The Issue of Women's Rights in “Kobieta i Życie” (1970–1989)

Prawa kobiet, rozumiane jako uprawnienia i wolności należące do kobiet i dziewcząt w danych społeczeństwach, w niektórych regionach są zinstytucjonalizowane i wspierane przez prawo, miejscowe zwyczaje oraz zachowania, podczas gdy w innych są ignorowane i łamane. Wynika to z kilku czynników, m.in. religijnych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych czy prawnych. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie problematyki związanej z prawami kobiet, publikowanej na łamach „Kobiety i Życia” – jednego z najpopularniejszych czasopism kobiecych okresu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Po 1970 r. i objęciu stanowiska redaktor naczelnej przez Barbarę Sidorczuk na łamach „Kobiety i Życia” coraz częściej poruszana była problematyka statusu społecznego kobiet oraz ich uprawnień w różnych dziedzinach życia publicznego. Poprzez metodę analizy zawartości prasy autorka stara się przede wszystkim, odpowiedzieć na pytanie: Jak często w publikowanych materiałach prasowych pojawiały się zagadnienia związane z prawami kobiet?The term “women's rights” should be understood as the power and freedom enjoyed by women in society. In some countries, women's rights are supported by law and local custom, while in others they are ignored and violated. This is due to several factors: religious, social, cultural, economic or legal. The aim of this article is to present the issues of women's rights published in “Kobieta i Życie” magazine in the years 1970–1989. “Kobieta i Życie” was one of the most popular women's magazines in the Polish People's Republic. The magazine was addressed to the female intelligentsia living in cities. In 1970 Barbara Sidorczuk became the managing editor and the magazine’s thematic focus shifted to the themes of social status of women, improving qualifications and their rights in various fields of social life. By applying the method of analysis of the work the author of this article attempted to answer the following questions: How often did press materials address issues of women’s rights? What privileges were mentioned most often?mgr Urszula Ćwik – Absolwentka stosunków międzynarodowych oraz administracji na Uniwersytecie w Białymstoku. Doktorantka Wydziału Historyczno-Socjologicznego UwB. Jej zainteresowania naukowe wiążą się z szeroko pojętą kwestią kobiecą, prasą, historią Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat ról społecznych kobiet w świetle „Kobiety i Życia”. Autorka publikacji dotyczących zagadnień związanych z pozycją kobiet w okresie PRL, m.in.: "Miejsce kobiet w przestrzeni publicznej w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej do lat siedemdziesiątych (w świetle „Kobiety i Życia” i „Filipinki”)" [w:] Studia Podlaskie, tom XXII, Białystok 2014; "O feminizmie w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w świetle prasy kobiecej (na przykładzie „Kobiety i Życia”)", [w:] Feminizm, red. M. Marczewska-Rytko, M. Pomarański, D. Maj, Lublin 2015; "Praca zawodowa kobiet w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na łamach „Kobiety i Życia” (lata 1956–1980)" [w:] "Tożsamość kobiet w Polsce. Interpretacje", tom II, red. J. Chłosta-Zielonka, Olsztyn 2016. Członek stowarzyszenia Instytutu Studiów Kobiecych.Uniwersytet w BiałymstokuIwaszkiewicz N., Kobiety w drugim gatunku, „Kobieta i Życie” 1985, nr 27.Klonowska A., Polityka rodzinna, „Kobieta i Życie” 1980, nr 9.M. B., Kłopoty z awansem, „Kobieta i Życie” 1973, nr 7.Metelska A., Mongołki i równouprawnienie, „Kobieta i Życie” 1983, nr 11.Najpierw pomyśl, później wnieś pozew, „Kobieta i Życie” 1972, nr 44.Pińska M., Prawa dla „większej połowy”, „Kobieta i Życie” 1970, nr 26.Polityka rodzinna, „Kobieta i Życie” 1980, nr 9.Rozwód w sądzie, „Kobieta i Życie” 1980, nr 8.Sandecka L., Nieprzystosowani, „Kobieta i Życie” 1975, nr 44.Sidorczuk B., Awanse, „Kobieta i Życie” 1965, nr 3.Sidorczuk B., Ławy poselskie nie tylko dla mężczyzn, „Kobieta i Życie” 1985, nr 26.Sochacka D., Prawdziwy awans (notatki z NRD), „Kobieta i Życie” 1970, nr 5.Szczepuła B., Bunt kobiet, „Kobieta i Życie” 1981, nr 17.Za i przeciw ustawie, „Kobieta i Życie” 1974, nr 13.Adamski F., Konflikty małżeńskie i ich źródła na łamach „Kobiety i Życia”, „Zeszyty Prasoznawcze” 1978, nr 1 (75), ISSN 0555-0025.Główny Urząd Statystyczny, Kobieta w Polsce, Warszawa: Zarząd Wydawnictw Statystycznych i Drukarni, 1985.Hajdo M., Wizerunek kobiety jako matki, pracownika i działaczki społecznej prezentowany na łamach prasy kobiecej w latach 1948–1956, „Dzieje Najnowsze” 2006, nr 3, ISSN 0419-8824.Hosken F. P., Toward a Definition of Women’s Human Rights, „Human Rights Quarterely” 1981, vol. 3, No. 2, ISSN 0275-0392.Kurzynowski A., Aktywność zawodowa kobiet w 40-leciu PRL [w:] Kobiety polskie, red. Elżbieta Konecka, Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”, 1986, ISBN 8305116247.Madeyska J., Uprawnienia kobiety pracującej, Warszawa: Wydaw. Prawnicze, 1986, ISBN 83-219-0330-4.Markowska D., Rola kobiety w polskiej rodzinie [w:] Kobiety polskie, red. Elżbieta Konecka, Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”, 1986, ISBN 8305116247.Mazur M., O człowieku tendencyjnym: obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009, ISBN 978-83-227-2989-2.Propaganda Polski Ludowej, oprac. Paweł Kowalski [et al.], Łódź: Instytut Pamięci Narodowej KŚZPNP, 2007, ISBN 978-83-60464-58-8.Sokół Z., Kobieta i Życie (1945–2002), „Studia Bibliograficzne Akademii Świętokrzyskiej” 2005, t. 9, ISSN 2449-898X.Sokół Z., Prasa kobieca w Polsce w latach 1945–1995, Rzeszów: Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1998, ISBN 83-87288-46-2.Sokół Z., Wizerunki kobiet na łamach tygodnika „Kobieta i Życie” w latach 1946–2002, „Rocznik Prasoznawczy” 2012, R. 6, ISSN 1897-5496.Women’s Rights Guide, red. C. Dunning, Cambridge MA: Bernard Koteen Office of Public Interest Advising, 2007.Wójcik G., Emancypacja kobiet w okresie lat 60. i 70. na łamach czasopisma „Kobieta i Życie”, „Kultura Popularna” 2014, nr 2 (40), ISSN 1644-8340.66-831(1)668

Advanced carbon capture and storage technologies

Tesi en cotutela Universitat Politècnica de Catalunya i AGH University of Science and TechnologyIn this work two research topics are presented: investigation of carbonation reactions of high – calcium waste materials and CO2 storage in coal. Firstly, sorption capacity of CO2 and CH4 of hard coal and associated sorption-induced expansion of the material was measured. This investigation was maintained in isothermal and non-isothermal conditions. Experiments were done on purpose-design apparatus allowing simultaneous measurement of sorption kinetics and sorption-induced swelling/contraction of coal. Chosen coal sample had higher sorption capacity for CO2 when compare to capacity for CH4.. Next to CO2 storage, the topic of CO2 utilization has been investigated. Carbonation of European high-calcium fly ashes is assessed. The experiments have been done on different fly ashes with content of 5-36% CaO. Complementary, characterization and analysis of fly ash samples has been performed. Acceleration of carbonation has been explored. Experiments has been done in temperature range between 25 and 290°C, 1-12 bar of CO2, CO2 + H2O and simulated flue gas over reaction times between 2 and 72 hours. Major conclusions of this work is that increasing the temperature and pressure strongly enhances the process of carbonation. Also, addition of water vapor substantially accelerates the process and increase its kinetics. This thesis reports that maintaining the carbonation process without steam addition leads to effective carbonation conversion. Chemical fixation of CO2 molecules with solid material of fly ash with high content of CaO to produce calcium carbonate is possible. The highest sequestration capacity achieved is 117.7 g CO2/kg fly ash and highest carbonation efficiency obtained is 48%. The microstructural analysis of fly ash samples showed the evolution of the cenosphere surface according to the carbonation experiments conditions. Different shapes and sizes of calcium carbonate has been detected after carbonation experiments. The compositional constraints of fly ashes that control reaction with CO2 has been described. It was found that not the bulk content of CaO is the factor controlling the carbonation reaction, but the content of free lime. Impact on carbonation of two pressure flow systems was assessed: batch and continuous flow, with and without addition of steam. Using he batch treatment with addition of steam gave the highest carbonation efficiency. Another set of carbonation experiments which has been done was with using simulated flue gas (84% N2, 15% CO2, 1 % H2O) instead of pure CO2 stream, in conditions: 160°C, 6 bar of gas and 2 hours of reaction time. It was concluded that using flue gas instead of pure stream of carbon dioxide lowers the carbonation rate of about 9%. Final part of this research was to determine the change of free lime content in fly ash samples before and after carbonation. Carbonation reactions lead to substantial decrease of free lime contents in fly ashes. In most cases, the amount of free lime in fly ash after carbonation was compatible with the current EU legislations regarding fly ash incorporation to cement as admixture.En este trabajo se presentan dos temas de investigación: almacenamiento de CO2 en carbón y carbonatación de residuos industriales con un alto contenido en calcio. En primer lugar, se midió la capacidad de sorción de CO2 y CH4 de la hulla y su asociada expansión. Esta investigación se mantuvo en condiciones isotérmicas y no isotérmicas. Los experimentos se realizaron en un aparato diseñado específicamente, el cual permite la medición simultánea de la cinética de sorción y su asociada expansión y contracción. La muestra de carbón elegido tenía una mayor capacidad de absorción de CO2 comparado a CH4. Además, la absorción de CO2 indujo una expansión de volumen en el carbón, duplicando la obtenida tras la absorción de CH4. La cinética de deformación lineal muestra que la expansión del carbón inducida por ambos gases es anisotrópica, y es mayor en la dirección perpendicular al plano de estratificación que en paralelo a este. El análisis dilatométrico hace referencia a la deformación del material en presencia de CH4 es casi dos veces más baja que la obtenida en presencia de CO2, en el mismo rango de presión. El aumento de temperatura da como resultado una expansión adicional del carbón cuando se expone a CH4. La absorción de CO2 en el carbón en condiciones iso-térmicas conduce a la contracción de la muestra. Esto podría estar asociado con la composición petrográfica del carbón. Los datos obtenidos de la cinética de absorción y expansión de carbón se ajustaron en una ecuación cinética. El modelo utilizado fue: ‘Ecuación Exponencial Estirada’. El modelado de la cinética de absorción y expansión es importante para determinar la respuesta del carbón como posible almacenamiento de gas y permite predecir los cambios en la absorción-transporte de carbón. Junto al almacenamiento de CO2, la utilización de este también ha sido investigado. Se evalúa la carbonatación de las cenizas volante de origen europeo con alto contenido en calcio. Los experimentos se han realizado en diferentes cenizas volantes con un contenido entre 5-36% de CaO. Un estudio detallado de la carbonatación acelerada de las cenizas volantes has sido llevado a cabo Los experimentos se han realizado en un rango de temperatura entre 25 y 290°C, 1 - 12 bares de CO2, CO2 + H2O y gases de combustión simulados durante tiempos de reacción entre 2 y 72 horas. La principal conclusión de este trabajo es: el aumento de temperatura, presión y la adición de vapor de agua acelera considerablemente el proceso de carbonatación en estos materiales. Evidencias experimentales sugieren que una carbonatación efectiva se puede obtener sin la adición de vapor de agua. La mayor capacidad de CO2 secuestrado es de 117.7 g CO2/kg de cenizas volantes y la mayor eficiencia de carbonatación obtenida equivale a 48%. El análisis microestructural de las cenizas volantes mostró una evolución de la superficie de la cenosferas según las condiciones de los experimentos de carbonatación. Se han detectado diferentes formas y tamaños de carbonato de calcio después de los experimentos de carbonatación Se han descrito las restricciones referidas a la composición de las cenizas volantes que controlan su reacción con CO2. Se encontró que el factor dominante que controla la reacción de carbonatación es el contenido mineralógico de cal libre, en lugar del contenido total de CaO. Se evaluó el impacto en la carbonatación de dos sistemas presurizados: batch y flujo continuo, con y sin adición de vapor. Las reacciones llevadas a cabo en sistemas tipo batch con la adición de vapor produjeron la mayor eficiencia de carbonatación. Otra serie de experimentos de carbonatación realizados consistieron en el uso de gas de combustión simulado (84% N2, 15% CO2, 1% H2O) en lugar de CO2 puro. Las condiciones experimentales fueron: 160°C, 6 bares de presión total y 2 horas de tiempo de reacción. Se concluyó que el uso de gas de combustión en lugar de dióxido de carbono puro reduce la tasa de carbonatación de aproximadamente el 9%. Finalizando, el contenido de cal libre ha sido determinado para cada muestra antes y después de las reacciones de carbonatación en una variedad de cenizas volantes. Las reacciones de carbonatación produjeron una disminución sustancial del contenido de cal libre en las cenizas volantes. En la mayoría de los casos, el contenido de cal libre después de la carbonatación fue compatible con las legislaciones actuales de la UE con respecto a la incorporación de cenizas volantes al cemento como aditivo.W niniejszej przedstawiono dwa tematy badawcze: badanie reakcji karbonatyzacji odpadów wysoko wapniowych i składowania CO2 w węglu. W pierwszej części badawczej dokonano analizy pojemności sorpcyjnej CO2 i CH4 węgla kamiennego oraz zmiany wolumetryczne węgla spowodowane procesem sorpcji. Eksperymenty prowadzono w warunkach izotermicznych i nieizotermicznych. Do pomiarów użyto specjalistycznego aparatu do jednoczesnego pomiaru sorpcji oraz ekspansji próbek wywołanej sorpcją. Wybrana próbka węgla charakteryzowała się większą pojemnością sorpcyjną dla CO2 niż dla CH4. Odkształcenia próbki węgla spowodowane sorpcją CO2 były dwa razy większe niż odkształcenia próbki wzbudzone sorpcją metanu. Ekspansja próbki jest anizotropowa w wyniku sorpcji obu gazów i większa w kierunku prostopadłym niż równoległym. Analiza dylatometryczna wskazuje, że ekspansja węgla w obecności CH4 jest prawie dwukrotnie mniejsza niż ekspasnsja węgla podczas sorpcji CO2, w tym samym zakresie ciśnień. Prowadzenie eksperymentów sorpcji w warunkach nieizotermicznych powoduje dodatkową ekspansję węgla podczaj reakcji z CH4. Sorpcja CO2 na węglu w tych warunkach prowadzi do kontrakcji próbki. Przedstawione różnice wolumetryczne mogą być związane ze składem petrograficznym węgla. Dane kinetyk sorpcji i rozszerzalności próbki węgla kamiennego zostały dopasowane do równania kinetycznego. Zastosowanym modelem było równanie ’Stretched Exponential Equation’. Modelowanie kinetyki sorpcji i rozszerzalności węgla jest ważne w celu określenia potencjalu zmagazynowania CO2 w węglu oraz pozwala przewidzieć zmiany wolumetryczne pokładów węglowych. W drugiej części niniejszej pracy zbadano temat utylizacji ditlenku węgla. Przedstawiono oraz zbadano temat karbonatyzacji europejskich popiołów lotnych o wysokiej zawartościści tlenku wapnia. Doświadczenia przeprowadzono na różnych popiołach lotnych o całkowitej zawartości CaO w przedziale 5-36%. Dokonano również charakteryzacji oraz analizy wybranych próbek popiołów lotnych. Przeprowadzono próby akceleracji kinetyki procesu karbonatyzacji. Eksperymenty wykonano w zakresie temperatur od 25 do 290°C, ciśnienia 1-12 barów CO2, CO2 + H2O lub mieszaniny gazów. Czas reakcji eskerymentów mieścił się w przedziale 2 a 72 godzin. Podwyższenie temperatury oraz ciśnienia CO2 zwiększa konwersję gazu i CaO do węglanu wapnia. Ponadto, dodanie pary wodnej do strumienia CO2 przyśpiesza proces karbonatyzacji. Uzyskane wyniki eskerymentów pozwalają wnioskować, że karbonatyzacja w warunkach gaz – ciało stałe, bez dostępu wody jest możliwa do przeprowadzenia. Opisane warunki doświadczeń pozwoliły na interakcję cząsteczek CO2 z tlenkiem wapnia zawartym w popiele lotnym i wytworzenie kalcytu. Najwyższa uzyskana pojemność sekwestracyjna CO2 wyniosła 117,7 g CO2/kg popiołu lotnego, a najwyższa uzyskana wydajność karbonatyzacji wyniosła 48%. Analiza mikrostrukturalna próbek popiołów lotnych ukazała ewolucję powierzchni cenosfer podczas zmieniających się warunków eskerymentalnych procesu karbonatyzacji. Podczas analizy próbek popiołu po karbonatyzacji wykryto w materiale różne kształty i rozmiary węglanu wapnia. Zdeterminowano wpływ składu chemicznego popiołów lotnych na reakcję z ditlenkiem węgla. Stwierdzono, że zawartość wolnego wapna jest czynnikiem kontrolującym reakcję, a nie całkowita zawartość CaO. Oceniono wpływ na reakcję karbonatyzacji dwóch układów przepływu ciśnieniowego: reaktor zamknięty oraz reaktor z ciągłym przepływem gazu, z dodatkiem pary wodnej lub bez. Zastosowanie reaktora zamkniętego z dodatkiem pary dało najwyższą wydajność karbonatyzacji. W finalnej partii eskerymentów karbonatyzacji użyto symulowanego gazu spalinowego (84% N2, 15% CO2, 1% H2O) zamiast czystego strumienia CO2, w warunkach: 160°C, 6 barów ciśnienia i 2 godzin czasu reakcji. Stwierdzono, że stosowanie gazu spalinowego zamiast czystego strumienia dwutlenku węgla obniża wydajność karbonatyzacji o około 9%. Końcową częścią badań procesu karbonatyzacji było określenie zmiany zawartości wolnego wapna w próbkach popiołu lotnego przed i po nasyceniu ditlenkiem węgla. Reakcje karbonatyzacji prowadzą do znacznego zmniejszenia zawartości wolnego wapna w popiele lotnym. W większości przypadków ilość wolnego wapna w popiele lotnym po nasycaniu ditlenkiem węgla była zgodna z obowiązującymi przepisami UE dotyczącymi utylizacji popiołów lotnych w cemencie, jako domieszki.Postprint (published version

2D and 3D Magneto-Optical Trapping of ⁸⁷Rb in an Atom Chip Bose-Einstein Condensation Apparatus

A growing subfield of atomic physics is focused on the miniaturization of Bose-Einstein condensate (BEC)-producing apparatus. Perhaps the largest step forward in this area was the development of the so-called “atom chip.” These microfabricated devices can create tight traps for neutral atoms. In 2018, NASA’s Cold Atom Laboratory (CAL) was launched and installed aboard the International Space Station (ISS). It utilizes a modified miniature atom chip apparatus produced by ColdQuanta called the RuBECi. In this thesis, we present progress towards achieving BEC in a Bates-owned RuBECi, particularly focusing on the laser cooling and magneto-optical trapping stages of the BEC process

The need for local communities’ involvement in the future of real cultural heritage

The discussion about cultural heritage versus development has been touched upon in many publications, and the role of cultural heritage is being deployed increasingly into transforming mere development efforts into efforts for sustainable development. By analysing recent literature which indicates the need for facilitation of cooperation between authorities and local communities, the theory of ownership and value of cultural heritage, and the close relationship between heritage protection and sustainable development, the article aims to discuss the role of the local community in managing monuments. The most relevant conclusions include the link between the protection of cultural heritage and the improvement of the quality of life of residents, their sense of identity and more durable bonds with the place of residence and the strife toward the achievement of local, sustainable development goals.The discussion about cultural heritage versus development has been touched upon in many publications, and the role of cultural heritage is being deployed increasingly into transforming mere development efforts into efforts for sustainable development. By analysing recent literature which indicates the need for facilitation of cooperation between authorities and local communities, the theory of ownership and value of cultural heritage, and the close relationship between heritage protection and sustainable development, the article aims to discuss the role of the local community in managing monuments. The most relevant conclusions include the link between the protection of cultural heritage and the improvement of the quality of life of residents, their sense of identity and more durable bonds with the place of residence and the strife toward the achievement of local, sustainable development goals

Organic polaritons : modelling the effect of vibrational dressing

This thesis is a theoretical study of the effects of vibrational degrees of freedom on the polariton physics. The work is motivated by recent experiments, which show that by allowing light to strongly couple with organic matter (inside a microcavity), polariton condensation can occur at room temperature. We begin by introducing a model, which describes localised electronic excitations of molecules coupled to cavity photon modes. The additional feature is the coupling between electronic excitations and local vibrational modes of molecules. Investigations of equilibrium phase diagrams and absorption spectra of the system (with a single cavity mode and without disorder) have revealed that coupling to vibrational modes acts to suppress the effective light-matter strength, can give rise to a sequence of normal-condensed-normal transitions as a function of temperature, and can drive the phase transition first order. We have also found that despite the vibrational sidebands existing at energies below the lower polariton, they cannot result in condensation, though their admixture has been found in the state which acquires macroscopic occupation. Secondly, we focused on the effects of excitonic disorder and the possibility of the ground state reconfiguration in ultra-strong coupling regime, with the aim to explain the temperature dependence of absorption spectra published in [A. Canaguier-Durand et al. Angew. Chem. Int. Ed. 52, 10533 (2013)]. We have found that the latter mechanism, although not impossible, could not result in any observable changes as, for the experimental parameters, it is too weak. The study of absorption spectra in the presence of disorder has revealed that the temperature dependence can be accounted for by the vibrational dressing of electronic transitions

Study of the knowledge of medical secrecy and the rationale for exempting a doctor from medical secrecy by the court - research article

Introduction: medical confidentiality is one of the basic rights of the patient and plays a key role in ensuring trust between doctor and patient. However, in a criminal trial, where there is a conflict between the protection of the patient's rights and the need for proper sentencing by the criminal court, the doctor may be exempted from medical confidentiality. The aim of the study: was to illustrate the respondents' level of knowledge about medical confidentiality. The intention was also to find out the opinion of the respondents as to whether the court should have the right to exempt a doctor from medical secrecy and how often such a situation was encountered. Material and method: A questionnaire of our own authorship was used. 223 people were surveyed. A comparison of answers to questions between subgroups was made. It was based on current criminal literature and court decisions. Results: well acquainted with the subject is only 30%, and mostly those with medical or legal education. Nearly ¾ of the respondents believe that in exceptional situations the court should have the right to exempt a doctor from the obligation of medical secrecy. Conclusions: as a result of the fact that almost 90% of those surveyed believe that most people are unaware of the rationale for exempting a doctor from the obligation of medical secrecy, this topic should be popularized in society. It must be emphasized that balancing the protection of professional secrecy with the needs of justice is a challenge that requires a comprehensive legal analysis in each case

Study of women's knowledge of the role of androgens and their excess in women - research article

Introduction: excess androgens is one of the most common endocrine disorder in women. The ovaries and/or adrenal glands are responsible for the excess of androgens. The most common cause is polycystic ovary syndrome. The aim of the study: was to show the level of knowledge of the women surveyed about the role of androgens and to find out the degree of their awareness of androgen excess in women. Last but not least, it was important to find out which symptoms the respondents think are characteristic of androgen excess in women, whether they know the concept of hirsutism and what androgenetic alopecia looks like. Material and method: wykorzystano ankietę własnego autorstwa. Przebadano 172 kobiety. Dokonano porównania odpowiedzi na pytania pomiędzy podgrupami. Oparto się na aktualnej literaturze medycznej oraz artykułach oryginalnych i badawczych znalezionych w PubMed. Results: slightly more than half of those surveyed know that testosterone is produced by the ovaries and adrenal cortex. Only 35.5% of the women surveyed can name other hormones belonging to the androgens besides testosterone. 60.7% of women know the characteristic symptoms of hyperandrogenism. 51.7% know the term hirsutism and 32% correctly identify the most common cause. Conclusions: given the prevalence of endocrine disorders in women, it is important to expand and disseminate information on the symptoms and causes of androgen excess in women, especially among women without medical education

Mandatory and recommended immunizations. Contraindications to vaccination and adverse reaction to vaccination in the context of liability for failure to vaccinate a minor (Article 115 § 2 of the Code of Offenses.)

Introduction: the issue of immunizations constantly raises discussion. Undoubtedly, they are an effective preventive measure and play a key role in protecting public health. However, the public still holds the view that the measles, mumps and rubella vaccine causes autism, despite numerous studies refuting its effect on the development of autism. Adverse vaccine reactions are also a cause of concern, although they are most often a mild bodily reaction. The purpose of the study: was to analyze the research problem, which is, in principle, the exclusion of liability of a person having custody of a minor for the offense of failing to vaccinate him/her with mandatory immunization in the presence of a contraindication to vaccination. The law on compulsory vaccination is discussed, taking into account the occurrence of a medical reason for non-vaccination. The scope of the subject of vaccination, adverse reaction to vaccination and contraindications to vaccination are presented. Materials and methods: databases such as PubMed and Legal Information Systems (LEX and Legalis) were searched. They relied on the Immunization Program in effect in 2023 and current criminal and medical literature and court decisions. Results: there is a collision of goods of an individual nature in the form of restriction of the right to self-determination, manifested in the obsolescence of the obligation to obtain the patient's consent to undergo a qualifying examination and immunization, with a good of a supra-individual nature in the form of public health security by ensuring the highest possible level of collective immunity. Conclusions: it is important to find a balance between the right to decide about the health of one's child and the duty to take care of public health, in order to ensure optimal results for both individuals and society as a whole.&nbsp