Гісторыка-культурныя рэаліі ў рамане В. Адамчыка "Чужая бацькавшчіна"

ПРАБЛЕМЫ МОВАЗНАЎСТВА, ДЫЯЛЕКТАЛОГІІ І МАСТАЦКАЙ ЛІТАРАТУР

Мінскі тафсір 1686 г. Вынікі апошніх даследаванняў

The article talks about the oldest copy of the Polish translation of Koran made in Minsk by the Tatar (Muslim) interpreter Uriash ibn Ismail (Imam of Minsk) in the second half of the 17th century. The article consists of two parts devoted to the orthographic system of the manuscript and to the specific features of its language caused by the influence of the Belarusian and Arabic languages

Польска-беларускія моўныя сувязі на працягу стагоддзяў

The article discusses the Polish-Belarusian linguistic relationships that have taken place over the centuries in the context of the most important historical events that favor linguistic interference and borrowing. The role of Belarusian language elements in the writings of Polish writers born in Belarusian lands and the Polish elements in the writings of Belarusian writers was twofold. Most of them remained a specific feature of a particular writer and did not enter the literary language. Those elements that have permanently entered the language of the neighbouring nation are easily recognizable because of their specific characteristics, e g  Belarusian elements in the Polish language (chołodziec, czereda, hołota, kaban, rozhowory, pokucie) or Polish elements in the Belarusian language (парэнчы, кудлаты, слуп, цуд, пацалунак ). The influence of the Polish language in the Belarusian toponymy is very clear (Hrodna, Minsk, Navahrudak).W niniejszym artykule rozpatrywane są polsko-białoruskie związki językowe występujące na przestrzeni stuleci w kontekście najważniejszych wydarzeń historycznych sprzyjających interferencji językowej oraz zapożyczeniom. Rola białoruskich elementów językowych w twórczości polskich pisarzy urodzonych na ziemiach białoruskich oraz polonizmów w twórczości pisarzy białoruskich była dwojaka. Większość z nich pozostała cechą specyficzną konkretnego pisarza i do języka literackiego nie weszła. Te, które na stałe weszły do języka sąsiedniego narodu są łatwo rozpoznawalne ze względu na specyficzne cechy, np  białorutenizmy w języku polskim (chołodziec, czereda, hołota, kaban, rozhowory, pokucie) czy polonizmy w języku białoruskim (парэнчы, кудлаты, слуп, цуд, пацалунак). Bardzo wyraźny jest wpływ języka polskiego w toponimii białoruskiej (Гродна, Мінск, Навагрудак).У дадзеным артыкуле разглядаюцца польска-беларускія моўныя сувязі на працягу стагоддзяў у кантэксце найважнейшых гістарычных падзей, якія спрыялі інтэрферэнцыі ды запазычванню. Роля беларускіх моўных элементаў у творчасці польскіх пісьменнікаў, народжаных на беларускіх землях, а таксама паланізмаў у творчасці беларускіх пісьменнікаў, была дваякая.  Большасць з іх засталася спецыфічнай рысай канкрэтнага пісьменніка і не ўвайшла ў літаратурную мову. Тыя рысы, якія прыжыліся ў мове суседняй нацыі, лёгка выдзяляюцца з увагі на свае характэрныя асаблівасці, напрыклад, беларусізмы ў польскай мове (chołodziec, czereda, hołota, kaban, rozhowory, pokucie), ці паланізмы ў беларускай мове (парэнчы, кудлаты, слуп, цуд, пацалунак). Вельмі выразны ўплыў польскай мовы назіраецца ў беларускай тапаніміцы (Гродна, Мінск, Навагрудак)

Палескія мястэчкі ў этнічным турызме Беларусі

The work characterizes the main trends, objects and forms to realize ethnic tourism in Belarus, the creation of trips and tours on the basic of ethnographic and historic heritage being one of these trends. Cultural and historic phenomenon of Polessey boroughs is considered in terms of modeling tourist products and their integration in tourist itineraries.В статье характеризуются основные направления, объекты и формы реализации этнического туризма в Беларуси, одним из которых является создание туров и экскурсий на основе этнографического и исторического наследия бывших местечек. Культурно-исторический феномен полесских местечек рассмотрен с позиций моделирования турпродукта и их интеграции в туристические маршруты

Метанаратыўна акцэнтаваная наратыўная стратэгія ў рамане Кузьмы Чорнага «Пошукі будучыні»

METANARRATIVELY ACCENTUATED DESCRIPTIVE STRATEGY IN KUZMA CHORNY’S NOVEL «THE SEARCH OF THE FUTURE» I. CHASNOKРазглядаецца наратыўная стратэгія ў рамане «Пошукі будучыні» Кузьмы Чорнага. Даследуецца роля наратара і спецыфіка выяўлення мастацкага часу, вылучаюцца катэгорыя падзейнасці і пункты гледжання ў творы. Вызначаюцца такія асаблівасці наратыўнай будовы, якія садзейнічаюць стварэнню метанаратыўнасці: выступ наратара з «мы»-пазіцыі; частае замяшчэнне выяўленчага інфарматыўным; пабудова гісторыі на цікавым спалучэнні падзейнасці і псеўдападзейнасці; супадзенне пунктаў гледжання станоўчых персанажаў з аўтарскім.= The article takes up the issue of narrative strategy in Kuzma Chorny’s novel «The Search of the Future». It deals with the role of the narrator and the specificity of fictional time expression, picks out the category of eventness and points of view in the book. The article determines peculiarities of narrative structure contributing to the metanarrativity of the novel: narrator’s appearence from «we»-position; frequent substitution of decorative by informative; arrangement of the plot on the curious combination of eventness and pseudo-eventness; coincidence of author’s and protagonists’ points of view

«За польскім часам…»: Западная Беларусь в воспоминаниях современников

Сборник содержит записи воспоминаний устной истории о 20–30-х гг. ХХ ст. жителей западных областей Беларуси. В сборник включены аналитическая статья; материалы устных воспоминаний, географический указатель, а также методические рекомендации по сбору материалов устной истории и работе с респондентами. Адресуется научным работникам, ученым, преподавателям и студентам вузов, всем, кто интересуется актуальными проблемами новейшей истории Беларуси. Работа выполнена в рамках гранта БРФФИ Г13-109 «Историческая память о 20–30-х годах ХХ века в устной истории (на примере западных областей Беларуси)» (№ гос. регистрации 20131474

Паміж супрацоўніцтвам і канфліктамі: расійскія войскі і прарасійскія канфедэраты на беларускіх землях Рэчы Паспалітай у 1792–1793 гадах

BETWEEN COOPERATION AND CONFLICTS: RUSSIAN ARMY AND PRO-RUSSIAN CONFEDERATES ON THE BELORUSSIAN LANDS OF THE RZECZPOSPOLITA IN 1792–1793 / V. ANIPIARKOUДаследуецца малавывучаны ў рамках гісторыі Беларусі перыяд – Таргавіцкая канфедэрацыя (1792–1793). Дадзенае шляхецкае аб’яднанне было створана пры дапамозе расійскіх войскаў з мэтай умацавання палітычнага ўплыву Расійскай імперыі на землях Рэчы Паспалітай. Канфедэраты стварылі свае органы кіравання ва ўсіх ваяводствах і паветах Вялікага Княства Літоўскага. Ім належала роля пасрэдніцкіх інстытутаў у адносінах мясцовага насельніцтва з ваеннымі аддзеламі Расійскай імперыі, размешчанымі на тэрыторыі суседняй дзяржавы. У судовым парадку прадстаўнікі канфедэрацыі разглядалі канфлікты расійскіх вайскоўцаў з мясцовымі жыхарамі, таксама яны адказвалі за збор правіянту і фуражу для “саюзных войскаў” Расійскай імперыі. Аспрэчваецца распаўсюджанае ў гістарыяграфіі меркаванне аб выключна сяброўскім характары адносін паміж удзельнікамі Таргавіцкай канфедэрацыі і прадстаўнікамі расійскай арміі, прыводзяцца прыклады шматлікіх канфліктаў канфедэратаў з расійскімі вайскоўцамі

Маўленчая аснова і сацыяльная база супольнай кніжнапісьмовай мовы беларусаў і ўкраінцаў даўніх часоў

The paper discusses the linguistic and sociological base of Old Belarusian/Old Ukrainian (West Ruthenian), which was spoken in the Belarusian and Ukrainian territories of the Grand Duchy of Lithuania. In the sixteenth century the local szlachta (nobility/gentry) spoke Ruthenian (Russian), which was increasingly influenced by Polish, which was its characteristic feature. The study has distinguished and discussed sixteen phonetic, morphological and syntactic specificities that cannot be derived from local dialects or they occur in them sporadically and inconsistently nowadays. However, in the sixteenth and seventeenth centuries they were commonly found in writings in the Grand Duchy of Lithuania regardless of their genre and origin. The paper also criticizes the former position of scholars who sought dialectal features only in old writings whereas, owing to historical circumstances, these were reflected first of all in the speech of szlachta and clergy socially close to the nobilityArtykuł poświęcono omówieniu podstawy językowo-socjologicznej języka zachodnioruskiego, który był używany na ziemiach białoruskich i ukraińskich Wielkiego Księstwa Litewskiego (WKL). W XVI wieku miejscowa szlachta porozumiewała się językiem ruskim, który ulegał coraz większym wpływom polskim, co stanowiło o jego specyfice. W opracowaniu wyodrębniono i omówiono 16 osobliwości fonetycznych, morfologicznych i syntaktycznych, które nie dadzą się wyprowadzić z miejscowych dialektów lub występują w nich współcześnie sporadycznie i niekonsekwentnie. Wcześniej jednak (XVI–XVII wiek) były powszechnie notowane w piśmiennictwie WKL, niezależnie od gatunku i pochodzenia.У артыкуле абмяркоўваюцца маўленчая аснова і сацыяльная базa супольнай кніжнапісьмовай мовы на Беларусі і Украіне ў XVI cт. У гэты перыяд шляхецкае маўленне было прасякнута польскім уплывам, што і складае галоўную адметнасць ды спецыфіку гэтага маўлення. У даследавнні выдзяляюцца і каментуюцца 16 фанетычных, марфалагічных і сінтаксічных асаблівасцяў. Гэта, перш за ўсё, тыя асаблівасці, якія немагчыма вывесці з дыялектнай мовы, або якія вузка або непаслядоўна прадстаўленыя ў дыялектах ў цяперашні час, аднак раней былі шырока распаўсюджаныя ў друкаваных выданнях, незалежна ад іх жанру або паходжання

Абранне папы Яна Паўла II і яго першы візіт у ПНР

Артыкул прысвечан тэме выбрання папы Яна Паўла II і яго першаму візіту ў ПНР. Паказан уплыў выбрання папай кардынала-паляка на развіццё адносін паміж дзяржавай і Каталіцкім Касцёлам, становішча Касцёла і палітычнае жыццё ПНР у першы год яго пантыфіката

Канцэпцыя ўдасканалення дзяржаўнай палітыкі Рэспублікі Беларусь у дачыненні да суайчыннікаў у Польшчы

Артыкул прысвечаны канцэпцыі ўдасканалення дзяржаўнай палітыкі Рэспублікі Беларусь у дачыненні суайчыннікаў у Польшчы. У прапанаваным артыкуле аўтар сканцэнтравала сваю ўвагу на разглядзе асноўных праблемных пытанняў у ажыцяўленні дадзенага кірунка дзяржаўнай палітыкі Рэспублікі Беларусь, а таксама прапанавала шэраг практычных мерапрыемстваў па яе ўдасканаленні. Бібліягр. – 12 назваў