The Taste Remembered. On the Extraordinary Testimony of the Women from Terezín

The article presents an attempt to combine food studies (also termed the anthropology of food) with scholarly reflection regarding memory. The analysis focuses on the book entitled In Memory’s Kitchen. A Legacy from the Women of Terezin [ed. Cara de Silva 2006], containing recipes for Jewish dishes written down by women from the Teresienstadt ghetto. But some dozen recipes that have survived do not make it a cookbook, which is essentially meant to be functional. It is more of a remembrance, a testament, and also a source of knowledge of culture at a given point in time. It is also a testimonial document. Recipes collected by de Silva tell much about their authors. They define their roles as wives and mothers. In addition, the Terezin notes point to a culinary heritage, the religious principles of food preparation and the social and economical conditions that shaped the culinary preferences and the diets of women locked in the ghetto. The article demonstrates that the actions of preparing and consuming food are a constantly repeated practice, which is connected in a network of relationships with other practices. This practice it is anchored in the everyday life, embedded in the family’s biography and fused with childhood memories. Food is presented as a sign of identity, the social bond and the community of family and friends, and also as a gift that serves to uphold these ties

Etnoarcheologia w praktyce. Z badań niedawnej przeszłości

W artykule przedstawione zostały wybrane aspekty, możliwości oraz ograniczenia metod i narzędzi etnoarcheologicznych, wykorzystywanych w badaniach niedawnej przeszłości. Praktykę etnoarcheologiczną zaprezentowano na przykładzie badań prowadzonych na północnych terenach Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Tematem opisywanego projektu są miejsca objęte dyskursem wspólnotowym, wpisane w krajobrazy fizyczny i kulturowy pięciu gmin. Prace badawcze dotyczą miejsc ważnych dla lokalnych społeczności,  stanowiących impuls do wieloaspektowego poznawania historii, kulturowej rzeczywistości, dziedzictwa kulturowego oraz tożsamości mieszkańców badanych terenów. Strategia badawcza stanowi propozycję interdyscyplinarnej metodologii – zestawienia i połączenia etnograficznych i archeologicznych procedur powiązanych z ustaleniami z zakresu historii i historii sztuki. Polega na wypracowaniu metod, które mogłyby służyć w badaniach krajobrazów fizycznego i kulturowego, poprzez zintegrowaną procedurę pozyskiwania i analizy źródeł etnograficznych, archeologicznych, pisanych oraz ikonograficznych

Locality in the Landscape. Ethnographic Annotation to the Project “Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”

The article focuses on the project carried out in 2015 in the Mstów commune (Częstochowa district, Silesian Voivodeship), consisting in the installation of information boards in the area (in the landscape) of this Jurassic commune under the common title “Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”. The boards, presenting photographs and a short note on the history of a place (today often non-existent or having a different character), were placed in the original locations of objects connected to the local history and heritage. The authors of the project are the Commune Office, “local experts – enthusiasts” and residents. It was them who not only shared their memories (for creating descriptions), but also opened their home archives and made available unique photographs, not available in the official studies. The proposed ethnographic footnote is a commentary to this field exhibition, which has a sightseeing, educational character, preserving the memory of places which existence in social consciousness and the values attributed to them help to maintain the local identity. The concept that organizes and gives context to the considerations is landscape understood as a cultural, social and time construct.Artykuł poświęcony jest przedsięwzięciu zrealizowanemu w 2015 r. w gminie Mstów (pow. częstochowski, woj. śląskie), polegającemu na zainstalowaniu na terenie (w krajobrazie) tej jurajskiej gminy tablic informacyjnych pod wspólnym tytułem „Śladami Przeszłości po Gminie Mstów”. Tablice, prezentujące fotografie oraz krótką notatkę dotyczącą historii danego miejsca (dziś już często nieistniejącego lub posiadającego inny charakter), ustawione zostały w pierwotnych lokalizacjach obiektów wpisujących się w lokalną historię i dziedzictwo. Twórcami projektu są Urząd Gminy, „lokalni eksperci – pasjonaci” oraz mieszkańcy. To oni nie tylko dzielili się wspomnieniami (stanowiącymi bazę do tworzenia opisów), ale również otwierali swoje domowe archiwa i udostępniali unikatowe, bo niedostępne w tzw. oficjalnych opracowaniach, fotografie. Zaproponowany etnograficzny przypis jest komentarzem do tej terenowej ekspozycji, która służyć ma m.in. celom krajoznawczym, edukacyjnym, zachowaniu pamięci o miejscach, których istnienie w społecznej świadomości i przypisywane im wartości pomagają podtrzymywać lokalną tożsamość. Pojęciem porządkującym i nadającym kontekst rozważaniom jest krajobraz rozumiany jako konstrukt kulturowy, społeczny oraz czasowy

Archeologizacja krajobrazu. Dynamika współczesnych przemian i negocjowanie społecznych znaczeń - przykład wybranych wsi Jury Krakowsko-Częstochowskiej

In the article, the authors describe the process of archaeologization of selected objects in the local landscape, using examples from five municipalities located in the northern areas of the Polish Jurassic Highland. They look at the processes of persistence or transformation (replacement, revitalization, expansion) and abandonment (destruction, disappearance). The analysis of the collected materials combines the perspectives of archaeology and ethnography/cultural anthropology. It is part of the understanding of landscape as a cultural heritage that runs over time, its form and meaning are fields for negotiation by various entities (local communities, state administration and experts/researchers).In the article, the authors describe the process of archaeologization of selected objects in the local landscape, using examples from five municipalities located in the northern areas of the Polish Jurassic Highland. They look at the processes of persistence or transformation (replacement, revitalization, expansion) and abandonment (destruction, disappearance). The analysis of the collected materials combines the perspectives of archaeology and ethnography/cultural anthropology. It is part of the understanding of landscape as a cultural heritage that runs over time, its form and meaning are fields for negotiation by various entities (local communities, state administration and experts/researchers)

Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań. Tom 1. Wprowadzenie metodologiczne

Publikacja powstała w ramach projektu badawczego „Miejsca pamięci i zapomnienia. Interdyscyplinarne badania północnych terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej”.Publikacja jest pierwszym tomem serii raportów, wydanych w formie elektronicznej, prezentujących rezultaty działań podjętych w projekcie badawczym „Miejsca pamięci i zapomnienia. Badania interdyscyplinarne północnych terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej”, realizowanym na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego w latach 2014–2019 w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Tom zawiera propozycję interdyscyplinarnej metodologii oraz zestawu etnograficznych i archeologicznych procedur badawczych powiązanych z ustaleniami z zakresu historii i historii sztuki. W kolejnych raportach zaprezentowane zostaną wyniki badań przeprowadzonych w pięciu gminach powiatu częstochowskiego: Mstów (tom 2), Olsztyn (tom 3), Janów (tom 4), Lelów (tom 5) i Przyrów (tom 6). Całość badań zostanie zwieńczona w oddzielnym opracowaniu wydanym drukiem, zawierającym m.in. wieloaspektowe rozważania dotyczące objętych projektem gmin.Narodowy Program Rozwoju Humanistyki - Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższeg

The Former Gestapo Headquarters and the Provincial Office of Public Security in Anstadt Avenue in Łódź Interdisciplinary Site Research

The paper discusses the research me­thods and the most important results of the interdisciplinary project “The Former Gestapo Headquarters and the Provincial Office of Public Security in Anstadt Avenue in Łódź. Interdisciplinary Site Research” conducted in 2019–2021. Considering the challenges faced by the archaeology of the contemporary past, a subdiscipline of archaeology, an attempt was made to link the results of archaeological research to the relatively well-known historical context of structural and functional transformations of the site explored, mostly the establishment of a Jewish school in Anstadt Avenue at the end of the 1930s, the operation of the Gestapo headquarters during the Second World War and of the communist Provincial Office of Public Security after the war, and the division of the site into police and school sections in 1957, which has been preserved to date. Also ethno­graphic research was carried out, which identified sources referring to the forms of remembrance and commemoration of places, events, and people. The Authors hope that the archaeological research will be soon resumed on account of the planned investments, allowing to publish a complementary and interdisciplinary monograph of the site explored

Rzeczowe dziedzictwo modernistycznego osiedla. Etnograficzna inwentaryzacja artefaktów w Izbie Pamięci Osiedla im. Józefa Montwiłła-Mireckiego w Łodzi

Dokument wydano w ramach projektu (Nie)zapomniane. Osiedle im. Józefa Montwiłła-Mireckiego w Łodzi. Historia buduje tożsamość mieszkańców. Projekt, dofinansowany w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa „Wspólnie dla dziedzictwa”, zrealizowała Fundacja Urban Forms

Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland. References and Extensions

Publikacja powstała w ramach projektu badawczego „Miejsca pamięci i zapomnienia. Interdyscyplinarne badania północnych terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej”. | The publication was prepared as part of the project Places of Memory and Oblivion. Interdisciplinary Studies of the Northern Areas of the Polish Jurassic Highland.Prezentowany tom zamyka serię 6 opublikowanych wcześniej raportów badawczych, przygotowanych w ramach projektu „Miejsca pamięci i zapomnienia. Badania interdyscyplinarne północnych terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej”, zrealizowanego na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego w latach 2014–2019 w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Nie jest on jednak ani rekapitulacją samych badań, ani podsumowaniem treści zawartych w poprzednich tomach serii. Idea, która mu przyświeca, przewiduje raczej tematyczne splecenie, lecz zarazem swobodne nawiązanie do tego, co w badaniach w Jurze zrobiliśmy lub do tego, co o nich napisaliśmy. Szczególnie ważne są w nim poszerzenia i uzupełnienia motywów badawczych oraz wątków pisarskich znanych z poprzednich tomów serii, ale także wprowadzenie wątków i motywów nowych, podpowiadających świeże ujęcia i alternatywne spojrzenia. Autorzy tekstów pomieszczonych w tym tomie nie uchylają się więc od ujęć krytycznych i spojrzeń odmiennych wobec tych przyjętych w badaniach w Jurze, w szczególności wobec założeń oraz kroków badawczych przyjętych i realizowanych przez siebie samych. Ich teksty często mają przez to charakter „sięgających w głąb spraw” komentarzy metodologicznych. Czytelników, znających teksty z poprzednich tomów, teksty z tego tomu z pewnością przez to zainteresują. Czytelników, którzy dawniejszych tekstów jeszcze nie znają, zachęcą – mamy nadzieję – do sięgnięcia po nie i do ich konfrontacji z tekstami przynoszącymi tworzone dziś nawiązania i poszerzenia. Do uczestnictwa w tym wydawniczym przedsięwzięciu zaprosiliśmy studentów biorących udział w jurajskich badaniach, ale również autorów przyglądających się dotąd naszym badaniom z zewnątrz, lecz i ich tematyką, i ich metodologią, i – co równie ważne – ich terenową realizacją autentycznie zainteresowanych, często mających zgromadzone w Jurze własne doświadczenia biograficzne oraz badawcze.Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2014–2019. Projekt realizowany jest na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego

W fabryce, w Łodzi, w mieście. Rekonstruowanie przemysłowej przeszłości miejsca

The paper discusses an interdisciplinary research project (2014–2016) concerning the industrial heritage of Łódź, as exemplified by the former Monopol Wódczany, which is today converted for the purposes of new, cultural and service functions. The aim of ethnographic and archaeological activities was to collect oral histories and artefacts, which not only documented the history of the factory, but also presented the professional biographies of its workers, meaning people whose lives had been intertwined with the activity of the company. Thanks to such a research assumption, the researchers were able to reconstruct the industrial past of the place based on memories, artefacts collected, and archive surveys. The Author describes the idea behind the project, its methodology and results, using the notions of industrial heritage and urban narratives as the analytical context.W artykule omówiony zostaje interdyscyplinarny projekt badawczy (2014–2016) dotyczący dziedzictwa przemysłowego Łodzi, na przykładzie dawnego Monopolu Wódczanego, dzisiaj adaptowanego do nowych funkcji kulturalno-usługowych. Celem badań etnograficznych i archeologicznych było zebranie przekazów ustnych oraz artefaktów, nie tylko dokumentujących historię fabryki, lecz również przedstawiających zawodowe biografie pracowników, czyli osób, których życie splecione było z działalnością przedsiębiorstwa. Dzięki takiemu założeniu, badaczom udało się zrekonstruować przemysłową przeszłość miejsca na podstawie wspomnień, zgromadzonych przedmiotów oraz kwerend archiwalnych. Autorka opisuje ideę, metodologię oraz rezultaty projektu, wykorzystując jako kontekst analityczny pojęcia dziedzictwa przemysłowego i miejskich narracji