VALIDNOST ARBITRAŽNIH SPORAZUMA I PROBLEMI U NJIHOVOM SPROVOĐENJU: BUGARSKI ARBITRAŽNI TANGO

This paper deals with recent developments in Bulgarian arbitration world, focusing on the Supreme Court of Cassation’s Interpretative Ruling No, 1 of 21 February 2024, which has finally clarified two key issues: that the assignee is bound by the arbitration agreement concluded between the assignor and the debtor, and that no explicit power of attorney is required under Bulgarian law for concluding arbitration agreements. Despite this advancement, the paper highlights the ongoing uncertainty surrounding the recognition and enforcement of foreign arbitral awards, specifically regarding the formal requirements for the documents to be supplied to the Bulgarian courts. The core issue the Bulgarian courts are debating is whether the requirement in the domestic legislation for providing the court with arbitral award with notarisation of the signatures and the capacity of the arbitrators, along with a certificate that the award has entered into force, are applicable in the process of recognition and enforcement of foreign arbitral awards.Predmet ovog rada tiče se nedavnih dešavanja u bugarskom arbitražnom svetu, sa fokusom na interpretativnu presudu Vrhovnog kasacionog suda br. 1 od 21 februara 2024, kojom su konačno razjašnjena dva ključna pitanja: da je primalac obavezan sporazumom o arbitraži zaključenim između prenosioca i dužnika, i da prema bugarskom nije potrebno specijalno punomoćje zakonu za zaključivanje sporazuma o arbitraži. Uprkos ovom napretku, Rad naglašava postojeću neizvesnost oko priznavanja i izvršenja stranih arbitražnih odluka, posebno u vezi sa formalnim uslovima za dokumente koji se dostavljaju bugarskim sudovima. Osnovno pitanje koje bugarski sudovi raspravljaju je da li se uslov za priznanje i izvršenje stranih arbitražnih odluka ogleda u podnošenju sudu arbitražne odluke sa overom potpisa arbitara, te sa potvrdom da je odluka stupila na snagu

ARBITRABILNOST KONCESIONIH SPOROVA U SLOVENIJI

A fundamental question at the beginning of any arbitration is whether any public policy rules prohibit the dispute to be decided by arbitration. As arbitration became a widely accepted alterna- tive to litigation in national courts, the scope of arbitrable disputes was expanded to allow for a wide range of disputes to be resolved through arbitration. The authority to restrict arbitrability lies with the legislator, which generally does so only in cases where it is war- ranted by serious public policy concerns. The Slovenian Arbitration Act is a modern act that provides for a wide concept of arbitrabil- ity. When the Slovenian legislator unexpectedly tried to restrict the arbitrability of concession disputes by adopting an authentic inter- pretation of law restricting arbitrability for concession disputes, it created significant uncertainty for the parties who have included an arbitration clause in their concession contracts or who were consid- ering doing so. The Slovenian Constitutional Court confirmed that the authentic interpretation of law cannot be used to give binding interpretations on how to rule in specific cases because it would undermine the core principle of the separation of powers and inde- pendence of judges. While it has now been settled that the authentic interpretation should not be applied, it nevertheless remains a skel- eton in the legislator’s closet since the legislator had not expressly invalidated or retracted the authentic interpretation.Osnovno pitanje na početku svakog arbitražnog postupka je to da li pravila javne politike onemogućavaju rešavanje spora putem arbi- traže. Budući da je arbitraža postala široko prihvaćena alternativa parnicama u nacionalnim sudovima, krug arbitražnih je sporova proširen, što je omogućilo širok dijapazon sporova koji se rešavaju putem arbitraže. Ovlašćenje ograničavanje arbitrabilnosti leži na zakonodavcu, koji obično to čini samo u slučajevima kada je to opravdano razlozima javne politike. Slovenački Zakon o arbitraži predstavlja moderan propis koji predviđa široko definisan kon- cept arbitrabilnosti. Kada je slovenački zakonodavac, usvajanjem autentičnog tumačenja zakona, neočekivano pokušao da ograniči arbitrabilnost koncesionih sporova, javila se neizvesnost za stranke koje su prethodno u ugovorima o koncesiji ugovarale arbitražne kla- uzule. Slovenački Ustavni sud potvrdio je da autentično tumačenje zakona ne može da se primenjuje kao obavezujuće u presuđivanju u konkretnim slučajevima, jer bi to potkopalo osnovni princip podele vlasti i sudske nezavisnosti. Premda se stalo na stanovište da auten- tično tumačenje ne treba primenjivati, ono ipak još uvek postoji, imajući u vidu da ga zakonodavac nije izričito poništio ili povukao

ARBITRAŽA U TURSKOJ: PRAKSA, IZVRŠENJE ODLUKA & POZADINA

Arbitration is not a new concept under Turkish law; in fact, arbitration has been regulated in detail and it has been interpreted in various cases before Turkish courts. However, the Turkish arbitration regime has a multidimensional and fragmented structure under the Turkish legal system. Along with a general criticism of arbitration as a dispute settlement system, arbitration in Turkish law has been subject of fundamental criticisms including involvement and position of domestic courts, enforcement of awards, and conditions of arbitration and arbitrators. Therefore, the main aim of this paper is to provide a general view of arbitration under the Turkish legal system. In order to provide this perspective, this paper will discuss the pros and cons of arbitration in Turkish law in various aspects, particularly in terms of the structure of arbitration and enforcement of arbitral awards.U turskom pravu, arbitraža ne predstavlja novi koncept. Zapravo, arbitraža je detaljno regulisana, a arbitražna pravila tumačena su u različitim slučajevima pred turskim sudovima. Međutim, turski arbitražni režim ima višedimenzionalnu i fragmentiranu strukturu. Stoga je pravni režim arbitraže u Turskoj predmet fundamentalnih kritika uključujući ulogu i položaj domaćih sudova, izvršenje arbitražnih odluka, uslove arbitraže i kriterijume za izbor arbitara. Prema tome, osnovni cilj ovog članka je da obezbedi opšti pogled na arbitražu u turskom pravnom sistemu. U članku će biti reči o prednostima i manama arbitraže u turskom pravu sa različitih aspekata, posebno u pogledu strukture arbitraže i izvršenja arbitražnih odluka

NEJEDNAKOSTI I IZAZOVI PENALNE POLITIKE: TRETMAN STRANIH DRŽAVLJANA U EVROPSKIM KAZNENIM SISTEMIMA

The treatment of foreign nationals within European penal systems reveals significant challenges and injustices. This article analyzes how different countries manage foreign prisoners, focusing on issues such as extended pretrial detention, harsher sentencing, and limited access to rehabilitation. Additionally, it examines broader negative trends in European criminal policy, including the tightening of punitive policy and violations of fundamental principles of criminal law. Contributing factors include perceived flight risk and systemic biases. While the 2012 Council of Europe Recommendation provides guidelines for fair treatment, its implementation remains inconsistent across jurisdictions. The article advocates for policy reforms and improved coordination to ensure equitable treatment of foreign nationals across all European penal systems.Postupanje prema stranim državljanima u evropskim zatvorskim sistemima otkriva značajne izazove i nepravde. U ovom članku analizirano je kako različite zemlje tretiraju strane zatvorenike, s fokusom na probleme kao što su produženi pritvor pre suđenja, strože kazne i ograničen pristup rehabilitaciji, i istovremeno ukazano na neke od načelnih, negativnih kriminalnopolitičkih tendencija zaoštravanja punitivne politike na evropskom planu i kršenja nekih od osnovnih krivičnopravnih principa. Faktori koji doprinose ovim problemima uključuju percepciju rizika od bekstva i sistemske pristrasnosti. Iako Preporuka Saveta Evrope iz 2012. godine sadrži smernice za pravedan tretman, njena primena u različitim jurisdikcijama nije dosledna. U članku se poziva na političke reforme i bolju koordinaciju kako bi se osigurao ravnopravan tretman stranih državljana u svim evropskim zatvorskim sistemima

NEKI ASPEKTI USTAVNOG POLOŽAJA PREDSJEDNIKA REPUBLIKE U DRŽAVAMA NASTALIM DISOLUCIJOM JUGOSLAVIJE U SVJETLU KOMPARATIVNOG PRAVA

In every state with a republican form of government, including the newly established states in the territory of Yugoslavia (Slovenia, Croatia, Macedonia, Serbia, Montenegro, Bosnia and Herzegovina), the constitutional provisions relating to the president of the republic regulate the method of election, the length of the mandate, responsibility, and his powers including legislative and executive ones (towards the parliament and the government). In this paper, we will analyze the president of the republic in six newly created states in the territory of Yugoslavia in terms of the method of election, the duration of the mandate, in connection with this the determination of responsibilities and powers towards the parliament. Sharing the same Yugoslav history, these newly formed states are developing their constitutional systems in different directions, combining elements of a parliamentary and semi-presidential system. Bosnia and Herzegovina deserves special attention, as the only complex country, with two entities which have a Constitution, a head of state, and which we will also include in this analysis. The aim of the work is to show similarities, but also differences in the powers of the president of the republic in terms of legislative power, through the prism of theoretical frameworks of the form of state power, especially highlighting some specific solutions manifested by the analyzed states - former Yugoslav republics. In addition to the mutual comparison of the president of the republic in the mentioned countries, we will consider his position in the light of the powers of the head of state in certain countries of Eastern Europe (Latvia, Lithuania, Estonia, the Czech Republic, Slovakia), which were also created by the dissolution of the common state in which they were until the nineties of the last century, as well as in several other countries that adopted new constitutions due to abandoning the concept of socialist constitutionalism (Poland, Hungary, Romania).U svakoj državi sa republikanskim oblikom vladavine, pa tako i u novonastalim državama na području Jugoslavije (Sloveniji, Hrvatskoj, Makedoniji, Srbiji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini), ustavne odredbe koje se odnose na predsjednika republike regulišu način izbora, dužinu mandata, odgovornost i njegova ovlašćenja, uključujući i ona prema zakonodavnoj i izvršnoj vlasti (parlamentu i vladi). U ovom radu analiziraćemo ustavni položaj predsjednika republike u šest novonastalih država na području Jugoslavije u pogledu načina izbora, trajanja mandata, u vezi s tim utvrđivanja odgovornosti, te ovlašćenja prema parlamentu. Dijeleći istu jugoslovensku istoriju, ove novonastale države razvijaju svoje ustavne sisteme u različitim pravcima, kombinujući elemente parlamentarnog, ali i polupredsjedničkog sistema. Posebnu pažnju zavređuje Bosna i Hercegovina, kao jedina složena država, sa dva entiteta koji imaju ustav, šefa države, a koje ćemo takođe obuhvatiti ovom analizom. Cilj rada je da prikažemo sličnosti, ali i razlike u ovlašćenjima predsjednika republike u pogledu zakonodavne vlasti, kroz prizmu teorijskih okvira oblika državne vlasti, posebno ističući pojedina specifična rješenja koja ispoljavaju analizirane države – bivše jugoslovenske republike. Osim međusobne komparacije predsjednika republike u navedenim državama, položaj predsjednika republike ćemo razmatrati i u svjetlu ovlašćenja šefa države u pojedinim zemljama Istočne Evrope (Letoniji, Litvaniji, Estoniji, Češkoj, Slovačkoj), koje su takođe nastale disolucijom zajedničke države u kojoj su bile do devedesetih godina prošlog vijeka, kao i u nekoliko drugih država koje su zbog napuštanja koncepta socijalističke ustavnosti donijele nove ustave (Poljskoj, Mađarskoj, Rumuniji)

ARBITRAŽNI SPOROVI U REPUBLICI SEVERNOJ MAKEDONIJI

This paper deals with the arbitration framework in North Macedonia, presenting the dualistic approach to domestic and international arbitration as provided by the national Law on International Commercial Arbitration (hereafter: LICA) and the national Code of Civil Procedure (hereafter: CPA). The LICA is based on the 1985 UNCITRAL Model Law on International Commercial Arbitration, which provides a legal framework for resolving disputes with an international element, allowing the parties the freedom to choose between ad hoc or institutional arbitration. Contrary to that, domestic disputes are exclusively reserved for institutional arbitration. Furthermore, this paper addresses subjective and objective arbitrability, and analyzes the arbitrability of corporate, employment and defamation disputes. The procedural aspects of arbitration, particularly the role of institutional arbitration in North Macedonia and the governing rules for arbitration procedures, are also exploited. The issue of recognition and enforcement of foreign arbitral awards in North Macedonia is also analyzed in this paper. Recent judicial practices have demonstrated deviation from the Private International Law Act (hereafter: PIL Act), notably turning ex parte proceedings into contradictory ones, which undermines the PIL Act. A case involving the refusal to recognize a Partial ICC Award from Poland and later setting aside the award illustrates these issues, as the court failed to properly apply the LICA and the PIL Act. This deviation is also analyzed in the paper.Predmet istraživanja u ovom radu tiče se arbitražnog okvira u Severnoj Makedoniji. U radu se analizira dualistički pristup domaće i međunarodne arbitraže predviđen nacionalnim Zakonom o međunarodnoj trgovinskoj arbitraži i nacionalnim Zakonom o parničnom postupku. Zakon o međunarodnoj trgovinskoj arbitraži zasniva se na UNCITRAL Model Zakonu o međunarodnoj trgovinskoj arbitraži iz 1985. godine. Ovaj zakon, sa jedne strane, pruža pravni okvir za rešavanje sporova s međunarodnim elementom tako što omogućava strankama slobodu izbora između ad hoc i institucionalne arbitraže, dok su, sa druge strane, domaći sporovi isključivo rezervisani za institucionalnu arbitražu. Takođe, ovaj rad bavi se i pitanjem subjektivne i objektivne arbitrabilnosti i analizira arbitrabilnost korporativnih sporova, sporova iz radnih odnosa, kao i sporova zbog klevete. Proceduralni aspekti arbitraže i posebno uloga institucionalne arbitraže u Severnoj Makedoniji i pravila koja se odnose na arbitražne postupke su takođe obrađeni u ovom radu. Pored toga, u radu se analizira i pitanje priznavanja i izvršenja stranih arbitražnih odluka u Severnoj Makedoniji. Nedavna praksa sudova ukazala je na odstupanja od Zakona o međunarodnom privatnom pravu, posebno pretvaranje ex parte postupaka u kontradiktorne. Na kraju, autor analizira i slučaj odbijanja priznanja presude MKS od strane Poljske i kasnije poništavanje iste, u kojem sud nije pravilno primenio Zakona o međunarodnoj trgovinskoj arbitraži, kao i Zakon o međunarodnom privatnom pravu

UVOD U IZAZOVE I PERSPEKTIVE ARBITRAŽE U JUGOISTOČNOJ I CENTRALNOJ EVROPI

This issue of Foreign Legal Life is dedicated to the challenges and perspectives of arbitration in South East and Central Europe, with contributions on 16 jurisdictions. The articles aim to highlight the positive developments, challenges and trends in their individual jurisdictions, offering pointed discussions of the most pressing matters, but also allowing for a comparative overview of broader trends. As the contributions show, arbitration is a well-entrenched phenomenon in the respective jurisdictions, with enthusiastic legal communities and broad support from the state and courts. General and jurisdiction-specific challenges do remain, however, and more needs to be done to realize the full potential that arbitration can, if properly used, bring to local communities.Ovo izdanje Časopisa Strani pravni život posvećeno je izazovima i perspektivama arbitraže u jugoistočnoj i centralnoj Evropi. Članci imaju za cilj da istaknu pozitivne pomake, izazove i trendove arbitraže u svojim jurisdikcijama, nudeći istaknute diskusije o najhitnijim pitanjima, ali i omogućavajući komparativni pregled širih trendova. Kao što analize pokazuju, arbitraža je dobro ukorenjena pojava u obrađenim nacionalnim pravnim sistemima, i tako takva uživa široku podršku država i njihovih sudova. Ipak kako bi se ostvario puni potencijal arbitraže, potrebno je u budućnosti dalje ulagati dodatne napore u tom smeru

NEISKORIŠĆENI POTENCIJAL ARBITRAŽE U MAĐARSKOJ

Arbitration in Hungary, despite its modern legal framework and strategic location in Central and Eastern Europe (CEE), remains underutilised compared to neighbouring countries such as Austria. This paper explores the reasons behind this trend, examining Hungary’s arbitration landscape, strengths, and challenges. Key factors include legislative interferences, deviations from the UNCITRAL Model Law, and cost concerns. The authors argue that Hungary has a significant untapped potential in arbitration, which could be realised by addressing these challenges and leveraging its rich arbitration culture and favourable legal framework to attract more domestic and international arbitration cases.Uprkos modernom pravnom okviru i strateškom položaju u centralnoj i istočnoj Evropi (CEE), u Mađarskoj arbitraža je još uvek nedovoljno iskorišćena u odnosu na susedne zemlje kao što je, na primer, Austrija. Stoga, u ovom radu autori istražuju razloge za taj trend i ispituju pravni okvir za arbitražu u Mađarskoj i prednosti i izazove istog. Ključni razlozi za neiskorišćeni potencijal arbitraže mogu se naći u zakonodavnim smetnjama, odstupanjima od UNCITRAL Model Zakona i problemima u vezi troškova. Autori stoje na stanovištu da Mađarska ima neiskorišćeni potencijal u arbitraži, koji bi mogao da se realizuje rešavanjem postojećih izazova, oslanjajući se na bogatu kulturu arbitraže u zemlji i povoljan pravni okvir za privlačenje većeg broja domaćih i međunarodnih slučajeva arbitraže

MEĐUNARODNA INVESTICIONA ARBITRAŽA – IZ PERSPEKTIVE REPUBLIKE HRVATSKE

Since Croatia’s establishment as a sovereign country in the early 1990s, foreign investments have been identified as a strategic priority of its economic policy. Croatia seeks to provide a stable legal environment for foreign investors through its domestic rules, EU law or bilateral investment treaties. Providing legal protection in international investment disputes is a challenging task, and requires careful balancing between protecting private investor interests and the public interest in the State of investment. Entrusting this task to ad hoc arbitration tribunals, which adjudicate based on a specific body of investment law, and its open concepts, has been under increasing criticism, leading to a conclusion that the characteristics that distinguish arbitration from court proceedings are, at the same time, its greatest shortcomings. On the trail of this reflection, and following the Achmea case, there is increasing advocacy for establishing a special EU court for international investment disputes. This paper focuses, however, on the investment dispute resolution before ICSID involving Croatia either as the respondent or the home state in the last half decade.Od uspostavljanja Hrvatske kao suverene zemlje početkom 90-ih, strane investicije su izdvojene kao strateški prioritet ekonomske politike zemlje. Hrvatska nastoji da obezbedi stabilno pravno okruženje za strane investitore, kako kroz svoja domaća pravila, tako i kroz pravo EU, te bilateralne investicione ugovore. Pružanje pravne zaštite u međunarodnim investicionim sporovima predstavlja jedan od izazovnijih zadataka, jer zahteva pažljivo balansiranje između zaštite interesa privatnog investitora i javnog interesa u državi ulaganja. Poveravanje ovog zadatka ad hoc arbitražnim sudovima predmet je sve većih kritika, što dovodi do zaključka da su karakteristike koje razlikuju arbitražu od sudskog postupka istovremeno i njeni najveći nedostaci. Na tragu tog razmišljanja i nakon slučaja Achmea, sve više se zagovara uspostavljanje posebnog suda EU za međunarodne investicione sporove. U ovom radu fokus je, međutim, na pitanju rešavanja investicionih sporova pred ICSID-om u kojima je Hrvatska uključena bilo kao tužena strana ili kao matična država u poslednjih pola decenije

ARBITRAŽA U RUMUNIJI: IZGLEDA DOBRO, NADAMO SE DA ĆE BITI BOLJE

This paper provides a current overview of the arbitration legal framework in Romania, analysing the historic development of an arbitration friendly jurisdiction. The paper goes on to describe the implementation of the expected international arbitration pillars, and illustrate some novel and progressive legal provisions on arbitration relating, inter alia, to, applicable law, parallel proceedings and arbitrators’ liability. It provides a critical commentary on certain persistent ‘arbitration unfriendly’ terms in the Romanian national arbitration law and take on two very recent legislative developments involving investment arbitration and regulation of institutional arbitration. It also pinpoints the need for construction disputes to be settled by appropriate fora such as specialist construction courts or in arbitration, and the need for the current expert practice with respect to the evaluation of time extensions and additional payment (which are, at present, reflecting the common law approach) to be adapted to the civil liability principles enshrined in the Romanian Civil Code.Ovaj rad je deo zbirke radova o izazovima i perspektivama arbitraže u jugoistočnoj i centralnoj Evropi i usmeren je na pregled pravnog okvira za arbitražu u Rumuniji. U tom smislu, u radu se analizira istorijski razvoj arbitraže, opisana je implementacija očekivanih rešenja u kontekstu međunarodne arbitraže i ilustrovane su neke nove i progresivne zakonske odredbe, paralelni postupci i odgovornost arbitara. Autori daju kritički komentar određenih „neprijateljskih“ uslova za arbitražu još uvek postoje u rumunskom zakonu, sa osvrtom na investicionu arbitražu i način na koji je regulisana. Autori takođe ukazuju na potrebu da se građevinski sporovi rešavaju na odgovarajućim forumima, kao što su specijalizovani građevinski sudovi i arbitraže, kao i na potrebu za prilagođavanjem prakse u pogledu procene produženja rokova i pitanja dodatnog plaćanja (koji su, u ovom trenutku, odraz common law pristupa) sa principima građanske odgovornosti sadržanim u rumunskom Građanskom zakoniku