Translations of the titles of works of Chinese literature into Polish

Tytuł dzieła literackiego spełnia wiele funkcji i odgrywa ważną rolę — służy jako wizytówka dzieła i pojawia się jako najczęściej cytowany i powtarzany fragment. W tym artykule, w wybranych przykładach tłumaczeń utworów literackich z języka chińskiego na język polski, zostały wyodrębnione cztery metody przekładu tytułów: tłumaczenia dosłowne, tłumaczenia semantyczne, adaptacje kulturowe i kopiowanie tytułów z tłumaczeń pośrednich bądź z ekranizacji filmowych. Przytoczone tytuły wyraźnie pokazują, że podejście językoznawcze zostało zastąpione przez analizę kontekstu społeczno-kulturowego kraju kultury docelowej. Dlatego tłumacz, choć czasem podejmuje zaskakujące decyzje, odchodzi drastycznie od tytułu dzieła oryginalnego, uwypukla elementy, które autor pozostawił w cieniu bądź pomija te, które twórca starał się wyeksponować, robi to świadomie, ponieważ jego celem jest uzyskanie najwyższego stopnia ekwiwalencji.The title of literary work fulfills many functions and plays an important role — serves as a showcase of the work and appears as its most frequently quoted and repeated passage. In this paper, in selected examples of titles’ translations of literary works from Chinese into Polish, four methods have been distinguished: literal translations, semantic translations, cultural adaptations and copying of titles from indirect translations, or from film adaptations. The quoted titles clearly show that the linguistic approach is superseded by the analysis of the socio-cultural context of the country of the target culture. Therefore, although the translator sometimes makes surprising decisions, he goes away drastically from the title of the original work, emphasizes elements that the author left behind in the shadow, or omits those that the author tried to display, he does it consciously, because his goal is to obtain the highest degree of equivalence

Adam Mickiewicz wobec rozwoju cywilizacyjnego i postępu naukowo-technicznego

The aim of the article is to show Adam Mickiewicz’s attitude to the problems of civilization, scientific and technological progress. Despite the fact that the generation of the first Polish Romantics (of which Mickiewicz was a member) was generally interested in and artistically inspired by science and technology, a sense of antagonism between the “romantic” (intuitive-emotional) and scientific (rational-empirical) views of the world, which in principle excludes the possibility of reconciliation. In this perspective (especially in popular science), the Polish Romantics, led by Mickiewicz, still appear as reluctant towards science and its ways of learning about the world. Using Mickiewicz’s reflections on civilization as an example, the article shows the ambiguity and complexity of the Polish Romantics’ attitude to these issues. The sources for this article include Mickiewicz’s literary works (the lost Historia przyszłości [History of the Future], especially its first St Petersburg version), the series of Parisian Lectures (especially Course IV), press articles (An Excerpt from a Letter to one of the Editors published in Pielgrzym Polski), as well as letters and conversations between the poet and his friends. The source materials have been analyzed and interpreted in the context of the findings made so far in the literature on the subject (Polish-language literature is the most extensive in this respect). The article makes use of studies mainly of a historical and literary nature, on top of historical and cultural studies. The method of historical and literary analysis was applied, taking into account the wider historical and cultural context. The following conclusions emerge from the analyses and interpretations made: Mickiewicz, at least since the mid-1820s, closely followed the civilizational changes associated with the successive stages of the Industrial Revolution and their multidimensional effects, which he expressed in his writings. Mickiewicz’s reflection on civilization and the scientific and technological progress was a component of the poet’s other reflections, including those on the Enlightenment model of cognition and human knowledge, or on Western European civilization, a metropolitan one in which the poet lived (among other places, in Paris). Mickiewicz often combined his reflections on civilization also with historiosophical considerations with those on national issues. The poet’s attitude to issues of civilization was not unequivocal. According to him, the changes taking place gave rise both to hopes connected with the future use of scientific and technical inventions for the general good and to anxiety connected with the anticipated dangers of multifaceted transformations. Mickiewicz was primarily concerned about the spiritual and moral degradation of humanity.Celem artykułu jest pokazanie stosunku Adama Mickiewicza do problematyki cywilizacyjnej oraz postępu naukowo-technicznego. Pomimo iż generacja pierwszych romantyków polskich (do której należał Mickiewicz) na ogół interesowała się oraz inspirowała artystycznie nauką i techniką, to w polskiej świadomości kulturowej dość mocno zakorzeniło się poczucie antagonizmu pomiędzy „romantycznym” (intuicyjno-emocjonalnym) a naukowym (racjonalno-empirycznym) oglądem świata, w zasadzie wykluczające możliwość ich pogodzenia. W tej perspektywie (zwłaszcza w przekazie popularnonaukowym) romantycy polscy, na czele z Mickiewiczem, wciąż jeszcze jawią się jako niechętni nauce oraz jej sposobom poznawania świata. Artykuł, na przykładzie refleksji cywilizacyjnych Mickiewicza, pokazuje niejednoznaczność i złożoności stosunku romantyków polskich do tych kwestii. Podstawę źródłową niniejszych rozważań stanowią: utwory literackie Mickiewicza (zaginiona Historia przyszłości, a szczególnie jej pierwsza wersja – petersburska), cykl Prelekcji paryskich (zwłaszcza kurs IV), artykuły prasowe (Wyjątek listu do jednego z redaktorów zamieszczony w „Pielgrzymie Polskim”), a także listy oraz rozmowy poety i jego przyjaciół. Materiały źródłowe zostały poddane analizie i interpretacji w kontekście ustaleń poczynionych dotychczas w literaturze przedmiotu (polskojęzycznej – najobszerniejszej w tym względzie). W artykule wykorzystano opracowania głównie o charakterze historyczno-literackim, historycznym, kulturoznawczym. Zastosowano metodę analizy historyczno-literackiej, z uwzględnieniem szerszego kontekstu historyczno-kulturowego. Z poczynionych analiz i interpretacji płyną następujące wnioski: Mickiewicz, co najmniej od połowy lat dwudziestych XIX wieku, bacznie przyglądał się przemianom cywilizacyjnym związanym z kolejnymi etapami rewolucji przemysłowej oraz ich wielowymiarowym skutkom, czemu dawał wyraz w swoim piśmiennictwie. Namysł Mickiewicza nad cywilizacją i postępem naukowo-technicznym stanowił składową innych refleksji poety, na przykład tych dotyczących oświeceniowego modelu poznania i wiedzy ludzkiej, czy też cywilizacji zachodnioeuropejskiej – wielkomiejskiej, w której poeta żył (mieszkając między innymi w Paryżu). Mickiewicz często łączył swoje refleksje cywilizacyjne również z rozważaniami historiozoficznymi oraz tymi odnoszącymi się do kwestii narodowych. Stosunek poety do postępu cywilizacyjnego nie był jednoznaczny. Według niego zachodzące zmiany dawały zarówno nadzieje związane z przyszłym zastosowaniem wynalazków naukowo-technicznych dla dobra ogółu, jak i budziły niepokój łączący się z przewidywanymi niebezpiecznymi skutkami wielotorowych przemian. Mickiewicz obawiał się przede wszystkim duchowej i moralnej degradacji ludzkości

Czułe punkty Grochowiaka : szkice i interpretacje

W 1998 roku na zamówienie włoskiego czasopisma „Poesia” Jacques Derrida napisał tekst zatytułowany Che cos’è la poesia?, który stanowi zarazem dyskursywną odpowiedź na postawione w tytule pytanie, jak i pokaz poetyckich możliwości autora. Poezją okazuje się „[…] zwierzę przenicowane, zwinięte w kłębek, zwrócone ku innemu i ku sobie, w sumie coś skromnego, dyskretnego, bliskiego ziemi, Jego Uniżoność […]”. Ta poetycka definicja poza walorem obrazowym zawiera niebywały potencjał filozoficzny, kierujący moją myśl ku tym aspektom pisarstwa Stanisława Grochowiaka, które są niczym zwinięty w kłębek jeż, skrywający pod płaszczem z igieł miękkie, narażone na uraz podbrzusze. Czym bowiem są tytułowe „czułe punkty”? Ten popularny frazeologizm nazywa na ogół miejsca najsłabsze, podatne na zranienie, najczulsze na dotyk i ból. Co ciekawe, najczęściej tym pojęciem posługują się specjaliści od sztuk walki, głównie po to, by wiedzieć, jak najdotkliwiej zranić przeciwnika. Na szczęście retoryce batalistycznej wtóruje język erotyki, która z zupełnie innych powodów poszukuje najczulszych miejsc na ciele drugiego

Języki Obce w Szkole Nr 4/2001

czasopismo dla nauczyciel