La réception pragmatique de Gilles Deleuze dans la théorie littéraire américaine

Thèse numérisée par la Direction des bibliothèques de l'Université de Montréal

La sémiologie à l’époque tardive : lectures rétrospectives et actualisantes des formes de vie de Greimas et de l’École de Paris

Cet article veut contribuer au dossier sur l’histoire de la sémiotique en s’intéressant à des sémiologues qui déterminent actuellement leurs recherches au regard des « formes de vie » qui engageaient le discours scientifique de l’École de Paris à l’époque de sa fondation et de son maître, Greimas. Ce rapport à l’histoire se signale dans des lectures rétrospectives et actualisantes récentes, dont certaines ont été proposées à l’occasion du centenaire de naissance de Greimas en 2017. Or, avant d’en proposer une analyse concrète dans la deuxième partie de l’article, on s’attardera, dans la première partie, à définir les traits caractéristiques des formes de vie de l’École de Paris et de son maître en les comparant à celles qui définissent ce que l’on appelle la « modernité tardive ». L’article n’entend donc pas revenir sur les méthodes et les concepts qui définissaient le programme sémiologique de l’École de Paris depuis la parution de Sémantique structurale de Greimas en 1966 (ce qui a déjà été fait à plusieurs reprises). Il s’agit plutôt de relever, dans les lectures contemporaines, un rapport avec le projet scientifique greimassien par l’entremise de manières d’être, d’attitudes, d’aspirations, bref de comportements qui représentaient son langage, c’est-à-dire qui engageaient et engagent encore pragmatiquement le sens de son discours

Madness and the law: The Derrida/Foucault debate revisited

In this article the Derrida/Foucault debate is scrutinised with two closely related aims in mind: (1) reconsidering the way in which Foucault’s texts, and especially the more recently published lectures, should be read; and (2) establishing the relation between law and madness. The article firstly calls for a reading of Foucault which exceeds metaphysics with the security it offers, by taking account of Derrida’s reading of Foucault as well as of the heterogeneity of Foucault’s texts. The article reflects in detail on a text of Derrida on Foucault (‘Cogito and the History of Madness’) as well as a text of Foucault on Blanchot (‘Maurice Blanchot: The Thought from Outside’). The latter text shows that Foucault was at times acutely aware of the difficulty involved in exceeding metaphysics and that he realised the importance in this regard of a reflection on literature. These reflections tie in closely with Foucault’s History of Madness as well as with Derrida’s reflections on literature and on madness. Both Derrida and Foucault contend that law has much to learn from literature in understanding the relation between itself and madness. Literature more specifically points to law’s ‘origin’ in madness. The article contends that a failure to take seriously this origin, also in the reading of Foucault’s lectures, would amount to a denial by law of itself

Wyjątkowość dzieła Paula-Marie Lapointe'a w wirtualnej społeczności post-awangardy

Autor tekstu poświęconego twórczości wybitnego poety, reprezentanta kanadyjskiej literatury Quebeku, Paula-Marie Lapointe'a, odwołuje się do kategorii „post-awangardy” stworzonej przez Octawio Paza aby wykazać, iż specyfika dzieła tego poety podpada właśnie pod to pojęcie. Twórczość Lapointe'a jest krytycznie nastawiona do wszelkiego rodzaju akademizmów awangardy. Poeta - wg Lapointea winien przekazywać czytelnikowi „wypowiedzi zindywidualizowane i wyjątkowe”. Silvano Santini objaśnia w jakim stopniu ów poeta kanadyjski realizuje swoje założenia teoretyczne odwołując się do dzieł tak wybitnych poetów jak Lautreamont, Apollinaire, Majakowski i Whitman. I choć Lapointe zapożycza wiele motywów i tematów z awangardy, główną jego inspiracją jest „ruch wewnętrzny”. To właśnie on stanowi o strukturze języków „nowego świata”, który może być interpretowany jako transgresja. A ta z kolei łączy się z „ruchem zewnętrznym” prowadzącym do awangardowej metody „skoków i łamania norm”. W dziele i w teorii Lapointe'a „ruch wewnętrzny” i „ruch zewnętrzny” prowadzą do „działania negacji” głownie na płaszczyźnie językowej. Dekompozycja i rozczłonkowanie języka odbywa się w trojaki sposób. Jako tekst, jako syntagma oraz jako słowo. Budowa „nowego świata” poprzez poezję zasadza się na metodzie poetycko-językowej. Równocześnie miedzy poetą-lingwistą a historią tworzy się coś w rodzaju wizji w znaczeniu Rimbaudowskim. Paul-Marie Lapointe więc jako poeta postawangardowy jest równocześnie poeta wizjonerem