Charakterystyka umowy dowodowej – zagadnienia wybrane (część II)

The study discusses a new institution in the Polish system of civil procedural law — the evidentiary agreement. The characterization in the second part of the article was carried out in order to present the form in which an evidentiary agreement may be concluded as well as the verification of such an agreement by the court and its legal consequences. The conducted research may allow for a more complete understanding of this institution, while at the same time making it easier both for the parties to conclude appropriate agreements and for the courts to make a more accurate assessment of them.Opracowanie dotyczy nowej instytucji w polskim systemie prawa procesowego cywilnego — umowy dowodowej. Przeprowadzona w drugiej części charakterystyka ma na celu przybliżenie formy, w jakiej może być zawarta umowa dowodowa, a także weryfikacji takiej umowy przez sąd oraz jej konsekwencji prawnych. Badanie może umożliwić pełniejsze zrozumienie tejże instytucji, jednocześnie ułatwiając stronom zawieranie odpowiednich porozumień, a sądom dokonywanie ich trafniejszej oceny

Charakterystyka umowy dowodowej — zagadnienia wybrane (część I)

The study discusses a new institution in the Polish system of civil procedural law — the evidentiary agreement. The first part presents the definition of an evidentiary agreement, the issue of its admissibility before the amendment to the Code of Civil Procedure by the Act of 4 July 2019, the time of its conclusion and content, as well as the legal nature of the evidentiary agreement. The conducted research may enable a more complete understanding of this institution and at the same time make it easier for the parties to conclude appropriate agreements and for the courts to make a more accurate assessment.W opracowaniu omówiono nową instytucję w polskim systemie prawa procesowego cywilnego — umowę dowodową. Charakterystyka przeprowadzona w I części miała na celu przybliżenie: definicji umowy dowodowej, problematyki jej dopuszczalności przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 4 lipca 2019 roku, czasu jej zawarcia i treści, a także charakteru prawnego umowy dowodowej. Przeprowadzone badanie może umożliwić pełniejsze zrozumienie tejże instytucji, a jednocześnie ułatwić stronom zawieranie odpowiednich porozumień, a sądom dokonywanie ich trafniejszej oceny

The institution of the child’s hearing in the light of the Polish Constitution (selected issues)

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza instytucji wysłuchania dziecka przewidziana w art. 72 ust. 3 Konstytucji RP. Prawo dziecka do bycia wysłuchanym jest jednym z podstawowych praw dziecka i jest elementem jego prawa do ochrony w postępowaniu prawnym go dotyczącym. W publikacji przybliżono samo pojęcie dziecka, które jest różnie definiowane z uwagi na brak jednej uniwersalnej, ogólnosystemowej definicji dziecka, a także przedstawiono przykładowy katalog spraw mieszczących się w przesłance konstytucyjnej – „ustalanie praw dziecka”. Wskazano również krąg podmiotów zobowiązanych do wysłuchania dziecka jakimi są ogólnie przyjęte organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko. Przybliżenie wskazanych pojęć pozwoliło przyjąć, że instytucja wysłuchania dziecka jest niezbędna dla zapewnienia podstawowych praw dziecka oraz jako element jego prawa do ochrony w postępowaniu prawnym go dotyczącym.The subject of this article is the analysis of the institution of the child hearing provided for in Art. 72 (3) of the Polish Constitution. The right of a child to be heard is one of the fundamental rights of a child and is part of child’s right to protection in legal proceedings concerning it. The publication presents the concept of a child itself, which is defined in various ways due to the lack of one universal, system-wide definition of a child, and also presents an example catalog of matters falling under the constitutional premise – “establishing children’s rights”. The group of entities obliged to hear a child, such as generally accepted public authorities and persons responsible for the child, were also introduced. The introduction of the above-mentioned concepts made it possible to assume that the institution of hearing the child is necessary to ensure the fundamental rights of the child and as an element of its right to protection in le- gal proceedings concerning it

The procedure of overturning decisions declaring a person legally dead in an accelerated manner

The aim of this paper is to present a specific, accelerated, procedure of overturning valid judgments in non–litigious proceedings, referring to decisions declaring a person legally dead. The procedure includes certain particular features: it does not require the hearing of evidence, no court fees are collected, the decision is overturned immediately ex officio, and most importantly, the procedure requires the unconditional presence of a person whose death was declared, who is obliged to confirm his or her identity in a way which raises no concerns to the court. Confirmation of identity may include only presenting proof of one’s name, surname and age.Uniwersytet Rzeszowsk

Chosen matters on facilitating and accelerating the performance of alimony obligations in Roman law and in contemporary Polish law

Alimony obligations and corresponding alimony claims are closely related to the obliged person and to the entitled one. The entitled to maintenance is not only protected against the risk of depriving him of the means of subsistence as a result of the introduction of his maintenance claims on the market, but also makes use of significant facilitations in the recovery and enforcement of benefits awarded in this respect. Protection in this respect is ensured by specific legal instruments regulated by the provisions of the Code of Civil Proceedings and other legal acts related to the institutions of family law. The purpose of the process standards is to facilitate and simplify the execution of alimony claims in courts. This was already the case in Roman law where the alimony claim was subject to considerable simplification, under the so-called summatim cognoscere. Proceedings in determining and implementing the alimony obligation took place without the actio and iudicium, before a state judge (consul) who issued a judgment and enforced it after the causa cognitio. In addition, the dispute over the execution of an alimony claim could also be terminated by entering into a settlement (transactio) ending the dispute without a judgment. Also on the grounds of modern regulations, alimony matters should be recognized in the first place, with due care being taken. Simplifications related to the jurisdiction of a court, a wide range of entities authorized to initiate and conduct proceedings and representation of the entitled one, the admissibility of consensual termination of proceedings in this matter, procedural instruments ensuring the proper conduct of evidence and the imposition of immediate enforceability ex officio as well as exemption from court costs serve the proper judicial protection of alimony claims.Obowiązki alimentacyjne i odpowiadające im roszczenia alimentacyjne związane są ściśle z osobą zobowiązanego i uprawnionego. Uprawniony do alimentacji jest nie tylko chroniony przed ryzykiem pozbawienia go środków utrzymania w następstwie wprowadzenia jego wierzytelności alimentacyjnych do obrotu, ale także korzysta z istotnych ułatwień w dochodzeniu i egzekwowaniu zasądzonych z tego tytułu świadczeń. Ochrona w tym zakresie realizowana jest przez szczególne instrumenty prawne uregulowane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego oraz innych aktów prawnych związanych z instytucjami prawa rodzinnego. Zadaniem norm procesowych jest ułatwienie i uproszczenie realizacji roszczeń alimentacyjnych na drodze sądowej. Tak było już w prawie rzymskim, gdzie dochodzenie roszczenia alimentacyjnego podlegało istotnym uproszczeniom w ramach tzw. summatim cognoscere. Postępowanie w sprawach o ustalenie i realizację obowiązku alimentacyjnego odbywało się bez actio i iudicium, przed sędzią państwowym (konsulem), który po causa cognitio wydawał wyrok i go egzekwował. Poza tym spór o realizację roszczenia alimentacyjnego mógł się zakończyć bez wyroku, poprzez zawarcie ugody (transactio). Także na gruncie współczesnych regulacji prawnych w Polsce sprawy alimentacyjne powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności, przy zapewnieniu należytej sprawności postępowania. Uproszczenia związane z właściwością sądu, szerokim kręgiem podmiotów uprawnionych do wszczęcia i prowadzenia postępowania oraz reprezentacji uprawnionego, dopuszczalnością konsensualnego zakończenia postępowania w tym przedmiocie, instrumentami procesowymi zapewniającymi właściwe prowadzenie postępowania dowodowego oraz nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności z urzędu, a także zwolnieniem od ponoszenia kosztów sądowych służą zapewnieniu ochrony sądowej roszczeń alimentacyjnych

Chosen matters on facilitating and accelerating the performance of alimony obligations in Roman law and in contemporary Polish law

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publicationObowiązki alimentacyjne i odpowiadające im roszczenia alimentacyjne związane są ściśle z osobą zobowiązanego i uprawnionego. Uprawniony do alimentacji jest nie tylko chroniony przed ryzykiem pozbawienia go środków utrzymania w następstwie wprowadzenia jego wierzytelności alimentacyjnych do obrotu, ale także korzysta z istotnych ułatwień w dochodzeniu i egzekwowaniu zasądzonych z tego tytułu świadczeń. Ochrona w tym zakresie realizowana jest przez szczególne instrumenty prawne uregulowane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego oraz innych aktów prawnych związanych z instytucjami prawa rodzinnego. Zadaniem norm procesowych jest ułatwienie i uproszczenie realizacji roszczeń alimentacyjnych na drodze sądowej. Tak było już w prawie rzymskim, gdzie dochodzenie roszczenia alimentacyjnego podlegało istotnym uproszczeniom w ramach tzw. summatim cognoscere. Postępowanie w sprawach o ustalenie i realizację obowiązku alimentacyjnego odbywało się bez actio i iudicium, przed sędzią państwowym (konsulem), który po causa cognitio wydawał wyrok i go egzekwował. Poza tym spór o realizację roszczenia alimentacyjnego mógł się zakończyć bez wyroku, poprzez zawarcie ugody (transactio). Także na gruncie współczesnych regulacji prawnych w Polsce sprawy alimentacyjne powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności, przy zapewnieniu należytej sprawności postępowania. Uproszczenia związane z właściwością sądu, szerokim kręgiem podmiotów uprawnionych do wszczęcia i prowadzenia postępowania oraz reprezentacji uprawnionego, dopuszczalnością konsensualnego zakończenia postępowania w tym przedmiocie, instrumentami procesowymi zapewniającymi właściwe prowadzenie postępowania dowodowego oraz nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności z urzędu, a także zwolnieniem od ponoszenia kosztów sądowych służą zapewnieniu ochrony sądowej roszczeń alimentacyjnych.Alimony obligations and corresponding alimony claims are closely related to the obliged person and to the entitled one. Th e entitled to maintenance is not only protected against the risk of depriving him of the means of subsistence as a result of the introduction of his maintenance claims on the market, but also makes use of signifi cant facilitations in the recovery and enforcement of benefi ts awarded in this respect. Protection in this respect is ensured by specifi c legal instruments regulated by the provisions of the Code of Civil Proceedings and other legal acts related to the institutions of family law. Th e purpose of the process standards is to facilitate and simplify the execution of alimony claims in courts. Th is was already the case in Roman law where the alimony claim was subject to considerable simplifi cation, under the so-called summatim cognoscere. Proceedings in determining and implementing the alimony obligation took place without the actio and iudicium, before a state judge (consul) who issued a judgment and enforced it after the causa cognitio. In addition, the dispute over the execution of an alimony claim could also be terminated by entering into a settlement (transactio) ending the dispute without a judgment. Also on the grounds of modern regulations, alimony matters should be recognized in the fi rst place, with due care being taken. Simplifi cations related to the jurisdiction of a court, a wide range of entities authorized to initiate and conduct proceedings and representation of the entitled one, the admissibility of consensual termination of proceedings in this matter, procedural instruments ensuring the proper conduct of evidence and the imposition of immediate enforceability ex offi cio as well as exemption from court costs serve the proper judicial protection of alimony claims

Relationship between alternative dispute resolution methods and effectiveness of legal protection

Zasada efektywności, chociaż nie została wyraźnie wyartykułowana w traktatach, pełni istotną funkcję w systemie unijnej ochrony prawnej. Oczywiście problem efektywności prawa może być rozpatrywany już na etapie jego stanowienia, ale przedmiotem niniejszego opracowania są elementy związane z efektywną ochroną praw podmiotowych. Sprawy z zakresu prawa prywatnego mogą być załatwiane nie tylko przez państwowe organy sądowe, lecz także przez powołane do tego wolą stron sądy polubowne. Jest to możliwe dzięki fundamentalnej dla prawa prywatnego zasadzie autonomii woli, która na gruncie postępowania cywilnego wraża się m.in. poprzez umożliwienie stronom dokonania wyboru, czy zwrócą się o udzielenie ochrony do sądu państwowego, czy skorzystają z innej drogi dochodzenia roszczenia. Sąd arbitrażowy powinien pełnić zatem nie tylko funkcję organu rozstrzygającego spory w trybie orzeczniczym, ale co istotniejsze powinien rozwiązywać te spory przy udziale stron tak, aby możliwe było ich pojednanie lub co najmniej zapobieganie dalszej antagonizacji. Stąd też tak istotne jest zadbanie o sprawność i efektywność postępowań toczących się przed sądem polubownym, i spojrzenie na te kwestie w szerszym aspekcie postępowania cywilnego. Wynika to przede wszystkim z faktu, że chociaż sądownictwo polubowne nie jest częścią składową sądownictwa państwowego, to jednak działając zamiast sądów państwowych i udzielając ochrony prawnej, jako takie realizują zadania, które należą do państwa, zatem państwo sankcjonuje działalność sądów polubownych. Tym samym wiele problemów odnoszących się do przebiegu postępowania przed sądem powszechnym można odnaleźć również w toku postępowania arbitrażowego, choć dzięki mniejszemu formalizmowi to ostatnie z pewnością dysponuje większym zakresem środków, pozwalających na uniknięcie niesprawności i nieefektywności prowadzonych czynności. Oczywiści trudno jest jednoznaczne stwierdzić, czy postępowanie polubowne jest efektywne, decyduje o tym bowiem wiele indywidualnych czynników, jak np. skład sądu polubownego oraz charakter konkretnej sprawy. Ważnym elementem jest przygotowanie sądu polubownego do rozpoznawania spraw o charakterze cywilnym. Z jednej strony ważne jest sporządzenie i stosowanie jak najlepszych procedur (zapewniające szybkość i rzetelność postępowania) rozpoznawania tych spraw w toku postępowania arbitrażowego. Braki w tym względzie, mimo najwyższego stopnia profesjonalizmu zawodowego arbitrów, nie pozwolą na efektywną ochronę prawną strony, która się o nią ubiega przed sądem polubownym. Z drugiej strony istotne jest właściwe podejście składu orzekającego do badanej sprawy, dążenie do jej ugodowego załatwienia, przy czym działanie z należytą starannością. Tak było już w prawie rzymskim, ponieważ rzymska myśl prawna twórczo zaadaptowana do potrzeb kolejnych pokoleń, znajduje swoje zastosowania również wobec wyzwań współczesnego procesu cywilnego. W tym także w odniesieniu do kwestii związanych z potrzebą zapewnienia realizacji prawa dostępu do sądu i prawa do efektywnego procesu cywilnego.Even though it has not been explicitly articulated in the treaties, the principle of effectiveness plays an important role in the EU system of legal protection. The problem of their effectiveness may, obviously, be examined at the stage of creating the laws, yet this study focuses on selected aspects of effective protection of subjective rights. Private law cases may be handled not only by national judicial bodies, but also by courts of arbitration appointed for the purpose by the will of the parties involved. This is enabled by the principle of party autonomy, fundamental under private law, which in proceedings under civil law is expressed e.g. by the parties’ freedom to decide whether they will turn for protection to national court of law or will pursue their claims otherwise. Hence, in addition to its function as a body resolving disputes by means of adjudication, court of arbitration should settle the matters with the interested parties so that it becomes possible to reconcile differences between them, or at least to prevent further estrangement. Given the above, it is particularly important to ensure efficiency and effectiveness of proceedings held before courts of conciliation and to look at these issues in a broader context of civil proceedings. This mainly results from the fact that although arbitration system is not part of national jurisdiction, by acting in place of national courts of justice and providing legal protection, courts of arbitration perform tasks designated to the state, therefore their operation is sanctioned by the state. Consequently, numerous problems related to the course of proceeding before common courts of law can also be identified in arbitration procedures, even though the latter, having more flexibility, may apply a wider range of means to avoid the inefficiency and lack of effectiveness in their operations. It is obviously difficult to explicitly decide whether or not arbitration proceeding is effective as this depends on a number of factors, such as the composition of the arbitration court and nature of the specific case. Another matter of importance is the competence of the arbitration body in handling claims in civil proceedings. On the one hand it is important to define and apply optimum procedures in examining such cases under arbitration proceeding (to ensure rapid and fair settlement). Any related deficiencies, despite professional expertise of the arbiters, will be an impediment to effective legal protection for the party bringing their claim to arbitration court. On the other hand, it is crucial that the adjudicating panel applies adequate approach to the relevant matter, aiming at its amicable resolution and acting with due diligence. This was already the case in Roman law, because Roman legal concepts creatively adapted to the needs of the successive generations, are also applicable to challenges of the modern civil proceeding. This also relates to the need to ensure access to jurisdiction and to enforce the right of effective civil law procedure

Studies in Law. Research papers no. 2 (21), 2017

Do rąk czytelników oddajemy kolejny numer naszego czasopisma. Tym razem zawiera on głównie cywilistyczne opracowania związane z projektem naukowym „Nowe regulacje prawne w celu ułatwienia w dochodzeniu wierzytelności” kierowanym przez prof. Mariusza Załuckiego, a finansowanym przez Ośrodek Naukowo-Szkoleniowy działający przy Krajowej Radzie Komorniczej. Cieszymy się, że praktyka współpracuje z nauką – i że możemy być tego częścią. W bieżącym numerze „Studiów Prawniczych” znalazły się także i inne publikacje związane z realizacją projektów naukowych finansowanych ze źródeł zewnętrznych, jak np. artykuł prof. Jana Widackiego i Marcina Gołaszewskiego czy tekst autorstwa dr Moniki Augustyniak. Zachęcamy do lektury i zapraszamy do dalszej współpracy