Promene sastava masnih kiselina i sadržaja lipida u mesu šarana (cyprinus carpio l.) U zavisnosti od dodatne hrane

U ovom radu razmatrane su promene grupa masnih kiselina (zasićenih, mononezasićenih, polinezasićenih n-3 i n-6, kao i njihovog odnosa n-3/n-6) u zavisnosti od sadržaja lipida u mesu šarana sa dve vrste prihranjivanja (ekstrudirane hrane i kukuruza). Vrsta korišćene hrane značajno je uticala na sadržaj lipida deponovanih u tkivu ribe. Korelacija lipida sa sastavom masnih kiselina pokazala je, da se sa povećanjem sadržaja lipida u mesu šarana, masnokiselinski sastav značajno menjao: povećavale su se mononezasićene masne kiseline, sa dominantnom oleinskom kiselinom (18:1n-9), a istovremeno smanjivale n-3 i n-6 polinezasićene masne kiseline. Istraživanja koja su prikazana u ovom radu su ukazala na opravdanost prihranjivanja šarana ekstrudiranom hranom u cilju poboljšanja kvaliteta mesa ribe

Hemijski sastav i sadržaj holesterola u komercijalnim slatkovodnim vrstama riba u Srbiji

Riba se, pripremljena na različite načine, konzumira u celom svetu, zahvaljujući činjenici da riblje meso sadrži veoma značajne komponente za ishranu ljudi. Riba je bogat izvor visokovrednih proteina, vitamina i esencijalnih minerala, ali iznad svega predsavlja veoma bogat izvor omega-3 i omega-6 polinezasićenih masnih kiselina, koje su veoma značajne za zaštitu zdravlja potrošača. Holesterol je, takođe, značajan za organizam čoveka. Potrošnja namirnica sa visikom sadržajem holesterola može da ima za posledicu nastajanje brojnih kardiovaskularnih oboljenja. Cilj ovih ispitivanja je bio da se odredi hemijski sastav i sadržaj holesterola u komercijalnim slatkovodnim vrstama riba (amur, tolstolobik i šaran), gajenim u dva objekta za akvakvakulturu u Srbiji. Sa druge strane, da bi se poredili parametri kvaliteta (proteini, voda, mast, pepeo) i sadržaj holesterola u ribljim vrstama, gajenim u Srbiji sa uvoznim, u poslednje vreme veoma zastupljenim na našem tržištu, uzorci pangasiusa iz Vijetnama takođe su analizirani. U ovom radu analizirani su uzorci amura, tolstolobika i šarana gajenih u dva ribnjaka sa poluintezivim uzgojem ali različitim načinima ishrane. U prvom ribnjaku riba je hranjena komercijalnom ekstrudiranom hranom, dok su u drugom ribnjaku, kao dodatna hrana prirodnoj, korišćene žitarice. Uzorci pangasiusa iz Vijetnama uzeti su sa tržišta. Statističkom evaluacijom dobijenih rezultata za hemiski sastav (proteini, voda, mast, pepeo) i sadržaj holesterola u amuru, tolstolobiku i šaranu iz prvog ribnjaka ustanovljeno je da postoji statistički značajna razlika (p0,005) između sadržaja holesterola u tolstolobiku i amuru. U drugom ribnjaku, sa izuzetkom sadržaja proteina, takođe je ustanovljeno da postoji statistički zanačajna razlika (p<0,005) u sadržaju istog parametra kvaliteta kod najmanje dve vrste ribe. Statistički značajna razlika u sadržaju holesterola ustanovljna je između tolstolobika i amura. Dobijeni rezultati ovih istraživanja ukazuju da se amur, u poređenju sa šaranom i tolstolobikom iz oba ribnjaka, može smatrati nutritivno najkvalitetnijom vrstom ribe. Ispitana riba iz familije ciprinida (šaran, tolstolobik i amur) iz domaće akvakulture ima veći sadržaj proteina u odnosu na pangasiusa iz Vijetnama, tako da ona predstavlja nutritivno kvalitetniju namirnicu u ishrani ljudi

Multivarijantna analiza sastava masnih kiselina mesa šarana u toku poluintenzivnog gajenja

Poređenje masnokiselinskog sastava mesa šarana pomoću multivarijantnih metoda, kao što su analiza glavnih komponenti (PCA) i linearna diskriminaciona analiza (LDA), omogućava razdvajanje riba prema načinu ishrane i bolje razumevanje promena u sastavu masnih kiselina tokom uzgoja. U periodu od aprila do oktobra, sa šaranskog ribnjaka u kojem je riba bila prihranjivana ekstrudiranom hranom, ispitano je dvadeset osam šarana. Mase riba su se značajno povećale između juna i septembra (P 0,6; P < 0,0001). Zbog veće dostupnosti prirodne hrane, u aprilu i junu, došlo je do povećanja sadržaja n-3 polinezasićenih masnih kiselina u mesu šarana, što je doprinelo boljem kvalitetu ribe. Prihrana šarana sa ekstrudiranom hranom uticala je na povećanje sadržaja n-6 polinezasićenih masnih kiselina, koje su u septembru bile značajno veće u odnosu na juni (P < 0,01), ali i na smanjenje nutritivno važnih n-3 polinezasićenih masnih kiselina (P < 0,01). Odnos n-3/n-6 je bio najveći u junu (0,30), a najmanji u oktobru (0,16). LDA analizom postignuto je razdvajanje šarana prema periodu uzorkovanja, što je u korelaciji sa vrstom unete hrane u ovim periodima. Najveća sličnost u masnokiselinskom sastavu ustanovljena je između šarana u septembru i oktobru, kao posledica smanjenja količine dostupne prirodne hrane i većeg unosa ekstrudirane hrane. PCA i LDA su pokazale da je došlo do značajnih promena u sastavu masnih kiselina šarana tokom uzgoja ribe. Rezultati koji su dobijeni u ovom radu o uticaju ishrane na sastav masnih kiselina i sadržaj lipida u mesu šarana doprineće poboljšanju načina ishrane i konsekventno kvalitetu mesa gajenog šarana

Poređenje kvaliteta mesa linjaka i šarana

U poslednje dve godine postoje veliki problemi u plasmanu slatkovodnih riba proizvedenih na našim ribnjacima. Zahvaljujući nekontrolisanom uvozu, došlo je do toga da se na našem tržištu nađe velika količina jeftinih vrsta riba, pre svega Pangasius pangasius iz Vijetnama , čiji je uvoz zabranjen u mnogim razvijenim zemljama, pre svega SAD, Kanadi i većem broju zemalja Evropske Unije. Velprodajna cena šarana je veoma niska, pa je doveden u pitanje opstanak naše ribarske privrede, u čijoj strukturi šaran učestvuje najvećim delom. Stoga je potrebno razmišljati o uvođenju drugih slatkovodnih vrsta koje bi se mogle plasirati na tržište Evropske Unije, što se pre svega odnosi na linjaka. Takođe, treba razmišljati i o organskoj proizvodnji riba i o kreatnju ka ekstenzivnijim metodama gajenja. Neophodno je voditi računa i o nutritivnom kvalitetu mesa jer se od ribarske privrede očekuje proizvod sa niskim sadržajem masti i povoljnim odnosom nezasićenih masnih kiselina, pre svega ω-3 i ω-6 masnih kiselina. Poznat je povoljan uticaj ω-3 polinezasićenih masnih kiselina (PNMK) iz mesa ribe na zdravlje čoveka, kao i da povećana potrošnja ribe utiče na sprečavanje nastanka oboljenja kardiovaskularnog sistema, kao i u prevenciji inflamatornih, autoimunih i malignih oboljenja, dijabetesa i drugih bolesti. Literalni podaci o randmanu dvogodišnjih riba linjaka i šarana su veoma oskudni, dok su dostupne informacije o konzumnim ribama koje su starosti tri i više godina. Kako kvalitet mesa zavisi od starosti jedinke, neophodna su istraživanja i o kvalitetu mesa mlađih kategorija riba. Osim randmana analizirani su i hemijski sastav mesa dvogodišnjeg linjaka i šarana sa akcentom na zastupljenost masnih kiselina i poređenje odnosa ovih vrednosti kod linjaka i šarana. Uzorci dvogodišnjeg linjaka i šarana uzeti su na oglednom ribnjaku "Mošorin". Proizvodnja ovih riba odvijala se u ekstenzivnom sistemu, gde je povećanje organske produkcije vršeno pregorelim goveđim i ovčijim stajnjakom. Ishrana dodatnim hranivima nije vršena. U pripremi objekta i tokom vegetacionog perioda korišćen je hidratni kreč. Analize hemijskog sastava i masnokiselinskog sastava lipida ribe su izvršene u Institutu za higijenu i tehnologiju mesa, Beograd. Analizom morfometrijskih karakteristika ribe utvrđena je dobra kondicija. Randman mesa linjaka povoljniji je od istoga kod šarana što se može objasniti manjom masom digestivnog trakta ove vrste. Razlog za niži procenat proteina kod linjaka i kod šarana nego što je to prikazivano u klasičnoj literaturi je što se radi o mesu dvogodišnjih riba dok se pomenuti literaturni podaci odnose na starije kategorije koje imaju manji sadržaj vode. Veći sadržaj vode kod dvogodišnjih riba doprinosi boljem gastronomskom kvalitetu mesa. Po sadržaju masti meso linjaka je približno vrednostima tolstolobika i amura, iz čega se može zaključiti da je veoma pogodno kao dijetalna hrana za potrebe posebnih zdravstvenih kategorija ljudi. I dvogodišnji šaran ima nizak procenat masti iz čega se može zaključiti da šaran ne spada u masne ribe jer ima niži procenat sadržaja masti od pastrmke. Tehnologija gajenja odnosno vrsta dodatne ishrane je najodgovornija za procenat masti. Odnos nezasićenih masnih kiselina kod linjaka povoljniji je nego kod šarana i pastrmke i u sličnom nivou je sa istim kod morskih vrsta riba. Meso dvogodišnjih riba po svom hemijskom sastavu ima prednost u odnosu na meso riba gajenih u trogodišnjem i višegodišnjem sistemu gajenja. Ekstenzivni sistem ima prednost u kvalitetu mesa ali treba analizirati njegovu ekonomsku opravdanost. Kvalitet mesa linjaka je izuzetnih nutritivnih vrednosti što je razlog za njegovu reintrodukciju i repopulaciju. Meso riba visoke nutritivne vrednosti ima perspektivu kao izvozni artikal u zemlje Evropske Unije i druge razvijene zemlje

Procena nedeljnog unosa žive preko konzumiranja ribe u srpskoj populaciji

Zahvaljujući sadržaju visoko kvalitetnih proteina, vitamina, makro i mikroelemenata, kao i omega-3 polinezasićenih masnih kiselina, riba predstavlja značajnu namirnicu u ishrani ljudi. Međutim, povećanim unosom ribe unosi se i veća količina kontaminanata, posebno žive. Koncentracija žive određivana je u mišićnom tkivu riba koje imaju veliku zastupljenost u ishrani stanovništva Srbije – osliću, skuši, šaranu i pastrmci, kao i u proizvodima od tune. Svi ispitani uzorci sadrže živu ispod maksimalno dozvoljene količine regulisane evropskim i srpskim regulativama. Procenjeni nedeljni unos žive preko konzumirane ribe, ispod je preporučenog maksimalnog limita Svetske zdravstvene organizacije

Uticaj ulja uljane repice u ribljoj hrani na kvalitet mesa šarana

Meso šarana, najzastupljenije ribe na ribnjacima u Republici Srbiji, predstavlja značajan nutritivni izvor n-3 visoko nezasićenih masnih kisleina (HUFA), pre svega eikozapentaenske (EPA) i dokozaheksaenske (DHA) kiseline, koje imaju važnu ulogu u bitnim fiziološkim procesima u organizmu i očuvanju zdravlja ljudi. Sadržaj masti i masnokiselinski sastav šarana su pod uticajem pola, godišnjeg doba, reproduktivnog statusa, uslova životne sredine, načina gajenja a posebno načina ishrane. Dobra tehnologija proizvodnje na ribnjaku je od nesumnjivog značaja za odgovarajuću strukturu planktonskih i bentosnih organizama, što igra veliku ulogu u dobijanju mesa šarana što boljeg hemijskog sastava. Riblje ulje je dugo predstavljalo glavni izvor masti u hrani za ribe, ali je zbog sve veće potrošnje, pa samim tim smanjene raspoloživosti i drastičnog povećanja cene istog došlo do povećanja upotrebe ulja biljnog porekla kao potpune ili delimične zamene za riblje ulje u hrani za ribe. Zamena ribljeg ulja sa biljnim uljima može imati i negativnih efekata na ribe iz uzgoja pošto je riblje ulje dobar izvor n-3 HUFA, što nije slučaj kada su u pitanju ulja biljnog porekla koja sadrže visok procenat 18C n-3 masnih kiselina, ali su siromašna ili potpuno lišena n-3 HUFA. Prema dosadašnjim istraživanima šaran ima veće potrebe za n-6, nego za n-3 masnim kisleinama za optimalan rast i razvoj. Uljana repica ima višestruku namenu: za ishranu ljudi, životinja i kao industrijska biljka. Odnos n-6/n-3 u ulju uljane repice je 2:1, što je pogodno sa aspekta zdravlja ljudi; bogato je oleinskom kisleinom i polinezasićenom masnim kiselinama (PUFA), pogotovo sa linolnom i linoleinskom kiselinom, ali ne poseduje n-3 HUFA. Često se upotrebljava u komercijalnim smešama za ishranu riba, bez negativnog uticaja na proizvodne parametre, ali može imati negativan uticaj na masnokiselinski sastav mesa šarana. Međutim, najveći broj istraživanja o zameni ribljeg ulja uljem uljane repice je izveden na salmonidnim vrtsama riba, pa su poželjna dalja ispitivanja o uticaju ovog ulja na kvalitet mesa i imunološki status šarana. Može se reći da meso šarana uglavnom poseduje povoljan masnokisleinski sastav i svrstati se u zdravu hranu za ljude. Gajenje šarana sa korišćenjem gotovih krmnih smeša bi trebalo da postane praksa na ribnjacima u Srbiji, kako bi se povećala proizvodnja po jedinici površine, dobio šaran što boljeg kvaliteta i postigla dugoročna ekonomska održivost. Takođe, potrebno je vršiti promociju šarana kao nacionalog zdravog proizvoda poželjnog u svakodnevnoj ishrani ljudi. Istraživanja o daljem unapređenju kvaliteta mesa šarana, kao i o načinu ishrane koji će zadovoljiti potrebe ove vrste, ali i ciljeve što ekonomičnije proizvodnje su neophodna u cilju dobijanja što jeftinijeg šarana, koji će zadovoljiti sve potrebe potrošača

Sastav masnih kiselina šaranskih vrsta riba iz dva sistema gajenja

Cilj ovog rada je bio ispitivanje masnokiselinskog profila mišićnog tkiva šaranskih vrsta riba gajenih u polikulturi u dva ribnjaka sa poluintenzivnim uzgojem. Poređen je profil masnih kiselina mišićnog tkiva šarana, tolstolobika i amura u vidu ukupnih zasićenih (ZMK), mononezasićenih (MNMK) i polinezasićenih masnih kiselina (PNMK), kao i odnosi P/S i n-3/n-6. Odnos P/S u lipidima mišićnog tkiva šarana kretao se od 0,26 (amur) do 0,80 (šaran). Veći sadržaj n-3 PNMK uočen je u mišićnom tkivu amura. Odnos n-3/n-6 iznosio je kod amura 2.15, dok je kod tolstolobika i šarana bio 0.07. Dobijeni rezultati ukazuju da je glavna razlika između šaranskih vrsta bila u sadržaju ukupnih PNMK, posebno u sadržaju n-6 masnih kiselina. Sastav masnih kiselina amura iz dva ribnjaka nije se statistički značajno razlikovao. Šarani sa dva ribnjaka su se značajno razlikovali u ukupnom sadržaju MNMK i PNMK. Da bi se procenio kvalitet slatkovodne ribe sa domaćeg tržišta, dobijeni rezultati su, takođe, poređeni sa gajenim vijetnamskim somom (Pangasius hypophthalmus) koji je uzet sa našeg tržišta. S obzirom na masnokiselinski sastav, Pangasius se ne može smatrati nutritivno vrednom namirnicom. Dalja ispitivanja su neophodna da se oceni kvalitet slatkovodne ribe sa našeg tržišta

Sastav masnih kiselina i sadržaj holesterola u predkonzumnoj pastrmci (oncorhynchus mykiss) i šaranskoj mlađi (cyprinus carpio)

Fatty acid profile and cholesterol content were investigated in rainbow trout and common carp, farmed in intensive and semi-intensive pounds respectively. Fatty acid contents of the relevant fish feeds were investigated, too. Fatty acid methyl esters were determined by GC/FID. Cholesterol was analyzed by HPLC/PDA at 210nm. Palmitic acid was major component of the saturated fatty acids in trout (19.04%), as well as in carp (16.40%). The total content of n-3 fatty acids in trout was 13.27%, with 22:6 n-3, as the most abundant one (6.04%). The Σn-3/Σn-6 ratio in trout was 0.90±0.05. Higher content of linoleic acid (18:2 n-6) in carp (29.14%) increases the contribution of n-6 fatty acids to the total fatty acid content. The Σn-3/Σn-6 ratio in carp was 0.09±0.01. Fat content (2.01±0.63%) and cholesterol (41.74±2.08 mg/100g) determined in trout were lower than their content in carp (4.57±0.73% and 48.45±4.44 mg/100g)

Stanje ekosistema za uzgoj pastrmke sa aspekta mikrobiološkog rizika

Control of microbiological status of ponds and a fish itself is of great importance while the aim of control is to detect indicators of faecal pollution and to evaluate the potential risk of consumption of contaminated aquacultural products. In this paper we investigated microbiological population of rainbow trout ponds, in trout itself and in sludge. Investigations were performed at the beginning of autumn, end of autumn and at the beginning of winter. Results indicated that microbiological status of the pond ecosystem was mainly satisfactory, although there were some sporadic cases of A.hydrophila on trout skin at the beginning of autumn

Influence of diet on proximate composition and fatty acid profile in common carp (Cyprinus carpio)

The most marketed species of fish in Serbia is common carp (Cyprinus carpio), which accounts for more than 80% of the national aquaculture. This study aimed to investigate the influence of two supplementary fish feeds (maize and extruded feed) on the proximate and fatty acid composition of carp. The results show that the protein, lipid, and ash contents were higher (P lt = 0.001) in the extruded feed compared with maize. The carp fed extruded feed exhibited significantly higher protein and moisture contents (P lt = 0.001 and P lt = 0.01, respectively), whereas the total lipid content was significantly higher (P lt = 0.001) in carp fed maize. The analysis of the fatty acid profiles showed that the saturated fatty acid (SFA) content in carp fed maize (23.94%) was lower than that in carp fed extruded feed (25.36%). The monounsaturated fatty acid (MUFA) content in carp fed maize (61.83%) was considerably higher compared with carp fed extruded feed (41.95%), whereas the polyunsaturated fatty acid (PUFA) content in carp fed maize (13.66%) was lower than that in carp fed extruded feed (30.91%). The principal component analysis (PCA) of the fatty acid profile resulted in a two-principal-component model that described 75.94% of the total data variance. The most influential factors were determined from the loading plot governing this distinction. The n-6/n-3 ratio in carp fed extruded feed (5.8) was found to be more nutritionally beneficial than that in carp fed maize (13.8), which indicates the better nutritional properties of carp fed extruded feed