Mogu li komercijalni ribari da utiču na donosioce odluka u Republici Srbiji?

Formiranje cena primarnih proizvoda po pravilu nije potpuno slobodno već država u većoj ili manjoj meri vrši uticaj, što je praksa u većini zemalja u svetu. Svako mešanje države u slobodno formiranje cena po pravilu donosi gubitak blagostanja. Postavlja se pitanje razloga za ovakvo delovanje države. Navedenim pristupom država u povoljniji odnosno nepovoljniji položaj stavlja pojedince i određene grupe. Očigledno je da se države svesno odriču dela blagostanja da bi postigle neke druge ciljeve. Posebno je važan način na koji se određuje koja će grupa biti privilegovana a koja oštećena. Osnovno pitanje koje se pri tome postavlja se odnosi na način donošenja odluka. U objašnjenju načina donošenja odluka koriste se dva pristupa, i to: normativni pristup i pristup Nove političke ekonomije. Normativni pristup polazi od pretpostavke da se svaka odluka orijentiše prema datoj ciljnoj funkciji i ciljnim ograničenjima. Normativna analiza se bavi temom formiranja cena proizvoda primarnog sektora u uslovima postojanja opšteg cilja društva, kao i efektima pojedinih državnih mera na ukupnu privredu. Prema ovom pristupu političar niti mora da se pridržava svojih obećanja od juče, niti mora da vodi računa o vremenskoj konzistentnosti svojih odluka. Umesto toga, političar u skladu sa normativnim pristupom pokušava da u svakom momentu maksimira društveno blagostanje. Osnovna hipoteza od koje se polazi glasi da svi koji utiču na donošenje političkih odluka pokušavaju da realizuju lične ciljeve u okviru svojih mogućnosti. Donošenje političkih odluka se može uporediti sa igrom. Tok i rezultat igre zavise sa jedne strane od igrača, a sa druge strane od pravila igre. Igrači su politički akteri koji mogu biti nosioci politike prema tradicionalnoj definiciji, ali takođe mogu biti i organizacije i osobe koje utiču na tok i rezultat politike. Pravila igre su jednim delom utvrđena zakonima, a delimično proizilaze i iz nepisanih pravila ponašanja aktera. Za političare se pretpostavlja da se oni moraju podvrgavati ponovnom izboru u redovnim vremenskim razmacima. Time se objašnjava proces donošenja odluka u demokratskom sistemu. Pretpostavlja se da je cilj političara da maksimiraju dohodak, lični ugled i moć i da oni ove ciljeve najbolje mogu da dostignu obavljanjem neke političke funkcije. Da li bi političari nekim alternativnim zaposlenjem mogli da ostvare veći dohodak, zavisi od uređenja političkog sistema. Ako se, međutim, pođe od nealtruističkog načina ponašanja, političari su preuzimanjem funkcije obelodanili svoje preferencije. Zbog toga se može pretpostaviti da se dohodak, moć, lični ugled i druge varijable koje mogu da ulaze u njihove ciljne funkcije bolje mogu realizovati obavljanjem političke funkcije nego neke alternativne delatnosti. Moć neke grupe određena je između ostalog i njenom veličinom i organizovanošću. Po pravilu veličina grupe i njena organizovanost su negativno korelirane. Primarni proizvođači u Srbiji zbog svoje brojnosti potencijalno predstavljaju značajnu interesnu grupu koju bi političari trebalo da uvažavaju. Ribari u Republici Srbiji su mala grupa koja bi mogla uticati na donošenje odluka koje su vezane za sektor ribarstva. Ovaj rad ima za cilj da objasni odnose političara prema pojedinim interesnim grupama, načine na koje grupe mogu ostvariti uticaj na političare i donosioce odluka u pogledu formiranja cena, kao i položaj ribara kao male grupe birača

Ekonomski aspekti korišćenja poljoprivredne mehanizacije u Srbiji

As an important production factor and an element of the fixed capital, mechanization has significant role in the process of agricultural production. Its importance has both technical and socio-economic character, as the tractors and other agricultural machinery had radically changed rural life as well as the way of land cultivation – they increased labour productivity in agricultural production and decreased the operating costs. In the preparation period for integration of our country into the European countries' family, technical equipping of agriculture has reflected the basic component important for functionality of the new agrarian structures. Replacement of depreciated mechanization and provision of enough high-performance tractors as well as other modern agricultural machinery necessary for the farms (both in direct way or in an indirect one – through different forms of financing, cooperation and mutual support), represent determinants for undisturbed and in-time implementation of agricultural in-field operations as well as other activities in crop and livestock production. In this paper the authors try to display the basic economic aspects of agricultural mechanization utilization in Serbia as well as to compare existing situation with the similar one in neighbouring countries (area of ex-SFRJ), then with the Central and Eastern Europe countries (CEE) and finally with some EU countries (EU-15). In addition to that, this analysis includes the basic characteristics of agrarian policy aiming at agricultural mechanization recovery and improvement in Serbia, as well as the support of this policy (supporting financial resources for recovery of agricultural equipment and mechanization as well as for rural improvement).Kao važan proizvodni faktor i element fiksnog kapitala, mehanizacija ima značajnu ulogu u procesu poljoprivredne proizvodnje. Njen značaj ima kako tehnički, tako i društveno-ekonomski karakter, budući da su traktori i poljoprivredne mašine radikalno izmenile život na selu i način obrade zemljišta - povećale su produktivnost rada u poljoprivrednoj proizvodnji i smanjile troškove eksploatacije. U pripremnom periodu za integraciju naše zemlje u porodicu evropskih zemalja, tehnička opremljenost poljoprivrede reflektuje osnovnu komponentu od koje zavisi funkcionalnost novih agrarnih struktura. Zamena dotrajale mehanizacije i obezbeđenje dovoljnog broja visoko-performansnih traktora i ostalih savremenih poljoprivrednih mašina za potrebe poljoprivrednih gazdinstava (bilo direktno, bilo indirektno – kroz različite forme finansiranja, kooperacije i uzajamne pomoći), jeste determinanta za nesmetano i blagovremeno obavljanje kako poljskih, tako i ostalih radova koji prate aktivnosti u biljnoj i stočarskoj proizvodnji. U ovom radu autori nastoje da prikažu osnovne ekonomske aspekte korišćenja mehanizacije u poljoprivredi Srbije i da izvrše komparaciju sa stanjem koje u tom domenu vlada u susednim zemljama (područje bivše SFRJ), zatim u zemljama Centralne i Istočne Evrope (CIE) i najzad u jednom broju zemalja Evropske unije (EU-15). Pored toga, analizom su obuhvaćene i osnovne postavke politike obnove i unapređenja poljoprivredne tehnike u Srbiji, bazirane na merama i podsticajnim sredstvima domaće agrarne politike (podsticajna sredstva za obnovu poljoprivredne opreme i mehanizacije i podsticajna sredstva za unapređenje sela)

Organizacija i racionalna eksploatacija mašinsko-traktorskog parka na poljoprivrednim gazdinstvima u južnom Banatu

Agriculture, as one of the fundamental branches of national economy, as creator of GDP and user of scientific and technical progress, represents both for the South Banat County and for Serbia as a whole the traditional and important economic activity that operates in appropriate natural conditions much more convenient than it is situation in the most countries situated in the same part of Europe. In the process of reforms as well as preparation of our country for accession to European Union (EU), implementation of the goals given in the national program for economic revitalization as well as higher respecting of the market economy postulates are caused, to a great extent, by realization of higher degree efficiency as well as profitability of production and productive factors. Appropriate and in time application of mechanization has particular importance in realization of adequate measures for increase of agricultural production intensity. It usually refers to the need of adequate agro-technical measures realization as well as to the need of fulfilling optimal deadlines. In accordance with that, the endeavors of farms are directed to purchase of modern mechanization as well as its better utilization, i.e. onto the modern technological procedures. The topic of this paper is determination of organization and economic conditions for optimal agricultural mechanization utilization, which mostly depends on level of the mechanization equipping at the farm, than on the average tractor power, degree of the tractor capacity utilization, way of composition of machines’ set, functional maintenance of technical facilities as well as the total organization process of those activities aiming at an efficiency increase of the newly bought machines compared to the existing machinery and tractor stock of equipment.Poljoprivreda, kao jedna od baznih grana nacionalne ekonomije, stvaralac bruto domaćeg proizvoda (BDP) i korisnik naučno-tehničkog progresa, predstavlja kako za Južnobanatski okrug, tako i za Srbiju u celini tradicionalnu i značajnu ekonomsku delatnost, koja se odvija u prirodno odgovarajućim uslovima, povoljnijim nego u većini zemalja ovog dela Evrope. U procesu reformi i pripremanja naše zemlje za pristupanje Evropskoj uniji (EU), realizacija ciljeva nacionalnog programa za ekonomski oporavak i veće respektovanje postulata tržišne ekonomije jesu, u velikoj meri, uslovljeni ostvarivanjem višeg stepena efektivnosti i rentabilnosti proizvodnje i proizvodnih faktora. Celishodna i blagovremena primena mehanizacije ima poseban značaj u sprovođenju adekvatnih mera za povećanje intenziteta poljoprivredne proizvodnje. To se po pravilu odnosi kako na potrebu izvršenja određenih agrotehničkih mera, tako i na potrebu da se ove aktivnosti realizuju u određenim optimalnim rokovima. Shodno tome, napori poljoprivrednih gazdinstava su usmereni na kupovinu savremene mehanizacije i njeno što bolje korišćenje, tj. na savremene tehnološke postupke. Predmet ovog rada je određivanje organizaciono-ekonomskih uslova za optimalnu upotrebu poljoprivredne mehanizacije, što u najvećoj meri zavisi od nivoa opremljenosti gazdinstva mehanizaciijom, prosečne snage traktora, stepena iskorišćenja kapaciteta traktora, načina sastavljanja mašinskog agregata, funkcionalnog održavanja tehnike i ukupnog procesa organizacije onih aktivnosti koje imaju za cilj povećanje efektivnosti novokupljenih mašina u odnosu na postojeći mašinsko-traktorski park

Dinamika investiranja u sredstva mehanizacije na gazdinstvu

At the farms it has to be paid particular attention to the mechanization utilization degree. Namely, annual costs calculated on the basis of depreciation and accompanying maintenance costs, then insurance, interests and investment maintenance are of fixed character and they do not depend on mechanization utilization. Higher utilization of available farm mechanization facilities decreases the unit fixed costs calculated on the basis of production volume, which causes decrease of the unit product costs as well as an increase of the farm economic efficiency. In accordance with that, in the case of investments into farm mechanization it is necessary first of all to be examined economic justification of such investment. Such analysis could give an answer: Is it economically more favorable for the farm to provide its own mechanization or to fulfill such needs by utilization of external mechanization services? Besides, if it is necessary to be provided own mechanization, it is important to be determined phasing of investments due to the faster paying back of invested capital. In this paper on an economic model it is shown a methodological procedure for finding out answers onto the asked questions.Na poljoprivrednim gazdinstvima posebnu pažnju treba pokloniti stepenu iskorišćavanja sredstava mehanizacije. Naime, godišnji troškovi obračunati preko amortizacije i pratećih troškova održavanja, zatim, osiguranje, kamate i investiciono održavanje su fiksnog karaktera i ne zavise od obima upotrebe mehanizacije. Veće korišćenje raspoloživih sredstava mehanizacije na gazdinstvu smanjuje fiksne troškove po jedinici ostvarenog obima proizvodnje, što utiče na smanjenje cene koštanja proizvoda i povećanje ekonomske efikasnosti gazdinstva. Prema tome, pri investiranju u sredstva mehanizacije na gazdinstvu, prethodno je potrebno da se ispita ekonomska opravdanost takve investicije. Pri tome se može dobiti odgovor na pitanje: Da li je za poljoprivredno gazdinstvo ekonomski povoljnije da nabavi sopstvena sredstva mehanizacije ili da takve potrebe podmiruje koristeći usluge sa strane? Takođe, ukoliko je neophodno da nabavi sopstvena sredstva, u cilju brzog povraćaja uloženog kapitala, važno je da se utvrdi dinamika investiranja. U ovom radu je na ekonomskom modelu prikazan metodološki postupak za iznalaženje odgovora na navedena pitanja

Ekonomski aspekti primene mašina i oruđa za uređenje zemljišta po površini i dubini

Problems that occur when processing the soil with heavy mechanical type of composition can not be solved without changing the existing cultivation system. Soils with heavy mechanical type of composition demand a cultivation system that ensures preservation of natural potential and fertility resources. Bearing this in mind, the objective of this research is to examine the economic consequences of applying new types of machines and tools for the arrangement of soil’s surface and depth, then to detect the most important factors influencing this and finally to contribute successfully to the formulation of the answers on questions is their use profitable and under what conditions. The results of this study suggest that is possible to expect the positive effects of applying new technologies and new machines and tools for the arrangement of soil’s surface and depth.Problemi koji se javljaju pri obradi zemljišta sa teškim mehaničkim sastavom ne mogu se rešiti bez promene postojeće tehnologije obrade zemljišta. To podrazumeva primenu novih tehnologija obrade i novih mašina i oruđa, koji treba da obezbede optimalnu potrošnju pogonske energije, rada i ostalih resursa, a da se pri tome obezbedi maksimalno iskorišćavanje prirodnog potencijala plodnosti zemljišta i rodnosti biljaka. Zbog toga sve više raste značaj istraživanja problema vezanih za ovu oblast, pri čemu se nikako ne sme zapostaviti ekonomski aspekt. Imajući to u vidu cilj ovog rada je da se sa ekonomskog aspekta sagledaju efekti i posledice primene novih tehnologija i novih mašina i oruđa za uređenje zemljišta po površini i dubini kao i da se utvrde najvažniji faktori od kojih zavisi isplativost njihove primene uz nastojanje da se na taj način doprinese što uspešnijem formulisanju odgovora na pitanje da li je i pod kojim uslovima njihova primena opravdana. Na osnovu dosadašnjih rezultata istraživanja moguće je očekivati pozitivne efekte primene analiziranih mašina i oruđa što je od presudne važnosti prilikom donošenja odluke o opravdanosti njihovog uvođenja

Ekonomski efekti primene mašina i oruđa za uređenje zemljišta po površini i dubini u proizvodnji pšenice

In In market conditions of business operations the main criterion of successful agricultural production is achieved economic results. However, the question of preservation and rational use of natural resources, especially soil, is increasingly raised. The need of preservation and rational use of natural resources, such as soil, requires the elimination of the usual practice of production and application of new technologies as well as new types of machines and tools. Nonetheless, new cultivation technologies and new machines and tools will be widely adopted and successfully applied in practice if the necessary verification of positive technical, technological and economic effects obtained through appropriate scientific researches is provided. Bearing this in mind, the aim of this paper is to examine the economic effects of prolonged effect of new technology and new types of machines and tools for the arrangement of soil’s surface and depth in wheat production. In this sense, it is determined that a change in cultivation technology and application of new machines and tools in the first year of conducting the experiment has a positive prolonged effect in the second year of conducting the experiment as well, which is reflected in a reduction of variable costs per kilogram of produced wheat by 23.57%. The conducted research and results obtained in this analysis represent a continuation of research of economic effects of the application of new machines and tools for the arrangement of soil’s surface and depth in individual crop production (a previous study included corn and sunflower). The obtained results indicate the need to expand research to other important crops.U tržišnim uslovima poslovanja osnovno merilo uspešnosti poljoprivredne proizvodnje su ostvareni ekonomski rezultati. Međutim, sve glasnije se postavlja pitanje očuvanja i racionalnog korišćenja prirodnih resursa, posebno zemljišta. Potreba očuvanja i racionalnog korišćenja neobnovljivih prirodnih resursa, kao što je zemljište, zahteva eliminisanje uobičajene prakse proizvodnje i primenu novih tehnologija obrade i novih mašina i oruđa. Ipak, da bi nove tehnologije obrade i nove mašine i oruđa bili masovno prihvaćeni i uspešno primenjeni u praksi, potrebna je potvrda ispoljavanja pozitivnih tehničko-tehnoloških i ekonomskih efekata dobijena kroz odgovarajuća naučna istraživanja. Imajući to u vidu, cilj ovog rada je da se sagledaju ekonomski efekti produženog dejstva primene nove tehnologije obrade i novih mašina i oruđa za uređenje zemljišta po površini i dubini u proizvodnji pšenice. U tom smislu utvrđeno je da promena tehnologije obrade i primena novih mašina i oruđa u prvoj godini izvođenja ogleda ima pozitivno produženo dejstvo u drugoj godini izvođenja ogleda, koje se ogleda u smanjenju varijabilnih troškova po kg proizvedene pšenice za 23,57%. Obavljeno istraživanje i rezultati dobijeni u ovoj analizi predstavljaju nastavak istraživanja ekonomskih efekata primene mašina i oruđa za uređenje zemljišta po površini i dubini u proizvodnji pojedinih kultura kojima su do sada obuhvaćeni kukuruz i suncokret. Dobijeni rezultati ukazuju na potrebu proširenja istraživanja i na druge značajne poljoprivredne kulture

Uticaj promene cene goriva na optimizaciju ukupnih troškova upotrebe poljoprivredne mehanizacije za obradu zemljišta

Serbian agricultural producers are facing currently with a large number of challenges that significantly influence their business activities. One of them is for sure a high fuel price. The recent fuel price increase has caused a lot of concern among agricultural producers regarding its impact on operating costs and farm profitability. However, those higher costs will probably reflect themselves onto direct reduction in profit in the short run because the producers' possibilities are limited as to the changes they can economically make. While no one knows with certainty what will happen in the future, the current developments on the world market as well as the analysts’ estimates indicate that we are likely to see continued high diesel fuel prices. Bearing this in mind, the objective of this research is to emphasize an importance of the fuel price change for optimization of total operating costs of the tillage agricultural machinery, then to detect the most important factors influencing this change and finally to contribute successfully to the formulation of the answers on mentioned questions. The results of this study suggest that for an increase of the agricultural machinery utilization efficiency as well as for minimization of their operating costs, it is necessary to start making more adequate management decisions. This is certainly one of the safe ways for alleviation of the consequences caused by the high fuel price mostly influenced by the world fuel market trends.Poljoprivredni proizvođači u Srbiji suočavaju se sa velikim brojem izazova koji značajno utiču na njihovo poslovanje. Jedan od njih je svakako visoka cena goriva. Skorašnje povećanje cene goriva nateralo je mnoge od njih da se zapitaju kakav će to uticaj imati na troškove proizvodnje tj. kako će se odraziti na profitabilnost poslovanja gazdinstva. Ono što je izvesno je da će u kratkom roku, ovako visoka cena dovesti do smanjenja profita, zato što su mogućnosti vlasnika da u kratkom roku učine ekonomska prilagođavanja prilično limitirane. I dok niko sa sigurnošću ne može da pretpostavi šta će se dešavati u budućnosti, trenutna kretanja na svetskom tržištu i procene analitičara govore da i dalje treba očekivati održavanje cene na visokom nivou. Imajući to u vidu, cilj ovog istraživanja je da se ukaže na značaj promene cene goriva za optimizaciju ukupnih troškova upotrebe poljoprivredne mehanizacije za obradu zemljišta, da se otkriju najvažniji faktori koji na to utiču i da se sagleda njihov uticaj, uz nastojanje da se na taj način doprinese uspešnijem formulisanju odgovora na napred postavljena pitanja. Na osnovu dosadašnjih rezultata istraživanja može se konstatovati da je za povećanje efikasnosti korišćenja poljoprivredne mehanizacije i minimiziranje troškova njihove upotrebe, od presudnog značaja celishodno i blagovremeno sprovođenje adekvatnih mera iz oblasti menadžmenta. To je svakako jedan od sigurnih načina za ublažavanje posledica izazvanih visokom cenom goriva na čije formiranje prevashodni uticaj imaju kretanja na svetskom tržištu derivata

Troškovi korišćenja uređaja za aeraciju vode na toplovodnim ribnjacima

Modern fish production requires utilization of new technologies, which assumes application of appropriate mechanization and devices. In the process of the fish production in the warm-water fish-ponds it frequently appears a problem of lacking the oxygen dissolved in water. This problem may be solved by utilization of water aeration device. Selection of the water aeration device is usually carried out in our practice on the basis of its technological and exploitation characteristics, without knowledge of economic effects both of its provision and utilization of concrete technical solution. Economic effects of aeration device utilization suppose complete knowledge of methodological procedure for calculation of costs, as well as disposal of reliable initial data necessary for calculation of the costs for such devices.Savremena proizvodnja ribe podrazumeva primenu novih tehnologija, koje za sobom povlače i upotrebu odgovarajućih sredstava mehanizacije i uređaja. U uzgoju ribe na toplovodnim ribnjacima se kao čest problem javlja nedostatak kiseonika rastvorenog u vodi, što se može rešiti primenom uređaja za aeraciju vode. Odabir uređaja za aeraciju vode se u našoj praksi najčešće vrši na osnovu njegovih tehnološko-eksploatacionih karakteristika, bez poznavanja ekonomskih efekata nabavke i primene konkretnog tehničkog rešenja. Ekonomski efekti upotrebe uređaja za aeraciju podrazumevaju potpuno poznavanje metodološkog postupka za određivanje troškova, kao i raspolaganje pouzdanim polaznim podacima koji su neophodni za izračunavanje troškova eksploatacije ovakvih uređaja

Značaj i analiza troškova podizanja i rada ULO hladnjače za čuvanje voća

Small agricultural producers have a very important role in production and trading of fruits. Due to low buying and selling prices, as well as strong competitiveness they had to find the way to preserve and sell their products at the moment when it is possible to achieve the highest selling prices on the market. In order to provide longterm preservation and good quality of fuits until the moment of placing on the market they decided to set up ULO cold storage facility. The paper presents construction costs of ULO cold storage facility on the example of the cooperative „Slankamenka“ from Slankamen, as well as the advantages of this kind of cold storage in comparison to classical kind of cold storage facility for fruits preservation.Mali poljoprivredni proizvođači imaju značajnu ulogu u proizvodnji i prometu voća. Zbog niskih otkupnih i prodajnih cena, kao i zbog velike konkurencije oni su morali naći način da svoje proizvode sačuvaju i prodaju u momentu kada mogu da postignu najviše prodajne cene na tržištu. Da bi obezbedili dugotrajno i kvalitetno čuvanje plodova voća sve do momenta plasmana na tržište pristupili su izgradnji ULO hladnjače. U radu je dat prikaz troškova podizanja ULO hladnjače na primeru zadruge „Slankamenka“ iz Slankamena, kao i prednosti ove vrste u odnosu na klasičan tip hladnjača za čuvanje voća

6. Effect of Cu dopping on microstructural, thermoelectric and mechanical properties of NaCoCuO4 ceramics

Ceramic samples of NaCo2-xCuxO4 (x = 0, 0.01, 0.03, 0.05) were obtained after calcination of powder precursors synthesized by a mechanochemically assisted solid-state reaction method (MASSR) and a citric acid complex method (CAC). Effects of small concentrations of Cu doping and the above-mentioned syntheses procedures on the microstructural, thermoelectric and mechanical properties were observed. The electrical resistivity (ρ), the thermal conductivity (κ) and the Seebeck coefficient (S) were measured simultaneously in the temperature gradient (ΔT) between hot and cold side of the sample, and the figure of merit (ZT) was subsequently calculated. ZT of the CAC samples was higher compared with the MASSR samples. The highest ZT value of 0.061 at ΔT = 473 K was obtained for the sample with 5 mol% of Cu prepared by the CAC method, and it was 1.7 times higher than the highest value obtained for the MASSR sample with 3 mol% of Cu (ZT = 0.036 at ΔT = 473 K). The CAC samples showed better mechanical properties compared to the MASSR samples due to the higher hardness of the CAC samples which is a consequence of homogeneous microstructure and higher density obtained after sintering of these samples. The results confirmed that, besides the concentration of Cu, the synthesis procedure considerably affected the microstructural, thermoelectric and mechanical properties of NaCo2O4 ceramics