Egzekutywa demokratycznego państwa prawa wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych

The first part of the article poses the question whether Montesquieu's typology of powers is valid in modern democratic political systems. Fifty years ago nation-states were dominant institutions and corporate alliances and global capital market were not even foreseen, and world economy was not as closely integrated. Today democratic and law-ruled states face constant challenges from many global, and even regional tendencies such as liberalization, globalization, economic compe tition and integration as well as from "products" of those processes - interest groups, multinational companies, and international political and economic orga nizations. The second part of the article discusses the impact of those challenges on the shape, functions and perspectives of states' executive systems emphasizing in particular the influence of europeanization, privatization and economization of the executive process, and directions in development of contemporary statehood. This allows to observe how far the hitherto existing functions of the state have changed, and how the comprehension of the essence of the state itself is still being further modified due to this very reason

Human and citizen rights as moral and political indicator of German Federal Republic legal system

Koniec ustawowego bezprawia w przebraniu narodowosocjalistycznym dowiódł ponad wszelką wątpliwość, że istnieją wartości, które są trwałe i niezniszczalne. Starzeją się, to prawda, jak wszystko na świecie, lecz nie stają się przestarzałe. Stąd biorąc za punkt wyjścia rozważań doświadczenia zbiorowe i jednostkowe wyniesione z okresu narodowosocjalistycznego panowania nie można zapomnieć o ówczesnym kontekście historycznym: tak państwo jak społeczeństwo zostało poddane ideologicznym eksperymentom, które sprowadzają do wspólnego mianownika pogarda dla jednostki i kult mas. Nigdy przedtem indywidualizm nie znaczył tak mało. I nigdy przedtem wolność jednostki nie stanowiła tak deficytowego towaru. Zastanowić się zatem głębiej, to można bez obawy popełnienia pomyłki zaryzykować tezę, że u autorów niemieckiej konstytucji z 1949 r. musiały wyniesione doświadczenia najwidoczniej przeorać wyobraźnię ustrojową w sposób gruntowny, skoro otwierające Ustawę Zasadniczą zdanie brzmi: „Godność człowieka jest nienaruszalna”. Z ustrojowego punktu widzenia przyjęte rozwiązanie także dlatego zaskakuje, ponieważ w typowym (i dodajmy nadal szeroko praktykowanym) uregulowaniu pierwszego artykułu konstytucji czytamy o tym, do kogo w państwie należy władza, albo jaką formę ustrojową dane państwo przyjęło.The end of Nazism lawlessness, proved – beyond reasonable doubt – that values which are sustainable and unbreakable exists. These values are getting older – as everything in this world, but does not become outdated. As a starting point shall be taken joint and individual experiences from National-Socialists period, which cannot be forgotten, especially from perspective of historical context: the state and society were impact by ideological experiment. The experiment had a common meaning – individuals disregard and cult of masses. Never individualism did not mean so few. And never the freedom of individual was so deficit commodity. When thinking deeper on this subject, it is – without any doubts, possible to assumed, that these past experiences had strong and thorough influence on authors of German constitution from 1949. It shall be emphasized that the opening word of the German Basic Law is: „The human dignity is irrebuttable”. From the point of legal system, it is striking, because in typical (and – commonly used in other democratic systems) opening constitutional provisions, we can read, to whom the power in the state is dedicated, or what is the legal form of state

Transformacja : prolegomena do teorii i praktyki na przykładzie Polski po 1989 roku

Bez zmian instytucjonalnych w krajach przekształcających swoje systemy polityczne, ekonomiczne i społeczne niemożliwe byłoby osiągnięcie celu, jakim jest zbudowanie wydajnej, konkurencyjnej gospodarki. Wymaga to nie tylko utworzenia rynków finansowych i instytucji finansowych, ale także głębokich reform życia ekonomicznego. Artykuł przedstawia analizę szeroko pojmowanej transformacji ekonomicznej w Polsce po 1989 r. W pierwszej części autor wskazuje na determinanty procesu transformacji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, charakteryzując, na przykład, takie czynniki jak położenie geopolityczne kraju, poziom rozwoju ekonomicznego osiągnięty przed 1989 r. oraz głębokość reform i ich społeczną akceptację. Kluczowa jest jednak druga część artykułu, która pokazuje jak niektóre elementy teorii transformacji wpłynęły na różne aspekty życia społecznego, politycznego i ekonomicznego w Polsce co pozwala na przedstawienie całej serii mitów dotyczących polskiej transformacji.Without institutional changes in the countries restructuring their political, economic, and social systems it would be impossible to achieve the goal which is the establishment of efficient and competitive economy. That policy requires not only the formation of financial markets and institutions but also a deep reform of economic life. This article examines widely understood transformation processes in Poland after 1989. In the first part of this article the author indicates the determinants of the transformation process s in Central and Eastern European countries, characterizing, for example, such factors as geopolitical location of a country, the level of economic development achieved before 1989, and the depth of the reforms and their social acceptance. However, it is the second part of the article which is its essence for it presents how some of the elements of the transformation theory have affected different aspects of social, political and economic life of the country and at the same time allows to expose series of myths concerning Polish transformation

State law : about aporia of legal term in Polish and German science of politics

The cognitive object of the science of a state law is its political system. This definition, however, does not expand all the elements necessary to circumscribe the proper understanding of this concept. Referring to the etymology in German (Staatsrechtslehre), we are talking about the science of state law. Thus, the object of analysis, according to literal understanding of the concept, would be state (Staat), not his – anyhow defined – political system. This semantic inconvenience surprises here so far as it needs to be taken into account that for the ancient Greeks, not the state (πολιτεια), but politics (πολιτικ) meant the whole doctrine of state (πολιτικ επιστμη). Experience of the ancient Roman jurisprudence has brought in this issue fundamental change. From then on law, dichotomously divided according to the criterion of “benefits” (utilitas) into private (jus civile) and public (jus publicum), will be seen as a whole legal system that regulates social relations between people, people and assets and people and the state. In contrast, however, to the private law, protecting the interests of individuals, the task of public law is to guard the common interest, thereby bringing benefits to society as a whole

The Federal Constitutional Court of Germany : guard of the rules of the constitutional game, or state super-authority?

Wyeksponowanie roli sądu konstytucyjnego w porządku ustrojowym Nie- miec po 1949 r. nie jest ani nowe, ani tym bardziej oryginalne. Już bowiem w międzywojniu zwracał uwagę na jego znaczenie Hans Kelsen 2 , który twier- dził wówczas, że polityczne znaczenie idei federalizmu znalazło swoje dopeł- nienie właśnie wraz z powołaniem sądownictwa konstytucyjnego 3 . Byłoby jednak tutaj nadużyciem wyciągnięcie z tego wniosku, że orzecznictwo kon- stytucyjne warunkuje w sposób decydujący efektywność federalizmu. Mało tego, że wręcz umożliwia jego sprawne funkcjonowanie, bądź nawet, że jest to jego główne zadanie. Tak nie jest. Rolą bowiem sądu konstytucyjnego nie jest (jedynie) strzeżenie federalnych reguł gry ustrojowej, ale standardów de- mokratycznego państwa prawa. Najwidoczniej rolę tę spełnia Federalny Try- bunał Konstytucyjny (Bundesverfassungsgericht, BVerfG) wzorowo, skoro wyniki badania opinii publicznej wskazują niezmiennie od lat bardzo wyso- kie zaufanie, jakim społeczeństwo niemieckie obdarza tę instytucję.Bringing into prominence the role of the Constitutional Court in the German political system after 1949 is neither new, nor original. Already in the interwar period Hans Kelsen pointed out its significance, claiming that the political meaning of the idea of feder- alism found its completion precisely with the establishment of the constitutional jurisdiction. Arguments supporting the inclusion of the Federal Constitutional Court into the central governmental authorities can be found in essentially every elaboration on the subject. A deeper analysis, however, shows that including it among the central governmental authorities is not fully right. More so, it is unduly. The central authorities may only be those which act directly on the basis of the Basic Law. Therefore, unlike the chief authorities such as Bundestag, Bundesrat, the President of the Republic, and the federal government, the Tribunal does not autonomically delineate its own functioning. It does so on the basis of the ordinary law. This warrants the conclusion that this, frequently mentioned in the subject literature, duality of the Tribunal as a court and as a chief governmental authority, is, in the light of the above, impossible to reconcile

The identity of the Consitution in the political system from the point of view of the German experience

Nowelizacje ustaw zasadniczych dowodzą, że nie istnieją konstytucje ponadczasowe, niezmienne. Tym niemniej należy wskazać, że u podstaw każdej konstytucji leżą podstawowe rozstrzygnięcia polityczne, które w formie – mniej lub więcej – szczegółowych uregulowań (norm) prawnych określają podwaliny ustrojowe państwa. Dychotomię podstawowych norm, tj. norm kompetencyjnych (Kompetenznormen) oraz norm postępowania (Verfahrensnormen) uzupełnić tutaj musimy o ich trzeci rodzaj, a mianowicie o normy rewizyjne, zwane także normami dopuszczającymi zmianę (Revisionsnormen). Przedstawiona tak, nazwijmy ją tutaj, elastyczność prawa ustrojowego dowodzi summa summarum, że funkcjonowanie państwa lub w państwie nie następuje wyłącznie według norm prawnych, ale również społecznych i politycznych. Należą do nich zasady moralne, zwyczaje bądź inne reguły postępowania, których odbicia – jak się wydaje w pierwszej chwili – próżno byłoby szukać w tej części naszego zbiorowego życia.Tymczasem obecność chociażby tylko reguł fairness bądź to każdego innego kodeksu honorowego jest najlepszym dowodem, że bez tego społeczno-politycznego uzupełnienia, pozostawałaby norma prawna jedynie martwą literą przepisu.Amendments to the constitutions indicate that they are not timeless, unchanging. Nevertheless, it should be noted that the fundamental for constitution are political settlements which, in the form of a – more or less – detailed regulations (standards) determine the legal foundations of the political system of the state. The dichotomy of basic standards, such as standards of competence (Kompetenznormen) and standards of conduct (Verfahrensnormen) must be complemented by the revision standards, also known as standards permitting the change (Revisionsnormen). Presented so, let’s call it here, the flexibility of the state law proves functioning of the state or in the state does not occur exclusively by legal norms, but also social and political ones. These are moral principles, customs or other rules of conduct, which reflection – as it seems at first glance – would be vain to seek in our collective life. Meanwhile, the presence of even just the rules of fairness or any other code of honor is the best proof that, without the socio – political touch, legal norm would remain only a dead letter provision

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy a suwerenność państw-sygnatariuszy

In this paper, the author discusses the possible consequences of accepting and ratifying proposed Constitution for Europe for sovereignty of the member states the European Union, what is the subject of very long and controversial disputes across the whole continent. In July 2003 the Constitutional Convention headed by former French President Valery Giscard D'Estaing adopted a Draft Treaty Establishing a Constitution for Europe. After a long debate, on 18 June 2004 the Euro pean Council agreed to accept an amended version of this text. It means that many member states people, through their direct votes in referendums, will decide whether to accept and ratify proposed Constitution of the EU. One of the most significant issues that hold back works on drafting this Treaty was fear and doubts evoked by common impression that it will decrease national sovereignty of all member states. In this article the author concentrates on the subject of state sovereignty in legislation of the member states of the EU and its relation to one of the most important law rules in the Union: primacy of common law over internal law of the member states. The author points out that only sovereign countries, in the name their pragmatic interests, decide to give up some of their sovereignty to international organization. What is more, in author's opinion, the Treaty does not establish many new law rules, that were not well known earlier. It is rather kind of summary of all European Union Treaties, regulations, judgments etc. in one document

"O istocie i wartości demokracji" Hansa Kelsena dzisiaj

Democracy is a subject which is spoken and written about a lot. The source of the idea is not usually considered to be controversial. Nevertheless, the way in which it is interpreted remains very different today. Consequently, the idea of the democratic rule of law remains different. Hans Kelsen, one of the most acclaimed theorists of law in the previous century, belongs to that kind of scientists and writers at the same time, whose works are used and cited very often. This is not because his remarks still have the value of being relevant, but mainly because of the fact that he did not hesitate to stand first by the side of rights and freedom of an individual and just then by the side of a state, which was very uncommon of a theorist of law and political science. It should be repeated over and over again that democracy at its best is a factor holding individuals together. Individuals who are conscious of their rights and freedom