Neolithic settlement of the “sand” zone of the south border of the Vistula River Valley near Kraków in the light of researches on site Kokotów 13, commune Wieliczka, the Małopolskie Voivodeship

The article presents materials from research works undertaken on site Kokotów 13 and related to the scheduled construction of A-4 motorway on the route Kraków – Tarnów: surveys of 1996 and 2004 and wide rescue excavations from the years 2005-2007. The analysis of materials indicated the use of land of the site from late Paleolithic until the modern times, with the largest intensity of settlement in late Neolithic and late Bronze Age

Wstępne sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Jaskini Żarskiej w Żarach, powiat Kraków (2012–2015 r.)

This paper reports on the results of archaeological research carried out in the Main Chamber of Żarska Cave, Kraków district, in 2012 and 2014–2015. The excavations dealt with one trench (Trench 2), localized in the north-eastern part of the cave. The trench revealed a c. 350 cm deep sequence, which in total comprised 21 layers including four hearths. As regards archeological records the upper part of the cave filling was of major importance. It was composed of the Holocene humic layers 1 and 2, a large hearth (layer 3), redeposited loess (layers 4 and 5) and dark greyish, compact and greasy textured sediment (layer 6), which included three other hearths. The clayey loess layers beneath stratum 6 were archaeologically sterile. The layers 1 and 2 contained post-medieval and medieval pottery fragments, sherds of ceramics dated to the younger or late Roman Age/early Migrations Period (Przeworsk culture), several metal artifacts, human and animal bones. As regards human bones, three radiocarbon datings were made. Datings indicate that investigated human remains may correspond with younger or late Roman Age/early Migrations Period finds assemblage (1755±30 BP, 1755±25 BP, 1655±30 BP). Noteworthy are the remains of counterfeiters’ workshop recorded in layers 1 and 2. Stratum 3 (a hearth) contained Medieval finds, while layers 4 and 5 did not produce any archaeological records. Layer 6 was a laminated structure, consisted of several varying shades of grey laminae. It is noteworthy that charcoal was frequently found within this layer and most likely it was associated with three recorded hearths (layer 19 – hearth 2, layer 20 – hearth 3 and layer 21 – hearth 4). Finds assemblages of layer 6 mostly consisted of pottery fragments of the Eneolithic Baden culture, flint and bone artifacts, a fragment of polished stone battle axe and numerous animal remains.Niniejszy artykuł stanowi wstępne sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w Komorze Głównej Jaskini Żarskiej w Żarach w latach 2012–2015. Prace wykopaliskowe prowadzono w obrębie jednego wykopu badawczego (wykop 2), zlokalizowanego w północno-wschodniej partii jaskini. Wykop 2 ujawnił złożoną sytuację stratygraficzną. Zarejestrowano tu 21 nawarstwień (w tym cztery paleniska), przy czym na zabytki archeologiczne natrafiano wyłącznie w górnych partiach wypełniska jaskini. Warstwy 1 i 2 określić można jako poziomy próchnicze. Zawierały one liczne ułamki naczyń datowanych na okres nowożytny, średniowiecze oraz na młodszy lub późny okres rzymski, względnie na wczesne fazy okresu wędrówek ludów (kultura przeworska). Warstwy te dostarczyły ponadto pojedynczych zabytków metalowych oraz ludzkich i zwierzęcych szczątków kostnych. Na uwagę zasługują tu charakterystyczne okrawki metalu (miedziane lub brązowe), świadczące o praktykowanym w jaskini procederze bicia fałszywej monety. Warto nadmienić, iż wiek trzech kości ludzkich datowano 14C techniką akceleratorową (AMS). Uzyskane wyniki odpowiadają odkrytym w jaskini zabytkom ruchomym reprezentującym inwentarz kultury przeworskiej i wynoszą odpowiednio 1755±30 BP (Poz-67070), 1755±25 BP (Poz-58069) oraz 1655±30 BP (Poz-67069). Warstwa 3 (palenisko 1) zawierała głównie zabytki średniowieczne (poł. XIII – poł. XIV w.). Przekładki warstw zgruzowionego lessu (warstwy 4 i 5) nie zawierały zabytków archeologicznych. Bardzo interesujących inwentarzy dostarczyła natomiast laminowana, ciemnoszara i tłusta warstwa nr 6, której sedymentacja, jak wskazuje inwentarz ruchomy, przypadła głównie na czas eneolitu. W nawarstwieniu tym stwierdzono ułamki naczyń (w tym kultury badeńskiej) oraz pojedyncze zabytki krzemienne, kamienne i kościane. Zalegający poniżej warstwy 6. pakiet osadów jaskiniowych nie dostarczył zabytków archeologicznych. Skalne dno jaskini zarejestrowano na głębokości ok. 350 cm, licząc od współczesnego poziomu deptaniska

Late Glacial and Holocene paleoecology and paleoenvironmental changes in the northern Carpathians foreland : the Żarska Cave (southern Poland) case study

The study of past environments, their ecology, and detailed changes through time has become an important task of environmental science. Records of paleoenvironment usually vary between regions owing to different influences of local climate, vegetation, relief, and depositional processes. Therefore, studying local sequences thoroughly allows paleoenvironmental and paleoecological reconstructions for particular regions, but it also provides important data that complement the global record. The Żarska Cave is an exceptional site, which owing to its thick and undisturbed Holocene sediments with very rich paleobotanical and paleozoological materials has become the most complete example of the uppermost Upper Pleistocene and Holocene cave deposits in the Polish uplands. The aim of our study was to understand paleoenvironmental changes in southern Poland, from the late Glacial to the late Holocene, which has been targeted by use of a detailed geological analysis accompanied by analysis of a wide range of paleobotanical, paleozoological, and archeological assemblages. All the results obtained have permitted characterization of the paleoenvironmental changes occurring in the area of the Polish Jura during the last >15 ka years. A particularly well-represented sequence covers the Allerød interstadial, which revealed the presence of forests with associated shade-loving mollusks and rodents. The beginning of the Holocene was clearly identified with an increase of shaded forest habitats, which developed in a still relatively cold climate with continental features, and with the first appearance of mesophilous deciduous trees. During the middle Holocene, unusual evidence for maple forests is documented, which developed before the formation of beech forests, typical for the late Holocene. The obtained sequence has great significance not only for the Polish Jura region, but also has wider implications for southern Poland and the vast area of the northern Carpathian foreland