Konflikt między prawami ofiary przestępstwa i oskarżonego w niemieckim i polskim systemie wymiaru sprawiedliwości na tle orzecznictwa Trybunałów Europejskich

The purpose of this article is to examine conflict between the rights of victims of crimes and the rights of defendants under the German and Polish justice system in the context of the case-law of European courts. The analysis covers two possible occurrences of this conflict: 1) in the cognitive sphere, including proving the defendant’s guilt or innocence, and 2) in the decision-making sphere, including initiation of a criminal applying preventive measures, and sentencing. The main thesis of the article is that in the Polish and German criminal process granting the injured parties not only protective rights, but also the status of an active trial party, the risk of this conflict in both of the above-mentioned spheres of the criminal trial is greater than, e.g., in the Anglo-Saxon process where the victim of the crime acts only as a witness. However, the research cited in the article indicates that the extensive codex procedural rights of injured parties as procedural parties (law in books) are not accompanied by their effective use in procedural practice (law in action). Therefore, the protective rights of alleged vulnerable victims, particularly victims of sexual offences, pose a greater threat to the rights of a defendant which constitute the principle of fair trial in Article 6 of the European Convention on Human Rights. Considerations of this article confirm also the thesis that procedural rights of defendants still have priority over victims’ rights, which of course results from the inclusion of the former in the human rights catalog contained in the European Convention on Human Rights.Celem artykułu jest zbadanie konfliktu między prawami pokrzywdzonych i oskarżonych w niemieckim i polskim systemie wymiaru sprawiedliwości na tle orzecznictwa trybunałów europejskich. Analizą objęto dwie możliwości zaistnienia powyższego konfliktu w procesie karnym: 1) w sferze poznawczej, obejmujące udowadnianie winy bądź niewinności oskarżonego, oraz 2) w sferze decyzyjnej, obejmującej wszczęcie postępowania karnego, stosowanie środków zapobiegawczych i wyrokowanie. Główna teza artykułu głosi, że przyznanie pokrzywdzonemu w polskim i niemieckim systemie wymiaru sprawiedliwości nie tylko praw ochronnych, lecz także statusu aktywnej strony procesowej, rodzi w obu wyżej wskazanych sferach procesu karnego większe ryzyko takiego konfliktu niż np. w systemie anglosaskim, gdzie ofiara przestępstwa występuje tylko jako świadek. Jednakże badania przytoczone w opracowaniu wskazują, że rozbudowanym kodeksowym uprawnieniom proceduralnym pokrzywdzonych jako stron procesowych (law in books) nie towarzyszy ich efektywne wykorzystywanie w praktyce procesowej (law in action). Dlatego też większe niebezpieczeństwo dla praw oskarżonego, składających się na zasadę rzetelnego procesu z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, stwarzają prawa ochronne domniemanych ofiar wrażliwych na pokrzywdzenie, szczególnie ofiar przestępstw seksualnych. Rozważania w niniejszym artykule potwierdzają także tezę, że nadal pierwszeństwo przed prawami ofiar mają prawa procesowe oskarżonych, co oczywiście wynika z wpisania tych ostatnich do katalogu praw człowieka zawartego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Wprowadzenie

Cezary Kulesza - Uniwersytet w BiałymstokuAndrzej Sakowicz -Uniwersytet w Białymstok

Evolution of the models of disciplinary procedures in the light of conventional and constitutional standards of the right to court

The article focuses on the evolution of one of the most vital elements of disciplinary proceedings, that being court control over disciplinary decisions. Regarding this issue the article discusses the jurisprudence of the European Court of Human Rights and the Polish Constitutional Tribunal. Presented historical and functional analysis of model disciplinary proceedings across many different professions, leads to distinction in the basic restrictions of the right to court and their character in disciplinary proceedings. With reference to appealing against the decisions of disciplinary bodies, the article makes it noticeable that the lines between civil and penal procedures are blurred. Finally, the article addresses the influence amendments being made in Polish penal procedure and the Act on Prosecution in the years 2015-2016, are having on the application of disciplinary proceedings.Niniejszy artykuł powstał w ramach projektu badawczego pt. „Czy polski model postępowania odwoławczego w sprawach karnych jest rzetelny?” (konkurs „OPUS 8”) finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki zgodnie z umową nr UMO-2014/15/B/HS5/[email protected] Kulesza – profesor zwyczajny, doktor habilitowany nauk prawnych, kierownik Katedry Postępowania Karnego Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, adwokat. Stypendysta m.in. Fundacji Fulbrighta. Autor ponad 170 publikacji z postępowania karnego, prawa karnego skarbowego i wiktymologii.Cezary Kulesza – professor of law, head of the Department of Criminal Procedure, Faculty of Law at the University of Bialystok. A practising attorney, scholar of the Fulbright Foundation and author of more than 170 publications on criminal proceedings, fiscal penal law and victimology.Uniwersytet w BiałymstokuAkademickie prawo pracy. Komentarz do art. 107-158 oraz 196-201a i 226 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, K.W. Baran (red.), Lex/el 2015.Bodnar A., Postępowania dyscyplinarne w wolnych zawodach prawniczych w kontekście orzecznictwa ETPC, (w:) Postępowania dyscyplinarne w zawodach prawniczych. Model ustrojowy i praktyka A. Bodnar, P. Kubaszewski (red.), Warszawa 2013.Dudka K., Stosowanie przepisów kpk. w postępowaniu dyscyplinarnym w stosunku do nauczycieli akademickich, (w:) Węzłowe problemy procesu karnego P. Hofmański (red.), Warszawa 2010.Izdebski H., Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, wydanie II, Lex/el 2015.Kanty K., Kanty T., Komentarz do przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym adwokatów, Warszawa – Gdańsk 2013.Kozielewicz W., Postępowania dyscyplinarne w wolnych zawodach prawniczych w praktyce orzeczniczej SN, (w:) Postępowania dyscyplinarne w zawodach prawniczych. Model ustrojowy i praktyka, A. Bodnar, P. Kubaszewski (red.), Warszawa 2013.Mazowiecka L., Prokurator Generalny jako rzecznik interesu społecznego, (w:) System prawa karnego procesowego, Hofmański (red.), t. VI, Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, C. Kulesza (red.), Warszawa 2016.Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, W. Sanetra, M. Wierzbowski (red.), Lex/el 2013.Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, A. Górski (red.), Lex/el 2013.Skuczyński P., Aktualne problemy odpowiedzialności dyscyplinarnej w zawodach prawniczych, (w:) Postępowania dyscyplinarne w zawodach prawniczych. Model ustrojowy i praktyka, A. Bodnar, P. Kubaszewski (red.), Warszawa 2013.Stefański R.A., Prokurator jako rzecznik interesu społecznego, (w:) System prawa karnego procesowego, P. Hofmański (red.), t. VI Strony i inni uczestnicy postępowania karnego C. Kulesza (red.), Warszawa 2016.11-2

Parties to criminal proceedings. Court culture, professional ethics and the principle of fair trial

Zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu pn. Rozbudowa otwartych zasobów naukowych Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy SONB/SP/512497/2021Department of Criminal Procedure, Faculty of Law, University of Białystok8510

Commentary on the Judgment of the Supreme Court of 14 December 2016 (Ref. No. III KK 152/16)

Creation of the English-language versions of the articles published in the „Białostockie Studia Prawnicze” [Białystok Legal Studies] funded under the contract no. 548/P-DUN/2016 and 548/1/P-DUN/2016 from resources of the Minister of Science and Higher Education dedicated to the popularisation of [email protected] Kulesza – professor of law, head of the Department of Criminal Procedure, Faculty of Law at the University of Białystok. A practising attorney, scholar of the Fulbright Foundation and author of more than 170 publications on criminal proceedings, fiscal penal law and victimology.University of Białystok221 en12513