M & L Jaargang 31/5

Catheline Metdepenninghen en Hilke Arijs Een levensschets van Paul Cauchie, art-nouveaukunstenaar en kunstschilder. [An outline of Paul Cauchies life, art-nouveau artist and painter.]Van deze art-nouveaukunstenaar zijn vooral de opvallende sgraffitoversieringen aan de huisgevels gekend. Nader onderzoek naar deze Brusselse kunstenaar was niet evident, door het grotendeels verloren gaan van zijn persoonlijke documenten en zijn bedrijfsarchieven. Een biografie opmaken was dan ook een grote uitdaging voor Catheline Metdepenninghen en Hilke Arijs, die aan de hand van schaars bewaarde documenten er toch in slaagden de puzzel van zijn leven te reconstrueren en hiermee zijn minder gekende veelzijdigheid, niet alleen als decorateur, maar ook als architect, schilder en ontwerper konden aantonen.Catheline Metdepenninghen, Bernard Delmotte en Karin Keutgens - De conservatie van Paul Cauchies sgraffito in Kasteel Dageraad / Villa Aurore in Eeklo. [The conservation of Paul Cauchies sgraffito at Villa Aurore in Eeklo.]Het belle-époquekasteel Dageraad in Eeklo moest getuigen van de welvaart en de maatschappelijke positie van Arthur Gillis, directeur van een fabriek waar konijnenhaar verwerkt werd tot basismateriaal voor de toen onmisbare hoeden. De inbreng van Paul Cauchie aan de binnen-en buitenaankleding, waaronder talrijke sgraffiti, was in de loop der tijden aan het zicht onttrokken. Minutieuze blootlegging door studenten in de restauratie, begeleid door Bernard Delmotte en Karin Keutgens, leidde tot de herontdekking van enkele mooie fragmenten. Catheline Metdepenninghen leverde de bouwgeschiedenis en de historische context.Catheline Metdepenninghen en Marie-Hélène Ghisdal Paul Cauchies vakantiewoning La Bella en La Nuova in Duinbergen. [Paul Cauchies holiday residence La Bella and La Nuova in Duinbergen.]Geheel in de geest van de tijd bouwt Paul Cauchie, samen met zijn vriend architect Edouard Frankinet, een vakantiewoning aan de kust. Dat deze dubbelvilla La Bella en La Nuova, afgewerkt juist vóór WO I, kwistig met sgraffiti versierd wordt, zal niemand verbazen. Marie-Hélène Ghisdal, samen met Sarah De Smedt, bracht de overschilderde kunstwerken terug aan het licht en Catheline Metdepenninghen schetst het tijdsbeeld en de bouwgeschiedenis van de villa, waarin Cauchie zich ontplooit als architect, schilder-decorateur en ontwerper van meubilair en binneninrichting.Summar

M & L Jaargang 29/2

Catheline Metdepenninghen Kleurrijke bloementuilen in de Sint-Salvatorkerk in Harelbeke. [Colourful bouquets in Harelbekes Saint Salvator Church.]Hekken in zwart en goud zijn ons ondertussen zo vertrouwd, dat we er nog nauwelijks bij nadenken. Gelukkig zijn er oplettende restaurateurs, zoals Nicky Vergouwen, die onder de strenge uitmonstering van de hekken in de Sint-Salvatorskerk in Harelbeke een onverwachte polychromie ontdekte in typisch 18de-eeuwse heldere kleurtinten.Veerle Stinckens Een buitengewoon duo. De restauratie van twee monumentale schilderijen van Jan Erasmus Quellin. [An extraordinary pair. The restoration of two monumental paintings by Jan Erasmus Quellin.]Door de enorme afmetingen van twee geschilderde doeken van Jan Erasmus Quellin in de abdijkerk van Tongerlo konden deze niet naar een atelier vervoerd worden. Veerle Stinckens schetst het relaas van deze toch wel afwijkende opdracht, waarbij het kerkinterieur noodgedwongen tot restauratieatelier werd omgebouwd.Vanessa De Geest Het Zandhof. Een prefab woning van architect Charles Van Nueten. [The Zandhof. A prefab building by architect Charles Van Nueten.]Moeilijk te geloven dat dit traditionele duinhuisje en de moderne atelieruitbreiding door dezelfde architect ontworpen werden. Charles Van Nueten toont zich een handige kameleon, die heel diverse opdrachten en stijlen beheerst. Vanessa De Geest geeft een mooi overzicht van zijn loopbaan en realisaties.Luc Van de Sijpe Vergeten beton? De Bunkergordel Bruggenhoofd Gent. [Lost concrete? The bunker line Bruggenhoofd Ghent.]Zelfs de Duitse oorlogspropaganda kon er niet omheen: aan de bunkergordel Bruggenhoofd Gent boden Belgische soldaten drie dagen weerstand tegen een overweldigende overmacht. De strijd van de verdedigers leverde hen minder dan een voetnoot op in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De linie werd deels ontmanteld en dichtgemetseld en raakte in vergetelheid. Tot Luc Van de Sijpe besloot hier iets aan te doen. Hij inventariseerde de restanten van de linie, ontsloot ze voor het publiek via de website bunkergordel en herwaardeerde zo de laatste getuigenissen van een vergeten verdedigingslinie.Summar

M & L Jaargang 27/4

Charlotte Nys en Sylvie Bruyninckx Het atomium, 50 jaar oud en opnieuw stralend. [The Atomium, 50 years old and radiant as never before.]Het Paviljoen van de Belgische siderurgie en staalindustrie zal bij weinig mensen een belletje doen rinkelen, het Atomium daarentegen des te meer. Oorspronkelijk gebouwd als een tijdelijke Spielerei die zes maanden boven de andere Expo-monumenten zou uittorenen, bleef het Atomium op het Brusselse Heizelplateau min of meer toevallig overeind. Het efemere bouwwerk kon dankzij restauratie en aanpassingswerken omgevormd worden tot een permanent Brussels symboolmonument. Charlotte Nys en Sylvie Bruyninckx geven gedetailleerd relaas.Dieter Nuytten De Pijl op Expo 58 en de hoge vlucht van betonnen schalen. [The arrow at the Expo 58 and the heydays of concrete scales.]De Avenue de la construction op Expo 58 werd beheerst door de Pijl, de populaire benaming voor het Paviljoen van de civiele techniek of burgerlijke bouwkunde. Bij wijze van eerbetoon aan het technisch vernuft van de Belgische ingenieurs van toen, beschrijft Dieter Nuytten vol bewondering de vernuftige bouwtechnieken van dit op het eerste gezicht onevenwichtige bouwsel. Niet de tand des tijds, maar de laag bij de grondse noodzaak voor een nieuw parkeerterrein op de Heizel betekende in de jaren 1970 de doodsteek voor dit stoutmoedige ontwerp.Somchart Chungsiriarak Een wachthuisje voor de koning van Siam. Het Thaise paviljoen voor Expo 58. [Prathinang Arpornphimok-prasat and its reproduction of the Thai Pavilion at Brussels 1958.]Als een buitenmaats geprefabriceerd constructiepakket arriveerde het teakhouten paviljoentje van Thailand op Expo 58, als eenzame vertegenwoordiger van traditionele bouwwijzen tussen al het omringende modernistisch geweld. Omdat iedereen maar voetstoots aannam dat het om een tempeltje ging, vond de Bangkokse restauratiearchitect Somchart Chungsiriarak het hoog tijd om de mythe te ontkrachten en het precieus gebouwtje te ontmaskeren als een reconstructie van het sierlijk verguld wachthuisje voor de koning van Siam.Catheline Metdepenninghen en Dominique Vieren De Normandie, met vlag en wimpel gerestaureerd. [The Normandie, restored with flying colours.]De snelle Franse pakketboot Normandie stond model voor dit interbellum boothotel in de Westvlaamse duinen. De scheepsromp met drie zwart en rood geschilderde schoorstenen, patrijspoorten, masten met wimpels en zelfs reddingsboten zorgden voor een bijna perfecte illusie. Later zouden jarenlange leegstand en de afgelegen ligging echter ongenode gasten aantrekken, tot de bescherming als monument in 1994 de eerste aanzet tot de heropleving geeft. Catheline Metdepenninghen en Dominique Vieren beschrijven beeldrijk hoe dit indrukwekkende gestrande gevaarte dankzij weldoordachte restauratie en een aangepaste herbestemming tot restaurant terug vlot getrokken werd.Summar

M & L Jaargang 25/4

Vincent Heymans Een nieuw pak voor de oude hemdenwinkel Niguet. [A new outfit for the former shirts boutique Niguet.]Samen met zijn markante woning voor weduwe Ciamberlani aan de Defacqzstraat, hoort de hemdenwinkel Niguet aan de Koningsstraat tot de iconen uit het nagelaten oeuvre van de Brusselse architect Paul Hankar. Wisselende gebruikers, bestemmingswijzigingen en verbouwingen hadden na ruim een eeuw dit edelhouten schrijn beetje bij beetje ontluisterd tot nog slechts een in het oog springende art nouveau pui: het bekende scenario, doch met een zeldzaam goede afloop.Voor de Cel Historisch Erfgoed van de Stad Brussel brengt Vincent Heymans het relaas van een onverhoopte metamorfose.Marc Constandt, Catheline Metdepenninghen m.m.v. Lieven Daenens Les Zephyrs in Westende-Bad: een late cottage van Oscar Van de Voorde met meubilair van Henry Van de Velde. [Les Zephyrs at Westende-bad: a late cottage of Oscar Van de Voorde with Furniture by Henry Van de Velde.]Ei zo na verdween deze weinig opvallende zomercottage zoals minder fortuinlijke lotgenoten roemloos met de westenwind.De bescherming en herbestemming van deze overlever tot infopunt in Westende-Bad annex museum, leidde noodzakelijk tot restauratie en derhalve bouwhistorisch onderzoek: met verrassend resultaat.Behalve de betrokkenheid van de Gentse architect Oscar Van de Voorde, achterhaalden Marc Constandt en Catheline Metdepenninghen immers de onbewuste bijdrage van Henry van de Velde voor een deel van het meubilair: een stelling die door Lieven Daenens onomstotelijk wordt onderbouwd maar niettemin vraagtekens blijft oproepen.Goedele Reyniers en Hilde Weissenborn De sgraffitofries van het Museum voor Schone Kunsten te Gent. [The sgraffito frieze of the museum of fine arts in Ghent.]De 259m lange, om het Gentse Museum voor Schone Kunsten lopende fries, leest als een manga. In anekdotische taferelen bracht kunstschilder Jozef Delvin er vanaf 1902 zijn visie op de achtergronden en hoogtepunten van de kunstgeschiedenis in de Nederlanden.Onvoldoende vertrouwdheid met de sgraffitotechniek en oorlogsschade leidden in 1950 tot een grotendeelse reconstructie door confrater Oscar Hoge en dochter Fabiola.Voorafgaand aan de jongste restauratie stelden Goedele Reyniers en Hilde Weissenborn na grondig onderzoek een genuanceerde diagnose.Summar

M & L Jaargang 26/6

Dieter Nuytten, Lode De Clercq en Piet Stevens Bouwgeschiedenis en restauratie van het voormalige gastenkwartier van de abdijsite van Vlierbeek in Kessel-lo. [Building history and restoration of the former guesthouse of the abbey site Vlierbeek in Kessel-lo.]Als geen ander kreeg de voormalige benedictijnenabdij van Vlierbeek in de loop van haar geschiedenis alle mogelijke (tegen)slagen te incasseren. Gesticht halverwege de 12de eeuw wordt de bloeiperiode vanaf de 16de eeuw gevolgd door financiële aderlatingen, plundering en brandstichting, uitdrijving van de monniken, verbeurdverklaring van de gebouwen, openbare verkoping en sloop.Behalve de kloosterkerk bleef desondanks ook het 18de-eeuwse gastenkwartier bewaard, een getuige van de heropflakkering onder de jansenitisch gezinde abt Pieter Paradaens en omwille van zijn barok inkomportaal door Plantenga geroemd als één der fraaiste in het hertogdom Brabant.Naar aanleiding van de restauratie in 2006 en geruggensteund door fors archiefmateriaal situeert Dieter Nuytten de jongste ingreep in de ruimere historische context.Inge Verdurmen en Dries Tys De militaire domeinen in Vlaanderen, bewaarplaatsen van archeologische en landschapshistorische relicten. [The significance of military domains in Flanders regarding archaeology, history and landscape.]Het moge contradictorisch lijken, maar precies omwille van hun specifiek gebruik blijken de uitgestrekte militaire domeinen sinds de 19de eeuw behoorlijk ongerepte reservaten te zijn gebleven van elders verdwenen archeologisch en paleo-ecologisch erfgoed.Binnen de diverse bewaarde landschapstypes spannen heidelandschappen als door de mens gevormde cultuurlandschappen hierbij de kroon.Van neolithicum tot de 20ste eeuw bewaarden ze sporen van hun gestage evolutie naast een veelbelovend bodemarchief: voor Inge Verdurmen en Dries Tys voldoende redenen om, na een verkennende studie, te pleiten voor uitvoerig onderzoek en de uitwerking van een voor elkeen aanvaardbaar beheersmodel.Nicky Vergouwen, Evelien van Biezen en Catheline Metdepenninghen De restauratie van de kroonluchter uit de kapel van Karel De Goede in de Sint-Salvatorskathedraal te Brugge. [The restoration of a neo-gothic chandelier.]De zaligverklaring van Karel de Goede in 1882 en de creatie door Jean Baptiste Bethune van een nieuw schrijn voor diens opnieuw populaire relieken in de Brugse Sint-Salvatorkathedraal zou de Sociëteiten van Sint Franciscus Xaverius in 1885 aanzetten tot de bestelling van een monumentale, 4 meters 50 centimeters omspannende neogotische lichtkroon Delineante Petro Raoux en uitgevoerd door de Brugse kopergieter Franciscus Blondel. Ruim 120 jaar later bleek een grondige opknapbeurt niet overbodig: een operatie waar de uitvoersters Nicky Vergouwen en Evelien van Biezen, samen met Catheline Metdepenninghen gedetailleerde toelichting bij verstrekken.Summar

Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, 17n1: Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kanton Roeselare

Besproken gemeenten:Ledegem: Ledegem, Rollegem-Kapelle, Sint-Eloois-WinkelMoorslede: Dadizele, MoorsledeRoeselare: Beveren, Oekene, Roeselare, Rumbek

Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, 17n2: Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kantons Hooglede - Izegem - Lichtervelde

Besproken gemeenten:Kanton Hooglede: Hooglede (Gits), Staden (Oostnieuwkerke, Westrozebeke)Kanton Izegem: Ingelmunster, Izegem (Emelgem, Kachtem)Kanton Lichtervelde: Lichterveld