Поэт в “малом” и “большом” времени. Творчество Олега Минкина

In the context of the ideas of the Russian literary critic and philosopher Mikhail Bakhtin about the “small” and “great” time of a work of art, the article examines the work of the famous Belarusian poet Aleh Minkin (born in 1952). Analyzing the poems of Minkin from the poetry collections of Surma (1985) and Raskolìna (1991), the author of the article comes to the conclusion that Minkin’s poems, which arose in the context of a “small” time (the biography of the poet, the history of Belarus at the end of the 20th century), still remain relevant in the thematic and ideological aspect (national revival motifs, dreams of freedom and true independence of the native country), and thanks to the deep rootedness in the literary tradition, intertextual connections with the masterpieces of world literature (Dante's Divine Comedy, Edgar Allan Poe's Raven, Maxim Bahdanovich's Chase, etc. ), the perfection of the artistic form strengthen their presence in “great time”: they are being republished in collections of selected works of the poet, collective anthologies, influencing the work of other writers and, before our eyes, becoming classics of Belarusian literature.W kontekście idei rosyjskiego krytyka literackiego i filozofa Michaiła Bachtina o „małym” i „wielkim” czasie dzieła sztuki szkic omawia twórczość znanego białoruskiego poety Aleha Minkina (ur. 1952). Analizując wiersze Aleha Minkina ze zbiorów poetyckich Surma (1985) i Raskolina (1991), autor artykułu dochodzi do wniosku, że wiersze Minkina, które powstały w kontekście „małego” czasu (biografia poety, historia Białorusi końca XX wieku), nadal pozostają aktualne w aspekcie tematycznym i ideologicznym (motywy odrodzenia narodowego, marzenia o wolności i prawdziwej niepodległości ojczyzny), a dzięki głębokiemu zakorzenieniu w tradycji literackiej, intertekstualnym związkom z arcydziełami światowej literatury (Boska Komedia Dantego, Kruk Edgara Allana Poe, Pogoń Maksima Bahdanowicza itp.), doskonałości formy artystycznej umacniają swoją obecność w „wielkim czasie”: są wznawiane w zbiorach wybranych utworów poety, antologiach zbiorowych, wywierają wpływ na twórczość innych pisarzy, na naszych oczach stają się klasyką literatury białoruskiej.В контексте идей русского литературоведа и философа Михаила Бахтина о  “малом” и “большом” времени художественного произведения в статье рассматривается творчество известного белорусского поэта Олега Минкина (род. в 1952 г.). Анализируя стихи Олега Минкина из поэтических сборников Сурма (1985) и Расколина (1991), автор статьи приходит к выводу, что возникшие в контексте “малого” времени (биография поэта, история Беларуси конца ХХ в.), стихи Минкина по-прежнему остаются актуальными в тематическом и идейном аспекте (национально-возрожденческие мотивы, мечты о свободе и настоящей независимости родной страны), а благодаря укорененности в литературной традиции, интертекстуальным связям с шедеврами мировой литературы (Божественная комедия Данте, Ворон Эдгара По, Погоня Максима Богдановича и др.), совершенству художественной формы обосновывают свое присутствие в “большом времени": переиздаются в сборниках избранных произведений поэта, коллективных антологиях и хрестоматиях, оказывают влияние на творчество других писателей

Сацыяльна-культурнае аблічча вуліц Гомеля з даваенных часоў і да сучаснасці

В статье "Социально-культурный облик улиц Гомеля с довоенных времен и до современности" рассматриваются объекты, которые являются историческими свидетелями развития города в начале и первой половине XX столетия. Они помогают нам представить, как выглядел город в те годы, каким был благосостояние горожан, их эстетический вкус, как складывались экономически-правовые отношения. В качестве таких объектов в контексте этого исследования предлагается кратко проанализировать историю нескольких жилых домов, сохранившихся на старых улицах города еще с дореволюционных времен, переживших войну и поздние перемены в городской жизни

Полацк-Вільня-Масква… Паэтычныя і біяграфічныя вандроўкі Алега Мінкіна

In the context of the ideas of geopoetics, the article examines the images of three cities—Polotsk, Vilnius, Moscow—in the work of the famous Belarusian poet Oleg Minkin. Poems from two poetic cycles are analyzed: Гарады (Cities) and Гастарбайт (Gastrbayt). Attention is drawn to such categories as biographical and cultural space, therapeutic landscape and nostalgic landscape, the influence of literary tradition on the image of the city and the influence of the cultural environment of the city on the national identity of the poet. In search of the genius loci of the three cities, Oleg Minkin portrays Polotsk as a city awakening its national identity, a space of hope, Vilnius as a harmonious space for life and, at the same time, a place of nostalgia for the former glory of the Grand Duchy of Lithuania, and Moscow as a new Babylon, a mixture of languages and peoples, a space of concentrated longing and nostalgia for the homeland.In the context of the ideas of geopoetics, the article examines the images of three cities—Polotsk, Vilnius, Moscow—in the work of the famous Belarusian poet Oleg Minkin. Poems from two poetic cycles are analyzed: Гарады (Cities) and Гастарбайт (Gastrbayt). Attention is drawn to such categories as biographical and cultural space, therapeutic landscape and nostalgic landscape, the influence of literary tradition on the image of the city and the influence of the cultural environment of the city on the national identity of the poet. In search of the genius loci of the three cities, Oleg Minkin portrays Polotsk as a city awakening its national identity, a space of hope, Vilnius as a harmonious space for life and, at the same time, a place of nostalgia for the former glory of the Grand Duchy of Lithuania, and Moscow as a new Babylon, a mixture of languages and peoples, a space of concentrated longing and nostalgia for the homeland

Французскі раман-прытча другой паловы ХХ стагоддзя: ад «вечных» пытанняў да сучасных праблем грамадства.

В статье уделяется особое внимание актуальности жанровой разновидности романа-притчи в современной мировой литературе. Выделяются основные темы французского романа-притчи второй половины ХХ века на примере произведений Р. Мерля, Веркора, П. Буля, Ж-М.Г. Леклезио, С. Жермен, Б.де Бушерона. Раскрывается особый характер идейно-тематической природы в романе-притче«Пустыня» Ж-М.Г. Леклезио. Проводятся параллели с тематической организацией романов-притч белорусских авторов. = In article the actuality of a genre modification of the novel-parable in the modern world literature has been given particular attention. The basic themes of the French novel-parable of second half of XX-th century have been revealed on an example of works of R. Merle, Vercors, P. Boule, J.-М.G. Le Clézio, S. Germain, B. de Boucheron. Special character of subjects in the novel-parable «Désert» J.-М.G.Le Clézio has been discovered. A number of similar typological analogies in the novel-parables by French writers and some Byelorussian authors (V. Bykov, A. Adamovich) have been carefully considered

Białorusko-polska homonimia międzyjęzykowa

Niniejsza rozprawa doktorska zawiera w sobie szeroki przegląd literatury na temat zjawiska homonimii międzyjęzykowej w językach europejskich. Ukazuje różne podejścia badaczy do tego zagadnienia oraz ogólne i szczegółowe ujęcia tego rodzaju homonimii. Jest to więc cenne kompedium wiedzy na temat historii i współczesności badań nad homonimią międzyjęzykową. Innym atutem pracy jest ukazanie charakterystki języka białoruskiego: najważniejszych faktów z historii jego rozwoju, najważniejszych osobliwości językowych, kontaktów z językiem polskim. Cenny jest także kontrast białorusko-polski ukazujący główne różnice i podobieństwa między językiem białoruskim i językiem polskim. Rozdziały te mogą stanowić ważną lekturę zwłaszcza dla Polaków (i cudzoziemców znających język polski), gdyż zebrane fakty stanowią źródło wiedzy na temat języka białoruskiego mniej znanego w Europie – służą zatem jego popularyzacji. Niniejsza rozprawa doktorska jest swoistym novum, gdyż stanowi pierwszy większy naukowo-glottodydaktyczny opis białorusko-polskiej homonimii międzyjęzykowej. W części praktycznej znajduje się słownik podstawowy białorusko-polskich homonimów międzyjęzykowych (fałszywych przyjaciół). Jest to pierwsze pełniejsze zestawienie złudnych odpowiedników, ukazujące 185 par homonimów całkowitych (różniących się wszystkimi znaczeniami) w porządku alfabetycznym. Jednak z samego faktu znajomości złudnych odpowiedników nie musi wynikać, że użytkownik języka białoruskiego i polskiego będzie umiał używać leksemów w prawidłowych kontekstach. Dlatego dodatkowym atutem słowniczka jest to, że zawiera on także przykłady zdań, ukazujące prawidłowe użycie leksemów w różnych kontekstach. Użytkownik słownika może zatem nie tylko przyjrzeć się złudnym odpowiednikom, lecz także zobaczyć, jak funkcjonują leksemy w prawidłowych kontekstach. Jest to cenna pomoc w poprawnym stosowaniu wyrazów. Słownik zawiera także indeks polskich leksemów, dzięki czemu mogą z niego korzystać nie tylko Polacy mający kontakt z językiem białoruskim, lecz także Białorusini uczący się języka polskiego, a nawet osoby innych narodowości mające kontakt z językiem polskim i językiem białoruskim. To stanowi o uniwersalności słownika i łatwości w posługiwaniu się nim. Niniejsza praca doktorska ukazała kierunki badań w białorusko-polskiej homonimii międzyjęzykowej. Temat ten nie został wcześniej wystarczająco opracowany. Na tle innych języków europejskich białorusko-polska homonimia międzyjęzykowa ma najmniej opracowań naukowo-glottodydaktycznych. Może to wynikać ze statusu języka białoruskiego, który na samej Białorusi nie tylko nie ma warunków do rozwoju, lecz także bywa wręcz niszczony. Wystarczy porównać choćby ilość szkół z wykładowym językiem białoruskim i rosyjskim, by przekonać się, że ten pierwszy jest dyskryminowany i nietraktowany poważnie. Taka jest sytuacja dzisiaj – sytuacja polityczna, która może ulec zmianie. Trzeba pamiętać, że język starobiałoruski kiedyś rozkwitał i był nawet językiem urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego. Nie jest więc tak, że język białoruski jest niekompletny czy niezdatny zagospodarowywać różne sfery życia. Niczego mu nie brakuje, a wykorzeniany jest z pobudek nie językowych, lecz ideologicznych, głoszących, m.in. to, że są lepsze i gorsze języki (czyli w podtekście lepsi i gorsi ludzie, którzy się nimi posługują). Język polski także przeżywał kryzys, ale przetrwał pomimo 123 lat niestnienia państwa polskiego na mapie Europy. Dzisiaj jest jednym z oficjalnych języków Unii Europejskiej i uczy się go wielu obcokrajowców. Mimo niesprzyjających warunków język białoruski istnieje i się rozwija. W dobie mediów elektronicznych także dzięki Internetowi (np. internetowe wydania gazet) oraz zagranicznym mediom białoruskojęzycznym emitującym na Białoruś (np. telewizja „Belsat”, Białoruska Redakcja Polskiego Radia dla Zagranicy, Radio „Racyja”, Europejskie Radio dla Białorusi). Inicjatywa rozwoju białoruskości (w tym języka białoruskiego) wspierana jest przez Unię Europejską (także finansowo). Każda więc praca poświęcona językowi białoruskiemu, a pozbawiona pobudek ideologicznych, sprzyja rozwojowi tego języka. Na przykładzie homonimii międzyjęzykowej widać, że do opracowania wciąż pozostaje wiele zagadnień, które dotąd w badaniach pomijano.У дысертацыі аналізуюцца дасягненні міжнароднай (у тым ліку польска-беларускай) лексікаграфіі, а таксама праект слоўніка беларуска-польскіх фальшывых сяброў перакладчыка. Слоўнік рыxтуецца не толькі для перакладчыкаў, але таксама для выкладчыкаў, студэнтаў і ўсіх, xто карыстаецца польскай і беларускай мовамі (напр. для журналістаў, палітыкаў, бізнесменаў, турыстаў). Прац, прысвечаных беларуска-польскай аманіміі, вельмі мала. Беларуска-польскія „фальшывыя сябры пераклaдчыка” (міжмоўныя амо¬німы) – гэта беларускія словы, якія на першы погляд падобныя да польскіх і таму могуць асацыявацца з польскімі значэннямі. А польскія і беларускія значэнні якраз тут не супадаюць. Такая міжмоўная аманімія – гэта праблема не толькі перакладчыкаў, але таксама – а можа перш за ўсё – людзей, якія ве¬даюць, вывучаюць ці выкарыстоўваюць як беларускую, так і польскую мовы (напр., лінгвісты, выкладчыкі, студэнты, а таксама бізнесоўцы, турысты і г.д.).In English, there exist several terms describing the interlingual homonymy – a phenomenon which I describe in my doctoral dissertation, referring to Belarusian and Polish language. Among these terms, one can indicate: (translator’s/slavist’s) false friends, false cognates, misleading words (of foreign origin), deceptive words, deceptive cognates or interlinguistic lexical homonymy. The monograph includes a review of a few important European works on the problem of false friends in a broad sense. These references allowed me to discuss existing definitions as well as to identify the most appropriate term to determine it. Furthermore, I made an attempt to list types and causes of this phenomenon. The problem of false friends has been discussed and examined for a long time. The first important work related to this topic was the French publication Les faux amis ou les trahisons du vocabulaire anglais: Conseils aux traducteurs (Paris 1928). Its authors, Maxime Kœssler and Jules Deroquiny, thoroughly analyzed English and French false friends. From then onwards, authors representing various nations and languages have been explaining the sources of interlingual lexical homonymy. They unanimously stated that this phenomenon is of interdisciplinary character and it goes far beyond the linguistics itself. The phenomenon of false friends can be observed not only within vocabulary, but also among more complex lexical structures, e.g. expressions and phrases. As mentioned above, my aim was to set together different types of false friends and to explain mechanisms of language mistakes and misunderstandings which arise in the junction point of two language systems. This issue should be particularly taken advantage of in the process of language teaching. My monograph consists of several parts. Firstly, I discussed the history of Polish and Belarusian language contacts. Then, I theoretically described interlingual homonymy of these two languages along with its types. This lead me to elaborate a dictionary of Belarusian-Polish false friends. So far, such a publication has not been worked up. It is also the first greater dictionary of this type, including numerous examples. It is addressed not only to students and teachers, but also to all those who use Belarusian and Polish in their everyday life (journalists, businessmen, politicians etc.)