Orta Doğu Teknik Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri Projesi deneyimleri

Açık Ders Malzemeleri, herkesin kullanımına açık ve dijital ortamda yayınlanan yüksek kaliteli eğitsel kaynaklardır. Bu uygulama 2001 yılında MIT tarafından başlatılmış ve takip eden yıllarda tüm dünyaya yayılmıştır. 2005 yılında kurulan Uluslararası Açık Ders Malzemeleri Konsorsiyumu’nun ardından 2007 yılında Türkiye’de de Ulusal Açık Ders Malzemeleri konsorsiyumu kurulmuştur. Konsorsiyumun kurulum aşamasından itibaren Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) aktif bir üye olarak çalışmalara katılmaktadır ve ders malzemelerini sunmak için kendi Açık Ders Malzemeleri sistemini kurmuştur. Bu bağlamda, bu bildirinin amacı ODTÜ Açık Ders Malzemeleri çalışmalarını ve bu süreçte kazanılan deneyimleri diğer üniversitelerimiz ile paylaşmaktır

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyelerinin Etkili Öğretim Seminerleri Hakkındaki Görüşleri

Öğretim teknolojileri, uygun kullanıldıkları takdirde öğrencilere çeşitli öğrenme imkânları sunarak, öğretim kaynaklarını çeşitlendirmekte, öğrenim kalitesini arttırmakta ve öğrencilerin öğrenme süreçlerine katkı sağlamaktadır. Bu katkının yüksek öğretime aktarılabilmesi için öğretim teknolojilerinin derslere entegre edilmesi ve öğretim üyeleri tarafından etkin olarak kullanılması gerekmektedir. Bu ihtiyaç doğrultusunda özellikle yurtdışında üniversiteler bünyesinde çeşitli destek merkezleri kurulmuştur. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde de 2005 yılında Rektörlüğe bağlı Öğretim Teknolojileri Destek Ofisi kurulmuştur. Öğretim Teknolojileri Destek Ofisi tarafından düzenlenen etkili öğretim seminerlerinin öğretim elemanları tarafından nasıl değerlendirildiği ve ne kadar yararlı bulunduğunun belirlenmesi, gelecekte düzenlenecek seminerlerin kalitesini ve verimliliğini arttırabilmek açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada katılımcıların geri bildirimleri derlenerek seminerlerin ihtiyaçları ne kadar karşıladığı ve verimliliği değerlendirilmiştir. Geri bildirimlerde katılımcıların seminerlerden genellikle memnun ayrıldıkları gözlenmektedir. Üniversitelerin, “kaliteli eğitim” amacıyla öğrencilerine ve öğretim üyelerine teknolojik altyapı dâhilinde sunması gereken içeriğin öğretim teknolojileri destek ofisi ve benzeri ofisler tarafından sağlanabileceği açıktır. Etkili eğitim, üniversitelerin temel amacı ve öğretim sürecinin her aşamasında desteklenmesi gereken bir öneme sahiptir

Yurt İçi ve Yurt Dışındaki Öğretim Teknolojileri Destek Ofisi Oluşumlarının Karşılaştırılması

Yüksek öğretim kurumlarının teknolojik altyapılarındaki yenilik ve gelişmelere rağmen eğitim ve öğretimde çoğunlukla geleneksel yöntemlerin tercih edilmekte olduğu ve bunun sebebinin içeriğe verilen önemin yeni yaklaşımlara verilmemesi olarak gösterilmiştir [1]. Bu yaklaşım öğretim teknolojilerinin öğretim kalitesine ve öğrencilerin öğrenme süreçlerine yapacağı katkıların göz ardı edilmesine yol açmaktadır. Bahsedilen katkıların derslerde sağlanabilmesi için öğretim üyelerinin öğretim teknolojilerini etkin olarak kullanabilmeleri gerekmektedir. Bu ihtiyaç üniversitelerde çeşitli isimlerde destek merkezleri kurulmasına sebep olmuştur. Bu ihtiyaç doğrultusunda Odtü Öğretim Teknolojileri Destek Ofisi 2005 yılında Odtü Rektörlüğü’ne bağlı bir ofis olarak kurulmuştur. Dünyadaki diğer üniversiteler bünyesinde kurulmuş olan öğretim teknolojileri destek ofisi ve benzeri merkezlerin yapılacak araştırmalar sonrasinda yakından incelenerek amaçlarının, altyapılarının ve etkinliklerinin karşılaştırılması ülkemizde benzer yapıların daha etkin bir biçimde geliştirilerek eğitim ve öğretimin kalitesinin artırılması açısından çok önemlidir. Bahsedilen katkıların derslerde sağlanabilmesi için öğretim üyelerinin öğretim teknolojilerini etkin olarak kullanabilmeleri gerekmektedir. Bu ihtiyaç üniversitelerde çeşitli isimlerde merkezler kurulmasına sebep olmuştur. Bu ihtiyaç doğrultusunda Odtü Öğretim Teknolojileri Destek Ofisi 2005 yılında Odtü Rektörlüğü’ne bağlı bir ofis olarak kurulmuştur. Dünyadaki diğer üniversiteler bünyesinde kurulmuş olan öğretim teknolojileri destek ofisi ve benzeri merkezlerin yapılacak araştırmalar sonrasinda yakından incelenerek amaçlarının, altyapılarının ve etkinliklerinin karşılaştırılması ülkemizde benzer yapıların daha etkin bir biçimde geliştirilerek eğitim ve öğretimin kalitesinin artırılması açısından çok önemlidir

Öğrencilerin Öğrenmesini ve Katılımını Zenginleştirmek Amacıyla Kullanılan Bir Çevrimiçi Etkileşimli Öğrenme Aracı:H5P

Çevrimiçi Etkileşimli Etkinlikler, COVID-19 salgını sonrasında eğitim kurumlarının uzaktan öğrenme ve öğretim stratejilerine daha fazla yönelmek durumunda kalmasıyla daha önemli hale geldi. Uzaktan eğitim, eğitim dünyası içerisinde hâlihazırda oldukça popüler olmasına rağmen yüz yüze eğitimin yokluğundaki öğrenme eksiklerini mümkün olduğunca telafi etmek için ek geliştirmelere ihtiyaç duymuştur. ODTÜ, COVID-19 pandemisinden önce de sağlam bir çevrimiçi öğrenme altyapısına (ODTÜClass) sahip olduğundan, yüzde yüz çevrimiçi öğrenmeye etkili bir şekilde geçiş sağlayan üniversitelerden biri oldu. ODTÜClass, öğrenme deneyimlerini geliştirmek için çok çeşitli eklentiler sağlama açısından en iyi açık kaynak öğrenme yönetim sistemleri arasında yer alan Moodle sistemi üzerinde çalışmaktadır. Çevrimiçi öğrenmenin kritik kusurlarından birisi yüz yüze öğrenmeye kıyasla etkileşim için yetersiz kalmasıdır. COVID-19'dan önce, öğrenme yönetim sistemleri büyük ölçüde öğrenme materyalleri sağlamak ve sınav ve ödev araçlarının kullanımıyla süreç içi değerlendirme yapmak için kullanılıyordu. Öğrenciler çoğunlukla pasif bilgi alıcılarıydı ve öğrenci katılımı düzeyi yüz yüze ortamların çok gerisindeydi. Öğrenme materyalleri çoğunlukla statik bir formatta sunulmaktaydı ve hem öğrenciler hem de eğitmenler için sınırlı etkileşim sunuyordu. Bu bildiride, örnek uygulamalar gösterilerek bir Çevrimiçi Etkileşimli Öğrenme aracı (H5P) sunulmaktadır. H5P, yüz yüze öğrenme etkinliklerine mümkün olduğunca benzer etkileşimli öğrenme etkinlikleri oluşturmayı amaçlayan, ODTÜ öğretim üyeleri tarafından da hâlihazırda kullanılan, açık kaynaklı bir çevrimiçi öğrenme aracıdır. H5P'nin avantajlarından birisi Moodle sistemine eklenti kullanılarak entegre edilebilmesidir. Yüz yüze eğitim ortamlarında eğitmenler öğrenciler tarafından anlaşılmayan noktaları belirlemek için ders esnasında öğrencilere sorular sorarak öğrencilerin öğrenme durumlarını değerlendirirler. Böylece öğretim elemanları öğrencilerin cevaplarına göre bir sonraki konuya geçmeden önce konuyu bir kez daha tekrarlamaya karar verebilirler. H5P bu etkileşimin benzerini oluşturmak için , “Etkileşimli Video” adlı etkili bir içerik aracına sahiptir. Bu içerik aracı, eğitmen tarafından oluşturulan bir video dosyasını alır ve eğitmenlere videonun belirli zaman dilimlerine yerleştirilen soruları kullanarak öğrencilerin öğrenme durumlarını değerlendirme fırsatı sunar. Bu soruların faydalarından birisi öğrencilerin sorulara doğru cevaplar verememesi durumunda eğitmenlerin öğrencilerden konunun başlangıç zaman dilimine geri dönmelerini talep edebilmesidir. Bu şekilde öğrenciler sorulara doğru cevaplar verene kadar belirli bir konuyu tekrar etmeye ve ancak doğru cevapları verdikten sonra video sunumunun bir sonraki konusuna geçme hakkına sahip olurlar. Bu şekilde öğrenci bilgisinin ara sınavlar ve final sınavı ile değerlendirilmesinin yanı sıra süreç içinde değerlendirilmesinin önü de açılmış olur. Sınav ve ödevlerden farklı olarak öğrenciler ilgili konuya hakim olana kadar tekrar yapmak durumunda olduklarından bilgilerini pekiştirmeleri daha etkili bir şekilde gerçekleştirilebilir. Bu içerik aracının bir diğer faydası da öğrencilerin cevaplarının ayrı bir ödev notu olarak Moodle not defterine gönderilebilmesidir. Böylece öğrenme süreci içinde öğrenci bilgisini pekiştirmenin yanı sıra ilgili aktivitelerin genel değerlendirmeye ek işlem yapmadan katılabilmesi de mümkün kılınmaktadır. H5P, “Etkileşimli Video” içerik aracına ek olarak, “İnteraktif Kitap”, “Ders Sunumu” ve “Sınav” gibi öğrencilere etkileşimli öğrenme deneyimleri sağlayan çok çeşitliiçerik araçlarına sahiptir. “Etkileşimli Video” aracında olduğu gibi diğer tüm içerik araçlarında da temel amaçlar yüz yüze eğitimdeki etkileşimi olabildiğince çevrimiçi öğrenme ortamlarına taşıyabilmek ve çoklu medya kullanımı ile de bu öğrenme ortamlarının etkinliğinin artırılmasını sağlamaktır. Özetle H5P’nin sunduğu içerik araçları eğitmenlerin öğrenci öğrenmesini ve katılımını artırmak amacıyla statik öğrenme materyallerini etkileşimli hale getirmek ve çoklu medya kullanımıyla öğrenme sürecini desteklemek amacıyla kullanabileceği çok faydalı bir çevrimiçi etkileşimli etkinlik aracıdır

Öğretim Üyelerinin COVID-19 Döneminde Uzaktan Eğitim Deneyimleri

Uzaktan veya çevrimiçi eğitim, COVID-19 öncesi üniversitelerin çoğunda uygulanan bir eğitim biçimi değildi. Ancak pandemi nedeniyle verilen kararlarla birlikte Mart 2020 itibariyle acil uzaktan eğitim dönemi başlamış ve derslerin çoğu çevrimiçi olarak devam etmiştir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin (ODTÜ) halihazırda çalışan bir öğrenme yönetim sistemine (ODTÜClass) sahip olması ve öğretim elemanlarının çoğunun (%82) sistemi en azından öğrencilerine e-posta ve duyuru göndermek için kullanması nedeniyle geçiş nispeten sorunsuz olmuştur. Ayrıca ODTÜClass kullanıcılarına rehberlik etmek ve sorularına hızlı bir şekilde cevap vermek için bir destek ekibi halihazırda bulunuyordu. Böylece uzaktan eğitim alt yapısı büyük ölçüde hazır durumdaydı. Bu bildiride, öğretim üyelerinin COVID-19 döneminde yükseköğretimde uzaktan eğitime ilişkin deneyimlerini ve görüşlerini araştırmayı amaçlayan çalışmanın sonuçları sunulacaktır. Bu araştırma, 2020-2021 Güz dönemi tamamlandıktan sonra karma bir yaklaşım ile uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak anket kullanmıştır. Elde edilen sonuçlar incelendi ve daha önce yapılan anketlerin bulgularıyla da karşılaştırıldı. Gözlemlerden biri, pandemi sonrası uzaktan eğitime yönelik tutum değişikliğidir.2018-2019 Bahar döneminde yapılan bir çalışmada, tamamen çevrimiçi bir öğrenme ortamı hiçbir öğretim üyesi tarafından tercih edilmemişti. Ancak 1,5 dönem uzaktan eğitim sonrasında katılımcıların yüzde 7'si COVID-19 sonrası tamamen çevrimiçi öğrenmeyi tercih edeceklerini belirtmiştir. Ayrıca, 2020-2021 Güz döneminde, 2019-2020 Bahar dönemine kıyasla daha yüksek memnuniyet düzeyleri ifade edildi. Katılımcıların %42'si ve %79'u sırasıyla Güz ve Bahar yarıyıllarında uzaktan eğitimden memnun olduklarını belirtmiştir. Ayrıca katılımcıların yarısına yakını derslerin kalitesinin ve ders içeriklerinin yüz yüze eğitimde olduğu kadar iyi olduğunu değerlendirmiştir. Ancak, katılımcıların yarısı öğrenci ödevlerinin ve öğrencilerle iletişimin kalitesi ile sınav güvenliğinin daha kötü olduğunu belirtmiştir. Bu bulgular, öğretim üyeleri tarafından bahsedilen avantaj ve dezavantajlarla da paralellik göstermektedir. Öğretim üyeleri, uzaktan eğitimin öne çıkan avantajları olarak zaman ve mekân kısıtlamalarının aşılmasını ve yüksek kaliteli öğrenme materyallerinin geliştirilmesine olanak sağlanmasını işaret etmişlerdir. Diğer taraftan, öğrencilerle iletişim eksikliği, ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin adilliği konusundaki endişeler ve destek eksikliği, bahsedilen ortak dezavantajlardır. Katılımcılar, 2020-2021 Güz yarıyılı başında (42%) pedagojik desteğe ihtiyaç duyduklarını belirtseler de yarıyıl sonunda yarıdan fazlası (64%) desteğe gerek duymadıklarını veya destek talep etmediklerini belirtmişlerdir. Bu bulgular, öğretim üyelerinin deneyimlerinin görüşlerine uzaktan eğitim lehine çevirdiği ve eğitim yönteminin değişmesi zorunluluk sebebiyle olsa bile çoğunlukla uzaktan eğitimden memnun kaldıklarına işaret etmektedir. Ancak, memnuniyet düzeylerine rağmen yüz yüze eğitim en çok tercih edilen eğitim şekli olmaya devam etmektedir. Ayrıca, öğretim üyelerinin temel kaygıları teknolojik olmaktan çok pedagojik yönlerle ilgilidir. Akademik dürüstlük, anket sonuçlarına göre ortaya çıkan en popüler konudur. Ayrıca, özellikle 2019-2020 Bahar dönemi için öğrencilerin sağlığı ve iyi olma hali öğretim üyelerinin en önemli endişelerinden biri olarak ortaya çıkmıştır