos were observed in 0004/03 on photosynthetic leaves, on the medium supplemented with 2,4‑D and KIN. The pitcher leaves did not induce morphogenesis. Histological analysis confirmed direct morphogenesis. Somatic embryos and adventitious shoots appeared on the petioles without callus formation and originated from epidermal and subepidermal layers of the explants. Taking into account the specific way of nitrogen uptaking by Cephalothus plants, the photosynthetic and pitcher leaves were maintained on the conditions with the lack of organic source of nitrogen and lack of inorganic nitrogen in MS medium. The observations showed that in the absence of inorganic nitrogen in the medium the non-carnivorous leaves become white and slowly degenerate. At the same conditions the pitcher leaves growing in small groups develop well traps, but they are fragile and strong red. In this small group the non-carnivorous leaves are not present. When the medium is free of organic nitrogen the non-carnivorous leaves become white but still alive, while the pitcher leaves are weak and do not develop well shaped traps. Further investigations are necessary for improving the culture protocols for more efficient plant regeneration and improvement of shoots formation, as well as analysis of the nitrogen influence on leaves of this plant

Kwantowochemiczne obliczenia właściwości strukturalnych i elektronowych oraz reaktywności klastera A w syntazie acetylokoenzymu A

Nikiel jest pierwiastkiem odgrywającym ważną rolę w biologii roślin oraz beztlenowych bakterii i archeonów. Jest on obecny w centrach reaktywności enzymów katalizujących wiele reakcji biochemicznych tych organizmów. Siedem z ośmiu metaloenzymów niklu katalizuje reakcje w których produkowane lub przetwarzane są następujące gazy: CO, CO2, CH4, H2, NH3 i O2. Ich poznanie jest ważne dla zrozumienia procesu powstawania życia na Ziemi, utrzymania równowagi ekologicznej oraz ze względu na potencjalne zastosowanie w przemyśle. Obiektem badan z zakresu teoretycznych metod w chemii wchodzących w zakres prezentowanej pracy doktorskiej jest dwucentrowy kompleks niklu, [Fe4S4]–NipNid, nazywany klasterem A. Stanowi on centrum aktywne syntazy acetylo-koenzymu A (ACS), enzymu który katalizuje reakcje powstawania acetylokoenzymu A z CO, CH3 i koenzymu A (CoASH) w bakteriach: Moorella thermoacetica i Carboxydothermus hydrogenoformans. Krystalografia oraz spektroskopia Mössbauera i EPR dostarczają wielu danych eksperymentalnych dotyczących złożonej struktury i reaktywności klastera, niewiele jest jednak prac obliczeniowych z nim związanych. Prezentują one ponadto różne podejścia do omawianego zagadnienia. Do zasadniczych celów pracy należą: (i) Wypracowanie modelu i metodyki obliczeń, która prawidłowo odtwarza doświadczalne dane strukturalne oraz potencjały redoks i wartości pKa dla klastera A. (ii) Zaproponowanie mechanizmu redukcji utlenionej formy klastera A (Aox). (iii) Wskazanie mechanizmu reakcji metylacji klastera A, będącej jednym z etapów powstawania acetylokoenzymu A. Przedstawione w pracy doktorskiej obliczenia wykonano przy pomocy programu Gaussian09. Wyniki otrzymano stosując metodę DFT oraz funkcjonał BP86 i bazę funkcyjna TZVP. W celu uwzględnienia efektów oddziaływania molekuły z rozpuszczalnikiem posłużono się modelem ciągłym PCM, ze stała dielektryczna "=4, 12, 20 i 80. W obliczeniach sprawdzono kilka typów modeli strukturalnych klastera A. Dla modeli tych przeprowadzono optymalizacje geometrii dla trzech form utlenienia klastera: Aox, Ared1, Ared2, oraz dla klastera A z ligandami ważnymi w cyklu katalitycznym enzymu. Pozwoliło to na ocenę wpływu wielkości modelu oraz otoczenia białkowego na właściwości redoksowe klastera A. Najważniejsze wnioski wynikające z pracy można sformułować następująco: (a) Geometria oraz właściwości redoksowe klastera A (potencjały redukcji i wartości pKa) zależą silnie od wielkości modelu strukturalnego, oraz od stałej dielektrycznej rozpuszczalnika w obliczeniach PCM. (b) Przeprowadzone obliczenia wyraźnie wskazują na protonacje na proksymalnym atomie niklu (Nip) w strukturach zredukowanych. (c) Zależność potencjałów redukcji od stałej dielektrycznej rozpuszczalnika pokazuje, ze na przebieg reakcji enzymatycznej silny wpływ ma środowisko reakcji. W mniej polarnych rozpuszczalnikach może ona mieć charakter rodnikowy, natomiast w rozpuszczalnikach polarnych przebiega prawdopodobnie według mechanizmu SN2. (d) Ważną rolę w procesie redukcji odgrywa ligand skoordynowany na atomie Nip w klasterze A

Rzadkie postacie chłoniaków T-komórkowych – aktualne postępowanie

Chłoniaki T-komórkowe stanowią ok. 10% chłoniaków nieziarniczych. Obserwuje się zależność terytorialną występowania podtypów chłoniaków T w Europie, Stanach Zjednoczonych i Azji. Najczęstszym na świecie jest obwodowy chłoniak T (PTCL), w USA częściej niż w innych regionach występuje anaplastyczny chłoniak wielkokomórkowy (ALCL), a w Azji chłoniak z komórek NK/T typu nosowego (ENKTCL). W Europie spotykamy częściej chłoniaka angioimmunoblastycznego (AITL). Do bardzo rzadkich o specyficznym przebiegu zalicza się chłoniaka T z enteropatią (EATL), chłoniaka wątrobowośledzionowego (HSTL) czy wreszcie białaczki: z ziarnistych limfocytów, prolimfocytową, agresywną NK, ATLL. Osobną grupą są chłoniaki pierwotnie skórne: ziarniniak grzybiasty (MF) czy choroba Sezary’ego (SS). Zalecenia europejskie i polskie nie były aktualizowane od 2015 roku. Dostępne są zalecenia NCCN z 2019 roku obejmujące zmiany terapii dla chłoniaków CD30+. W zakresie leczenia ENKTCL należy korzystać także z aktualnych zaleceń azjatyckich. Choć schemat CHOP, stanowiący do niedawna terapię standardową, pozostaje jedną z opcji terapeutycznych, nie jest już ani jedyną ani zawsze rekomendowaną opcją pierwszej linii. Postępowanie jest zależne od podtypu chłoniaka, zaawansowania, a także od stanu pacjenta, jego schorzeń współistniejących. Niejasne jest miejsce autotransplantacji i allotransplantacji w leczeniu tych schorzeń, zwłaszcza jeśli rozważamy leczenie niepowodzeń, w tym kolejnych nawrotów

Prolonged response to treatment with ipilimumab in a patient with a diagnosis of disseminated malignant melanoma

Ipilimumab jest lekiem immunologicznym, należącym do nowej grupy immunoterapii typu „checkpoints”, który wykazał skuteczność w leczeniu zaawansowanego czerniaka (nieoperacyjnego lub z przerzutami) u dorosłych. W Polsce refundacja obejmuje jedynie czerniaka skóry w II linii leczenia. W niniejszej pracy opisano przypadek kobiety w wieku średnim, u której po rozpoznaniu rozsiewu czerniaka złośliwego (pierwotna diagnoza: rak gru­czołowy) podano w II linii ipilimumab. Uzyskano 2,5-letnią kontrolę choroby.Ipilimumab is a first immune checkpoints inhibitors. Ipilimumab is a standard therapy for advanced melanoma. In Poland the reimbursment of this drug includes only melanoma of the skin in the second line systemic therapy. We describe a case of a middle-age woman with a diagnosis of malignant disseminated melanoma (primary diagnosis was adenocarcinoma) in which the use of ipilimumab induction in second line treatment resulted long-term clinical benefit — 30 months free of the disease symptoms

Social network interventions in mental healthcare: a protocol for an umbrella review

Introduction: Social networks (SNs) can play a crucial role in the process of recovery from mental illness. Yet there is no standard best practice for involving SNs to optimise patient recovery. It is therefore critical to explore the diversity of SN approaches in mental health, highlight gaps in the evidence and suggest future directions for research and practice. This protocol describes the methods for an umbrella review of SN interventions for the care and/or treatment of mental illness. // Methods and analysis: Nine electronic databases will be searched for the relevant journal articles: CINAHL, PubMed, Scopus, Ovid MEDLINE, Ovid EMBASE, Ovid Cochrane Library, Web of Science, Scopus and Ovid PsycINFO. We will include reviews which extracted information about the quantity, structure and quality of patient’s SNs as well as frequency of contact. The range of publication dates of the included articles will be from 2010 and 2021, as recommended by Joanna Briggs Institute guidelines. The Assessment of Multiple Systematic Reviews 2 tool and ratings of the quality of evidence will be used to assess the quality of the included reviews. The results will be presented in accordance with guidelines in the Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions and the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses 2020 statement. Findings will inform the development of an SN framework to guide the design and evaluation of psychosocial interventions. // Ethics and dissemination: This umbrella review will involve secondary data analysis and ethical approval is not required. The target audience includes clinicians, researchers and service users, who will be reached with tailored materials through journal publications, conference presentations and social media. The presentation of the results will provide a more complete picture of relevant evidence and explicit basis from which to improve psychosocial well-being for people diagnosed with a mental illness

Trends, challenges, and priorities for shared decision making in mental health: The first umbrella review

BACKGROUND: Shared decision making (SDM) is a health communication model promoting patient-centered care that has not been routinely utilized in mental health. Inconsistent definitions, models, measurement tools, and lack of sufficient evidence for the effectiveness of SDM interventions are potential contributors to the limited use of SDM in mental health. AIMS: (1) Provide the first systematic analysis of global development trends and challenges of SDM research; (2) clarify the meaning, role, and measurement of SDM in mental health; (3) create a theoretical framework for key effective SDM components to guide future development and implementation of SDM interventions. METHODS: A comprehensive search strategy was conducted in CINAHL, PubMed, Scopus, MEDLINE, EMBASE, Cochrane Library, Web of Science, Scopus, and PsycInfo. Included reviews focused on SDM interventions for prevention and/or treatment of mental illness in adults. A narrative synthesis was performed to capture the range of interventions, populations, measurement tools, comparisons, and outcomes. RESULTS: Ten10 systematic reviews of SDM in mental health were included with 100 nested studies spanning from 2006 to 2020. All reviews focused on dyadic and psychopharmacological decision-making. Primary outcomes of SDM in mental health interventions include treatment satisfaction, medication adherence, symptom severity, quality of life, and hospital readmissions. Participant-related factors unique to SDM in mental health, such as stigma and mental capacity, were not reported. CONCLUSIONS: The current landscape of SDM in mental health is overwhelmingly disconnected from the needs and experiences of potential end-users; clients, clinicians, and family members. Most SDM interventions and tools were adapted from physical health and are mainly geared to psychopharmacological decision-making. The SDM in Mental Health Framework (SDM-MH), developed here, expands the scope of decisions to non-psychopharmacological discussions, diversifies the pool of SDM participants and settings, and offers potential primary target outcomes of SDM in mental health to reduce heterogeneity across studies

Peer support and shared decision making in Open Dialogue: Opportunities and recommendations

Open dialogue (OD) is a person-centred social network model of crisis and continuing mental healthcare, which promotes agency and long-term recovery in mental illness. Peer support workers who have lived experience of mental illness play a key role in OD in the UK, as they enhance shared understanding of mental health crisis as part of the OD model and provide a sense of belonging and social inclusion. These elements are in alignment with the shared decision making (SDM) approach in mental health, which focuses on person-centred communication in treatment decision-making. The previously documented benefits of peer-led SDM include increased engagement with services, symptom reduction, increased employment opportunities, and reduced utilization of mental and general health services. While the contribution of peer support and SDM principles to OD has been acknowledged, there is only a small body of literature surrounding this development, and little guidance on how peer support can enhance treatment decision-making and other aspects of OD. This viewpoint, which was co-authored by people with lived experience of mental illness, clinicians, and researchers, discusses practical implications and recommendations for research and training for the provision of a co-produced OD model grounded in peer support and SDM

Korelaty osobowościowe a poziom i struktura agresji u adolescentów

Przedstawiona praca badawcza łączy teorie z empirią. Powstała w celu sprawdzenia związków zachodzących pomiędzy cechami osobowości a poziomem i struktura agresji u adolescentów. Badaniem objęto 120 uczniów szkoły średniej w wieku od 16 do 19 lat. W projekcie badawczym posłużono się metodami psychologicznego pomiaru: Inwentarz Osobowości NEO-PI-R autorstwa P. T. Costa i R. R. McCrae, Kwestionariusz Agresjii A. Bussa i M. Perry’ego oraz Arkusz Personalny własnej konstrukcji. Przeprowadzone analizy: korelacji, istotności różnic między grupami skrajnymi o niskim i wysokim poziomie agresji, istotności różnic międzypłciowych oraz skupień grup o różnym typie agresji pozwoliły na zweryfikowanie postawionych hipotez badawczych oraz nakierowały na wysuniecie wniosków końcowych. Adolescenci prezentujący wyższy poziom Ogólnej Agresji charakteryzują się wyższym poziomem Neurotyczności oraz niższym poziomem Ugodowości i Sumienności. Ponadto, wyższy poziom Agresji Ogólnej, Agresji fizycznej oraz Agresji werbalnej odnotowano w grupie mężczyzn.The present thesis combines theory practice based on empiric research. This paper was performed in order to assess the connections between the personality structure and aggression of the adolescents. The survey covered 120 students of secondary level school in the range of 16 to 19 years of age. The research used the following psychology tests: The Revised NEO Personality Inventory NEO-PI-R by P. Costa ang R. McCrae, The Aggression Questionnaire by A. Buss and M. Perry and The Personal Questionnaire constructed by the author of this paper. The analysis of correlation, significance of distinction between extreme groups with different types of aggression allows for the following final conclusions. The adolescents who demonstrate a higher level of General aggression are characterized by higher level of Neuroticism and low intensity of Agreeableness and Conscientiousness. Moreover, in the men’s group was recorded higher level of General aggression, Physical aggression and Verbal aggression