Medical ethics in the late antiquity and the early middle ages — the ideal and the everyday life

W artykule ukazano wybrane aspekty etyki chr ześcijańskiej w pierwszym tysiącleciu jejistnienia, stosowanej w obszar ze medycyny. Podstawą zmiany postrzegania w etyce za -równo osoby chorego, jak i osoby lekarza, stało się przeorientowanie myślenia o chorobie.Cierpienie postrzegano odtąd nie tylko jako karę za grzechy, ale doświadczenie zsyłaneprzez Boga, również na sprawiedliwego. W myśl słów Ewangelii chory stał się personifikacjąsamego Chrystusa. W efekcie pojawia się nowa frazeologia, tak w języku te ologicznym,jak i medycznym. Wpisanie miłosierdzia w kanon postępowania chrześcijanina sprawiło,że teksty deontologiczne lekar zy chrześcijańskich mogły skupić się również na cechachosobowościowych lekarzy czy też na tworzeniu pozytywnych relacji z chorymi, za pomocąskonkretyzowanych technik socjomedycznych, a nie tylko na wytyc znych o charakter zemoralnym. Silne zakor zenienie etosu miłości bliźniego spowodowało, że postać osobycierpiącej, jako personifikacji Chrystusa, stała się osią, wokół której dokonywano czynówmiłosierdzia. Jednym z namacalnych i trwałych tego skutków jest zakładanie od IV w.niespotykanych do tej por y instytucji char ytatywnych — szpitali. Tego rodzaju fundacjeerygowane są odtąd z przeznaczeniem dla osób potrzebujących (ubogich, chorych, kalek,starców, wdów, sierot, pielgrzymów) w coraz to nowych obszarach Europy, Azji Mniejszeji Afryki Północnej.Z drugiej strony pojawiły się też zjawiska co najmniej kontrowersyjne. Duchowość chrześcijańskasprzyjała wytwarzaniu się postaw, w któr ych ciało ludzkie zostaje oskar żoneo więzienie duszy, o jej demoralizację. W efekcie wielu z chrześcijan zaniedbywało troskęo swe zdrowie. Do pr zypadków skrajnych należało daleko idące umar twianie się, częstona granicy możliwości przeżycia, a także poddawanie się kastracji celem pozbawienia się zdolności do grzechu. Etyka wczesnochrześcijańska nie była w stanie rozwiązać też wieluproblemów szczegółowych, jak chociażby stworzenia optymalnych wzorców wobec schorzeńnieuleczalnych. Do interesujących, choć o mniejszym ciężar ze gatunkowym, zagadnień,na które, jak się wydaje, przeorientowanie etyczne chrześcijaństwa nie miało wpływu, byłsystem sprawowania opieki i wykonywania zabiegów terapeutycznych, który nie sprzyjałzachowaniu propagowanej przez Hipokratesa tajemnicy lekarskiej.The article presents some aspects of Christian ethics in the first millennium of its existence,applying to the practice of medicine. The basis of changes in the perception of both thepatient and the physician, was the reorientation of thinking ab out the disease. Sufferingwas no longer perceived solely as a punishment for sins but as the experience that Godsends also on the righteous. According to the Gospels, the sick became the personificationof Christ Himself. As a result, new phraseology was adopted, in both theological andmedical language. The inclusion of a concept of charity in the Christian code of conductmade it possible for the Christian physicians to focus on some new issues. In their deontologicaltexts they would now concentrate on personality traits of doctors or an appropriatedoctor-patient relationship established with the use of specific socio-medical techniquesand not only based on moral guidance, as it was before. Deeply rooted ethos of loving othersmade a suffering person, seen as the personification of Christ, the axis around which actsof mercy were performed. From the fourth century, one of the tangible and lasting impactof that shift was the establishment of hospitals, which were the unprecedented charitableinstitutions. Such foundations, intended for all those in need (the poor, the sick, the disabled,the elderly, widows, orphans, pilgrims) were erected in ever new areas of Europe,Asia Minor and North Africa.At the same time, certain controversial phenomena emerged. Christian spirituality encouragedbeliefs which accused the human body of imprisoning and demoralizing the soul. Asa result, many Christians neglected the care for their health. In extreme cases, they wouldmortify themselves severely, often on the verge of survival, or undergo castration to deprivethemselves of the capacity to sin. Moreover, early Christian ethics was not able to solvea number of specific problems, like for example setting optimal standards for dealing withincurable diseases. Another interesting issue, albeit less important and probably unrelated toethical reorientation of Christianity, was a system of healthcare and therapeutic procedures,which did not comply with the rule of medical confidentiality advocated by Hippocrates

Preferencyjna miłość do ubogich w przepowiadaniu Kościoła

The Church is called to keep on recognizing the signs of the times and, in connection with them, to carry out her intrinsic tasks expressing her inner nature: the proclamation of the word of God, the sacraments and the ministry of charity. The present pontificate is one of the signs of the times and its priority is the preferential love of the poor. This very priority is an indication for the contemporary mission of the Church, especially for her preaching. This paper points out the necessary link between the present ministry of the word, and the preferential love for the poor. The subject is based on the example of Jesus of Nazareth, the ministry of the apostles and the experience of the Church in patristic times. At the end the constitutive elements of Christian love for the poor are discussed. They should be very often present in preaching.Kościół musi rozpoznawać znaki czasu i w związku z nimi realizować swoje zadania wyrażające jego wewnętrzną naturę, a więc przepowiadanie słowa Bożego, sprawowanie sakramentów i posługę miłości. Niewątpliwym znakiem czasu jest pontyfikat papieża z Buenos Aires, który przyjmując po raz pierwszy w dziejach papiestwa imię biedaczyny z Asyżu, wskazał priorytet swojego pontyfikatu: preferencyjną miłość do ubogich. Jest to zarazem wskazanie, jaki powinien być priorytet całego Kościoła. W związku z tym na kanwie przykładu Jezusa z Nazaretu, posługi apostołów i doświadczenia Kościoła w czasach patrystycznych omówiony został konieczny związek współczesnej posługi słowa z preferencyjną miłością do ubogich oraz konstytutywne elementy miłości chrześcijańskiej do ubogich, które powinny być częstym tematem w przepowiadaniu

Motywy działalności charytatywnej w Kościele starożytnym

The article gives a systematic justifi cation of charitable activity following the teaching of many Church Fathers on this issue – from Cyprian of Carthage onward – contained in their orations and writings on almsgiving and works of charity. The ancient Church used numerous biblical texts to justify charity, and in many of them we can fi nd a direcThe article gives a systematic justifi cation of charitable activity following the teaching of many Church Fathers on this issue – from Cyprian of Carthage onward – contained in their orations and writings on almsgiving and works of charity. The ancient Church used numerous biblical texts to justify charity, and in many of them we can fi nd a direct appeal for individual commitment to charitable acts. Albeit such a motivation makes diakonia a form of righteousness by works, which is unacceptable to Protestants, in the teaching of the Church Fathers one also discovers lines of argumentation focused on the addressees of charity and based on Christian anthropology. Apart from arguments of this type there are also modes of justifi cation of charity connected to institutional diakonia which was likely to be driven by the pressure of interreligious competition, pursuit of prestige by Church dignitaries and their desire to exert a personal infl uence over the life of the Church and society. Niniejszy artykuł przedstawia w sposób systematyczny uzasadnienie dobroczynności, jakie dawało wielu ojców Kościoła – począwszy od Cypriana z Kartaginy – w swoich mowach i pismach na temat jałmużny i uczynków miłosierdzia. Kościół starożytny posługiwał się licznymi tekstami biblijnymi dla uzasadnienia dobroczynności. W wielu z nich znajdziemy bezpośrednie wezwania do indywidualnego zaangażowania charytatywnego. Taka motywacja czyni jednak z diakonii formę sprawiedliwości z uczynków, która jest nie do przyjęcia dla protestantów. Niemniej w nauczaniu ojców Kościoła znaleźć można również takie linie argumentacji, które zwrócone są przede wszystkim w stronę adresata dobroczynności, oparte na chrześcijańskiej antropologii. Obok takiej argumentacji spotkać można także uzasadnienia związane z diakonią instytucjonalną, w ramach której do działalności charytatywnej mogła pobudzać presja międzyreligijnej konkurencji, a także chęć zdobycia prestiżu u dostojników kościelnych i wywierania osobistego wpływu na życie Kościoła i społeczeństwa

Jezus w początkowej fazie judaizmu naukowego

The article deals with the initial phase of the Science Judaism in relation to Jesus. In the nineteenth Century some European Jews broke their traditional silence about the most important earthly figure of Christianity. First of all they began to reading the New Testament, treating it in the terms of indispensable source in this field. They discovered that Jesus was truly Jewish. Some of them (I.M. Jost, M. Zipser, L. Philippson, I.M. Rabbinowicz, A. Geiger, H. Rodrigues, M. Duschak, E. Grünebaum, M. Güdemann, A.A. Weill, E. Soloweyczyk, S. Hirsch) place Him in the central Judaism, even as a Pharisee, some of them (J.L. Saalschütz, H. Graetz, J. Hamburger, E. Benamozegh, K. Magnus) located Him in edge of Judaism, for instance as an Essenic. In this way Christian Apology called traditionally „Contra/Adversus Judaeos” gained a new constructive and dynamic beginning.Artykuł dotyczy początkowej fazy judaizmu naukowego w relacji do Jezusa. W XIX wieku niektórzy europejscy Żydzi przerwali swoje tradycyjne milczenie o najważniejszej  ziemskiej postaci chrześcijństwa. Przede wszystkim zaczęli oni czytać Nowy Testament, traktując go w kategorach niezbędnego źródła na tym polu. Odkryli, że Jezus był prawdziwie żydowski. Niektórzy z nich (I.M. Jost, M. Zipser, L. Philippson, I.M. Rabbinowicz, A. Geiger, H. Rodrigues, M. Duschak, E. Grünebaum, M. Güdemann, A.A. Weill, E. Soloweyczyk, S. Hirsch) umieścili Go w centrum judaizmu, nawet jako faryzeusza, a niektórzy (J.L. Saalschütz, H. Graetz, J. Hamburger, E. Benamozegh, K. Magnus) ulokowali Go na obrzeżach judaizmu, np jako esseńczyka. W ten sposób chrześcijańska apologia, zwana tradycyjnie “Contra/Adversus Judaeos”, zyskała nowy konstruktywny i dynamiczny początek

Walka stronnictw o tron biskupi w Rzymie w drugiej połowie IV wieku, czyli od papieża św. Juliusza przez Liberiusza do św. Damazego

In the 4th century AD, with the ongoing Christological debate, personal ambitions, political, ideological and economic problems came to the surface, which ravaged the structure of the Universal Church. The east of the Empire was a particularly susceptible area, but similar phenomena were also taking place in the Eternal City.  In the latter half of the 4th century, against the backdrop of debate sparked by the teachings of Arius and the intervention of Constantius II in the internal matters of the Roman Church, divisions ensued.  The causes behind such state of affairs appear so complex that one cannot conclusively state whether this resulted from personal ambitions or whether the issue of maintaining orthodoxy was at its roots.  It seems that in the discussed events the Aryan affair was merely a pretext for pursuing now indeterminable goals of the groups into which the community of Roman Christians had been split.             

Kobieta wyzwolona. Maryja w teologii Elizabeth A. Johnson

Celem niniejszej dysertacji było przedstawienie Maryi w teologii jednej z najznakomitszych teolożek feministycznych – Elizabeth Johnson, której twórczość nie była dotąd przedmiotem pogłębionych badań teologicznych w Polsce. Pomimo faktu, iż Elizabeth Johnson jest Autorką nadal tworzącą, jej mariologia – jak to zostało przedstawione w pracy – jest propozycją całościową i kompletną