Pozycja prawna Narodowego Banku Polskiego jako strażnika wartości pieniądza w świetle normatywnych uwarunkowań ładu pieniężnego

The article concerns an issue of great significance from the point of view of contemporary challenges. The primary objective is to identify problems and legal instruments which are of fundamental importance in the perspective of the central bank’s tasks concerning the protection of the value of money and the maintenance of a stable price level, as defined in the Act on the National Bank of Poland (the NBP) and in Article 227 (1) of the Polish Constitution. In this context, it is important to understand the problem of the value of money in general and to give due consideration to the legal status of the NBP in the context of building monetary order and the legal possibilities of its operation in this area. Undoubtedly, an important attribute of the NBP is its legally guaranteed independence from all state authorities and the formulation of its basic forms of action within the framework of the legal system. Fundamental to the problem identified in the title of this article is undoubtedly an understanding of the basic legal instruments used by the NBP to protect the value of money. These include in particular: the determination and implementation of monetary policy, the prevention of excessive inflation and the increase in the prices of goods and services, as well as the use of interest rates in the process of stabilizing the value of money and price formation. The question of issuing money, especially when we are dealing with money overprinting, becomes a separate problem. In conclusion, it should be stated that concern for monetary order is an essential element in building the foundations of economic, financial, social and legal order in the state. The work uses primarily the dogmatic method and, to a lesser extent, other methods as well.Artykuł dotyczy problematyki o dużej doniosłości z punktu widzenia współczesnych wyzwań. Celem podstawowym jest identyfikacja problemów i instrumentów prawnych, które mają podstawowe znacznie w perspektywie określonych w ustawie o Narodowym Banku Polskim (NBP) oraz w art. 227 ust. 1 Konstytucji RP jego zadań dotyczących ochrony wartości pieniądza i utrzymania stabilnego poziomu cen. Istotne w tym kontekście jest zrozumienie problemu wartości pieniądza w ogóle i właściwe podejście do statusu prawnego NBP w kontekście budowania ładu pieniężnego oraz prawnych możliwości jego działania w tym zakresie. Niewątpliwie istotnym atrybutem NBP w tym zakresie jest prawnie gwarantowana jego niezależność od wszelkich organów państwa oraz wyartykułowanie w ramach systemu prawa jego podstawowych form działania. Podstawowe znaczenie dla problemu określonego w tytule artykułu ma niewątpliwie zrozumienie w praktyce działania NBP podstawowych instrumentów prawnych w zakresie ochrony wartości pieniądza. Należy do nich w szczególności zaliczyć: ustalanie i realizację polityki pieniężnej, zapobieganie nadmiernej inflacji oraz wzrostowi cen towarów i usług, a także wykorzystanie stóp procentowych w procesie stabilizacji wartości pieniądza i kształtowania cen. Oddzielnym problemem staje się kwestia emisji pieniądza, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z jego dodrukowywaniem. W konkluzji należałoby stwierdzi, że troska o ład pieniężny jest kluczowym elementem budowania podstaw ładu gospodarczego, finansowego, socjalnego i prawnego w państwie. Chociaż artykuł koncentruje się i opiera na prawie polskim, to jednak posiada również wartość poznawczą ujmowaną w perspektywie ponadnarodowej. W pracy zastosowano przede wszystkim metodę dogmatyczną, a w mniejszym zakresie także inne metody

Planowanie przestrzenne jako instrument oddziaływania na ochronę zasobów naturalnych i gospodarkę nieruchomościami

In view of growing threats in this respect, the protection of natural resources is undoubtedly becoming a serious challenge, both for the state and for each citizen. Therefore, this article is supposed to draw attention to the problem of searching for optimal instruments for the protection of these resources. This is about creating and developing appropriate standards in legal regulations regarding environmental protection, protection of nature, water, air, national and landscape parks, nature monuments, etc. as well as protection of natural resources in cities and human settlements. Undoubtedly, spatial planning is of paramount significance in this matter, in particular local spatial development plans and the appropriate instruments of action resulting from them. Their significance should be considered particularly important because they are generally applicable law as acts of local law.Nie ulega żadnej wątpliwości, że ochrona zasobów naturalnych – w obliczu coraz większych zagrożeń w tej materii – staje się poważnym wyzwaniem, zarówno dla państwa, jak i każdego z obywateli. Stąd też celem niniejszego artykułu stało się zwrócenie uwagi na problem poszukiwania optymalnych instrumentów dotyczących ochrony tych zasobów. Chodzi tu niewątpliwie o stworzenie i ukształtowanie stosownych standardów w regulacjach prawnych dotyczących ochrony środowiska, a także o ochronę przyrody, wód, powietrza, parków narodowych i krajobrazowych, pomników przyrody itd. oraz o ochronę zasobów naturalnych w miastach i siedliskach ludzkich. Niewątpliwie bardzo duże znaczenie w tej materii ma planowanie przestrzenne, a w szczególności miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego i wynikające z nich stosowne instrumenty działania. Ich znaczenie uznać należy za szczególnie ważne, ponieważ jako akty prawa miejscowego są prawem powszechnie obowiązującym

The process of revitalization and the quality of life – Green Projects Polesie and woonerfs in Łódź

The article addresses issues related to improving the quality of life of residents through the process of revitalization. The diversity of forms of organization of public spaces has created favorable conditions for building relations between people and spending leisure time in created spaces. The analysis was carried out on the example of revitalized spaces within the project „Green Poles” and the woonerfs in Łódź. They are an innovative approach to the revitalization of street sequences, as well as larger spatial units that constitute the Old Polesie Housing Estate in Łódź.W artykule poruszone zostały kwestie związane z poprawą jakości życia mieszkańców poprzez proces rewitalizacji. Różnorodność form organizacji przestrzeni publicznych stworzyło dogodne warunki do budowania relacji międzyludzkich i spędzania wolnego czasu w wykreowanych przestrzeniach. Analiza została przeprowadzona na przykładzie przestrzeni rewitalizowanych w ramach projektu „Zielone Polesie” oraz woonerfów w Łodzi. Stanowią one bowiem innowacyjne podejście do rewitalizacji ciągów ulicznych, jak również większych jednostek przestrzennych jaką stanowi Osiedle Stare Polesie w Łodzi

Prawo do dobrej administracji. Aksjologiczne aspekty dobrej administracji

Certainly, it is essential, for the shaping of public order in a state, to establish the standards of good administration and axiological basis for the legal system of administrative law, both in the formal-legal and systemic aspect and the substantive-law domain. The basic role is played by legal designatations, such as: properly understood the principle of separation of powers, the principle of the rule of law, human dignity as an axiological basis and the categorical imperative in the sphere of understanding what good administration is, the meaning of the notion of the common good, proper distribution of prime factors of the relationship the common good – human dignity. Legal security and certainty of law, the elimination of inflation of law and the relativization of fundamental values of systemic significance form are also an important element underlying good administration. It is not possible to shape the system of good administration without a properly formed public service and without continuously building its ethos. The analysis of the foundations of good administration and its durability cannot boil down only to the procedural and legal aspects. Therefore, apart from pointing to the need to constantly address the issues of the principles and standards set out in Poland in the Code of Administrative Procedure and in the Code of Good Administrative Behaviour adopted on 6 September 2001 by the European Parliament, I have decided to present this issue in another paper, while focusing herein on the fundamental axiological values symbolizing good administration. An important place in this area is taken by the problem of the individual’s right to good administration, which is a consequence of recognising that the State has an obligation and responsibility to shape the optimal model of good administration and governance within the country.Nie ulega wątpliwości, że dla kształtowania ładu publicznego w państwie kluczowe jest ukształtowanie standardów dobrej administracji i aksjologicznych podstaw porządku prawnego, tworzącego system prawa administracyjnego zarówno w płaszczyźnie formalnoprawnej i ustrojowej, jak i materialnoprawnej. Podstawową rolę odgrywa kilka desygnatów prawnych, takich jak: odpowiednio rozumiana zasada podziału władz, zasada praworządności, godność człowieka jako aksjologiczna podstawa i imperatyw kategoryczny w sferze pojmowania dobrej administracji, znaczenie pojęcia dobra wspólnego, właściwe rozpisanie na czynniki pierwsze relacji dobro wspólne – godność człowieka. Istotnymi elementami wzmacniającymi podstawy dobrej administracji są także bezpieczeństwo prawne i pewność prawa oraz eliminowanie zjawiska inflacji prawa i relatywizacji fundamentalnych wartości mających znaczenie systemowe. Kształtowanie systemu dobrej administracji nie jest możliwe bez odpowiednio ukształtowanej służby publicznej oraz stałego budowania jej etosu. Analiza podstaw dobrej administracji i jej trwałości nie może być sprowadzona tylko do aspektów proceduralnych i formalnoprawnych. Dlatego – poza zasygnalizowaniem potrzeby ciągłego zajmowania się problematyką zasad i standardów określonych w Polsce w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz przyjętym w dniu 6 września 2001 r. przez Parlament Europejski Kodeksie Dobrej Administracji – problematykę tę postanowiłem przedstawić w innym artykule, kładąc nacisk w niniejszym opracowaniu na fundamentalne wartości aksjologiczne symbolizujące dobrą administrację. Ważne miejsce zajmuje w tym zakresie doniosły problem prawa jednostki do dobrej administracji, co jest swoistą konsekwencją uznania, że na państwie ciąży obowiązek i odpowiedzialność związana z ukształtowaniem optymalnego modelu dobrej administracji i ładu publicznego w państwie

Resilience as health promotion in action: University students who grew up amid violence directed towards their mothers

Abstract Violence against women is among the greatest threats to the health of our population. An estimated three hundred and sixty thousand children in Canada, and over two million worldwide are exposed to violence in their homes (UNICEF, 2006). Growing up amidst such violence seriously compromises children’s capacities for healthy development. Violence against women is not limited by culture, geography or socioeconomic status. It constitutes one of the most pervasive and yet least openly discussed human rights violations and public health issues known today. Researchers and allied health professionals generally agree that children whose development has been interfered with by exposure to violence against women experience more adjustment problems than non-exposed counterparts. Cognitive, emotional and behavioural mechanisms employed in children’s adapting to such experiences are as varied as the children themselves. Children have incredible capacities for resilience but it is a social process that requires efficacy of person and of place. There is a need to understand the dynamic process of navigating a pathway to health promoting resources during and in the aftermath of exposure to violence against women during childhood. This study utilized Charmaz’s (2000) constructivist grounded theory to co-construct with participants a theory of resilience to childhood exposure to violence against women and subsequent transition to university. Based upon their own experiences of self-identified resilience to growing up amid such violence, the outcome of this research was that the basic social process of resilience to the aforementioned is resolving the dialectical tensions of tolerance and transformation. This process unifies the three core categories of assessing needs and accessing resources, experiencing solidarity despite isolation and oppression, and acceptingthe present while dreaming of the future. At any given moment during the process of resilience participants oscillated between willingness to accept their experiences and willfulness to change them. The health promotion framework influenced generation of possible applications of findings including combating censorship, creating policy that protects and serves the needs of children, and enhanced social services that address the impact of growing up amidst violence against women on children

Prawna ochrona dzikich zwierząt w kontekście współczesnych wyzwań ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań globalnych. Zagadnienia wybrane

The article is of a research nature and has been prepared using methods appropriate for this type of publication. Obviously, the formal-dogmatic or legal-comparative method is important in this respect. However, the observation of the actual state related to the implementation of the protection in question is also not without significance. Such an approach is reflected in the adopted aim and formulated research theses. The subject matter of the article is very important from the point of view of the protection of the environment and natural resources, of which the animal world is an important element. The publication concerns issues of international importance and is undoubtedly original in character, which makes it valuable not only for scholarship but also for practice. The protection of animals is connected with saving the environment and the order in which humans live. Therefore, humanitarian and ethical considerations – reflected in legal scholarship and in normative acts – should also be taken into account. This is expressed in Article 1 (1) of the Polish Act of 21 August 1997 on the protection of animals (consolidated text, Journal of Laws 2020, item 638), which states that: “An animal as a living being capable of suffering, is not a thing. Humans owe him respect, protection and care”. Such an obligation in Poland also results from the Constitution of the Republic of Poland. Undoubtedly, a very important element in the protection of animals is the development of an appropriate system of national law and international law. Their coexistence is a guarantee of effective legal protection of animals, especially those threatened with extinction. For an optimal model of law in the field of animal protection to be formed, it is important to shape an effective system of authorities, services and institutions equipped with rational instruments for action. Effective supranational cooperation seems essential to optimise activities to save animals threatened with extinction.Artykuł ma charakter naukowo-badawczy i został przygotowany z wykorzystaniem metod właściwych dla tego rodzaju publikacji. Oczywiście ważna w tym zakresie jest metoda formalno-dogmatyczna czy prawno-porównawcza, jednakże nie bez znaczenia jest też obserwacja stanu faktycznego związanego z realizacją przedmiotowej ochrony. Takie podejście znajduje odzwierciedlenie w przyjętym celu i sformułowanych tezach badawczych. Tematyka podjęta w artykule ma doniosłe znaczenie z punktu widzenia ochrony środowiska i zasobów naturalnych, których istotnym elementem jest świat zwierząt. Publikacja dotyczy problematyki o znaczeniu międzynarodowym i ma niewątpliwie charakter oryginalny, dzięki czemu może mieć wartość poznawczą nie tylko dla nauki, ale i praktyki. Ochrona zwierząt jest związana z ratowaniem środowiska i ładu, w którym żyje człowiek. Należy w związku z tym mieć na uwadze także względy humanitarne i etyczne, które znajdują swoje odzwierciedlenie w doktrynie oraz w aktach normatywnych, czego wyrazem jest art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. 2020, poz. 638), gdzie stwierdza się, że „zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę”. Obowiązek taki, np. w Polsce, wynika także z Konstytucji RP. Niewątpliwie bardzo istotnym elementem w zakresie ochrony zwierząt jest kształtowanie odpowiedniego systemu prawa krajowego i prawa międzynarodowego. Ich współistnienie jest gwarantem skutecznej ochrony prawnej zwierząt, zwłaszcza zagrożonych wyginięciem. Dla ukształtowania się optymalnego modelu prawa w zakresie ochrony zwierząt duże znaczenie ma ukształtowanie skutecznie działającego systemu organów, służb i instytucji wyposażonych w racjonalne instrumenty działania. Dla optymalizacji działań w zakresie dotyczącym ratowania zwierząt zagrożonych wyginięciem konieczna wydaje się efektywna współpraca ponadnarodowa

Standardy służby publicznej. Uwagi ogólne

For every formulation of an idea of public service – in broad and narrow sense – important is not the power itself, but to serve others (ancillary attitude). There is no doubt today that the basic standards of public service should be sought in the Constitution of the Republic of Poland, normative acts of the statutory rank, in the axiological designations of public order, etc. Among the basic standards of such understood service should be indicated, among others: proper care in the protection of human dignity, prudent concern for the common good and the good of the Republic, legal security and legal certainty, the authority of the public service as a determinant of the authority of the State, ethics and morality in the service, righteousness and sense of justice, neutrality, apoliticality, impartiality, honesty, reliability, prudence as well as appropriate implementation of the idea of the rule of law, etc. The basic and important problem today is building a public service ethos with which a specific moral imperative is bound, associated with professional dignity, honor of service, sense of law and public order.Dla każdego – i szerokiego, i wąskiego – ujęcia służby publicznej ważna jest nie sama władza, ale służenie innym (służebnicza postawa). Nie ulega dziś wątpliwości, że podstawowych standardów służby publicznej należałoby szukać w Konstytucji RP, aktach normatywnych rangi ustawowej, aksjologicznych desygnatach ładu publicznego itd. Pośród podstawowych standardów tak pojmowanej służby należałoby wskazać m.in.: należyte staranie w zakresie ochrony godności człowieka, roztropną troskę o dobro wspólne i dobro Rzeczypospolitej, bezpieczeństwo prawne i pewność prawa, autorytet służby publicznej jako wyznacznik autorytetu Państwa, etykę i moralność w zakresie służby, prawość woli i poczucie sprawiedliwości, neutralność, apolityczność, bezstronność, uczciwość, rzetelność, roztropność, a także stosowną realizację idei państwa prawnego itd. Podstawowym i ważnym problemem staje się dziś budowanie etosu służby publicznej, z którym wiąże się swoisty imperatyw moralny, powiązany z godnością zawodową, honorem służby, poczuciem prawa i ładu publicznego

Konstytucyjne podstawy ładu publicznego w administracji w świetle Konstytucji oraz orzecznictwa. Zagadnienia wybrane

The building of the new system of the Republic of Poland requires relevant configuration of public order in administration. Crucial to this are currently: the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, the verdicts of the Polish Constitutional Tribunal and administrative courts as well as established doctrine. In this regard, what is required is the precise identification of key standards, principles and values. The letter undoubtedly necessitates the analysis of the principle of separation of powers, the rule of law, the right to a fair trial, the principle of respect for human dignity and drawing attention to the dysfunctionality of the public order. Substantial problems in this domain may be related to law's creation and application, and a clear definition of axiological grounds of the existing legal order. By necessity, in this article only some of them are presented, e.g. concerning indefinite terms, legitimization of law, justice in law, legal security, legal certainty, protection of acquired rights and legitimate expectations, and the principle of appropriate legislation. The aim of the author of this article is to provoke an in-depth debate over the issue connected with search for optimal model of the order in the sphere of public administration in the perspective of new challenges.Budowa nowego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej wymaga odpowiedniego ukształtowania ładu publicznego w administracji. Kluczowe znaczenie w tym zakresie ma aktualnie Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., a także ukształtowane na jej podstawie orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego (jak również sądów administracyjnych) oraz utrwalone poglądy doktryny. Niezbędne w tym zakresie staje się dokonanie identyfikacji podstawowych standardów, zasad i wartości. Wiąże się to niewątpliwie z koniecznością analizy m.in.: zasady podziału władz, zasady państwa prawnego, prawa do sądu, problemu poszanowania godności człowieka oraz zwrócenia uwagi na zagadnienie dysfunkcjonalności ładu publicznego. Istotne problemy w tym kontekście wiązać się mogą z tworzeniem i stosowaniem prawa oraz z wyraźnym określeniem aksjologicznych podstaw obowiązującego porządku prawnego. Z konieczności w artykule prezentowane są tylko niektóre nich, np. związane z zagadnieniami pojęć niedookreślonych, legitymizowaniem prawa, sprawiedliwością w prawie, bezpieczeństwem prawnym, pewnością co do prawa, ochroną praw nabytych i maksymalnie ukształtowanych ekspektatyw oraz naruszeniem zasad przyzwoitej legislacji. Zamiarem autora opracowania jest sprowokowanie pogłębionej dyskusji nad zagadnieniem związanym z poszukiwaniem optymalnego modelu ładu w sferze administracji publicznej w perspektywie nowych wyzwań

Odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników urzędów państwowych a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz kary związane z ich ponoszeniem

The primary duties of state officials are: protecting the interests of the state, protecting citizen’s rights and performing commands of their superiors. The authors analyze situation when state officials fail their duties (disciplinary responsibility). They also recognize that the responsibility for the infringement of public finance discipline is very important to the public finance order. Therefore, the authors describe some of the structural elements of the above-mentioned institutions and try to compare them.Do podstawowych obowiązków urzędnika państwowego należy chronienie interesów państwa, praw i interesów obywateli oraz sumienne wypełnianie poleceń służbowych przełożonych. Z kolei odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ma służyć przede wszystkim egzekwowaniu od osób dysponujących środkami publicznymi prawidłowego wykonywania planów finansowych jednostek działających w oparciu o środki publiczne. W niniejszym opracowaniu autorzy podjęli się próby przybliżenia niektórych elementów konstrukcyjnych ww. instytucji oraz ich porównania

Klauzula interesu publicznego w działaniach administracji publicznej

Nowadays public interest clause is taken as indissolubly connected with public administration and its activity. Among other things it is used to describe, to qualify and define what is public administration itself and in what kind of matters its essence consist in. Public interest is a fundamental, pivotal notion in administrative law, but still – in spite of attempts undertaken even by the legislator to define this notion – it is not understood univocally. Public interest clause is a normative structure, it is a reference general clause. The most generally speaking, it is a directive applied to public administration organs, which should accomplish their tasks in the public interest. Public interest clause is reckoned among fundamental clauses for administrative law (meta-clauses), but it does not mean an ackowledgement of absolute primacy for public interest in public administration activity. One should remember about adequate weigh of public interest and interest of citizen (particularistic interest, interest of individual, individual interest), because there are specified, fundamental human rights and even there is an opinion that the notion of public interest acquires importance and gathers full of its content only if it is set together with the right/interest of individual.Klauzula interesu publicznego jest współcześnie traktowana jako nierozerwalnie związana z administracją publiczną i jej działaniami. Wykorzystuje się ją między innymi podczas prób określenia, czym jest sama administracja publiczna i na czym polega jej istota. Interes publiczny jest pojęciem kluczowym na gruncie prawa administracyjnego, lecz nadal – mimo podejmowanych nawet przez ustawodawcę prób zdefiniowania tego pojęcia – nie jest ono rozumiane jednoznacznie. Klauzula interesu publicznego jest konstrukcją normatywną, o charakterze generalnej klauzuli odsyłającej. Najogólniej rzecz ujmując, jest ona dyrektywą kierowaną do organów administracji publicznej, które swoje zadania powinny wykonywać w interesie publicznym. Klauzula interesu publicznego jest zaliczana do klauzul zasadniczych dla prawa administracyjnego (meta-klauzul), co nie oznacza przyznania absolutnego prymatu interesowi publicznemu w działaniach administracji publicznej. Należy pamiętać o odpowiednim ważeniu interesu publicznego interesem obywatela (interesem jednostki, interesem indywidualnym), istnieją bowiem określone, zasadnicze prawa człowieka, a nawet można spotkać poglądy, iż pojęcie interesu publicznego nabiera pełnej treści dopiero wtedy, gdy zostanie on zestawiony z prawem poszczególnej jednostki