Psychologiczne koncepcje umiejętności czytania ze zrozumieniem

"Rozumienie tekstu jest zdolnością właściwą jedynie człowiekowi. Zdolność ta odgrywa doniosłą rolę w poznawczym funkcjonowaniu człowieka, ułatwia nabywanie nowej wiedzy, sprzyja doskonaleniu intelektu, pozostaje u podstaw międzypokoleniowej transmisji osiągnięć wiedzy i kultury, ułatwia codzienne, społeczne funkcjonowanie człowieka. Umiejętności czytania ze zrozumieniem uczymy się w szkole. Niestety, zarówno potoczne obserwacje, jak też wyniki naukowych badań wskazują na fakt, że niezależnie od języka i narodowości, pewna ilość uczniów szkół podstawowych a nawet średnich, napotyka na trudności w opanowaniu sztuki czytania ze zrozumieniem. Conn i Silverman (1991) (za: Sternberg, 2001) podają, że 36 milionów Amerykanów nie opanowało sprawności czytania na poziomie klasy ósmej. Dane te, zdaniem Sternberga, budzą niepokój i zachęcają do podejmowania odpowiednich działań, zarazem jednak powinny skłaniać do refleksji nad tym, czy nasze niskie oceny tych, którzy nie opanowali umiejętności czytania, są uzasadnione. W ocenie Sternberga (2001), podjęcie wyzwania, jakim jest opanowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem, niezależnie od wieku, jest bez wątpienia trudnym zadaniem."(...

Formy przemocy stosowanej przez młodzież szkolną wobec swoich rowieśników. Sposoby zapobiegania

"Coraz częściej stajemy się świadkami przemocy demonstrowanej w różnych sytuacjach i różnych środowiskach. Dowiadujemy się o jej przejawach nie tylko w środowiskach przestępczych, ale także w środowiskach zawodowych, w rodzinie, wśród młodzieży i kolegów szkolnych. Stale też obniża się wiek uczniów stosujących przemoc oraz zaostrzają się jej formy. Zdaniem kanadyjskiego psychologa Donaldsona (1999), wiek XX należy uznać za czas ujawnienia się największej w dziejach ludzkości przemocy z uwagi na międzynarodowe konflikty wojenne, jakie rozegrały się w tym okresie. W drugiej połowie XX wieku nasiliły się również działania terrorystyczne, które niestety podejmowane są nadal w wielu miejscach świata. Zarazem jednak w wielu społeczeństwach świata obserwować możemy silne pragnienie zachowania pokoju. Wydaje się, że pozytywną rolę w budowaniu bezpieczniejszej przyszłości świata odegrać może m.in. sposób kształcenia pedagogów z uwagi na to, że jednym z istotnych przejawów ich działań we współczesnym świecie jest dążenie do wyeliminowania przemocy z terenu szkoły."(...

Konflikt pokoleń w rodzinach dorastającej młodzieży

In the paper, the generation gap conflict phenomenon occurring in families with adolescent children is given thorough psychological and sociological analysis. Attention is drawn to psychological and socio-cultural causes of such confl icts, the stages of their development are determined, constructive and destructive strategies of managing family confl icts are indicated, and four types of tension arising between parents and their adolescent children are characterised in families of three close generations: the End of Century Generation, i. e. the 1989 Generation, the Transformation Period Generation, and the End of Century Stragglers

Automatyzacja procesów wnioskowania aktywizowanych w czasie recepcji tekstu

W artykule poddano analizie znaczenie zdolności automatyzowania procesów wnioskowania aktualizowanych w czasie recepcji tekstu w odniesieniu do efektu zrozumienia tekstu. Zrozumienie tekstu wymaga od czytelnika zaktualizowania wielu różnorodnych procesów poznawczych, w tym także procesów wnioskowania. Okazuje się, że zdolność automatyzowania pewnych procesów poznawczych, w tym także procesów wnioskowania, partycypujących w rozumieniu tekstu, ułatwia odbiorcy tekstu aktywizowanie innych, równie potrzebnych procesów. W artykule wskazano na cztery rodzaje wnioskowania, ulegają aktualizacji w czasie lektury. Ułatwiają one zbudowanie spójnej, umysłowej reprezentacji czytanego tekstu, czyli zrozumienie jego treści. Wyniki empirycznych badań wykazały, że procesy wnioskowania anaforycznego oraz przyczynowego, niezbędne w czasie budowania umysłowej reprezentacji czytanego tekstu, są przez doświadczonych czytelników realizowane w sposób zautomatyzowany. Na tej podstawie sformułowano wniosek natury dydaktycznej, uznający za celowe nauczanie strategii aktywizowania procesów wnioskowania także mniej sprawnych czytelników w celu ułatwienia im zrozumienia treści czytanych przez nich tekstów

The role of empathy in family life

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publicationIn the recent decades we can observe the intensifi cation of crisis in the marriage and family. In this situation many researches are undertaken to explain the reason of such state in order to prevent it in the future. The aim of the paper is to study the role of empathy in family life. Firstly there have been presented the most basic characteristics and functions of the empathy phenomena that have been studied in psychology. Then the paper explains successive stages of family development within the framework of systems theory and in this context the signifi cance of empathy sensitiveness in the prevention and solving the confl icts and crisises in family life have been discussed. Basing on the theoretical analyses presented in the literature and the results of empirical research it has been shown that empathy is one of the most fundamental factors determining satisfactory interpersonal relations within the family, concerning both the correct family functioning as well as overcoming the inevitable confl icts and crisises that appear in family life

Przemoc rodzinna wobec dziecka

Domestic Violence against children Despite the legislative initiatives (Act of 29 July 2005 on Counteraction of Domestic Violence) and social initiatives (e.g. ‘Blue Card’), the extent of domestic violence against children has not shown any signifi cant decrease in Poland over the past decade. Taking into consideration the negative impacts of violence experienced in childhood, which manifest themselves across the lifespan of the victim, it is still of the utmost importance to thoroughly recognise the causes, forms and eff ects of family violence against children. The article presents the most essential reasons for emotional abuse against children analysed within the area of psychology and pedagogics, it indicates the destructive, both immediate and delayed, eff ects of the experienced violence which show over the lifespan of those harmed by the abuse, and it formulates recommendations regarding action against various forms of psychological violence against children in the home and family

Psychological basis and benefi ts resulting from learning foreign languages

Artykuł recenzowany / peer-reviewed articleIn this article the linguistic and psychological basis of foreign languages learning and teaching have been analysed. It has been indicated that learning a foreign language in comparison to learning other subjects is peculiar, due to the fact that in the process of learning a foreign language the language becomes a subject, not the tool of teaching. The article discusses also intellectual, cognitive, motivational and other personality determinants of the process and eff ects of learning a foreign language and stresses the importance of varied individual and social benefi ts, resulting from mastering and using as foreign language

Znaczenie zainteresowań czytelniczych dla efektów uczenia się tekstu w dobie cywilizacji obrazkowej

Z wprowadzenia: "Kompetencje językowe, w tym zdolność rozumienia tekstów pisanych oraz przyswajania na ich podstawie nowej wiedzy, są zdolnościami właściwymi jedynie człowiekowi, decydującymi o specyfice jego poznawczego rozwoju. W cywilizowanych społeczeństwach teksty stanowią główny nośnik informacji oraz wiedzy; za ich pośrednictwem dokonuje się międzypokoleniowa transmisja osiągnięć nauki oraz kultury."(...

Kształcenie kompetencji w biegu życia człowieka

Praca recenzowana / Peer-reviewed paperPrezentowana monografia składa się z trzech części. Jej pierwszą część, Rozwijanie kompetencji dzieci i młodzieży, otwiera tekst Andrzeja Szyszko-Bohusza, w którym autor precyzuje ogólne warunki przygotowania młodzieży do samokształcenia oraz kształtowania kompetencji w trakcie ludzkiego życia. Zdaniem autora, najważniejsze jest wytworzenie potrzeby całościowego (respective holistycznego samodoskonalenia). W następnych tekstach zamieszczonych w tej części monografi i Małgorzata Karpińska-Ochałek, Magdalena Obrzud oraz Magdalena Skrzyp poddają analizie rolę kompetencji komunikacyjnych w przygotowaniu uczniów do całożyciowego uczenia się. W pierwszym artykule autorki badają i oceniają edukacyjną wagę procesu stymulacji rozwoju mowy małych dzieci. Koncentrują się na prezentacji zagrożeń i zalet związanych z posługiwaniem się tzw. językiem nianiek. W drugim tekście autorka analizuje dydaktyczne znaczenie wprowadzonej w Polsce, eksperymentalnie, nowej metody nauczania języków obcych (Content and Language Integrated Learning). Tak M. Karpińska- Ochałek i M. Obrzud, jak i M. Skrzyp podkreślają fundamentalne znaczenie kształcenia językowego w procesie opanowywania innych niezbędnych człowiekowi kompetencji, a zarazem w dalszym rozwoju specyficznie ludzkich form psychicznej regulacji zachowania się. Na drugą część monografii, Kluczowe Kompetencje w procesie kształcenia współczesnych studentów, składa się pięć tekstów. Pierwszy z nich autorstwa Marii Kliś omawia rolę językowej komunikacji w procesie edukacji akademickiej przy czym dostarcza ważkich argumentów uzasadniających tezę, że umiejętność werbalnego porozumiewania się warunkuje rozwój wielu innych sprawności i osiągnięć jednostek. Autorzy kolejnych tekstów, Ewa Pałka, Emilia Żyłkiewicz i Jarosław Tomaszewski, rozważają dwie pedagogiczne tezy akcentujące, że w dobie globalizacji szczególne znaczenie w procesie kształcenia studentów należy przypisywać:rozwijaniu ich umiejętności sprawnego posługiwania się językiem obcym, b. formowaniu innych kompetencji międzykulturowych. Tę część monografi i zamykają teksty Beaty Zinkiewicz, która omawia zagadnienie kompetencji absolwentów pedagogiki resocjalizacyjnej, oraz Ewy Matuskiej, prezentującej wyniki swoich badań empirycznych nad wizjami zawodowych karier studentów prowincjonalnych wyższych uczelni w rejonie Pomorza. Trzecia część przedstawianego czytelnikom opracowania Doskonalenie kompetencji pracowników składa się z tekstów poświęconych procesowi doskonalenia zawodowego oraz innym warunkom osiągania wysokiej wydajności i jakości pracy w przedsiębiorstwie. W pierwszym z nich Irena Figurska analizuje rolę rywalizacji w realizacji zadań i celów przyświecających zakładowi pracy. Ujawnia, że rywalizacja – z jednej strony – motywuje jednostki realizujące powierzone im zadania do podejmowania twórczych działań, lecz – z drugiej – w jakimś stopniu obniża wzajemną komunikacyjną otwartość pracowników i w efekcie przeszkadza we współpracy. W artykule autorka skupia się na analizie rywalizacji między pracownikami w ramach organizacji, chociaż – jak podkreśla – współzawodniczyć mogą ze sobą także jej poszczególne komórki, zespoły oraz wydziały. Dwa teksty kończące książkę, autorstwa Marty Woźniak i Bernarda Maja, poświęcono problematyce dokształcania pracowników. Autorzy rozważają w nich: 1. kwestię posługiwania się w procesie edukacji, alternatywnymi względem tradycyjnych, internetowymi formami kształcenia. 2. problemy podaży i ewaluacji jakości szkoleń antykryzysowych, zgłaszanych na polskim rynku edukacyjnym w ostatnich latach

Ku dobrej szkole skoncentrowanej na uczniach T. 1

Praca recenzowana / peer-reviewed pape