Laringealni hondrosarkom: uspješna primjena videolaringoskopa u zbrinjavanju očekivanog otežanog dišnog puta

Laryngeal chondrosarcoma is a rare mesenchymal tumor, most frequently affecting cricoid cartilage. The objective of this report is to present successful video laryngoscope usage in a patient with anticipated difficult airway who refused awake fiberoptic endotracheal intubation (AFOI). A 59-year-old male patient was admitted in our hospital due to difficulty breathing and swallowing. On clinical examination performed by ENT surgeon, preoperative endoscopic airway examination (PEAE) could not be performed properly due to the patient’s uncooperativeness. Computed tomography revealed a spherical tumor that obstructed the subglottic area almost entirely. Due to the narrowed airway, the first choice for the anticipated difficult airway management was AFOI, which the patient refused. Consequently, we decided to perform endotracheal intubation with indirect laryngoscope using a C-MAC video laryngoscope (Karl Storz, Tuttlingen, Germany). Reinforced endotracheal tube (6.0 mm internal diameter) was placed gently between the tumor mass and the posterior wall of the trachea in the first attempt. Confirmation of endotracheal intubation was done by capnography. In a patient with subglottic area chondrosarcoma refusing PEAE and AFOI, video laryngoscope is a particularly helpful device for difficult airway management when difficult airway is anticipated.Laringealni hondrosarkom je rijedak mezenhimni tumor koji najčešće zahvaća krikoidnu hrskavicu. Svrha ovoga rada je prikazati uspješnu primjenu videolaringoskopa u bolesnika s očekivanim otežanim dišnim putem koji odbija fiberoptičku endotrahealnu intubaciju na budno. Pedesetdevetogodišnji muškarac je primljen u našu bolnicu zbog otežanog disanja i gutanja. Zbog nesuradljivosti bolesnika otorinolaringolog nije uspio učiniti odgovarajući prijeoperacijski endoskopski pregled dišnog puta. Učinjena kompjutorska tomografija je pokazala sferičan tumor koji je skoro u potpunosti opstruirao subglotično područje. Zbog uskog dišnog puta prvi izbor za postupak s očekivanim otežanim dišnim putom je bila fiberoptička endotrahealna intubacija na budno koju je bolesnik odbio. Posljedično, odlučili smo izvesti endotrahealnu intubaciju indirektnom laringoskopijom pomoću videolaringoskopa C-MAC (Karl Storz, Tuttlingen, Njemačka). U prvom pokušaju je armirani endotrahealni tubus (unutarnji promjer 6,0 mm) nježno postavljen između tumorske mase i stražnjega zida traheje. Kapnografom je potvrđena endotrahealna intubacija. Zaključno, videolaringoskop je korisno pomagalo u održavanju otežanog dišnog puta u bolesnika s hondrosarkomom subglotičnog područja koji odbija fiberoptičku endotrahealnu intubaciju na budno, a u kojega se očekuje otežani dišni put

The assessment of the effectiveness of airway management in pediatric ENT surgery: laryngeal mask versus endotracheal tube

Uvod: Adenoidektomija sa tonzilektomijom je najčešće indikovana hirurška intervencija u dečjem uzrastu. Intervencija se izvodi u opštoj anesteziji. Endotrahealni tubus predstavlja „zlatni standard“ za obezbeđenje disajnog puta u dečjoj otorinolaringološkoj hirurgiji. Upotreba endotrahealnog tubusa nosi rizike od nastanka komplikacija koje se mogu javiti pri uvodu u opštu anesteziju, u toku hirurške intervencije i nakon ekstubacije deteta. Učestalost komplikacija se može smanjiti upotrebom supraglotičnih sredstava. Fleksibilna laringealna maska spada u prvu generaciju supraglotičnih sredstava, koja omogućava zadovoljavajuću oksigenaciju i ventilaciju bolesnika u ORL hirurgiji. Cilj istraživanja: Utvrditi: efikasnost fleksibilne laringealne maske u zaštiti disajnog puta od aspiracije krvi i sekreta gornjih disajnih puteva u odnosu na endotrahealni tubus u toku adenotonzilektomije; da li primena fleksibilne laringealne maske u zbrinjavanju disajnog puta u toku adenotonzilektomije utiče na učestalost postekstubacionih komplikacija u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom; da li zbrinjavanje disajnog puta fleksibilnom laringealnom maskom u toku adenotonzilektomije ima uticaj na intenzitet postoperativnog bola u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom; da li zbrinjavanje disajnog puta fleksibilnom laringealnom maskom u toku adenotonzilektomije ima uticaj na pojavu postoperativne mučnine i povraćanja u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom. Metodologija: Prospektivnom, randomizovanom, studijom bilo je obuhvaćeno 160 dečaka i devojčica uzrasta od 3 do 8 godina planiranih za elektivnu hiruršku intervenciju adenotonzilektomiju u opštoj anesteziji. Bolesnici su bili podeljeni u dve grupe: 80 bolesnika kod kojih je disajni put bio obezbeđen endotrahealnim tubusum (ET grupa) i 80 bolesnika kod kojih je disajni put bio obezbeđen laringealnom maskom (LMA grupa). Na kraju hirurške intervencije, u obe grupe bolesnika, izvršena je provera prisustva krvi na larinksu i u traheji pomoću fiberoptičkog bronhoskopa. Postekstubacione respiratorne komplikacije vezane za upotrebu fleksibilne laringealne maske odnosno endotrahealnog tubusa (kašalj, opstrukcija disajnog puta i laringospazam) bile su praćene neposredno nakon ekstubacije bolesnika. Procena postoperativnog bola bila je vršena pomoću Face, Legs, Activity, Cry, Consolability Scale 2 i 4 sata nakon hirurške intervencije kao i prvog postoperativnog dana u 7 sati ujutro. Postojanje postoperativne mučnine i povraćanja bilo je utvrđivano heteroanamnestički, anketom roditelja, dan nakon hirurške intervencije u 7 sati ujutro. Statistička analiza izvršena je pomoću statističkog paketa Statistical Package for Social Sciences – SPSS 21. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost je određivana na nivou p 0.05). U proceni postoperativnog bola FLACC skalom 2 sata nakon hirurške intervencije postoji statistički značajna razlika u intenzitetu postoperativnog bola kod bolesnika iz ET u odnosu na bolesnike iz LMA grupe (χ2=31.316; p=0.000; p 0.05). In the assessment of postoperative pain using FLACC scale 2 hours following surgical intervention, there is a statistically significant difference in the intensity of postoperative pain in ET patients compared to patients in the LMA group (χ2 = 31.316, p = 0.000, p <0.05). Four hours following surgical intervention, a statistically significant number of patients had mild pain in the ET group compared to the LMA group (χ2 = 40.705; p = 0.000; p <0.05). On the day of release, statistically significant numbers of patients with mild discomfort in the ET group were compared to the LMA group (χ2 = 8,012; p = 0,005; p <0.05). In the LMA group, one or 1.49% of the patients had postoperative nausea and vomiting, while in the ET group, three or 3.56% of the patients had postoperative nausea and vomiting. Conclusion: Flexible laryngeal mask provides equal protection of the distal parts of airway from the blood and secretions during adenotonsillectomy as the endotracheal tube. The frequency of postoperative complications and the intensity of postoperative pain are smaller when a flexible laryngeal mask is used for airway management during adenotonsillectomy. The usage of the flexible laryngeal mask reduces the frequency of postoperative nausea and vomiting during adenotonsillectomy

The assessment of the effectiveness of airway management in pediatric ENT surgery: laryngeal mask versus endotracheal tube

Uvod: Adenoidektomija sa tonzilektomijom je najčešće indikovana hirurška intervencija u dečjem uzrastu. Intervencija se izvodi u opštoj anesteziji. Endotrahealni tubus predstavlja „zlatni standard“ za obezbeđenje disajnog puta u dečjoj otorinolaringološkoj hirurgiji. Upotreba endotrahealnog tubusa nosi rizike od nastanka komplikacija koje se mogu javiti pri uvodu u opštu anesteziju, u toku hirurške intervencije i nakon ekstubacije deteta. Učestalost komplikacija se može smanjiti upotrebom supraglotičnih sredstava. Fleksibilna laringealna maska spada u prvu generaciju supraglotičnih sredstava, koja omogućava zadovoljavajuću oksigenaciju i ventilaciju bolesnika u ORL hirurgiji. Cilj istraživanja: Utvrditi: efikasnost fleksibilne laringealne maske u zaštiti disajnog puta od aspiracije krvi i sekreta gornjih disajnih puteva u odnosu na endotrahealni tubus u toku adenotonzilektomije; da li primena fleksibilne laringealne maske u zbrinjavanju disajnog puta u toku adenotonzilektomije utiče na učestalost postekstubacionih komplikacija u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom; da li zbrinjavanje disajnog puta fleksibilnom laringealnom maskom u toku adenotonzilektomije ima uticaj na intenzitet postoperativnog bola u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom; da li zbrinjavanje disajnog puta fleksibilnom laringealnom maskom u toku adenotonzilektomije ima uticaj na pojavu postoperativne mučnine i povraćanja u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom. Metodologija: Prospektivnom, randomizovanom, studijom bilo je obuhvaćeno 160 dečaka i devojčica uzrasta od 3 do 8 godina planiranih za elektivnu hiruršku intervenciju adenotonzilektomiju u opštoj anesteziji. Bolesnici su bili podeljeni u dve grupe: 80 bolesnika kod kojih je disajni put bio obezbeđen endotrahealnim tubusum (ET grupa) i 80 bolesnika kod kojih je disajni put bio obezbeđen laringealnom maskom (LMA grupa). Na kraju hirurške intervencije, u obe grupe bolesnika, izvršena je provera prisustva krvi na larinksu i u traheji pomoću fiberoptičkog bronhoskopa. Postekstubacione respiratorne komplikacije vezane za upotrebu fleksibilne laringealne maske odnosno endotrahealnog tubusa (kašalj, opstrukcija disajnog puta i laringospazam) bile su praćene neposredno nakon ekstubacije bolesnika. Procena postoperativnog bola bila je vršena pomoću Face, Legs, Activity, Cry, Consolability Scale 2 i 4 sata nakon hirurške intervencije kao i prvog postoperativnog dana u 7 sati ujutro. Postojanje postoperativne mučnine i povraćanja bilo je utvrđivano heteroanamnestički, anketom roditelja, dan nakon hirurške intervencije u 7 sati ujutro. Statistička analiza izvršena je pomoću statističkog paketa Statistical Package for Social Sciences – SPSS 21. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost je određivana na nivou p 0.05). U proceni postoperativnog bola FLACC skalom 2 sata nakon hirurške intervencije postoji statistički značajna razlika u intenzitetu postoperativnog bola kod bolesnika iz ET u odnosu na bolesnike iz LMA grupe (χ2=31.316; p=0.000; p 0.05). In the assessment of postoperative pain using FLACC scale 2 hours following surgical intervention, there is a statistically significant difference in the intensity of postoperative pain in ET patients compared to patients in the LMA group (χ2 = 31.316, p = 0.000, p <0.05). Four hours following surgical intervention, a statistically significant number of patients had mild pain in the ET group compared to the LMA group (χ2 = 40.705; p = 0.000; p <0.05). On the day of release, statistically significant numbers of patients with mild discomfort in the ET group were compared to the LMA group (χ2 = 8,012; p = 0,005; p <0.05). In the LMA group, one or 1.49% of the patients had postoperative nausea and vomiting, while in the ET group, three or 3.56% of the patients had postoperative nausea and vomiting. Conclusion: Flexible laryngeal mask provides equal protection of the distal parts of airway from the blood and secretions during adenotonsillectomy as the endotracheal tube. The frequency of postoperative complications and the intensity of postoperative pain are smaller when a flexible laryngeal mask is used for airway management during adenotonsillectomy. The usage of the flexible laryngeal mask reduces the frequency of postoperative nausea and vomiting during adenotonsillectomy

TRAHEOTOMIJA I ULOGA VENTILACIJE NISKO POZITIVNIM TLAKOM ZA VRIJEME PREOKSIGENACIJE KOD BOLESNIKA S VELIKIM NEUROENDOKRINIM KARCINOMOM LARINKSA

Small cell neuroendocrine carcinoma of the larynx is a rare epithelial origin neuroendocrine carcinoma. Its endolaryngeal growth may lead to airway obstruction and consequently endanger patient life. Managing the airway in this case poses great challenge for the anesthesiologist. The aim of this case report is to present alternative airway management in case of the possible unsuccessful endotracheal intubation. Emergency tracheotomy in sedoanalgesia and local anesthesia is successfully performed in patient with large neuroendocrine carcinoma of the larynx. Midazolam and remifentanyl used for sedoanalgesia may lead to respiratory depression. Therefore, pressure support preoxygenation was performed in order to prevent hypoxia, which could occur during the period of apnea. In conclusion, this regimen of preoxygenation prior to tracheotomy in sedoanalgesia and local anesthesia could be an appropriate alternative to general anesthesia and endotracheal intubation, especially in case of large endoluminal tumor that almost completely obstructs the airway.Sitnostanični laringealni tumor je rijedak neuroendokrini tumor epitelnog podrijetla. Endoluminalni rast tumora može dovesti do opstrukcije dišnog puta te ugroziti život bolesnika. Uspostavljanje dišnog puta u ovakvom slučaju je velik izazov za anesteziologe. Cilj ovoga rada je prikaz alternativnog rješenja uspostavljanja dišnog puta kod bolesnika s velikim endoluminalnim tumorom larinksa u slučaju postojanja visokog rizika za bezuspješno izvođenje endotrahealne intubacije. Urgentna traheotomija u analgosedaciji i lokalnoj anesteziji uspješno je učinjena kod bolesnika s velikim neuroendokrinim karcinomom larinksa. Za analgosedaciju korišteni su midazolam i remifentanil koji mogu dovesti do respiratorne depresije. Kako bi se preveniralo hipoksiju koja može nastati tokom apneje bolesnik je adekvatno preoksigeniran uz pomoć pritiskom podržane ventilacije. Zaključak: Primjena analgosedacije i lokalne anestezije uz prethodnu preoksigenaciju potpomognutu inspiracijskim i endekspiracijskim pritiskom adekvatna je alternativa općoj anesteziji i endotrahealnoj intubaciji u slučaju izvođenja traheotomije, naročito kod bolesnika s velikim endoluminalnim tumorom

Perkutana dilatacijska traheostomija u bolesnika s COVID-19 u jedinici intezivnog liječenja: iskustvo COVID bolnice Kliničkog centra Vojvodine

Patients with acute respiratory distress syndrome due to COVID-19 require intensive care unit (ICU) admission with consecutive endotracheal intubation and invasive mechanical ventilation. In patients with long-term mechanical ventilation, percutaneous dilatational tracheostomy (PDT) may be considered. This retrospective analysis includes clinical data on patients treated at the ICUs of the COVID Hospital of the Clinical Center of Vojvodina in the period from September 3, 2021 to May 1, 2022, and underwent PDT. Patients were predominantly male (n=48; 65.8%). Weaning from mechanical ventilation was achieved in 31 (42.5%) and decannulation in 25 (34.2%) patients. The mean time from polymerase chain reaction SARS CoV-2 positivity until PDT was 15.59±6.85 days. The mean time of endotracheal intubation before the PDT procedure was 7.37±4.89 days. The mean weaning time from mechanical ventilation was 10.45±7.92 days. Twenty-five (34.2%) patients were decannulated at the mean time of 19.60±11.81 days. The complications were tracheostomy related bleeding (2 patients), pneumothorax (4 patients), subcutaneous emphysema (1 patient) and cricoid cartilage injury (1 patient). PDT is a simple, safe, and effective procedure performed in COVID-19 patients in the ICU.Bolesnici sa sindromom akutnog respiracijskog distresa zbog COVID-19 zahtijevaju prijam u jedinicu intenzivnog liječanja (JIL) s posljedičnom endotrahealnom intubacijom i invazivnom mehaničkom ventilacijom. U bolesnika na produženoj mehaničkoj ventilaciji potrebno je razmotriti perkutanu dilatacijsku traheostomiju (PDT). Ova retrospektivna analiza uključuje kliničke podatke bolesnika koji su liječeni u jedinici intenzivnog liječenja u COVID bolnici Kliničkog centra Vojvodine u razdoblju od 3. rujna 2021. do 1. svibnja 2022. i koji su bili podvrgnuti PDT-u. Bolesnici su pretežito bili muškarci (n=48; 65,8%). Odvajanje od mehaničke ventilacije je postignuto u 31 (42,5%) i dekanilacija u 25 (34,5%) bolesnika. Srednje vrijeme od dokazanog pozitiviteta PCR testom na SARS CoV-2 do PDT je bilo 15,59±6,85 dana. Srednje vrijeme endotrahealne intubacije prije postupka PDT je bilo 7,37±4,89 dana. Srednje vrijeme odvajanja od mehaničke ventilacije je bilo 10,45±7,92 dana. Dekanilirano je bilo 25 (34,5%) bolesnika, a srednje vrijeme je bilo 19,60±11,81 dana. Komplikacije su bile krvarenje povezano uz traheostomu (2 bolesnika), pneumotoraks (4 bolesnika), subkutani emfizem (1 bolesnik) i ozljeda krikoidne hrskavice (1 bolesnik). PDT je jednostavan, siguran i učinkovit postupak u bolesnika s COVID-19 u JIL-u

IZBOČENJE GORNJIH SJEKUTIĆA JE DOBAR PREDSKAZATELJ OTEŽANE INTUBACIJE

Background and aim: One of the most important goals of pre-anesthesiologic evaluation is assessment of the airway. The aim of the present study was to determine the incidence of diffi cult intubation in surgical patients, and to establish which external anatomic factors are the best predictors of diffi cult intubation. Patients and methods: This prospective observational cross-sectional study included 200 adult patients who were scheduled to receive general anesthesia with intubation for elective surgical procedures. Results: Among 200 patients, 191 (95.5%) had normal intubation and 9 (4.5%) had difficult intubation. Age, height, body mass index, upper incisor prominence and interincisor gap were independently associated with diffi cult intubation. With every year of increase in age, the odds ratio for diffi cult intubation decreased by 7%. Odds of diffi cult intubation increased by 1.143 with each additional centimeter of patient height. Patients with prominent upper incisors were nearly seven times more likely to have diffi cult intubation. The odds of diffi cult intubation decreased by 96% in patients with the interincisor gap greater than 3 cm. Conclusion: Interincisor gap of less than 3 cm is a risk factor for difficult intubation, while those patients with prominent upper incisors are seven-fold more likely to have diffi cult intubation.Uvod i cilj: Jedan od najvažnijih ciljeva predanesteziološke evaluacije je ocjena dišnog puta. Cilj ove studije bio je odrediti incidenciju otežane intubacije kod kirurških pacijenata i utvrditi koji su vanjski anatomski faktori najbolji predskazatelji otežane intubacije. Bolesnici i metode: Ova prospektivna opservacijska presječna studija uključila je 200 odraslih pacijenata koji su bili podvrgnuti općoj anesteziji s intubacijom zbog elektivnih kirurških postupaka. Rezultati: Od 200 pacijenata 191 (95,5%) imao je normalnu intubaciju, a 9 (4,5%) otežanu intubaciju. Dob, visina, indeks tjelesne mase, izbočenje gornjih sjekutića i razmak između sjekutića bili su neovisno povezani s otežanom intubacijom. Sa svakom godinom povećanja dobi odnos šanse za otežanu intubaciju bio je manji od 7%. Šansa za otežanu intubaciju povećavala se za 1,143 sa svakim dodatnim centimetrom pacijentove visine. Bolesnici s izbočenjem gornjih sjekutića gotovo su 7 puta češće imali otežanu intubaciju. Šanse za otežanu intubaciju smanjivale su se za 96 % u pacijenata s razmakom između sjekutića većim od 3 cm. Zaključak: Razmak između sjekutića manji od 3 cm je rizični faktor za otežanu intubaciju, dok je za pacijente s izbočenjem gornjih sjekutića sedam puta vjerojatnije da će imati otežanu intubaciju

Subglotična visokofrekventna jet ventilacija u kirurškom liječenju obostrane pareze glasnica nakon operacije štitne žlijezde

Lesion of the recurrent laryngeal nerves as a consequence of thyroid surgery results in bilateral vocal fold paralysis and respiratory obstruction. The initial treatment involves ensuring an adequate airway and it ranges from tracheostomy to endo-extralaryngeal laterofixating operations in general anesthesia. Subglottic high frequency jet ventilation (HFJV) is an alternative ventilatory approach in airway surgery. HFJV offers optimal endolaryngeal working conditions, immobility of vocal cords, adequate oxygenation and ventilation. The HFJV was prospectively studied in 20 consecutive female patients with bilateral vocal fold paralysis. Ventilation was performed as subglottic HFJV via jet catheter inserted through the vocal cord. Anesthesia was administered as total intravenous anesthesia. At the end of the procedure, the jet catheter was exchanged with LMA laryngeal mask until spontaneous breathing was established. Subglottic HFJV was used in 20 patients undergoing endo-extralaryngeal laterofixating operations with suspension microlaryngoscopy. The mean duration of surgery was 32.25 minutes, mean age 47.35 (SD 9.75) years, and mean body mass index 26.39 kg m-2 (SD 5.03). The mean arterial PaCO2 5 min before surgical procedure was 5.39 (SD 0.86) kPa, at 5 min of starting jet ventilation 6.19 (SD 0.91) kPa, and at the end of surgical procedure 5.93 (SD 0.99) kPa. There was significant correlation between PaCO2 obtained 5 min before starting jet ventilation and PaCO2 at 5 min of starting jet ventilation (p<0.05). No complications secondary to the ventilation technique were observed. No perioperative tracheotomy was necessary. It is concluded that subglottic HFJV is an easy and safe way to ventilate patients with bilateral vocal fold paralysis when endoscopic intervention is performed.Obostrana pareza glasnica s posljedičnom opstrukcijom dišnoga puta nastaje kao rezultat lezije rekurentnog laringealnog živca tijekom operacije štitne žlijezde. Inicijalni postupci kojima se osigurava dišni put kod ovih bolesnika uključuju različite endo-ekstralaringealne zahvate te samu traheotomiju, koji se izvode u općoj anesteziji. Subglotična visokofrekventna jet ventilacija (VFJV) je alternativna tehnika ventilacije koja se koristi u kirurgiji dišnog puta. Ova tehnika ventilacije pruža optimalne endolaringealne uvjete za kirurški rad. U ovoj prospektivnoj studiji VFJV se rabio kod 20 bolesnica s obostranom parezom glasnica. Subglotična VFJV je provedena preko jet katetera postavljenog između glasnica u totalnoj intravenskoj anesteziji. Na kraju operacije je jet kateter zamijenjen laringealnom maskom sve do uspostavljanja spontanog disanja. Tehnika subglotične VFJV je upotrijebljena kod 20 bolesnica podvrgnutih endo-ekstralaringealnoj laterofiksaciji u suspenzijskoj mikrolaringoskopiji. Srednje vrijeme kirurške intervencije je bilo 32,25 minuta, srednja dob bolesnica 47,35 (SD 9,75) godina i srednji indeks tjelesne mase 26,39 (SD 5,03) kg m-2. Srednja vrijednost PaCO2 5 minuta prije početka kirurške intervencije je bila 5,39 (SD 0,86) kPa, 5 minuta nakon primjene jet ventilacije 6,19 (SD 0,91) kPa, a na kraju kirurške intervencije 5,93 (SD 0,99) kPa. Uočena je značajna korelacija između vrijednosti PaCO2 dobivenih 5 minuta prije početka kirurške intervencije i 5 minuta nakon početka primjene jet ventilacije (p<0,05). Komplikacije vezane za primjenu VFJV nisu primijećene. Tijekom perioperacijskog razdoblja nije bilo potrebe za traheotomijom. U zaključku, subglotična VFJV je sigurna tehnika ventilacije koja se primjenjuje tijekom endoskopskih intervencija kod bolesnika s obostranom parezom glasnica

The assessment of the effectiveness of airway management in pediatric ENT surgery: laryngeal mask versus endotracheal tube

Uvod: Adenoidektomija sa tonzilektomijom je najčešće indikovana hirurška intervencija u dečjem uzrastu. Intervencija se izvodi u opštoj anesteziji. Endotrahealni tubus predstavlja „zlatni standard“ za obezbeđenje disajnog puta u dečjoj otorinolaringološkoj hirurgiji. Upotreba endotrahealnog tubusa nosi rizike od nastanka komplikacija koje se mogu javiti pri uvodu u opštu anesteziju, u toku hirurške intervencije i nakon ekstubacije deteta. Učestalost komplikacija se može smanjiti upotrebom supraglotičnih sredstava. Fleksibilna laringealna maska spada u prvu generaciju supraglotičnih sredstava, koja omogućava zadovoljavajuću oksigenaciju i ventilaciju bolesnika u ORL hirurgiji. Cilj istraživanja: Utvrditi: efikasnost fleksibilne laringealne maske u zaštiti disajnog puta od aspiracije krvi i sekreta gornjih disajnih puteva u odnosu na endotrahealni tubus u toku adenotonzilektomije; da li primena fleksibilne laringealne maske u zbrinjavanju disajnog puta u toku adenotonzilektomije utiče na učestalost postekstubacionih komplikacija u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom; da li zbrinjavanje disajnog puta fleksibilnom laringealnom maskom u toku adenotonzilektomije ima uticaj na intenzitet postoperativnog bola u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom; da li zbrinjavanje disajnog puta fleksibilnom laringealnom maskom u toku adenotonzilektomije ima uticaj na pojavu postoperativne mučnine i povraćanja u odnosu na zbrinjavanje disajnog puta endotrahealnim tubusom. Metodologija: Prospektivnom, randomizovanom, studijom bilo je obuhvaćeno 160 dečaka i devojčica uzrasta od 3 do 8 godina planiranih za elektivnu hiruršku intervenciju adenotonzilektomiju u opštoj anesteziji. Bolesnici su bili podeljeni u dve grupe: 80 bolesnika kod kojih je disajni put bio obezbeđen endotrahealnim tubusum (ET grupa) i 80 bolesnika kod kojih je disajni put bio obezbeđen laringealnom maskom (LMA grupa). Na kraju hirurške intervencije, u obe grupe bolesnika, izvršena je provera prisustva krvi na larinksu i u traheji pomoću fiberoptičkog bronhoskopa. Postekstubacione respiratorne komplikacije vezane za upotrebu fleksibilne laringealne maske odnosno endotrahealnog tubusa (kašalj, opstrukcija disajnog puta i laringospazam) bile su praćene neposredno nakon ekstubacije bolesnika. Procena postoperativnog bola bila je vršena pomoću Face, Legs, Activity, Cry, Consolability Scale 2 i 4 sata nakon hirurške intervencije kao i prvog postoperativnog dana u 7 sati ujutro. Postojanje postoperativne mučnine i povraćanja bilo je utvrđivano heteroanamnestički, anketom roditelja, dan nakon hirurške intervencije u 7 sati ujutro. Statistička analiza izvršena je pomoću statističkog paketa Statistical Package for Social Sciences – SPSS 21. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost je određivana na nivou p 0.05). U proceni postoperativnog bola FLACC skalom 2 sata nakon hirurške intervencije postoji statistički značajna razlika u intenzitetu postoperativnog bola kod bolesnika iz ET u odnosu na bolesnike iz LMA grupe (χ2=31.316; p=0.000; p 0.05). In the assessment of postoperative pain using FLACC scale 2 hours following surgical intervention, there is a statistically significant difference in the intensity of postoperative pain in ET patients compared to patients in the LMA group (χ2 = 31.316, p = 0.000, p <0.05). Four hours following surgical intervention, a statistically significant number of patients had mild pain in the ET group compared to the LMA group (χ2 = 40.705; p = 0.000; p <0.05). On the day of release, statistically significant numbers of patients with mild discomfort in the ET group were compared to the LMA group (χ2 = 8,012; p = 0,005; p <0.05). In the LMA group, one or 1.49% of the patients had postoperative nausea and vomiting, while in the ET group, three or 3.56% of the patients had postoperative nausea and vomiting. Conclusion: Flexible laryngeal mask provides equal protection of the distal parts of airway from the blood and secretions during adenotonsillectomy as the endotracheal tube. The frequency of postoperative complications and the intensity of postoperative pain are smaller when a flexible laryngeal mask is used for airway management during adenotonsillectomy. The usage of the flexible laryngeal mask reduces the frequency of postoperative nausea and vomiting during adenotonsillectomy

Theoretical and Practical Approach of Connecting the Ecotourist Offer of the Special Nature Reserve of Zasavica (Serbia) with the Tourist Offer of the Surrounding Village Settlements

Pannonian basin was once covered by vast alluvial plains with patches of marsh, swamp, pan and prairie. With Holocene changes in climate, marshes have withdrawn and in the last couple hundreds of years they were pushed out by developing agricultural areas. The Nature Reserve Zasavica keeps the remains of former marshes and swamps on the territory of Vojvodina. One of the ways for providing necessary financial support for the reserve protection is development of ecotourist activities in the Zasavica region. Its biodiversity and numerous endangered species (Umbra krameri, Nymphaca alba, Numphar luteum, Stratiotes aloides, Acorus calamus, Buteo butes, Haliateetus albicilla, Lutra lutra, Castor fiber...) could be the basis for tourist valorization of the Reserve. It is also necessary to conduct analyses of the impact of tourism on endangered species and confirm sustainability of those activities. The lack of accommodation capacities could be supplemented by the development of the tourist offer of the nearby countryside. This way the village tourism would enrich its offer with visits to the nature reserve. Such tourism activities would contribute towards the development of local communities and the improvement of the standard of living. Since the villages and the reserve are already territorially intertwined, their further tourist cooperation would lead to knowledge transfer and local people would have a better understanding of the protection of the Special Nature Reserve Zasavica